جایگاه اقلیم در ترکیب بندی بناهای معاصر (مطالعه موردی: خانه‌های دوران قاجار در شهر دزفول)

الموضوعات :

محمدجواد مهدوی نژاد ¹ , مجید منصورپور ² , مصطفی مسعودی نژاد ³

1 - دانشیار دانشکدة هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 - کارشناسی ارشد معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - مربی گروه معماری دانشگاه آزاد واحد اهواز، اهواز، ایران

تاريخ الإرسال : 11 الإثنين , صفر, 1434 تاريخ التأكيد : 10 الأربعاء , شعبان, 1434 تاريخ الإصدار : 19 الإثنين , ذو القعدة, 1437

الکلمات المفتاحية: اقلیم, معماری معاصر, خانه های معاصر دزفول, فرایند طراحی معماری, دوران قاجاریه,

ملخص المقالة :

خانه‌‌‌‌های دوران قاجار در شهر دزفول، نمونه‌ای ارزشمند از معماری معاصر ایران به شمار می آیند که به خوبی توانسته‌اند با شرایط خاص اقلیمی خوزستان هماهنگ شوند. هدف از این پژوهش شناسایی الگوی مسکن قاجاری دزفول و چگونگی تاثیرپذیری آن از اقلیم، به عنوان عنصر هدایت کننده فرایند طراحی معماری است. از این رو با بررسی یازده نمونه از خانه های دورة قاجاریه دزفول و همچنین استفاده از تحلیل داده های حاصل از پرسش‌نامه های جمع آوری شده از متخصصان آشنا با معماری منطقه، مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که بسیاری از ویژگی‌های خانه های دزفول به نحوی با متغییرهای فرهنگی، اعتقادی، زیباشناختی، اقتصادی و اجتماعی هماهنگ بوده‌اند؛ و تمامی آنها بر نقش ممتاز اقلیم در جهت دهی و شکل گیری معماری تأکید می‌نماید؛ و نشان می‌دهد که اقلیم چگونه به عنوان بخشی از فرایند طراحی معماری سبب ارتقاء کیفیت مسکن معاصر دزفول شده است.

المصادر:

1 .                .(1386).قرآن کریم. (مهدی الهی قمشه­ای،مترجم). قم: انتشارات مصطفی.                                                                                                                                                                                  2. اردلان، نادر؛ و بختیار، لاله. (1382). حس وحدت. نشر خاک، تهران.                                                                                                                  3. اعظم آزاده، منصوره؛ و توکلی، عاطفه.(1386).فردگرایی، جمع‌گرایی و دین‌داری. فصلنامة انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات.،9، 125-101.             

 4. حائری، محمد­رضا. (1374). پژوهشی درباره کاربرد اصول معماری خانه­ های سنتی/ تاریخی در مسکن امروزی. ج 1 و3 . تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.                                                                                                                                                                                   

   5. حبیب، فرح.(1385).هماوایی نور و رنگ در فضای شهری ایرانی. نشریة هنرهای زیبا. 27، 27-34.                                                             

6. حبیبی، محسن. (1371). الگوی ساخت مسکن در شهرهای خوزستان ـ دزفول. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 

  7. دوبد، بارون.(1371). سفرنامة لرستان و خوزستان.( محمدحسین آریا، مترجم).تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.                                            

  8. دیولافوا، ژان.(1369). ایران، کلده و شوش.( شادروان علی‌محمد فره‌وشی، مترجم).تهران: انتشارات دانشگاه تهران.                                                                 

    9. زبردست، اسفندیار.(1380).کاربرد فرایند سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه­ای. نشریه هنرهای زیبا، 10، 13-21.

10. سپنچی، امیر عبدالرضا.(1388).فرهنگ عمومی و ارتباطات اجتماعی ایرانیان از نگاه سفرنامه‌نویسان اروپایی در دوران قاجاریه و پهلوی.نامة پژوهش فرهنگی. 10(31)، 73-98.

11. سیفیان، محمد کاظم؛ و محمودی،محمدرضا.(1386). محرمیتدرمعماری سنتیایران. هویت شهر، (1)1، 3-14.                                                                                             

12. قبادیان، وحید .(1382). بررسی ابنیة سنتی ایران. چاپ دوم. تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ.     

13. کارشناس، مجید.(1376).مسکن، معماری، شهرسازی معاصر و تهاجم فرهنگی.نشریة علوم انسانی،3،  38.-42.

14. گلکار، کوروش. (1379).طراحی شهری پایدار در حاشیة کویر. هنرهای زیبا، 8 ، 43-52.                                                                                      

15. لایارد، سراوستن هنری.(1371). سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان.( مهراب امیری، مترجم).تهران: انتشارات فرهنگسرا.                                     

 16. ماجدی، حمید.(1389). توسعة شهری امروز، بافت‌های فرسودة آینده. هویت شهر،4(6)، 87-94.                                             

17. محمودی، عبدالله.(1384).بازنگری اهمیت ایوان در خانه‌های سنتی. هنرهای زیبا، 22، 53-62.

18. مهدوی­نژاد، محمدجواد.(1381). هنر اسلامی، در چالش با مفاهیم معاصر و افق‌های جدید. هنرهای زیبا، 12، 23-32.

19. مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1383). حکمت معماری اسلامی. جستجو در ژرف‏ساخت‏های معنوی معماری اسلامی.  هنرهای  زیبا، 19، 57-66.

20. مهدوی‌نژاد، محمدجواد.(1392). الگوی انرژی دوستی در ساختمان بر اساس رفتار حرارتی بام.  نقش جهان، 3(2)،35-43.

21. مهدوی‌نژاد، محمدجواد.(1393). چالش فناوری و شکوفایی در معماری معاصر کشورهای در حال توسعه. نقش جهان، 4(2)، 43-53.

22. مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛ بمانیان، محمدرضا؛ و خاکسار، ندا. (1389). هویت معماری. تبین معنای هویت در دوره ‎های پیشامدرن. مدرن و فرامدرن. هویت شهر. 4(7)،113-122.

23. مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛و جوانرودی، کاوان. (1390). مقایسه تطبیقی اثر جریان هوا بر دوگونه بادگیر یزدی و کرمانی. هنرهای زیبا، 48، 69-79.

24. مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛ منصورپور، مجید و‌‌‌‌هادیان پور، محمد. (1393). نقش حیاط در معماری معاصر ایران؛ مطالعه موردی: دوره‌‌‌‌های قاجار و پهلوی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 4(15)، 35-45.

25. نعیما، غلامرضا.(1376).دزفول شهر آجر. تهران: نشر سازمان میراث فرهنگی کشور.