بازنمایی هویت ایرانی در سریال پرمخاطب هزاردستان با رویکرد تحلیل نشانه شناختی

الموضوعات :

سیدرضا هاشمی زاده منشادی ¹ , افسانه مظفری ² , علی دلاور ³

1 -
2 - دانشیار و مدیر پژوهش و عضو هیئت علمی و مدیر گروه علوم ارتباطات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی
3 - علوم تربیتی و روان شناسی -دانشگاه علامه طباطبایی -تهران -ایران

تاريخ الإرسال : 24 الأحد , رمضان, 1441 تاريخ التأكيد : 09 السبت , شعبان, 1443 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442

الکلمات المفتاحية: "هویت ایرانی ", رمزگان", "بازنمایی", "سریال هزاردستان", "رسانه ",

ملخص المقالة :

مقاله حاضر به چگونگی بازنمایی مفهوم هویت ایرانی در سریال تلویزیونی هزاردستان پرداخته است. این سریال ساخته مرحوم علی حاتمی از شاخص‌ترین تولیدات تلویزیون ایران است که در بستری از گذار تاریخی به موضوع هویت ایرانی توجه خاص کرده است. هدف اصلی این پژوهش بازنمایی مؤلفه‌های مربوط به هویت ایرانی در این سریال تلویزیونی است و به منظور دستیابی به اطلاعات مورد نیاز به فراخور رویکرد کیفی و عمق‌نگرانه پژوهش از روش تحلیل نشانه شناسی استفاده شده است. نظریات مربوط به بازنمایی و آثار رسانه‌ها نیز به عنوان چارچوب تحلیلی و نظری لحاظ گردید.برای انجام تحلیل نشانه شناسی ، الگوی تحلیلی جان فیسک در سه سطح واقعیت، بازنمایی و ایدئولوژی از طریق تبیین رمزگان‌های فنی، اجتماعی و ایدئولوژیکی استفاده شد. صحنه یا سکانس به عنوان واحد تحلیل تعیین شد و 20صحنه مهم که به تحقق اهداف پژوهش کمک می کرد ، به صورت هدفمند انتخاب گردید.مهمترین نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که این سریال دو ساحت سنت و تجدد را در قالب تغییرات هویتی جامعه ایرانی بازنمایی کرده است و در روایت گذار تاریخی از فضای سنتی به مدرنیته ، نقبی به شخصیت ها و نظام اجتماعی و فرهنگی و ...و نشان دادن وجوه هویت فردی شخصیت ها و تقابل خائنان و خادمان آنان زده است .روایت حاتمی از هویت ایرانی، بد و خوب مطلق نیست و در طیفی خاکستری دورمی زند.‌‌‌‌

المصادر:

 

 

اعزازی، شهلا. (1386). "روند نمایش خانواده در تلویزیون"، پژوهش‌های ارتباطی، مرکز پژوهش‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی، شماره 52، صص. 7-34.

باهنر، ناصر. و جعفری، طاهره. (1389). "تلویزیون و تأثیرات کاشتی آن بر هویت فرهنگی ایرانیان"، مجله تحقیقات فرهنگی، دوره 3، شماره 4، صص. 131-156.

بیچرانلو، عبداله. (1393). "سیمای ایران در مستندهای تلویزیونی غرب"، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.

پارتازیان، کامبیز. (1392). "تعامل یا تقابل سنت و مدرنیته در زندگی ایرانی با تمرکز بر سینمای ایران"، نشراعلایی، تهران.

جنکینز، ریچارد. (1388). "هویت اجتماعی"، ترجمه تورج یار احمدی، نشر پردیس دانش،تهران.

حاجیانی، ابراهیم. (1389). "کنکاشی در هویت ایرانی (مجموعه مقالات)"، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، پژوهشکده فرهنگی و اجتماعی، تهران.

خوشفر، غلامرضا. (1378). "تأثیر ارتباط جمعی بر اخلاق اجتماعی جوانان"، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی، شماره 20-19، صص. 169-187.

دالگرن، پیتر. (1385). "تلویزیون و گستره عمومی؛ جامعه مدنی و رسانه‌های گروهی"، ترجمه مهدی شفقتی، سروش، تهران.

ذکایی، محمدسعید. و فتحی‌نیا، محمد. (1393). "ﺑﺎﺯﻧﻤﺎﻳﻲ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻭ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﻳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﭘﺮﺑﻴﻨﻨﺪﻩ"، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋﻭﻫﺶ‌ﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ، مرکز پژوهش‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی، دوره 21، شماره 78، صص. 159-183.

رجایی، فرهنگ. (1392). "مشکله هویت ایرانیان امروز، ایفای نقش در عصر یک تمدن و چند فرهنگ"، نشر نی، تهران.

رضایی، محمد. و کاظمی، عباس. (1387). "بازنمایی اقلیت‌های قومی در سریال‌های تلویزیونی"، فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات فرهنگی، دوره 1، شماره 4، صص. 78-91.

ریجوی، جودیت. (1390). "ارتباطات رسان‏های در عمل"، ترجمه مهدخت بروجردی و محمدمهدی فرقانی، دفتر مطالعات رسانه و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، تهران.

ساعی، منصور. (1389). "بازنمایی ابعاد تاریخی و سیاسی هویت ملی در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی سریال‌های تاریخی درجه الف در سه دهه پس از انقلاب اسلامی ایران)"، دو فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش سیاست نظری، دوره جدید شماره 7، صص. 113-142.

صالحی‌امیری، سیدرضا. (1391). "انسجام ملی و تنوع قومی"، پژوهشگاه تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، تهران. (چاپ سوم).

فیسک، جان. (1381). "فرهنگ و ایدئولوژی"، ترجمه مژگان برومند، ارغنون شماره 20، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، صص. 117-126.

قزلسفلی، محمدتقی. (1388). "رسانه و ساخت هویت ملی"، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 39، شماره 3، صص. 321-338.

گودرزی، حسین. (1387). "تکوین جامعه شناختی هویت ملی در ایران"، انتشارات تمدن ایرانی تهران.

مظاهری، ابوذر. و ابوطالبی، مهدی. (1390). "هویت ملی ایرانیان و انقلاب اسلامی"، مقاله "هویت ایرانیان بر پایه ولایت در افق مهدویت" نشر زمان نو، تهران (چاپ دوم).

معقولی، نادیا.، شیخ مهدی، علی. و قبادی، حسینعلی. (1391). "تحلیل جامعه شناسانه هویت ملی و مؤلفه‌های آن در فیلم‌های بهرام بیضایی"، فصلنامه جامعه شناسی هنر و ادبیات، دوره 4، شماره 2، صص. 115-134.

مک کویین، دیوید. (1384). "راهنمای شناخت تلویزیون"، ترجمه عصمت گیویان و فاطمه کرمعلی، اداره کل پژوهش‌های سیما، تهران.

مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1387). "رسانه‌ها و بازنمایی، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها"، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.

میرزایی، حسین. و پروین، امین. (1389). "مطالعات فرهنگی و صورت‌بندی دوگانه نظری روش شناختی در بازنمایی دیگری"، فصلنامه برگ فرهنگ، دوره جدید، شماره 22، صص. 8-23.

ویلیامز، ریموند. (1385). "تلویزیون، تکنولوژی و شکل فرهنگی"، ترجمه: منوچهر بیگدلی خمسه، اداره کل پژوهش‌های سیمای جمهوری اسلامی، تهران.

نوری، مختار.، حسن‌پور، علی. و محمدی، صادق. (1394). "بازنمایی هویت ملی به عنوان امر سیاسی در مجموعه‌های تاریخی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه رسانه، دوره 26، شماره 2 (پیاپی 99) مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، صص. 5-23.

Bourrdaa, Melanie. & Delmer, Javier Lozano. (2016). “Contemporary participative TV: Identity, authorship and advertisng practices between fandom”, Participations, Journal of audience and Research Studies.

Castello, E. (2007). “The Production of Television Fiction and Nation Bulding, the Catalan Case”, European Journal of Communication, Vol. 22.

Dong, Wenchao. (2018). “The Construction of National Identity in Television Series”, Department of Communication Faculty of Arts University of Ottawa. (https://ruor. uottawa.ca/handle/10393/38067).

Kroger, Jan. (2019). “Identity in Adolescence, the Balance between Self and Other, 4th Edition. London & New York: Routledge. Lawler, S. Identity: Sociological perspectives”, Cambridge: Polity Perss.

Stafford, Gil. & Roy. (2003). “The Media Student’s Book”, Branstonpress.