نقش برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران در کاهش فقر انسانی

الموضوعات :

میثم سام بند ¹ , علی اکبر فرهنگی ² , جمشید صالحی صدقیانی ³ , محمدرضا قائدی ⁴

1 - گروه مدیریت رسانه ای، واحد بین الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران
2 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
4 - گروه علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

تاريخ الإرسال : 02 الإثنين , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 05 الأحد , صفر, 1443 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442

الکلمات المفتاحية: فقر انسانی, تلویزیون, توانمندسازی فردی, توسعه انسانی, رسانه جمعی,

ملخص المقالة :

نگاه توسعه انسانی به انسان به مثابه ظرفیتی است که باید شکوفا شود و این شکوفایی جز با توانمندسازی افراد حاصل نمی‌شود. یکی از اصلی‌ترین روش‌های توانمندسازی جوامع، کاهش و محدودسازی فقر می‌باشد. بدین منظور توجه سیاستگذاران توسعه، معطوف به بهبود شاخص‌های مرتبط با انواع فقر شده است. یکی از مهمترین شاخص‌ها، فقر انسانی است. در این راستا نهادهای مختلفی دارای قدرت اثر هستند که یکی از این ظرفیت‌ها، رسانه‌های جمعی و به ویژه تلویزیون می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل مؤثر بر استفاده از مجرای سیمای جمهوری اسلامی ایران برای کاهش فقر انسانی انجام گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده، آمیخته اکتشافی و با استفاده از راهبرد گونه‌شناسی است. جامعه آماری این پژوهش را صاحب‌نظران حوزه ارتباطات توسعه تشکیل داده‌اند. در بخش کیفی، نمونه آماری با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری 13 نفر و در بخش کمّی 385 نفر به شیوه نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در بخش اول، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته فردی و در بخش دوم پرسشنامه محقق ساخته بود. جهت بررسی روایی و پایایی ابزارهای اندازه‌گیری از شاخص‌های لازم استفاده شد. تحلیل داده‌ها بر اساس نتایج بخش کیفی و کمّی و مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Smart-PLS انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل محیطی، انسانی، رسانه جمعی تلویزیون، برنامه‌ریزی، ویژگی‌های مخاطب و توانمندسازی فردی می‌توانند متغیر فقر انسانی را پیش‌بینی کنند. با توجه به مقدار به دست آمده برای شاخص برازش کلی مدل به میزان 0.79، برازش مناسب مدل کلی تأیید می‌شود.

المصادر:

اعزازی، شهلا. (1373). "خانواده و تلویزیون"، چاپ اول، گناباد: نشر مرندیز.

امیری، مجتبی.، محمودی، وحید.، افروغ، عماد. و نیری، شهرزاد. (1392). "تبیین چارچوب کارکردی سیمای جمهوری اسلامی ایران جهت توسعه قابلیت‌های انسانی"، فصلنامه راهبرد، سال 22، شماره 66، صص. 116-85.

ایوانز، پیتر. (1380). "توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی"، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: طرح نو.

خالصی، پروین. (1388). "نقش و اهمیت رسانه‌های جمعی و کارکرد آن‌ها"، ماهنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 262، صص. 287-274.

دالگرن، پیتر. (1385). "تلویزیون و گستره عمومی جامعه مدنی و رسانه‌های گروهی"، ترجمه مهدی شفقتی، چاپ دوم، تهران: سروش.

سورین، ورنر.، دبلیو تانکارد، و جی، جیمز (1388). "نظریه‌های ارتباطات"، ترجمه علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.

شاو، دونالد. و مک کومبز، مکسول. (1383). "کارکرد برجسته‌سازی در مطبوعات"، ترجمه امید مسعودی، در «اندیشه‌های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران: انتشارات خجسته.

شیرزادی، رضا. (1393). "نوسازی، توسعه، جهانی شدن: مفاهیم"، مکاتب و نظریه‌ها، چاپ دوم. تهران: نشر آگه.

صادقی، حسین.، عبدالهی حقی، سولماز. و عبداله‌زاده، لیلا. (1386). "توسعه انسانی در ایران"، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 6، شماره 24، صص. 304-283.

غفاری، غلامرضا. و امیدی، رضا. (1390). "کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی"، چاپ دوم، تهران، شیرازه.

فطرس، محمدحسن. و قدسی، ستوده. (1396). "مقایسه عملکرد برنامه‌های توسعه ایران با شاخص فقر چندبعدی محاسبه شده به روش آلکایر و فوستر"، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 7، شماره 27، صص. 64-45.

کیا، علی‌اصغر.، لطیفی، غلامرضا.، رسولی، محمدرضا. و کاظم‌نیا، محمداحسان. (1395). "نقش رسانه‌های جمعی در مدیریت شهری (مطالعه موردی: مناطق 22 گانه شهرداری تهران)"، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 5، شماره 4 (پیاپی 16)، صص. 138-127.

گریفین، کیت. و نایت، جان. (1376). "توسعه انسانی: تأکید مجدد"، ترجمه علی دینی و معصومه سادات صالحی امین،. مجله برنامه و بودجه، شماره  19و20، صص. 158-115.

گیبینز، جان. و ریمر، بو. (1381). "سیاست پست مدرنیته"، ترجمه منصور انصاری، تهران، انتشارات گام نو.

لاسول، هارولد. (1383). "ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه"، ترجمه غلامرضا آذری، در «اندیشه‌های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران، اتشارات خجسته.

لال، جیمز. (1379). "رسانه‌ها، ارتباطات، فرهنگ (رهیافتی جهانی)"، ترجمه مجید نکودست، تهران: انتشارات مؤسسه ایران.

مارتینز، ملون. (1354). "تلویزیون در خانواده و جامعه نو"، ترجمه جمشید ارجمند، تهران: انتشارات سرو.

متوسلی، محمود.، نیکونسبتی، علی. و بیات، مجتبی. (1389). "توسعه انسانی به مثابه فرآیندهای درهم تنیده"، دو فصلنامه توسعه محلی (روستایی-شهری)، دوره دوم، شماره اول، صص. 22-1.

محسنیان‌راد، مهدی. (1384). "ایران در چهار کهکشان ارتباطی: سیر تحول تاریخ ارتباطات در ایران"، از آغاز تا امروز، جلد سوم، تهران: انتشارات سروش.

معتمدنژاد، کاظم. (1395). "وسایل ارتباط جمعی"، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

مک کوایل، دنیس. (1388). "مخاطب شناسی"، ترجمه مهدی منتظرالقائم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

مک کوایل، دنیس. و ویندال، سون. (1388). "مدل‌های ارتباطات جمعی"، ترجمه گودرز میرانی، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های رادیو.

منصوری، علی. (1378). "توسعه انسانی، زمینه‌ساز توسعه سیاسی و اقتصادی"، ماهنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال 15، شماره 3 و 4، صص. 169-164.

مولانا، حمید. (1374). "از کارکردگرایی تا پست مدرنیسم و فراتر (پژوهش‌های ارتباطات بین‌الملل در قرن بیست و یکم)"، ترجمه مجتبی صفوی، فصلنامه رسانه، شماره 24، صص. 77-70.

مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1389). "نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی"، چاپ اول، تهران، همشهری.

نعمتی انارکی، داود. (1388). "تأثیر فناوری‌های نوین رسانه‌ای بر قطب خبری شدن تلویزیون در جامعه (با تأکید بر سند افق رسانه)"، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره 60، صص. 199-177.

وردی‌نژاد، فریدون. و بهرامی رشتیانی، شهلا. (1388). "جامعه‌شناسی خبر"، تهران، انتشارات ثانیه.

ویندال، سون.، سینگنایز، بنو. و اولسون، جین. (1376). "کاربرد نظریه‌های ارتباطات"، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

Hatch, M.J. & Cunliffe, A.L. (2006). “Organization Theory: Modern, Symbolic and Postmodern”, New York: Oxford University Press.

Henseler, J., Ringle, CM. & Sinkovics, R.R. (2009). “The Use of Partial Least Squares Path Modeling in International Marketing”, Advances in International Marketing, Vol. 20, PP. 277-319.

Katz, E., Haas, H. & Gurevitch, M. (1973). “On the Use of the Mass Media for Important Things”, American Sociological Review, Vol. 38(2).

Mody, B. (2008). “Television for Development, The International Encyclopedia of Communication, First Edition”, Edited by Wolfgang Donsbach, Published by John Wiley & Sons, Ltd.

Silverstone, R. (2007). “Media and Morality”, polity press.

Tenenhaus, M., Esposito Vinzi, V., Chatelin, Y.M. & Lauro, C. (2005). “PLS path modeling”, Computational Statistics and & Data Analysis, Vol. 48, PP. 159-205.

UNDP. (1990). “Human Development Report”, New York.

UNDP. (1997). “Human Development Report”, New York.

 

 

 

نص كامل:



نقش برنامه های سیمای جمهوری اسلامی ایران در کاهش فقر انسانی

 

چکیده

نگاه توسعه انسانی به انسان به مثابه ظرفیتی است که باید شکوفا شود و این شکوفایی جز با توانمندسازی افراد حاصل نمی­شود. یکی از اصلی­ترین روش­های توانمندسازی جوامع، کاهش و محدودسازی فقر می­باشد. بدین منظور توجه سیاستگذاران توسعه، معطوف به بهبود شاخص­های مرتبط با انواع فقر شده است. یکی از مهمترین شاخص­ها، فقر انسانی است. در این راستا نهادهای مختلفی دارای قدرت اثر هستند که یکی از این ظرفیت­ها، رسانه­های جمعی و به ویژه تلویزیون می­باشد. پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل مؤثر بر استفاده از مجرای سیمای جمهوری اسلامی ایران برای کاهش فقر انسانی انجام گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده، آمیخته اکتشافی و با استفاده از راهبرد گونه­شناسی است. جامعه آماری این پژوهش را صاحب­نظران حوزه ارتباطات توسعه تشکیل داده­اند. در بخش کیفی، نمونه آماری با استفاده از روش نمونه­گیری نظری 13 نفر و در بخش کمّی 385 نفر به شیوه نمونه­گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار جمع­آوری داده­ها در بخش اول، مصاحبه نیمه­ساختاریافته فردی و در بخش دوم پرسشنامه محقق ساخته بود. جهت بررسی روایی و پایایی ابزارهای اندازه­گیری از شاخص­های لازم استفاده شد. تحلیل داده­ها بر اساس نتایج بخش کیفی و کمّی و مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم­افزار Smart-PLS انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل محیطی، انسانی، رسانه جمعی تلویزیون، برنامه­ریزی، ویژگی­های مخاطب و توانمندسازی فردی می­توانند متغیر فقر انسانی را پیش­بینی کنند. با توجه به مقدار به دست آمده برای شاخص برازش کلی مدل به میزان 79/0، برازش مناسب مدل کلی تأیید می­شود.

 

واژگان کلیدی: توسعه انسانی، توانمندسازی فردی، رسانه جمعی، تلویزیون، فقر انسانی

 

مقدمه

گزارش برنامه توسعه ملل متحد (1990)، توسعه انسانی را فرآیند گسترش انتخاب افراد می­داند(منصوری، 1378: 165). در اين گزارش، انسان به منزله مركز ثقل برنامه­هاي توسعه معرفي شده و براي اولين بار در جايگاهي برتر، به مثابه هدف اصلي توسعه مد نظر قرار گرفت (متوسلي و همکاران، 1389). از این رو، توسعه انسانی به عنوان رویکردی با هدف بهبود کیفیت زندگی انسان­ها، ارتقای قابلیت آن­ها در همه حیطه­های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در حال و آینده و تلاش در جهت همگام­سازی رشد و برابری در محافل علمی مطرح شد (شیرزادی، 1393: 86). تا به آنجا که تضمين حداقل رفاه، از جمله وظايف دولت در جهان معاصر تعیین گردید (ایوانز، 1380: 40). چند سال بعد در گزارش توسعه انسانی (1997) علاوه بر شاخص توسعه انسانی، شاخص دیگری با نام «فقر انسانی» معرفی گردید که بر خلاف شاخص قبلی، به عدم دستیابی افراد به ابعاد اساسی توسعه انسانی توجه دارد. این شاخص تصویر کامل­تری از فقر ارایه می­دهد، زیرا علاوه بر فقر درآمدی، فقدان سایر ابعاد از جمله دانش و طول عمر همراه با سلامتی را نیز در نظر می­گیرد. این شاخص میزان محرومیت کشورها را در سه بُعد اساسی توسعه انسانی یعنی طول عمر، دانش و دسترسی به استاندارد شایسته زندگی اندازه می­گیرد (صادقی و همکاران، 1386: 291). در اين رويكرد، بر فرآیند ايجاد و تقويت قابليت­هاي انساني و محور قرارگرفتن توانمندسازي انسان در فرآیند توسعه تأكيد مي­شود (غفاری و امیدی، 1390: 126). توسعه قابليت­هاي انساني و توانمندسازی انسان در این دیدگاه، فرآیندي مداوم و بي­انتها در نظر گرفته می­شود (گریفین و نایت، 1376: 155). از منظر رویکرد قابلیت که می­توان نام توسعه به مثابه آزادي را نیز بر آن نهاد، باید توجه به آزادي­هاي انسان صورت بگیرد (غفاری و امیدی، 1390: 31). بر پایه این پارادایم اندیشه­ای، «سن» و همکارانش طی دو دهه گذشته با بسط و مفهوم­سازی رویکرد قابلیت در مطالعات، موج جدیدی از چالش­های نظری و کاربردی را در حوزه اقتصاد توسعه پدید آوردند (فطرس و قدسی، 1396). این رویکرد شرط تحقق توسعه را در فقرزدایی از طریق توانمندسازی فردی می­داند.

به استناد تحقیقات و نظریات موجود، نهادهای متعددی بر این فرایند تأثیر دارند که یکی از انواع اثبات شده آن­ها، رسانه­های جمعی است. امروزه توان رسانه‌های جمعی در شکل‌دهی به هنجارها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای مخاطبان بیش از گذشته توجه سیاستگذاران توسعه را به خود معطوف داشته است (کیا و همکاران، 1395). یکی از رسانه­های جمعی که به دلیل برخورداری از میزان پوشش، گستردگی نفوذ، تعدد شبکه­های پخش، ژانرهای برنامه­سازی، مداومت ارتباط، مصرف رسانه­ای و نیازهای روزمره مخاطب، دارای قدرت اثر می­باشد، تلویزیون است. تلویزیون یکی از قدیمی­ترین رسانه­های جمعی دیداری-شنیداری است که هنوز از جایگاه قابل اعتنایی برخوردار است. منطق نهادین آن نیز، این است که نقشی را که باید در گستره عمومی ایفا کند، تعیین می­نماید. از این منظر، بسته به ایدئولوژی حاکم بر رسانه تلویزیون، علایق و نیازهای افراد و میزان توسعه­یافتگی جوامع، رسانه تلویزیون قابلیت­ها و کارکردهایی دارد که می­توان از آن­ها در جهت توسعه توانمندسازی فردی و روابط بین انسان­ها استفاده نمود.

با توجه به ظرفیتی که از آن صحبت شد؛ ایده اصلی پژوهش حاضر نیز از این سؤال شروع شده است که چگونه می­توان از ظرفیت رسانه جمعی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران برای پیشگیری از فقر انسانی بهره برد؟ از این رو دستیابی به شناسایی عوامل مؤثر بر استفاده از مجرای سیمای جمهوری اسلامی ایران برای پیشگیری از فقر انسانی هدف اصلی این پژوهش را تشکیل می­دهد.

مبانی نظری

امروزه، ظرفیت رسانه­ها و به ویژه رسانه­های جمعی به عنوان عاملی در توسعه غیر قابل کتمان است. از باب این ضرورت و اهمیت است که توجه سیاستگذاران توسعه نیز معطوف به بهبود شاخص­های توسعه و به ویژه شاخص­های فقر از مجرای رسانه­های جمعی شده ­است که مهم­ترین آن­ها شاخص فقر انسانی است. اهمیت و تأثیرگذاری رسانه­های جمعی تا به آنجا است که این دسته از رسانه­ها دیگر يكي از عناصر زيرمجموعه نظام محسوب مي­شوند كه با ارتباط دادن بخش­هاي مختلف، نظم و يكپارچگي دروني نظام را تأمین می­کنند. بر این اساس فلسفه وجودي رسانه برآوردن نیازهاي خاصی از جامعه است (امیری و همکاران، 1392: 88). در میان رسانه­های جمعی، تلویزیون یکی از قدیمی­ترین رسانه­های دیداری-شنیداری است که علی رغم ریزش مخاطبی که در دهه­های اخیر شاهد آن بودیم ولی هنوز از جایگاه قابل اعتنایی برخوردار است. از آنجایی که مخاطبان، علاوه بر شنیدن، دیدن را نیز جزو ضروري مصرف رسانه­اي تلقی می کنند، تمایلاتشان بیشتر به سمت فرهنگ شنیداري - دیداري معطوف شده است (مک کوایل، 1388: 410). جایگاه ویژه نهاد تلویزیون به علت خصوصیات خاصی است که این رسانه را از سایر رسانه ها متمایز می کند. رسانه تلویزیون اخبار داغ را با سرعت نور به اطلاع بییندگان می­رساند (نعمتی انارکی، 1388: 181). پوشش وسیعی دارد و برای رسیدن به مخاطب خود نیازی به واسطه ندارد (خالصی، 1388: 277)، دارای مخاطب عام است (مولانا، 1374: 74)، هم زمانی مخاطب با واقعیت را ایجاد می­کند (محسنیان راد، 1384: 1495)، به شکل­گیری ارتباطات افقی و نه عمودی منجر شده است و مبادله پیام در آن بی­وقفه و بدون تعطیلی ادامه دارد (همان منبع: 1800-1792). از طرفی، معمولاً گذراندن اوقات فراغت مخارجی دارد. تلویزیون به عنوان کم خرج­ترین وسیله گذراندن فراغت (اعزازی، 1373: 59)، گروه خانواده را دور خود متمرکز می­کند (مارتینز، 1354: 108). همچنین، روشن بودن تلویزیون حتی با وجود توجه و تماشا نکردن اعضاي خانواده نشان از نوعی عادت به آن را نیز دارد (لال، 1379: 69).

شايد بتوان اين گونه گفت خاستگاه نظريه پردازي راجع به تلويزيون به عنوان رسانه­اي متمايز، جداي از نظريات کلي­تر پيرامون رسانه­هاي جمعي، در دهه هفتاد می­باشد. در اين برهه، مطالعات کليدي در باب تلويزيون توسط ريموند ويليامز (1974)، استوارت هال (1973) و گروه مطالعات رسانه­اي دانشگاه گلاسکو (1976) منتشر شد. از دهه 1970 میلادی، تلویزیون بخشی از اقدامات بازسازی دولت­ها در راستای توسعه ملی محسوب می­شود (مادی¹، 2008: 1). اما با اینکه تلویزیون، رسانه برتر در گستره عمومی است، بی تردید هدف اصلی آن خلق گستره عمومی نیست و البته منطق نهادین این رسانه نقشی را که باید در گستره عمومی ایفا کند، تعیین می­نماید. از منظر تجربه­ای اجتماعی - فرهنگی، تلویزیون «مواد خام» نمادینی تولید می­کند که مخاطبان، آن را تجربه و به درجات مختلف درباره­شان تأمل می­کنند. گفتمان­های تلویزیون در کنار سایر تجارب زندگی روزمره می­نشینند (دالگرن، 1385: 241-240). از این منظر، رسانه تلویزیون قابلیت­ها و کارکردهایی دارد که می­توان از آن­ها در جهت اهداف توسعه استفاده نمود. این رسانه در دنیا در قالب دو بخش خصوصی و دولتی اداره می­شوند. در ایران، معاونت سیما که دارای مالکیت دولتی است، تنها متولی قانونی پخش برنامه­های تلویزیونی به­شمار می­آید.

تعريف نقش‌ها و كاركردهاي تلویزیون، منبعث از نظريه كاركردگرايي در جامعه‌شناسي است. نظريه كاركردگرايي ضمن بنيادي انگاشتن ارزش‌ها و هنجارهاي مشترك براي جامعه، بر نظم اجتماعي مبتني بر توافق‌هاي ضمني تأكيد مي‌كند. بنابراين، نقش‌ها و كاركردهايي كه براي رسانه‌ جمعی تلویزیون در جامعه تعريف می­شود؛ رفع نيازهايي چون تداوم، نظم، يكپارچگي، هدايت و سازگاري است (مهدي‌زاده، 1389: 46). بسته به نوع نظام اقتصادی- سیاسی که رسانه تلویزیون تابع آن است، علایق و نیازهای افراد خاص و میزان توسعه یافتگی جوامع، تلویزیون کارکردهای متنوعی دارد (امیری و همکاران، 1392: 89). در این قسمت سعی شده است تا با مراجعه به تئوری ها فهرستی از کارکردهای اجتماعی این رسانه جمعی ارایه شود که بصورت خلاصه در جدول شماره (1) آمده است.

جدول شماره (1): کارکردهای تلویزیون از دیدگاه نظریه پردازان

نظریه	نظریه­پرداز	کارکردها و آثار کلیدی
کارکردهای عمومی ارتباطات	هارولد لاسول	نظارت بر محیط، همبستگی اجتماعی، انتقال میراث فرهنگی (لاسول، 1383: 59)
	چارلز رایت	افزودن کارکرد سرگرمی برای رسانه­ها (معتمدنژاد، 1395: 41).
	جان گیبینز و بو ریمر	رسانه­ها برای مردم لذت بخش بوده و به فرآیند ساخت هویت و ساخت­مند­ شدن زندگی روزمره کمک می­کنند (گیبینز و ریمر، 1381: 70-73).
اشاعه نوآوری	اورت راجرز	گذر مخاطب از جامعه سنتی به سوی جامعه مدرن (وردی­نژاد و بهرامی رشتیانی، 1388: 73)
الگوسازی از شخصیت ها	دنیس مک کوایل	الگوسازی از شخصیت های سیاسی، اقتصادی، ورزشی و هنری (مک کوایل و ویندال، 1388: 44)
جامعه پذیری		تعیین انتظارات هر نقش و منزلت اجتماعی (همان: 394)
طیقه­بندی نیازها و استفاده­ افراد از رسا­نه­ها	الیو کاتز، میشل گوروویچ و هاداسا هاس	برآوردن نیازهای شناختی (کسب اطلاعات، آگاهی و شناخت)، برآوردن نیازهای عاطفی (تجارب عاطفی، لذت بخش یا زیبایی­شناسانه، برآورد نیازهای انسجام بخش شخصی (تقویت اعتبار، اعتماد، ثبات و پایگاه)، برآوردن نیازهای تعاملات و تماس (مرتبط با خانواده، دوستان و جهان) و برآورد نیازهای گریز از تنش (فراغت و آسایش) (کتز2 و دیگران، 1973: 166-167).
استفاده و رضامندی	اليهو کاتز	افراد مخاطب، کم و بیش به صورت فعال به دنبال محتوایی هستند که بیشترین رضایت را برای آنان فرآهم سازد. میزان این رضایت بستگی به نیازها و علایق فرد دارد (ویندال و دیگران، 1376: 274).
اثر محدود	جوزف کلاپر	ارتباطات جمعی صرفاً یک عامل میانجی می­باشد (مهدی­زاده، 1389: 54).
کاشت	جرج گربنر	تأکید بر آثار تدریجی و درازمدت رسانه­ها به ویژه تلویزیون بر شکل­گیری تصویر ذهنی مخاطبان از دنیای اطراف و مفهوم سازی آنان از واقعیت اجتماعی (همان: 65-67).
برجسته سازی	ماکسل مک کومبز و دونالد شاو	تعیین موضوع اندیشه، تأکید بر موضوعات خاص و نادیده گرفتن برخی موضوعات (شاو و مک کومبز، 1383: 138).
وابستگی مخاطبان	بال روکیچ و دی فلور	این نظریه حاکی از آن است که افراد، وابستگی­های متفاوتی به رسانه­ها دارند و این وابستگی­ها از شخصی به شخص دیگر متفاوت است (مهدی­زاده، 1389: 75).
مارپیچ سکوت	الیزابت نوئل نئومان	افکار عمومی از تعامل بین افراد و محیط اجتماعی نشأت می­گیرد (سورین و تانکارد، 1388: 396).
کارپرداز قدرت	جی هربرت الشتون	رسانه­های جمعی نماینده قدرت سیاسی و اقتصادی و تأمین منافع تأمین­کنندگان مالی هستند (همان: 448-447).
الگوی رمزگذاری/رمزگشایی	استوارت هال	امکان استنباط بیش از یک برداشت از متون رسانه­ای وجود دارد (مهدی­زاده، 1389: 214).
رسانه و زندگی روزمره	راجر سیلورستون	زندگی روزمره قلمرو تجربه مشترکی است که در آن زندگی جریان دارد و مبارزه برای هستی [اجتماعی] به صورت مادّی و نمادین در آن صورت می گیرد. [امر] روزمره شامل رسانه ها و حضور رسانه­ها در زندگی روزمره فاقد بی طرفی است (سیلورستون3، 2007).

 

 

روش شناسی پژوهش

روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، روش تحقیق آمیخته اکتشافی است. از این رو، به منظور دستیابی به ابعاد، مؤلفه­ها و مقولات در ابتدای امر از روش تحقیق کیفی و استراتژی نظریه داده ­­بنیاد بهره جسته شده است. در این شیوه بر اساس مصاحبه­های عمیق نیمه­ساختار­یافته از نخبگان حوزه ارتباطات و توسعه، اطلاعات لازم گردآوری، بر اساس کدگذاری­های باز، محوری و انتخابی تحلیل و مدل مفهومی پژوهش ارایه شده است. سپس بر اساس مدل مفهومی استخراج شده به آزمون آن با استفاده از استراتژی پیمایش عمل شده است. جامعه آماری این بخش از پژوهش را نیز نخبگان ارتباطات و توسعه شامل اساتید، مدیران و کارشناسان این حوزه تشکیل می­دهند. روش نمونه­گیری در بخش کیفی، نمونه­گیری نظری است که با استفاده از اصل اشباع تعداد 13 نفر تعیین گردید. روش نمونه­گیری در بخش کمّی نیز با توجه به نامشخص بودن حجم جامعه با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر تعیین شد.

جهت اطمینان از روایی در بخش اول این پژوهش سعی شده است تا تمام گام­ها و مراحل ضروري جهت انجام یک پژوهش کیفی از طریق نظریه داده بنیاد مورد توجه قرار گرفته و رعایت شوند. در ادامه برای سنجش پایایی این بخش از پژوهش از روش­های پایایی بازآزمون و دوکدگذار استفاده شده است که به ترتیب با پایایی 76 و 69 درصد قابل قبول بوده و نشان می­دهند شناسه گذاری­­ها از پایایی مناسبی برخوردار هستند.

در بخش کمّی این پژوهش، تأکید بر اعتبار صوری پرسشنامه بوده است که بر اساس نظر اساتید برجسته در مرحله پیش‌آزمون، اعمال ‌شده است. در مرحله بعد، از تحلیل عاملی تأییدی جهت بررسی اعتبار سازه­ای مؤلفه­های مختلف استفاده ‌شده است که نتایج مؤید اعتبار پرسشنامه می­باشند. به منظور سنجش پایایی پرسشنامه نیز، پرسشنامه به صورت تصادفی ساده در اختیار نمونه مقدماتی30 نفری از اساتید، مدیران و کارشناسان حوزه ارتباطات و توسعه قرار گرفت. برای محاسبه پایایی سنجه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که نتایج بالای 7/0 نشان می­دهد مقدار این شاخص در خصوص متغیرهای سازه­ای تحقیق در حد مطلوبی می­باشد.

در نهایت به منظور تحلیل داده­ها از دو روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. از آمار توصیفی به منظور توصیف داده­ها و تلخیص مفاهیم، مؤلفه­ها و متغیرهای پژوهش استفاده شده است. از فنون آماری استنباطی با استفاده از روش معادلات ساختاری و نرم افزار SMART-PLS برای استنباط در مورد جامعه، تعمیم یافته­های حاصل از نمونه­گیری به جامعه مورد بررسی و نیز مدلسازی استفاده شده است.

یافته­های پژوهش

یافته­های ناشی از کاربست رویکرد کیفی داده­بنیاد

بر اساس کدگذاری باز در پایان مصاحبه­ها، 335 شناسه استخراج شد که بعد از ادغام آن­ها در کدگذاری مرحله دوم، این تعداد در قالب 124 زیرمفهوم دسته­بندی گردید. سپس برای کدگذاری محوری، مقولات اصلی شناسایی و از بین مفاهیم استخراج شده، ویژگی­ها و ابعاد هر یک از مقولات اصلی به آن مقولات مرتبط شده و با مرتبط کردن مقولات فرعی به مقولات اصلی، تعداد 18 مفهوم در ارتباط با 7 مؤلفه حاصل شد. مؤلفه­ها، مفاهیم، زیرمفاهیم و کدها در قالب جدول شماره (2) آورده شده است.

جدول شماره (2): مؤلفه های پژوهش

ردیف	مؤلفه (مقوله)	مفاهیم	فراوانی
			زیرمفاهیم		شناسه
1	عوامل انسانی	تحقق تعالی انسانی	13	17	26	36
		انسان به مثابه ظرفیت	4		10
2	ویژگی­های مخاطب	ویژگی­های مخاطب	3	3	8	8
3	بستر عوامل محیطی	بستر اجتماعی	7	48	18	161
		بستر سیاسی	15		45
		بستر اقتصادی	10		48
		بستر فرهنگی	3		19
		بستر فناوری	3		8
		بستر شفافیت	10		23
4	رسانه جمعی تلویزیون	سرمایه انسانی	3	18	9	43
		ساختار سازمانی	12		28
		ایدئولوژی حاکم بر رسانه	3		6
5	برنامه­ریزی	برنامه راهبردی	6	12	13	22
		برنامه عملیاتی	6		9
6	توانمندسازی فردی	عوامل شکوفاسازی قابلیت های انسانی	15	18	36	43
		ایجاد انگیزه	3		7
7	فقر انسانی	شاخص­های فقر انسانی	4	8	8	22
		ماهیت فقر	4		14
جمع			124		335

در این مرحله از کدگذاری به تئوری­پردازی به معنای مجموعه­ای از مفاهیم و روابط بین آن­ها برای توضیح و تبیین پدیده مورد بررسی پرداخته شده است (هچ⁴ و گانلیف⁵، 2006: 5). روند ساخت تئوري در این مرحله شامل انتخاب مؤلفه­های اصلی به طور منظم و ارتباط دادن آن با سایر مؤلفه­ها و مفاهیم، اعتبار بخشیدن به روابط و پر کردن جاهاي خالی با مؤلفه­ها و مفاهیمی است که نیاز به اصلاح و گسترش بیشتر دارند. چارچوب نهایی حاصل از این قسمت پژوهش را می­توان به صورت نمودار شماره (1) نمایش داد.

 

نمودار1 شماره 1: مدل مفهومی برخاسته از تحلیل داده­های مصاحبه

یافته­های ناشی از کاربست رویکرد پیمایش

جهت ارزشیابی برازش الگوی پیشنهادی از تحلیل عاملی تأییدی و تکنیک مدل­یابی معادلات ساختاری با به‌کارگیری نرم‌افزار Smart-PLS استفاده شده است. در روش تحلیل عاملی تأییدی، نخست لازم است تا روایی سازه، مورد مطالعه قرارگرفته تا مشخص شود نشانگرهای انتخاب‌ شده برای اندازه‌گیری سازه‌های مورد نظر خود از دقت لازم برخوردار هستند. بررسی گویه­ها نشان می­دهد؛ گویه‌ها دارای بار عاملی بالاتر از 65/0 بر متغیر پنهان مربوط به خود هستند و این بارهای عاملی در سطح 05/0 معنی‌دار می‌باشند. به ‌عبارتی ‌دیگر، مقدار تی متناظر با هر بار عاملی بیشتر از مقدار بحرانی آن (96/1) در سطح 05/0 است. در نتیجه، می‌توان گفت این نشانگرها از دقت لازم برای اندازه‌گیری سازه‌های مربوط به خود برخوردار هستند، لذا وارد تحلیل نهایی گردیدند. (جدول شماره 3)

جدول شماره (3): مقادیر بار عاملی برای نشانگرهای هر سازه در قالب مدل پیشنهادی

مؤلفه	زیر مؤلفه	گویه	بار عاملی	آماره t		نتیجه
عوامل انسانی	تحقق تعالی انسانی	Q1.1	81479/0	91529/11		تأیید نشانگر
		Q2.1	83398/0	14311/11		تأیید نشانگر
	انسان به مثابه ظرفیت	Q3.1	74576/0	470054/3		تأیید نشانگر
		Q4.1	80475/0	789985/4		تأیید نشانگر
ویژگی های مخاطب		Q5.1	72849/0		230198/2	تأیید نشانگر
		Q6.1	81545/0		621636/2	تأیید نشانگر
		Q7.1	8796/0		355811/2	تأیید نشانگر
بستر عوامل محیطی	بستر اجتماعی	Q1.2	70021/0	021145/2		تأیید نشانگر
		Q2.2	77415/0	191602/2		تأیید نشانگر
		Q3.2	83895/0	98152/4		تأیید نشانگر
	بستر سیاسی	Q4.2	72743/0	675396/5		تأیید نشانگر
		Q5.2	70234/0	695303/2		تأیید نشانگر
		Q6.2	77882/0	217731/4		تأیید نشانگر
		Q7.2	7137/0	297236/3		تأیید نشانگر
	بستر اقتصادی	Q8.2	77861/0	078187/2		تأیید نشانگر
		Q9.2	81594/0	205074/5		تأیید نشانگر
		Q10.2	7941/0	782498/4		تأیید نشانگر
		Q11.2	82588/0	654788/4		تأیید نشانگر
	بستر فرهنگی	Q12.2	8763/0	748782/3		تأیید نشانگر
		Q13.2	926/0	55929/14		تأیید نشانگر
	بستر فناوری	Q14.2	7689/0	70333/2		تأیید نشانگر
		Q15.2	81361/0	770415/2		تأیید نشانگر
	بستر شفافیت	Q16.2	74657/0	265177/2		تأیید نشانگر
		Q17.2	7985/0	008597/3		تأیید نشانگر
		Q18.2	78193/0	060182/2		تأیید نشانگر
رسانه جمعی تلویزیون	سرمایه انسانی رسانه	Q1.3	9193/0	422589/2		تأیید نشانگر
		Q2.3	73865/0	083029/2		تأیید نشانگر
	ساختار سازمانی رسانه	Q3.3	85763/0	63489/2		تأیید نشانگر
		Q4.3	95067/0	74503/3		تأیید نشانگر
	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	Q5.3	74991/0	038027/2		تأیید نشانگر
		Q6.3	98475/0	480368/2		تأیید نشانگر
برنامه ریزی	برنامه راهبردی	Q1.4	7024/0	87133/2		تأیید نشانگر
		Q2.4	87994/0	439866/5		تأیید نشانگر
	برنامه عملیاتی	Q3.4	7113/0	475779/2		تأیید نشانگر
		Q4.4	77143/0	566819/3		تأیید نشانگر
		Q5.4	73102/0	147489/3		تأیید نشانگر
		Q6.4	80699/0	862503/2		تأیید نشانگر
		Q7.4	76/0	42186/3		تأیید نشانگر
توانمندسازی فردی	عوامل شکوفاسازی قابلیت های انسانی	Q1.5	682967/0	897420/2		تأیید نشانگر
		Q2.5	801231/0	129068/3		تأیید نشانگر
		Q3.5	737501/0	041822/3		تأیید نشانگر
		Q4.5	834041/0	948682/2		تأیید نشانگر
		Q5.5	705755/0	110896/3		تأیید نشانگر
	ایجاد انگیزه	Q6.5	727891/0	903062/2		تأیید نشانگر
		Q7.5	878397/0	792996/3		تأیید نشانگر
فقر انسانی	شاخص های فقر انسانی	Q1.6	767565/0	038558/9		تأیید نشانگر
		Q2.6	824993/0	460329/8		تأیید نشانگر
		Q3.6	802072/0	835388/7		تأیید نشانگر
	ماهیت فقر	Q4.6	838054/0	660461/8		تأیید نشانگر
		Q5.6	857120/0	912620/9		تأیید نشانگر

 

همانگونه که آمد؛ پیشتر پایایی مدل بر اساس 30 نمونه اولیه بررسی و تأیید گردید. علاوه بر این می‌توان برای بررسی پایایی از دو معیار پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ بر اساس نمونه کامل که به‌عنوان بخشی از خروجی تحلیل مسیر در دسترس است نیز استفاده کرد. بر اساس محاسبات انجام شده، میزان این دو معیار بالاتر از 7/0 است، لذا، پایایی ترکیبی ابزار اندازه‌گیری نیز مورد تأیید قرار می‌گیرد. (جدول شماره 4)

جدول شماره (4): مقادیر پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ برای مدل پیشنهادی

متغیرهای سازه­ای	پایایی ترکیبی	آماره آلفا	متغیرهای سازه‌ای	پایایی ترکیبی	آماره آلفا
تحقق تعالی انسانی	809/0	828/0	انسان به مثابه ظرفیت	751/0	734/0
ویژگی­های مخاطب	851/0	851/0	بستر اجتماعی	816/0	765/0
بستر سیاسی	821/0	711/0	بستر اقتصادی	879/0	818/0
بستر فرهنگی	897/0	772/0	بستر فناوری	770/0	704/0
بستر شفافیت	819/0	751/0	سرمایه انسانی رسانه	818/0	853/0
ساختار سازمانی رسانه	901/0	792/0	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	865/0	768/0
برنامه راهبردی	774/0	739/0	برنامه عملیاتی	870/0	815/0
عوامل شکوفاسازی قابلیت های انسانی	864/0	816/0	ایجاد انگیزه	787/0	752/0
شاخص های فقر انسانی	841/0	715/0	ماهیت فقر	836/0	708/0

برای بررسی روایی مدل اندازه‌گیری از روایی همگرا و روایی واگرا استفاده گردید. برای بررسی روایی همگرا از شاخص میانگین واریانس استخراج‌شده (AVE) استفاده شده است. میزان این شاخص در مورد همه متغیرها از 5/0 بیشتر است که خود دلیل بر روایی همگرای مناسب مدل کاربردی رسانه جمعی سیمای جمهوری اسلامی ایران در کاهش فقر انسانی است. (جدول شماره 5)

جدول شماره (5): مقادیر AVE برای مدل پیشنهادی

متغیرهای سازه­ای	AVE	متغیرهای سازه‌ای	AVE
تحقق تعالی انسانی	680/0	انسان به مثابه ظرفیت	602/0
ویژگی­های مخاطب	656/0	بستر اجتماعی	598/0
بستر سیاسی	535/0	بستر اقتصادی	646/0
بستر فرهنگی	813/0	بستر فناوری	627/0
بستر شفافیت	602/0	سرمایه انسانی رسانه	695/0
ساختار سازمانی رسانه	820/0	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	766/0
برنامه راهبردی	634/0	برنامه عملیاتی	573/0
عوامل شکوفاسازی قابلیت­های انسانی	569/0	ایجاد انگیزه	651/0
شاخص های فقر انسانی	638/0	ماهیت فقر	718/0

در ادامه جهت بررسی روایی تشخیصی یا واگرای مدل اندازه‌گیری، در نرم‌افزار از دو معیار آزمون بار عرضی (جدول شماره 6) و آزمون فورنل- لارکر (جدول شماره 7) استفاده شده است. طبق شاخص بار عرضی، انتظار می‌رود که متغیرهای مشاهده‌پذیر مربوط به یک سازه خاص، بار عاملی بیشتری نسبت به سایر متغیرهای مشاهده‌پذیر روی سازه مربوط به خود داشته باشند. به ‌عبارتی ‌دیگر، بار عرضی کمتری بر مدل‌های اندازه‌گیری دیگر داشته باشند. نتایج آزمون نشان می­دهد، تمام متغیرهای مشاهده‌پذیر، بار عاملی بیشتری روی متغیر پنهان مربوط به خود را دارند، لذا با توجه به شاخص بار عرضی و فورنل-لارکر می‌توان گفت این مدل اندازه‌گیری از روایی تشخیصی مناسبی برخوردار است.

جدول شماره (6): مقادیر بارعرضی مدل پیشنهادی

سازه	گویه	تحقق تعالی انسانی	انسان به مثابه ظرفیت	ویژگی های مخاطب	بستر اجتماعی	بستر سیاسی	بستر اقتصادی	بستر فرهنگی	بستر فناوری	بستر شفافیت	سرمایه انسانی رسانه	ساختار سازمانی رسانه	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	برنامه راهبردی	برنامه عملیاتی	عوامل شکوفاسازی قابلیت های انسانی	ایجاد انگیزه	شاخص های فقر انسانی	ماهیت فقر
تحقق تعالی انسانی	Q1.1	0.815	0.024	0.036	0.016	0.032	0.075	-0.066	0.097	-0.047	0.038	-0.002	0.052	0.029	0.019	0.136	0.060	0.146	0.017
	Q2.1	0.834	0.046	0.066	0.061	0.066	0.088	0.053	0.064	-0.065	0.073	0.009	0.089	0.085	0.078	0.114	-0.042	0.073	0.002
انسان به مثابه ظرفیت	Q3.1	0.022	0.746	-0.080	-0.034	-0.022	0.022	-0.046	0.027	0.011	-0.029	-0.110	0.006	-0.006	-0.143	-0.037	-0.010	-0.046	-0.112
	Q4.1	0.043	0.805	-0.046	0.001	0.030	0.037	-0.014	0.092	-0.039	0.058	0.000	0.070	0.097	0.069	0.095	0.083	0.050	0.058
ویژگی های مخاطب	Q5.1	0.047	-0.058	0.728	0.072	0.110	0.032	0.054	0.041	-0.027	0.081	0.067	-0.017	0.061	0.079	0.186	0.039	0.143	0.107
	Q6.1	0.055	-0.042	0.815	0.009	0.089	0.101	0.024	0.099	-0.079	0.184	0.050	0.003	0.025	0.105	0.158	-0.006	0.133	0.091
	Q7.1	0.051	-0.089	0.880	0.014	0.163	0.079	0.036	0.052	-0.056	0.068	0.081	0.026	0.094	0.128	0.199	0.021	0.127	0.051
بستر اجتماعی	Q1.2	0.010	-0.009	0.040	0.700	-0.016	-0.010	0.000	-0.098	0.008	-0.064	-0.069	0.054	0.022	-0.003	0.067	-0.018	-0.020	-0.081
	Q2.2	0.053	-0.008	-0.018	0.774	-0.043	-0.032	0.006	-0.079	0.080	-0.050	-0.060	0.057	0.032	-0.053	0.062	-0.067	-0.069	-0.050
	Q3.2	0.042	-0.026	0.052	0.839	0.026	0.075	0.041	0.039	-0.018	0.021	-0.014	-0.045	-0.015	0.050	0.054	-0.018	0.004	-0.011
بستر سیاسی	Q4.2	0.018	-0.043	0.078	0.008	0.727	0.058	0.019	0.019	-0.060	0.106	0.093	0.039	0.060	0.228	0.059	0.086	0.114	0.074
	Q5.2	0.068	0.043	0.130	-0.048	0.702	0.072	0.004	0.014	-0.007	0.155	0.070	-0.009	0.080	0.133	0.101	0.059	0.116	0.121
	Q6.2	0.064	0.050	0.108	0.026	0.779	0.085	0.028	0.039	-0.018	0.083	0.075	0.039	0.097	0.133	0.112	0.066	0.086	0.122
	Q7.2	0.031	-0.024	0.140	-0.032	0.714	0.071	0.017	0.088	-0.046	0.163	0.133	0.056	0.071	0.110	0.096	0.019	0.055	0.244
بستر اقتصادی	Q8.2	0.093	0.039	0.043	0.038	-0.004	0.779	0.020	0.062	-0.008	0.005	-0.026	0.081	0.059	0.092	0.077	0.012	0.082	-0.030
	Q9.2	0.120	-0.039	0.107	0.020	0.129	0.816	0.014	0.112	-0.067	0.111	0.016	0.065	0.028	0.086	0.108	-0.015	0.076	0.074
	Q10.2	0.052	0.096	0.066	0.026	0.070	0.794	-0.020	0.016	0.026	0.035	0.016	0.065	-0.061	-0.003	-0.007	0.023	0.063	0.039
	Q11.2	0.053	0.035	0.068	-0.012	0.099	0.826	0.030	-0.002	0.044	0.039	0.019	-0.007	0.003	0.067	0.037	0.002	0.042	0.020
بستر فرهنگی	Q12.2	-0.034	-0.023	0.027	0.035	0.006	-0.032	0.876	-0.024	-0.061	0.070	0.103	0.023	0.061	-0.087	0.041	-0.013	0.064	-0.011
	Q13.2	0.016	-0.042	0.051	0.011	0.034	0.047	0.926	-0.006	-0.016	0.073	0.035	-0.059	0.011	0.042	-0.002	-0.025	0.033	0.025
بستر فناوری	Q14.2	0.046	0.080	0.067	-0.005	-0.002	0.021	0.001	0.769	-0.034	0.080	0.076	-0.004	0.045	0.073	0.060	0.103	0.113	0.008
	Q15.2	0.105	0.046	0.060	-0.068	0.083	0.070	-0.024	0.814	-0.021	0.028	0.034	0.111	0.051	0.088	0.024	0.031	0.083	0.088
بستر شفافیت	Q16.2	-0.053	0.025	-0.036	0.005	-0.065	-0.004	-0.052	0.017	0.747	-0.048	-0.018	0.014	-0.034	-0.044	-0.011	0.020	-0.044	-0.091
	Q17.2	-0.013	-0.007	-0.164	-0.008	-0.005	-0.041	-0.044	-0.029	0.799	-0.112	-0.009	0.036	-0.066	-0.069	-0.017	-0.026	-0.028	-0.002
	Q18.2	-0.086	-0.051	0.025	0.056	-0.041	0.032	-0.004	-0.056	0.782	0.001	-0.042	0.000	0.031	0.040	0.007	-0.146	-0.112	-0.051
سرمایه انسانی رسانه	Q1.3	0.067	0.027	0.106	-0.030	0.164	0.043	0.077	0.058	-0.055	0.919	0.096	0.011	0.120	0.098	0.085	0.083	0.064	0.157
	Q2.3	0.042	0.004	0.129	-0.025	0.106	0.073	0.051	0.055	-0.054	0.739	0.064	0.026	0.041	0.085	0.091	0.022	0.052	0.120
ساختار سازمانی رسانه	Q3.3	0.001	-0.053	0.051	-0.075	0.109	0.036	0.040	0.056	-0.056	0.097	0.858	0.026	0.128	0.051	0.057	0.073	0.058	0.084
	Q4.3	0.006	-0.066	0.089	-0.038	0.119	-0.007	0.081	0.066	-0.012	0.086	0.951	0.009	0.163	0.150	0.081	0.092	0.075	0.103
ایدئولوژی حاکم بر رسانه	Q5.3	0.135	0.092	0.051	0.000	0.052	0.063	0.041	0.038	0.007	0.054	0.015	0.750	0.026	0.010	0.060	-0.008	0.024	0.035
	Q6.3	0.066	0.036	-0.003	0.024	0.039	0.056	-0.041	0.074	0.022	0.009	0.016	0.985	0.058	0.072	0.065	-0.001	0.019	-0.013
برنامه راهبردی	Q1.4	0.098	0.110	0.088	0.035	0.082	0.003	0.002	0.073	-0.025	0.065	0.083	0.008	0.702	0.124	0.148	0.049	0.064	-0.001
	Q2.4	0.029	0.011	0.044	-0.005	0.086	0.007	0.047	0.033	-0.016	0.100	0.165	0.068	0.880	0.160	0.037	0.050	0.098	0.115
برنامه عملیاتی	Q3.4	0.075	-0.010	0.074	0.018	0.134	0.056	0.009	0.101	-0.042	0.019	0.087	0.024	0.117	0.711	0.062	0.062	0.042	0.059
	Q4.4	0.048	-0.013	0.075	-0.001	0.169	0.036	-0.025	0.128	-0.038	0.099	0.092	0.044	0.104	0.771	0.072	0.133	0.068	0.053
	Q5.4	0.047	-0.037	0.125	-0.003	0.168	0.060	0.002	0.018	-0.025	0.092	0.073	0.034	0.137	0.731	0.125	0.084	0.068	0.087

 

جدول شماره (7): مقادیر آزمون فورنل- لارکر مدل پیشنهادی

	تحقق تعالی انسانی	انسان به مثابه ظرفیت	ویژگی های مخاطب	عوامل اجتماعی	عوامل سیاسی	عوامل اقتصادی	عوامل فرهنگی	عوامل فناوری	شفافیت	سرمایه انسانی رسانه	ساختار سازمانی رسانه	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	رنامه راهبردی	برنامه عملیاتی	عوامل شکوفاسازی قابلیت های انسانی	ایجاد انگیزه	شاخص های فقر انسانی	ماهیت فقر
تحقق تعالی انسانی	0.608
انسان به مثابه ظرفیت	0.129	0.602
ویژگی های مخاطب	-.032	-.003	0.656
عوامل اجتماعی	0.051	0.032	0.053	0.598
عوامل سیاسی	-.010	0.052	0.011	0.074	0.535
عوامل اقتصادی	-.020	0.027	0.089	-.064	0.098	0.646
عوامل فرهنگی	0.004	0.012	0.034	0.074	0.087	-.006	0.813
عوامل فناوری	-.033	0.041	-.054	0.054	0.058	-.002	-.005	0.627
شفافیت	-.045	-.051	-.037	-.001	-.060	0.066	-.074	-.022	0.602
سرمایه انسانی رسانه	-.044	-.005	0.050	0.008	0.051	-.129	0.007	0.060	0.013	0.695
ساختار سازمانی رسانه	-.008	-.063	-.014	-.062	0.004	-.032	0.074	0.029	0.028	0.084	0.820
ایدئولوژی حاکم بر رسانه	0.043	0.042	0.029	0.021	0.049	0.008	0.042	0.065	-.008	-.027	0.028	0.766
رنامه راهبردی	-.051	0.014	0.006	0.087	0.021	-.048	0.011	0.014	0.037	0.015	0.072	0.095	0.634
برنامه عملیاتی	0.005	-.044	0.052	0.049	0.192	0.103	0.029	0.094	0.064	0.029	-.027	0.092	0.146	0.573
عوامل شکوفاسازی قابلیت های انسانی	-.020	-.048	-.038	0.141	0.090	0.065	0.017	0.038	0.079	0.010	0.040	0.063	0.127	0.155	0.569
ایجاد انگیزه	-.018	0.039	0.043	-.013	-.022	0.019	-.034	0.060	-.010	0.007	0.067	0.047	0.120	0.033	0.036	0.651
شاخص های فقر انسانی	0.012	-.080	0.074	0.033	0.076	-.020	0.107	0.086	-.055	-.038	0.023	0.081	0.049	0.026	0.143	-.023	0.638
ماهیت فقر	-.017	-.087	0.072	-.068	0.043	0.059	0.047	0.097	-.013	0.072	0.119	-.014	0.053	0.038	0.102	0.009	0.046	0.718

 

کیفیت مدل اندازه‌گیری توسط شاخص اشتراک با روایی متقاطع⁶ محاسبه شده است. در واقع این شاخص، توانایی مدل مسیر را در پیش‌بینی متغیرهای مشاهده‌پذیر از طریق مقادیر متغیر پنهان متناظرشان می‌سنجد. چنانچه این شاخص عدد مثبتی را نشان دهد، مدل اندازه‌گیری انعکاسی از کیفیت لازم برخوردار است. همان‌طور که از جدول شماره (8) مشخص است، در مدل اندازه‌گیری مورد بررسی، مقادیر شاخص اشتراک با روایی متقاطع، مثبت و بالا می‌باشد که این خود کیفیت مدل اندازه‌گیری را تأیید می‌نماید.

جدول شماره (8): شاخص اشتراک با روایی متقاطع (CV Com) مدل پیشنهادی

متغیرهای سازه­ای	شاخص اشتراک با روایی متقاطع	متغیرهای سازه‌ای	شاخص اشتراک با روایی متقاطع
تحقق تعالی انسانی	680/0	انسان به مثابه ظرفیت	602/0
ویژگی­های مخاطب	656/0	بستر اجتماعی	598/0
بستر سیاسی	535/0	بستر اقتصادی	646/0
بستر فرهنگی	813/0	بستر فناوری	627/0
بستر شفافیت	602/0	سرمایه انسانی رسانه	695/0
ساختار سازمانی رسانه	820/0	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	766/0
برنامه راهبردی	634/0	برنامه عملیاتی	573/0
عوامل شکوفا سازی قابلیت­های انسانی	562/0	ایجاد انگیزه	651/0
شاخص های فقر انسانی	638/0	ماهیت فقر	718/0

همچنین کیفیت مدل ساختاری توسط شاخص افزونگی با روایی متقاطع⁷ محاسبه شد. معروف‌ترین و شناخته ‌شده‌ترین معیار اندازه‌گیری این توانایی، شاخص  استون-گایسلر است که بر اساس این ملاک، مدل باید نشان­گرهای متغیرهای پنهان درون‌زا انعکاسی را پیش‌بینی نماید (هنسلر⁸ و دیگران، 2009). نتایج نشان می­دهد؛ میزان  در همه متغیرها مثبت و بالاتر از 15/0 است که این خود نشان‌ دهنده کیفیت مناسب مدل اندازه‌گیری است. به ‌عبارت ‌دیگر مدل می‌تواند نشانگرهای متغیرهای پنهان درون‌زا انعکاسی را پیش‌بینی نماید. (جدول شماره 9)

جدول شماره (9): شاخص افزونگی با روایی متقاطع (CV Red) مدل پیشنهادی

متغیرهای سازه­ای	شاخص افزونگی یا روایی متقاطع	متغیرهای سازه‌ای	شاخص افزونگی یا روایی متقاطع
تحقق تعالی انسانی	680/0	انسان به مثابه ظرفیت	602/0
ویژگی­های مخاطب	656/0	بستر اجتماعی	598/0
بستر سیاسی	534/0	بستر اقتصادی	646/0
بستر فرهنگی	813/0	بستر فناوری	627/0
بستر شفافیت	602/0	سرمایه انسانی رسانه	271/0
ساختار سازمانی رسانه	181/0	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	431/0
برنامه راهبردی	391/0	برنامه عملیاتی	322/0
عوامل شکوفاسازی قابلیت­های انسانی	375/0	ایجاد انگیزه	213/0
شاخص های فقر انسانی	0.184	ماهیت فقر	0.175

در ادامه به محاسبه ضرایب مسیر و آماره آزمون پرداخته شده است. ضرایب مسیر مثبت نشان‌دهنده روابط مستقیم بین متغیرهای پنهان درون‌زا و برون‌زا می­باشد و ضرایب منفی نشان‌دهنده رابطه معکوس بین متغیرهای پنهان درون‌زا و برون‌زا می­باشد. معناداری ضرایب مسیر، مکمل بزرگی و جهت علامت ضریب بتای مدل می­باشد. چنانچه مقدار به ‌دست ‌آمده بالای حداقل آماره (96/1) در سطح اطمینان 05/0در نظر گرفته ‌شده باشد، آن فرضیه یا رابطه تأیید می­شود. جمع­بندی ضرایب مسیر و نمرات تی مربوط به مدل پیشنهادی در قالب جدول شماره (10) آورده شده است.

جدول شماره (10): ضرایب مسیر و نمرات تی مربوط به مدل پیشنهادی

	مسیر		ضریب مسیر	قدر مطلق آماره آزمون معنی‌داری	نتیجه
بستر شفافیت	←	بستر عوامل محیطی	852/0	721/2	تأیید رابطه
بستر سیاسی	←	بستر عوامل محیطی	339/0	193/2	تأیید رابطه
بستر فناوری	←	بستر عوامل محیطی	718/0	506/3	تأیید رابطه
بستر اقتصادی	←	بستر عوامل محیطی	412/0	422/3	تأیید رابطه
بستر فرهنگی	←	بستر عوامل محیطی	753/0	208/3	تأیید رابطه
بستر اجتماعی	←	بستر عوامل محیطی	673/0	067/2	تأیید رابطه
بستر عوامل محیطی	←	عوامل انسانی	427/0	008/2	تأیید رابطه
بستر عوامل محیطی	←	برنامه­ریزی راهبردی	608/0	753/2	تأیید رابطه
انسان به مثابه ظرفیت	←	عوامل انسانی	253/0	021/2	تأیید رابطه
تعالی انسانی	←	عوامل انسانی	666/0	673/3	تأیید رابطه
عوامل انسانی	←	برنامه­ریزی راهبردی	539/0	301/2	تأیید رابطه
برنامه­ریزی راهبردی	←	سرمایه انسانی رسانه	873/0	143/4	تأیید رابطه
برنامه­ریزی راهبردی	←	ایدئولوژی حاکم بر رسانه	524/0	383/2	تأیید رابطه
برنامه­ریزی راهبردی	←	ساختار سازمانی رسانه	620/0	209/3	تأیید رابطه
سرمایه انسانی رسانه	←	برنامه­ریزی عملیاتی	351/0	993/1	تأیید رابطه
ایدئولوژی حاکم بر رسانه	←	برنامه­ریزی عملیاتی	608/0	987/2	تأیید رابطه
ساختار سازمانی رسانه	←	برنامه­ریزی عملیاتی	632/0	824/3	تأیید رابطه
ویژگی­های مخاطب	←	برنامه­ریزی عملیاتی	420/0	016/2	تأیید رابطه
برنامه­ریزی عملیاتی	←	ایجاد انگیزه	592/0	106/2	تأیید رابطه
ایجاد انگیزه	←	شکوفاسازی قابلیت­های انسانی	617/0	189/3	تأیید رابطه
شکوفاسازی قابلیت های انسانی	←	ماهیت فقر	508/0	274/2	تأیید رابطه
شکوفاسازی قابلیت های انسانی	←	شاخص­های فقر انسانی	461/0-	153/2	تأیید رابطه
ماهیت فقر	←	شاخص­های فقر انسانی	395/0	998/1	تأیید رابطه
ماهیت فقر	←	فقر انسانی	400/0	456/2	تأیید رابطه
شاخص­های فقر انسانی	←	فقر انسانی	816/0	910/5	تأیید رابطه

شاخصی که برای برازش استفاده می­شود، ملاک کلی برازش (GOF)است که با محاسبه میانگین هندسی میانگین اشتراک محاسبه می­شود. مقادیر نزدیک به یک این شاخص نشانگر کیفیت مناسب مدل هستند. باید توجه داشت که این شاخص توانایی پیش­بینی کلی مدل را مورد بررسی قرار می­دهد (تنهاوس⁹ و دیگران، 2005). بنابراین از آنجایی که مقدار GOF برای این مدل مقدار 790/0 محاسبه گردیده است، نشان از توان بالای مدل در پیش­بینی متغیر مکنون درون­زای مدل (فقر انسانی) دارد.

نمودار شماره (2): عوامل مؤثر بر استفاده از مجرای رسانه جمعی سیما برای کاهش فقر انسانی

بر اساس جمع­بندی بررسی­های انجام شده در خصوص ضرایب مسیر و معناداری تمامی متغیرها به منظور شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر استفاده از مجرای رسانه جمعی سیمای جمهوری اسلامی ایران برای کاهش فقر انسانی، مدل پیشنهادی به شرح نمودار شماره (2) ارایه می­گردد.

 

نتیجه­گیری

بر اساس آزمون تحلیل مسیر به منظور بررسی روابط علّی موجود بین متغیرهای مدل پیشنهادی و پاسخگویی به سؤالات تحقیق و همچنین تعیین قدرت تبیین مدل، کلیه روابط علّی موجود در مدل مفهومی، اثر معنی­داری نشان داده­اند. از طرفی دیگر، تبیین مدل نیز در حد مناسبی ظاهر شده است. بر اساس آزمون یاد شده همان­گونه که در مدل پیشنهادی نیز مشخص است؛ بین بستر عوامل محیطی با برنامه راهبردی، بستر عوامل محیطی با عوامل انسانی و عوامل انسانی با برنامه راهبردی اثر معنی­داری وجود دارد. از طرفی بین برنامه راهبردی به عنوان زیرمؤلفه برنامه­ریزی با زیرمؤلفه­های سرمایه انسانی، ساختار سازمانی و ایدئولوژی حاکم بر رسانه که در مجموعه مؤلفه رسانه جمعی تلویزیون را می­سازند، رابطه معنی­دار مشهود است. بین زیرمؤلفه­های رسانه جمعی تلویزیون با برنامه عملیاتی به عنوان زیرمؤلفه دوم مؤلفه برنامه­ریزی نیز رابطه معنی­دار مشاهده می­شود. همچنین رابطه معنی­دار بین مؤلفه ویژگی­های مخاطب با برنامه عملیاتی نیز وجود دارد. بین برنامه عملیاتی با ایجاد انگیزه و ایجاد انگیزه با شکوفایی قابلیت­های انسانی نیز رابطه معنی­داری وجود دارد. ایجاد انگیزه و شکوفاسازی قابلیت­های انسانی هم در مجموع مؤلفه توانمندسازی فردی را می­سازند. بین شکوفاسازی قابلیت­های انسانی با شاخص فقر انسانی، بین شکوفاسازی قابلیت­های انسانی با ماهیت فقر، ماهیت فقر با شاخص فقر انسانی، شاخص فقر انسانی با فقر انسانی و ماهیت فقر با فقر انسانی نیز رابطه معنی دار وجود دارد. تمامی این آثار معنادار به غیر از تأثیر شکوفاسازی قابلیت­های انسانی با شاخص فقر انسانی مثبت هستند که این رابطه معکوس است. این بدان معنی است که هر چقدر قابلیت­های انسانی بیشتر شکوفا شوند یا در اصطلاح ظرفیت­های انسانی بالفعل شوند، میزان شاخص فقر انسانی کاهش می­یابد.

نهایتاً آن­چه به دنبال آن بودیم؛ شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر استفاده از مجرای سیمای جمهوری اسلامی ایران برای کاهش فقر انسانی بود که بر اساس نتایج آزمون تحلیل مسیر مشخص می­شود، رسانه جمعی سیما از طریق فرایند توانمندسازی فردی بر فقر انسانی جامعه اثرگذار است. به عبارتی دیگر، برنامه­های سیما بر فقر انسانی، اثر غیرمستقیم دارد که این اثر از طریق توانمندسازی فردی و به طور مشخص تأثیر بر انگیزه و قابلیت­های انسانی است.

در این راستا نباید از این نکته غافل شد که رسانه­جمعی سیما به منظور نهادینه­سازی برنامه­های پیشگیری از فقر انسانی نیازمند داشتن راهبرد در تولید، توزیع و مصرف محتوای رسانه­ای است. بدون چنین برنامه­ای هدف مذکور تأمین نخواهد شد. یکی از مزایایی که سیما نسبت به سایر رسانه­های جمعی از آن برخوردار است، تنوع در ژانر برنامه­سازی به لحاظ دیداری-شنیداری بودن آن می­باشد. استفاده مناسب و هدفمند از ژانرهای اخبار و اطلاع­رسانی، فیلم و سریال، تبلیغات و سرگرمی می­تواند در جهت تأمین اهداف پیشگیری از فقر انسانی حرکت کند. ضروری است در راستای تأمین اهداف توسعه انسانی و توانمندسازی فردی، تولید و توزیع هدفمند محتوا، محور برنامه­ریزی­های عملیاتی نهاد رسانه سیما قرار گیرد. توجه بیشتر به شبکه­های استانی و شبکه­های ملی تخصصی یکی از راه­های دستیابی به تولید و توزیع هدفمند محتوا است. همچنین، برنامه راهبردی رسانه سیما باید در طول برنامه­های راهبردی کشور و اسناد بالادستی طراحی و تدوین شود. این هماهنگی می­تواند حاکمیت را در دستیابی به اهداف توسعه بیشتر یاری نماید. سیما می­تواند با تولید محتوای متمرکز بر مقوله فقر انسانی در ژانرهای مختلف برنامه­ریزی، در شناساندن ابعاد مختلف آن در راستای دستیابی به اهداف توسعه بیشتر حرکت نماید. همچنین در راستای دستیابی به اهداف کاهش فقر انسانی از طریق بهبود شاخص فقر انسانی، پیشنهاد می­شود بیشتر بر مضامین کیفیت زندگی، امید و سلامت و طول عمر در تولید محتوای برنامه­های سیما پرداخته شود. توجه به انواع مخاطب و ویژگی­های شخصیتی که هر یک از توده­های مخاطبین می­تواند داشته باشد، در دستیابی به اهداف پیشگیری از فقر انسانی یاری رسان خواهد بود. در راستای دستیابی به اهداف توسعه انسانی و کاهش فقر انسانی، توجه به طیف­های فکری می­تواند در راستای فعال­سازی ظرفیت رهبران عقیده عمل کرده و ایجاد هم­افزایی نماید.

منابع

1.       اعزازی، شهلا (1373). خانواده و تلویزیون، چاپ اول، گناباد: نشر مرندیز.

2.       امیری، مجتبی، محمودی، وحید، افروغ، عماد و نیری، شهرزاد (1392). تبیین چارچوب کارکردی سیمای جمهوری اسلامی ایران جهت توسعه قابلیت های انسانی، فصلنامه راهبرد، سال 22، شماره 66، صص 116-85.

3.       ایوانز، پيتر (1380). توسعه يا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتي، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: طرح نو.

4.       خالصی، پروین (1388). نقش و اهمیت رسانه­های جمعی و کارکرد آن­ها، ماهنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 262، صص 287-274.

5.       دالگرن، پیتر (1385). تلویزیون و گستره عمومی جامعه مدنی و رسانه­های گروهی، ترجمه مهدی شفقتی، چاپ دوم، تهران: سروش.

6.       سورین، ورنر، دبلیو تانکارد، جی، جیمز (1388). نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.

7.       شاو، دونالد و مک کومبز، مکسول (1383). کارکرد برجسته­سازی در مطبوعات، ترجمه امید مسعودی، در «اندیشه­های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران: انتشارات خجسته.

8.       شيرزادي رضا (1393). نوسازي، توسعه، جهاني شدن: مفاهيم، مكاتب و نظريه­ها، چاپ دوم. تهران: نشر آگه. 

9.       صادقی، حسین، عبدالهی حقی، سولماز و عبداله زاده، لیلا (1386). توسعه انسانی در ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 6، شماره 24، صص 304-283.

10.       غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا (1390). کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی، چاپ دوم، تهران، شیرازه.

11.       فطرس، محمدحسن و قدسی، ستوده (1396). مقایسه عملکرد برنامه­های توسعه ایران با شاخص فقر چندبعدی محاسبه شده به روش آلکایر و فوستر، فصلنامه پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، سال 7، شماره 27، صص64-45. 

12.       كیا، علی اصغر، لطیفی، غلامرضا، رسولی، محمدرضا و كاظم نیا، محمداحسان (1395). نقش رسانه‌های جمعی در مدیریت شهری (مطالعه موردی: مناطق 22 گانه شهرداری تهران)، دانشكده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 5، شماره 4 (پیاپی 16)، صص 138-127.

13.       گريفين، كيت و نايت، جان (1376). «توسعه انساني: تاكيد مجدد»، ترجمه علي ديني و معصومه سادات صالحي امين،. مجله برنامه و بودجه، شماره  19و20، صص 158-115.

14.       گیبینز، جان و ریمر، بو (1381)، سیاست پست مدرنیته، ترجمه منصور انصاری، تهران، انتشارات گام نو.

15.       لاسول، هارولد (1383). ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه، ترجمه غلامرضا آذری، در «اندیشه­های بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران، اتشارات خجسته. 

16.       لال، جیمز (1379). رسانه ها، ارتباطات، فرهنگ (رهیافتی جهانی)، ترجمه مجید نکودست، تهران: انتشارات مؤسسه ایران.

17.       مارتینز، ملون (1354). تلویزیون در خانواده و جامعه نو، ترجمه جمشید ارجمند، تهران: انتشارات سرو.

18.       متوسلی، محمود، نیکونسبتی، علی و بیات، مجتبی (1389). توسعه انسانی به مثابه فرآیندهای درهم تنیده، دوفصلنامه توسعه محلی (روستایی-شهری)، دوره دوم، شماره اول، صص 22-1.

19.       محسنیان راد، مهدی (1384). ایران در چهار کهکشان ارتباطی: سیر تحول تاریخ ارتباطات در ایران، از آغاز تا امروز، جلد سوم، تهران: انتشارات سروش.

20.       معتمدنژاد، کاظم (1395). وسایل ارتباط جمعی، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

21.       مک کوایل، دنیس (1388). مخاطب شناسی، ترجمه مهدی منتظرالقائم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

22.       مک کوایل، دنیس و ویندال، سون (1388). مدل های ارتباطات جمعی، ترجمه گودرز میرانی، تهران، انتشارات دفتر پژوهش­های رادیو. 

23.       منصوري، علی(1378). توسعه انساني، زمينه­ساز توسعه سياسي و اقتصادي، ماهنامه اطلاعات سياسي-اقتصادي، سال 15، شماره 3 و 4، صص 169-164.

24.       مولانا، حمید (1374). از کارکردگرایی تا پست مدرنیسم و فراتر (پژوهش­های ارتباطات بین الملل در قرن بیست و یکم)، ترجمه مجتبی صفوی، فصلنامه رسانه، شماره 24، صص 77-70.

25.       مهدی­زاده، سیدمحمد (1389). نظریه­های رسانه: اندیشه­های رایج و دیدگاه­های انتقادی، چاپ اول، تهران، همشهری.

26.       نعمتی انارکی، داود (1388). تأثیر فناوری های نوین رسانه ای بر قطب خبری شدن تلویزیون در جامعه (با تأکید بر سند افق رسانه)، فصلنامه پژوهش­های ارتباطی، شماره 60، صص 199-177.

27.       وردی­نژاد، فریدون و بهرامی رشتیانی، شهلا (1388). جامعه­شناسی خبر، تهران، انتشارات ثانیه.

28.       ویندال، سون، سینگنایز، بنو و اولسون، جین (1376). کاربرد نظریه­های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها. 

29.       Hatch, M.J, Cunliffe, A.L (2006), Organization Theory: Modern, Symbolic and Postmodern, New York: Oxford University Press.

30.       Henseler J, Ringle CM, Sinkovics RR (2009). The Use of Partial Least Squares Path Modeling in International Marketing. Advances in International Marketing, 20, pp 277-319.

31.       Katz, E, Haas, H, Gurevitch, M. (1973). On the Use of the Mass Media for Important Things, American Sociological Review, Vol 38, Issue 2. 

32.       Mody, B. (2008). Television for Development, The International Encyclopedia of Communication, First Edition. Edited by Wolfgang Donsbach, Published by John Wiley & Sons, Ltd.

33.       Silverstone, R (2007). Media and Morality, polity press.

34.       Tenenhaus, M., Esposito Vinzi, V., Chatelin, Y.M. and Lauro, C. (2005). PLS path modeling. Computational Statistics and & Data Analysis, 48, pp159-205. 

35.       UNDP (1990). Human Development Report, New York.

36.       UNDP (1997). Human Development Report, New York.

 

---

[1] Mody 

[2]  Katz

[3]  Silverstone

[4]  Hatch

[5]  Gunliffe

[6]  CV Com

[7]  CV Red

[8]  Henseler

[9]   Tenenhaus

---