محوربندی فضایی، سیر تجلی وحدت در کثرت در معماری خانه‌های سنتی شوشتر نمونه موردی: خانه امین زاده و خانه گازر

الموضوعات :

علیرضا تقی زاده ¹ , ویدا تقوایی ²

1 - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، اهواز، ایران.
2 - دانشیار دانشکده فنی حرفه‌ای دکتر شریعتی، واحد تهران، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 04 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1439 تاريخ التأكيد : 21 الأحد , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 25 الأحد , ربيع الثاني, 1441

الکلمات المفتاحية: وحدت در کثرت, اصل وحدت, محوربندی فضایی, خانه‌های سنتی شوشتر,

ملخص المقالة :

وحدت در هماهنگی و انسجام عالم کثرت به انحا مختلف در بناهای ارزشمند معماری ایرانی- اسلامی از جمله خانه های سنتی ایرانی بروز داشته که از ویژگی های بارز آن می توان، به اصل محوربندی فضایی اشاره کرد که به طرق مختلف در معماری خانه های سنتی شوشتر نمایان گردیده است. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی است که با استفاده از رویکرد کیفی و با بکارگیری روش تحلیل محتوایی در برگیرنده بن مایه های نظری اسلامی همچون اصل وحدت ها است. در حوزه دوم، معماری خانه های شوشتر مطابق با مبانی نظری پژوهش بصورت یک جدول مورد تحلیل قرار داده است. نتایج نشان می دهد که تک لایه بودن بنا به عنوان عامل گرمایی، از خصوصیات بارز محور اصلی خانه های شوشتر بوده که سبب گشته ایوان شدادی به عنوان یک فضا با عملکردهای گوناگون ازجمله، اقلیمی، زیستی و ارتباطی در راستای محور اصلی خانه مطرح گردد.

المصادر:

1. اردلان، نادر؛ و بختیار، لاله. (1380). حس وحدت. (حمید شاهرخ، مترجم). تهران: انتشارات نشر.


2. الهی قمشه‌ای، محیی الدین مهدی. (1363). حکمت الهی عام و خاص. تهران: انتشارات اسلامی.


3.  امام خمینى، روح‌الله. (1380). شـرح چـهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.


4. اهری، زهرا؛ و امینی جدید، شهلا. (1371). الگوی ساخت مسکن در شهرهای خوزستان: دزفول، اهواز، خرمشهر. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.


5. بلخاری قهی، حسن. (1390). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، سوره مهر.


6. بورکهارت، تیتوس. (1386). مبانی هنر اسلامی. (امیر منصوری، مترجم). تهران: نشر حقیقت.


7. بورکهارت، تیتوس. (1392). هنر اسلامی زبان و بیان. (مسعود رجب نیا، مترجم). (چاپ دوم). تهران: سروش.


8. تقوایی، ویدا. (1394). از مبانی نظری تا مبانی نظری در هنر و معماری. (چاپ اول). تهران: دانشگاه فنی و حرفه‌ای.


9. تقوایی، ویدا. (1386). نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ساختار آن. نشریه هنرهای زیبا، 30، 43-52.


10. تقوایی، ویدا. (1385). بازخوانی مراتب وجودی معماری؛ با رجوع به هندسه زیبایی، در معماری صفوی، پایان‌نامه دکتری معماری، دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، تهران.


11. جعفری، محمدتقی. (1390). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام. (چاپ هفتم). تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.


12. حسن‌زاده آملی، حسن. (1377). یازده رساله فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.


13. حائری یزدی، مهدی. (1360). هرم هستی، تحلیلی از مبادی هستی‌شناسی تطبیقی. تهران: مرکز ایرانی مطالعه و فرهنگ‌ها.


14. حائری مازندرانی، محمدرضا. (1375). طراحی مسکن امروزی و اصول معماری خانه‌های سنتی. مجله آبادی، 23، 19-28.


15. حائری مازندرانی، محمدرضا. (1388). نقش فضا در معماری ایران، هفت گفتار درباره زبان و توان معماری ایرانی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.


16. رئیس سمیعی، محمدمهدی. ‌(1384). نظریه مراتب وجود و تاویل آن در معماری، پایان‌نامه دکتری معماری، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی، تهران.


17. شریعتی، علی. (1388). اسلام‌شناسی 1. (چاپ هفتم). تهران: انتشارات قلم.


18. صدر المتالهین. (1353). اسفار، (جواد مصلح، نگارش). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


19. طاهباز، منصوره. (1392). دانش اقلیمی طراحی معماری. (چاپ اول). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.


20. طباطبایی، علامه سید محمدحسین. (1379). ترجمه و شرح نهایه الحکمه. (نعلی شیروانی، نگارش). تهران: الزهرا (س).


21. فلامکی، محمد منصور. (1391). اصل‌ها و خوانش ها در معماری ایرانی. تهران: مؤسسه علمی و فرهنگی فضا.


22. گنون، رنه؛ لینگز، مارتین؛ و بورکهارت، تیتوس. (1386). هرمس و زبان مرغان. (امین اصلانی، مترجم). تهران: جیحون.


23. گنون، رنه. (1374). مفهوم سنتی هنر. (سید ضیاءالدین دهشیری، مترجم)، فصلنامه هنر، 29، 52-47.


24. مطهری، مرتضی. (1369). مقالات فلسفی. (ج سوم). تهران: حکمت.


25. معماریان، غلامحسین. (1384). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: انتشارات سروش دانش.


26. نصر، سید حسین. (1375). هنر و معنویت اسلامی. (رحیم قاسمیان، مترجم). تهران: حوزه هنری.


27. نصر، سید حسین. (1379). انسان- طبیعت. (عبدالرحیم گواهی، مترجم). تهران: انتشارات نشر فرهنگ اسلامی.


28. نقی زاده، محمد. (1382). ویژگی‌ها و مبانی زیبایی در هنر اسلامی ایران. نامه فرهنگستان علوم، 20، 33-68.


29. ندیمی، هادی. (1378). حقیقت نقش. نامه فرهنگستان علوم، 15(14)، 19-34.


30. نقره‌کار، عبدالحمید. (1387). درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، دفتر معماری و طراحی شهری: شرکت طرح و نشر پیام سیما.


31. نوایی، کامبیز؛ و حاجی قاسمی، کامبیز. (1390). خشت و خیال. تهران: سروش.


32. نیرومند، محمدباقر. (1355). واژه‌نامه‌ای از گویش شوشتری. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان ایران.