نقش واسطه‌ای مدیریت دانش در ارتباط میان رهبری تحول‌آفرین و نوآوری سازمانی
الموضوعات : خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریتمحمد فرزانه 1 , هاجر روح‌بخش 2 , مجتبی بذرافشان 3
1 - دانشجوی دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران
2 - کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
3 - استادیار، دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
الکلمات المفتاحية: مدیریت دانش, رهبری, رهبری تحول‌آفرین, نوآوری سازمانی,
ملخص المقالة :
زمینه: با گذر از اقتصاد سنتی مبتنی بر منابع به اقتصاد مبتنی بر دانش، دانش به یکی از دارائیهای اساسی سازمان‌ها تبدیل شده و مدیریت آن امری ضروری به نظر میرسد. در اقتصاد نوین، دانش منبع اصلی توسعه اقتصادی و صنعتی است. در این تحقیق تاثیر رهبری تحولگرا به عنوان یکی از رویکردهای نوین رهبری در سازمان و همچنین مدیریت دانش به عنوان یکی از محرک‌های اصلی عملکرد سازمانی بر افزایش نوآوری سازمانی مورد بررسی قرار گرفت. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش واسط مدیریت دانش در ارتباط میان سبک رهبری تحول‌آفرین و نوآوری سازمانی است. روش‌ها: روش پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ گردآوری داده‌ها، توصیفی _ همبستگی است. جامعه‌ی آماری پژوهش کلیه کارکنان شرکت ایران‌خودرو شهر شیروان می‌باشد. با استفاده از روش تصادفی ساده 52 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه رهبری تحول‌آفرین باس و آولیو (200)، مدیریت دانش (چن و همکاران، 2011) و نوآوری (ترکیبی از پرسشنامه‌های جیمنز، پنیادز، و پراجگو و سوهل) بود که روایی و پایایی آن‌ها مورد تأیید قرار گرفت و پس از جمع‌آوری پرسش‌نامه‌ها و تحلیل داده‌ها نتایج تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین رهبری تحول‌آفرین و نوآوری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. رابطه بین رهبری تحول‌آفرین و مدیریت دانش، مثبت و معنادار بود و بین مدیریت دانش و نوآوری نیز رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد. همچنین نتایج تحلیل مسیر نشان داد که رهبری تحولگرا به‌صورت مستقیم (β=0.71) و غیرمستقیم با نقش واسطه‌ای مدیریت دانش (β=0.20) بر نوآوری اثرگذار می‌باشد (درمجموع β=0.91). همچنین مدیریت دانش نیز بر نوآوری سازمانی تأثیر معناداری دارد (=0.28β). نتیجه‌گیری:نتایج به دست آمده نشان داد که مدیریت دانش شرط اساسی برای نوآوری محسوب می شود. ضمن اینکه مدیران سازمانی با الگوگیری از سبک رهبری تحولگرا می‌توانند در ارتقای مدیریت دانش سازمانی موفق تر عمل کنند.
افرازه، عباس. (1384). مدیریت دانش (مفاهیم، الگوها، اندازه‌گیری و پیاده‌سازی). تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
اکرامی، محمود و قلمکاری، مهان. (1395). اراﺋﻪ ﻣﺪل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ. مجله مدیریت توسعه و تحول، 8 (24): 33-43.
تقوی، مصطفی و شفیع‌زاده، حمید. (1388). اصول و مبانی مدیریت دانش. رشد و فناوری، 5 (18)، 48-55.
جلیلیان، حمیدرضا؛ مرادی، مرتضی؛ کاکایی‌مأوایی، حسین. (1389). رهبری تحولگرا و خلاقیت کارکنان. دوماهنامه‌ی توسعه انسانی پلیس، 7 (32): 72-59.
چوپانی، حیدر. (1390). بررسی رابطه بین رهبری تحول‌آفرین با گرایش به نوآوری سازمانی در شرکت سهامی بیمه البرز، پایاننامه کارشناسی ارشد، مدیریت آموزشی، دانشگاه تهران.
حاجی کریمی، عباسعلی؛ رضاییان، علی؛ آذر، عادل؛ دهقانیان، حامد. (1390). تحلیل میان سطحی تأثیر رهبری تحولی و روابط گروه کاری بر توانایی حل مسئله و رفتارهای نوآورانه کارکنان. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، 2 (5): 31-15.
رستگار، عباسعلی و مقصودی، طاهره. (1395). ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ رﻫﺒﺮی ﺗﺤﻮل‌آﻓﺮﯾﻦ ﺑﺮ ﻧﻮآوری ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮی ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 25 (80): 157-182.
زارعی، عظیم؛ مقدم، علیرضا؛ مهمان‌‌نوازان، سهیلا و شهریاری، مهری. (1395). بررسی نقش هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در تبیین رابطه بین مدیریت دانش و نوآوری سازمانی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5 (4): 1-32.
طبرسا، غلامعلی؛ ابدالی، رقیه و حاتمی، سکینه. (1388). نقش دانشگاه در مدیریت دانش و ارتباط آن با نوآوری، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 13 (4). 172-157.
فلاح شمس، میرفیض؛ بوداقی خواجه‌نوبر، حسین و دلنواز اصغری، بیتا. (1391). بررسی رابطه بین هوش سازمانی و خلاقیت کارکنان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال 1388، مجله فراسوی مدیریت، 6 (21): 149-166.
قادری، اسماعیل. (1388). رهبری تحول‌آفرین رکن اصلی در توسعه و ارتقای هوش سازمانی، عصر مدیریت، ش 12-13.
مرادی، محمود؛ عبداللهیان، فرزانه و صفردوست، عطیه. (1391)، بررسی نقش ظرفیت دانش بر رابطه بین یادگیری از خطاهای سازمانی و نوآوری سازمانی، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 22 (69): 121-149.
مشبکی، اصغر و پویا، علیرضا. (1387)، رهبری و خروجی تولیدی نوآوری (تمرکز روی اجزاء زنجیره عرضه: موردی از قطعه سازان اتومبیل در ایران)، پژوهشهای مدیریت عمومی،1 (1): 216-191.
موغلی، علیرضا. (1381). طراحی الگوی رهبری تحول‌آفرین در سازمانهای اداری ایران، مجله دانش مدیریت، 16 (62): 100-77.
میرکمالی، محمد. (1385). رهبری و مدیریت آموزشی، تهران: انتشارات یسطرون، چاپ هفدهم.
میرکمالی، محمد؛ چوپانی، حیدر. (1390). رابطهی بین رهبری تحول‌آفرین با گرایش به نوآوری سازمانی در یک شرکت بیمه، پژوهشنامه بیمه (صنعت بیمه سابق)، 3 (103): 155-181.
میرکمالی، محمد؛ شاطری، کریم و یوزباشی، علیرضا. (1392). تبیین نقش رهبری تحول‌آفرین در گرایش به خلاقیت سازمانی. فصلنامه نوآوری و ارزش‌آفرینی، 1 (3): 21-31
ناظم، فتاح. و پور شفیعی، دانش. (1391). بررسی رابطه سبک رهبری عمل‌گرا و تحولگرا با مدیریت سرمایه فکری در سازمان آ.پ،فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، 6 (1): 145-160.
نورشاهی، نسرین. (1388). بررسی رابطهی پیامدهای رهبری و ابعاد سبک رهبری تحولگرا در میان روسای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی شهر تهران، مطالعات تربیتی و روانشناسی، 10 (3): 13-25.
نیک‌بخت، اکرم؛ سیادت، علی؛ هویدا، رضا. و مقدم، اعظم. (1389). رابطهی بین مدیریت دانش با سبک رهبری مدیران گروه‌های آموزشی از دیدگاه هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مدیریت اطلاعات سلامت؛ 7 (2): 216-224.
نیکنام صفری، صادق. (1393). بررسی رابطه سبک‌های رهبری با خلاقیت با توجه به نقش میانجی تسهیم دانش. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه هرمزگان.
هدایتی ولوکلا، آتنا؛ جمشیدی، لاله و امین‌بیدختی، علی‌اکبر. (1395). ﻧﻘﺶ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺍﻧﺶﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﻴﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻱ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎﺑﻞ. پژوهشنامه مدیریت اجرایی، 8 (15): 113-134.
Ahmed Al-Dujaili, M. A. (2012). Influence of Intellectual Capital in the Organizational Innovation. International Journal of Innovation, Management and Technology, 3 (2): 128-135.
Amram, Y. (2005). Intelligence Beyond IQ: The contribution of emotional and spiritual intelligences to effective business leadership. Institute of transpersonal psychology, 35-39.
Andreeva, T., & Kianto, A. (2011), Knowledge processes, knowledge-intensity and innovation: a moderated mediation analysis, Journal of Knowledge Management, 15 (6), 1016-1034.
Antonakis, J., Cianciolo, A. T., & Sternberg, R. J. (2004). Leadership: Past, present, and future. The nature of leadership, 3-15.
Bentler, P. M., & Chou, C. (1987). Practical issues in structural modeling. Psychological Review, 84, 191-215.
Bhatt, G. D. (2001). Knowledge management in organizations: examining the interaction between technologies, techniques, and people. Journal of knowledge management, 5 (1), 68-75.
Birasnav, M., Albufalasa, M., & Bader, Y. (2013). The role of transformational leadership and knowledge management processes on predicting product and process innovation: An empirical study developed in Kingdom of Bahrain. Review of Applied Management Studies, 11 (2): 64-75.
Cantner, U., Joel, K., & Schmidt, T. (2011). The effects of knowledge management on innovative success–An empirical analysis of German firms. Research Policy, 40 (10), 1453-1462.
Chang, S. C., & Lee, M. S. (2008). The linkage between knowledge accumulation capability and organizational innovation. Journal of knowledge management, 12 (1), 3-20.
Chen, C. J., & Huang, J. W. (2007), How organizational climate and structure affect knowledge management-The social interaction perspective. International Journal of Informatio Management; 27 (12): 12-26.
Chong, C.W., T. Holden, P. Wilhelmij, & R.A. Schmidt (2000). Where does knowledge management add value?, Journal of Intellectual Capital, 1 (4): 366-380.
Civi, E. (2000). Knowledge management as a competitive asset: a review. Marketing Intelligence & Planning, 18 (4), 166-174.
Darroch, J. (2005 ). Knowledge management, innovation and firm performance. Journal of Doherty A.Y. 8 (2): 51-64
Delgado-Verde, M., Martı´n-de Castro ,G., and Navas-Lo´pez, J. E. (2011). Organizational knowledge assets and innovation capability. Journal of Intellectual Capital, 12 (1): 5-19.
Doherty, A. J., & Danylchuk, K. E. (1996). Transformational and transactional leadership in interuniversity athletics management. Journal of sport management, 10 (3), 292-309.
Du Plessis, M. (2007). The role of knowledge management in innovation. Journal of knowledge management, 11 (4), 20-29.
Duffy, J. (2000). Knowledge management: to be or not to be. Information Management Journal, 34 (1): 64-7.
Fernández-Mesa, A., & Alegre, J. (2015). Entrepreneurial orientation and export intensity: Examining the interplay of organizational learning and innovation. International Business Review, 24 (1), 148-156.
Ganter, A., & Hecker, A. (2014). Configurational paths to organizational innovation: qualitative comparative analyses of antecedents and contingencies. Journal of Business Research, 67 (6), 1285-1292.
Garvin, D. A. (2003). Learning in action: A guide to putting the learning organization to work. Harvard Business Review Press
Godbout, A. (2000) Managing Core Competencies: The Impact of
Knowledge Management on Human Resources Practices in Leading-edge Organisations. Knowledge and Process Management. 7 (2): 76-86.
Gülsoy, T. (2013). Human resource practices of an emerging-market multinational: Implications for enhancing organizational innovation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 75, 498-507.
Gumusluoglu, Lale and Ilsev, Arzu (2009), Transformational leadership, creativity and organizational innovation; Journal of Business Research 62, 461-473.
Halawi, L. A., McCarthy, R. V., & Aronson, J. E. (2006). Knowledge management and the competitive strategy of the firm. The learning organization, 13 (4), 384-397.
Hayat, A., Hasanvand, M. M., Nikakhlag, S., & Dehghani, M. R. (2015). The role of leadership styles in knowledge management processes. Journal of Health Management and Informatics, 2 (2), 41-46.
Humphreys, JH (2005). Contextual implication for transformational and servant leadership, Management Decision, 43 (10), 1410-1431.
James, P. (2004). Strategic Management Meets Knowledge Management: a literature review and theoretical framework. In 5-th KM Conference, Australia, Canberra.–2004.–October.
Jiménez-Jiménez, D., & Sanz-Valle, R. (2011). Innovation, organizational learning, and performance. Journal of business research, 64 (4), 408-417.
Jiménez-Jimenez, D., Sanz Valle, R., & Hernandez-Espallardo, M. (2008). Fostering innovation: the role of market orientation and organizational learning. European Journal of Innovation Management, 11 (3), 389-412
Johannessen, J. A. (2008). Organisational innovation as part of knowledge management. International Journal of Information Management, 28 (5), 403-412.
Jung, D. D., Wu, A., & Chow, C. W. (2008). Towards understanding the direct and indirect effects of CEOs' transformational leadership on firm innovation. The leadership quarterly, 19 (5), 582-594.
Jung, D. I., & Sosik, J. J. (2002). Transformational leadership in work groups the role of empowerment, cohesiveness, and collective-efficacy on perceived group performance. Small group research, 33 (3), 313-336.
Jung, D. I.,Chow, C. & Wu, A. (2003). The role of transformational leadership in enhancing organizational innovation: Hypotheses and some preliminary findings, The Leadership Quarterly, 14, 525–544.
Khan, R, Rehman, AU & Fatima, A (2009). Transformational leadership and organizational innovation: moderated by organizational size, African Journal of Business Management, 3 (11), 678-684.
Liao, S. H., & Wu, C. C. (2010). System perspective of knowledge management, organizational learning, and organizational innovation. Expert systems with Applications, 37 (2), 1096-1103.
Lowe, K. B., & Gardner, W. L. (2001). Ten years of the leadership quarterly: Contributions and challenges for the future. The Leadership Quarterly, 11 (4), 459-514.
Lu,T., & Chen.J. (2010). Incremental or radical? A study of organizational innovation: on artificial world approach , Expert Systems with Applications, 37 (14), 8199-8200.
Martin de halen P, Philips N, Lawrence T (2004), Management Organizational Forgetting, MIT Management, 45, 44-52.
Montes, F.J.L, Moreno, A.R. & Fernandez, L.M.M., (2004). Accessing the organizational climate and contractual relationship for perceptions of support for innovation. International journal of Manpower. 25, 167-80.
Nordin N (2011). The Influence of Emotional intelligence, Leadership Behaviour and Organizational Commitment on Organizational Readiness for Change in Higher Learning Institution. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (29): 129-138.
Ojasalo, J. (2008). Management of innovation networks: a case study of different approaches. European journal of Innovation Management, 11 (1), 51-86.
Politis, J.D.; Crawford, J (2001). The Relationship of Various Leadership Styles to Knowledge Management. Leadership and Organization Journal. 22 (8): 354-364.
Rademakers, M. (2005). Corporate universities: driving force of knowledge innovation. Journal of workplace Learning, 17 (1/2), 130-136.
Rastogi P. N. (2000). Knowledge management & intellectual capital-The new virtuous reality of competitiveness. Human Systems Management; 9 (1): 39-49.
Sadeghi , Z .& Mohtashami, R. (2011). Relationship of strategic human resource practices and organizational innovation in one of the military centers, Iranian Journal of Military Medicine, 13 (2): 97-102.
Schumpeter, J.A. (1934), The Theory of Economic Development, Harvard University press, Cambridge, MA. Knowledge Management, 9 (3):101-115.
Svobodova, A. & koudelkova, P. (2011), collective intelligence and knowledge management as a tool for innovations, economics and management, 16: 942-946.
Taetia,V.P. (2006). Framework to study the social innovation network. European Journal of Innovation Management, 9 (3), 312-326.
Van De Ven, A. H., Angle, H. & Poole, M. S. (1989). Research on the management of innovation: The Minnesota studies. New York: Oxford University Press
Van Dierendonck, D., Stam, D., Boersma, P., De Windt, N., & Alkema, J. (2014). Same difference? Exploring the differential mechanisms linking servant leadership and transformational leadership to follower outcomes. The Leadership Quarterly, 25 (3), 544-562.
Wong, K.L. (2005). Critical success factor for implementing knowledge management in small and medium enterprises. Industrial Management and Data System, 105 (3), 261-265.
