بررسی مفاهیم محوربندی در مساجد یزد

الموضوعات :

حسین ناصری ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران)
صادق بختیاری ² (دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران.)

تاريخ الإرسال : 26 الإثنين , جمادى الثانية, 1442 تاريخ التأكيد : 25 السبت , رجب, 1443 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: عبادت. هندسه, محور, یزد, مسجد,

ملخص المقالة :

کالبد مساجد حامل ویژگی های شکلی و هندسی است که نشانگر تفکرات سازندگان آن است. شناخت تنوع در نقشه مساجد در درک بهتر دیدگاه سازندگان بنا مؤثر باشد. هدف پژوهش شناخت تنوع محور در مساجد است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و بررسی نمونه های موردی درپی پاسخ به این پرسش است که چگونه آرایش محور در نقشه مساجد پاسخگوی کارکرد عبادی آن است؟ اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعه اسناد کتابخانه ای و بازدیدهای میدانی بدست آمده است. نتایج نشان می دهد؛ هندسة مساجد با تأثیر پذیری از محور قبله به سه دسته، تک محوری، دومحوری و چندمحوری و از دیدگاه شکلی به هندسی منظم و ترکیبی از اشکال هندسی منظم-غیرمنظم تقسیم شده که معمار در هر کدام از مساجد، بر اساس زمینه، تمهیداتی مانند الحاق فضاهای جانبی به بنا و یا چرخش در نقشه را اندیشیده و در نهایت فضایی خالص و دارای هندسة منظم را به عنوان نتیجة طراحی حاصل کرده است.

المصادر:

1. انصاری، مجتبی؛ اخوت، هانیه؛ و تقوایی، علی اکبر. (1390). تحقیقی پیرامون سیر تاریخی سیستم های تنظیم تناسبات در معماری با تأکید بر ملاحضات کاربردی و زیبایی شناسی. کتاب ماه هنر، 151 https://www.magiran.com/volume/60369


2. بلخاری قهی، حسن. (1390). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، چاپ دوم. تهران: انتشارات سوره مهر.


3. حاج سیدجوادی، فریبرز. (1378). مسجد مدرسه­ها. مجموعه مقالات همایش مسجد، اصفهان: انتشارات دانشگاه هنر.


4. حجت، عیسی؛ و ملکی، مهدی. (1391). همگرایی سه گونة بنیادین هندسی و پیدایش هندسة مسجد ایرانی. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 17 (4). https://jfaup.ut.ac.ir › article_36361


5. خادم زاده، محمد حسن. (1386). محلات تاریخی یزد، تهران: انتشارات سبحان نور، تهران.


6. خادم­زاده، محمدحسن. (1384). مساجد تاریخی شهر یزد، تهران: انتشارات شرکت گنجینه،.


7. دهار، علی و علی­پور، رضا. (1392). تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان جهت تعیین ارتباط هندسی نمازخانه با جلوخان ورودی بنا. فصلنامه باغ نظر، 10 (26). http://www.bagh-sj.com › article_3446


8. رئیسی، محمدمنان و نقره­کار، عبدالحمید. (1393). ارزیابی هندسی فضایی مساجد معاصر تهران با استفاده از تحلیل مضمونی متون دینی. نشریه پژوهش های معماری اسلامی، 2(3). http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-25-2&slc_lang=fa&sid=1


9. شایسته­فر، مهناز و بهزادی، مهران. (1390). هماهنگی رنگ و نقش در تزیینات مسجد جامع یزد، زیلو و سفال میبد. فصلنامه مطالعات هنر اسلامی، 8 (15). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=156173


10. صارمی، حمیدرضا؛ خدابخشی، سحر؛ و خلاق دوست، متین. (1395). بررسی تطبیقی جهت گیری شبستان در مساجد سنتی و معاصر. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 7(24). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=300927


11. عطاریان، کورش؛ مومنی، کورش؛ و مسعودی، زهره. (1394). بررسی تناسبات حیاط مساجد دورة صفویه اصفهان. نشریه مطالعات تطبیقی هنر، 5(10). http://mth.aui.ac.ir › article-1-192-fa


12. فتاحی، شمس اله؛ و عمرانی پور، علی. (1393). تحلیل نقش محور قبله در سازماندهی فضایی مساجد معاصر شهر ایلام. نشریه پژوهش­های معماری اسلامی، 1(2). http://jria.iust.ac.ir/article-۱-۱۴۷-fa.html


13. فتحی آذر، سحر؛ و حمزه نژاد، مهدی. (۱۳۹۳). معناشناسی محور در مسجد و کلیسا. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 5(17). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=256979


14. موسوی حاجی، رسول؛ واثق عباسی، زهیر. و جودکی عزیزی، اسدالله؛ (1394). پژوهشی در سیمای شهر یزد در سده های نخستین دوران اسلامی. نشریه پژوهش­های تاریخی، 7(3). https://jhr.ui.ac.ir/article_16669.html


15. نجفی، سید محمد باقر. (۱۳۸۷). مدینه شناسی، جلد ۱،تهران: انتشارات مشعر.


16. Ashrafi, N., & Habib, F. (2013). The Chalipa Pattern, Difference of Iranian Mosques with Other Islamic Countries Mosques. Middle-East Journal of Scientific Research, 17(2), 260-269.‏ 5829/idosi.mejsr.2013.17.02.12199


17. Ghouchani, M., Taji, M., & Kordafshari, F. (2019). The effect of qibla direction on the hierarchy of movement in mosque، A case study of mosques in Yazd, Iran. Frontiers of Architectural Research, 8(3), 396-405 https://doi.org/10.1016/j.foar.2019.01.002


18. Josephine, E. E. C. (2017). The study of geometric forms, proportion and scale of heritage buildings due to architectural theory. IPTEK Journal of Proceedings Series, 3(3).‏ http،//dx.doi.org/10.12962/j23546026.y2017i3.2455


19. Mirhosseini, S. M., Ansari, M., & Bemanian, M. (2019). Spatial Hierarchy in Iranian Mosques (Case Study، Jame Mosque of Yazd). International Journal of Applied Arts Studies (IJAPAS), 3(4), 49-60. Retrieved from http،//ijapas.com/index.php/ijapas/article/view/252