بازنمایی فضای معماری در آثار نقاشی با رهیافت نشانه‌شناسی لایه‌ایی (نمونه موردی: منتخبی از آثار ایران درودی)

الموضوعات :

انسیه ولی ¹ , سیامک پناهی ² , منوچهر فروتن ³ , حسین اردلانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - استادیار، گروه معماری، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
3 - استادیار، گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
4 - استادیار، گروه فلسفه هنر، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

تاريخ الإرسال : 16 الإثنين , صفر, 1444 تاريخ التأكيد : 20 الجمعة , جمادى الثانية, 1444 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: معماری, ایران درودی, نقاشی, نشانه‌شناسی لایه‌ایی, فضا,

ملخص المقالة :

مطالعات بین رشته‌ایی در حیطه هنر، فهم عمیقی از معنای اثر را فراهم می‌سازد. اگر نقاشی را نوعی بازنمایی پنداشت که توان ارائه معانی متعدد را دارد، این مسأله مطرح می‌شود که در خلق تصویر چه رهیافت‌های فضایی به ماهیت تولید معنا منجر شده و چگونه مورد خوانش قرار می‌گیرد. این پژوهش با هدف پیوند دو رسانه هنری نقاشی و معماری، به کشف لایه‌های معنایی فضا در تصویر می‌پردازد. روش پژوهش با رویکرد کیفی، بر پایه نشانه‌شناسی لایه‌ایی، به مرور رمزگان فضایی پرداخته و ساختار بدست آمده در آثار منتخبی از ایران درودی مورد خوانش قرار می‌گیرد. در نهایت دلالت‌های فضایی در تصاویر به روش توصیفی نتیجه‌گیری می‌شوند. نتیجه بر آن است که تصور فضای شهری توسط نقاش می‌تواند در نشانه‌های فضایی به صورت برابرجای، دگرجای و یا آرمانشهر نمود پیدا کند، که در لایه‌های همنشین: متن؛ بافت؛ بینامتنیت؛ رمزگان و در محور جانشینی: شکل‌شناسی؛ نشانه‌شناسی و پدیدارشناسی قابل خوانش‌اند.

المصادر:

1. آدامز، لویی. (1395). روش­شناسی هنر. (علی معصومی، مترجم). تهران: نظر. (نشر اثر اصلی 1996).


2. بهروز، سید محمد؛ ضرغامی، اسماعیل؛ و مهدی نژاد، جمال الدین. (1393). پارادایم های معاصر هستی شناسی فضا و نسبت آن با شناخت شناسی معماری. روش شناسی علوم انسانی، 20(81)، 31-52.


3. بذرافکن، کاوه. (1395). چه کسی از ]علیه[ فرمالیسم می­هراسد؟ ]علیه[ فرمالیسم: «خیلی دور-خیلی نزدیک». معمار، (101)، 64-69.


4. پانوفسکی، اروین. (1395). معنا در هنرهای تجسمی. (ندا اخوان اقدم، مترجم). تهران: چشمه. (نشر اثر اصلی 2013).


5. پناهی، سیامک. (1384). تاثیر سوپرماتیسم بر معماری زاها حدید نگاهی دیگر به مفهوم در معماری. معماری و فرهنگ، 7(22)، 20-27.


6. پناهی، سیامک. (1397). معماری و سینمای معناگرا. تهران: عصر کنکاش.


7. چندلر، دانیل. (1386). مبانی نشانه­شناسی. (مهدی پارسا، مترجم). تهران: سوره مهر. (نشر اثر اصلی 2002).


8. حسنوند، محمد کاظم؛ سجودی، فرزان؛ و خیری، مریم. (1384). بررسی نگاره «آزمودن فریدون و پسرانش را» از منظر نشانه ­شناسی لایه­ایی. هنرهای زیبا، 24(0)، 97-104.


9. دباغ، امیر مسعود؛ مختاباد امرئی، سید مصطفی. (1390). تاویل معماری پسامدرن از منظر نشانه­­شناسی. هویت شهر، 5(9)، 59-72.


10. رز، ژیلیلن. (1393). روش و روش شناختی تحلیل تصویر. (سید جمال الدین اکبر زاده جهرمی، مترجم). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر و 11. ارتباطات؛ مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما. (نشر اثر اصلی 1999).


11. رودولف، آرنهایم. (1388). پویه شناسی صور معماری. (مهدی قیومی بید هندی، مترجم). تهران: فرهنگستان هنر. (نشر اثر اصلی 1975).


12. سجودی، فرزان. (1387). نشانه­شناسی کاربردی. تهران: قصه.


13. سمیعی، امیر؛ خدابخش، سحر؛ و فروتن، منوچهر. (1395). مطالعه تطبیقی بازنمایی فضای معماری سنتی در آثار نقاشی و معماری معاصر ایران، نمونه موردی آثار نقاشی پرویز کلانتری و آثار معماری سید هادی میرمیران. آرمان شهر، 9(17)، 63-78.


14. شعیری، حسین. (1393). تحلیل نشانه معناشناختی تصویر. تهران: علم.


15. شولتز، کریستیان نوربرگ. (1381). مفهوم سکونت: به سوی معماری تمثیلی. (محمود امیریاراحمدی، مترجم). تهران: آگه. (نشر اثر اصلی 1985).


16. شولتز، کریستیان نوربرگ. (1393). معماری: معنا و مکان. (ویدا نوروز برازجانی، مترجم). تهران: پرهام نقش. (نشر اثر اصلی 1988).


17. ذوالفقاری، محسن؛ و قنبریان شیاده، سکینه. (1397). خوانش شنانه شناسی لایه­ای در فرایند معنایی منظومه خسرو و شیرین نظامی. متن شناسی ادب فارسی،10(1)، 49-62.


18. فروتن، منوچهر. (1389). زبان معمارانه نگاره­های ایرانی. هویت شهر، 4(6)، 131-142.


19. فکوهی، ناصر. (1383). انسان شناسی شهری. تهران: نی.


20. کشمیرشکن، حمید. (1396). هنر معاصر ایران. تهران: نظر.


21. گروتر، یورگ­کورت. (1390). زیبایی شناسی در معماری. (جهانشاه پاکزاد، مترجم). تهران: دانشگاه شهید بهشتی. (نشر اثر اصلی 1987).


22. گیدئون، زیگفرید. (1386). فضا، زمان و معماری. (منوچهر مزینی، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی. (نشر اثر اصلی 1948).


23. مظفری ساوجی، مهدی. (1397). گفتگو با ایران درودی. تهران: ثالث.


24. معماریان، غلامحسین. (1393). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: سروش دانش.


25. مک­کارتر، رابرت. (1397). فضای درون؛ تجربه داخلی خاستگاه معماری است. (رضا امیررحیمی، مترجم). تهران: معمار نشر. (نشر اثر اصلی 2016).


26. نعیمی، محمدرضا؛ و مراثی، محسن. (1398). مطالعه تطبیقی هندسه شطرنجی در شهرسازی و نقاشی دوران پهلوی. باغ نظر، 16(81)، 31-38.


27. نوروزی­طلب، علیرضا؛ مقبلی، آناهیتا و جودت، شهرناز. (1393). روانکاوی تحولات نقاشی و معماری در بستر تاریخی جنگ جهانی اول تا جنگ جهانی دوم. باغ نظر، 11(31)، 17-32.


28. ولی، انسیه؛ پناهی، سیامک؛ فروتن، منوچهر و اردلانی، حسین. (1401). مطالعه تطبیقی رهیافت­های فرمی- فضایی معماری و نقاشی در مرور آثار مهرداد ایروانیان و علیرضا تغابنی. باغ نظر، 19(106)، 5-18.


29. Becker, J. & Fletcher, J. D. (2014). Lebbeus Woods, Architect (Drawing Papers) Paperback. The Drawng Center :New York.


30. Blau, E. & Troy, N. (2002). Architecture and Cubism. Cambridge: MIT press


31. Carman, T. (2008). Merleau-Ponty. Routledg Taylor & Francis Group, University of Texas: Austtin.


32. Peters, P. O. & Olabode, O. (2018). Comparative Analysis between Art and Architecture. Online Journal of Art and Design, 6(2). 15-32.


33. Irandarroudi (2019). Retrieved July, 2019.