نقش دین در روابط سیاسی- نظامی خانات قپچاق و ایلخانان
الموضوعات : تاریخ و تمدن اسلامی
صالح پرگاری
1
(ندارد)
مریم محمدی
2
(ندارد)
الکلمات المفتاحية: خانهای قپچاق, ایلخانان, ممالیک, روابط ایلخانان و خانات قپچاق,
ملخص المقالة :
خانات قپچاق و ایلخانان، دو حکومت مغولی بودند که اولی از تقسیم ماترک چنگیز خان و دومی از ادامهتوسعهطلبیهای مغولان به رهبری هلاکو در غرب به وجود آمد. خانات قپچاق که قبل از استقرارایلخانان در ایران دارای نفوذ سیاسی بود قدر تیابی این حکومت را در جنوب قلمرو خود به ضررحاکمیت و سیاستهای ارضیشان دانسته و درپی بهانههای مختلف سیاسی، نظامی و مذهبی به اولینجنگ درونخاندانی مغولان با ایلخانان مبادرت نمود. در این میان، یکی از موضوعاتی که دستاویز ایننخستین برخورد میان حکومتهای مغولی قرار گرفت اختلافهای دینی برکای مسلمان و هلاکویبودایی و نتایج حاصل از این اختلافها در روابط سیاسی و نظامی دو دولت بود. با این که اختلافات دودولت از مسائل دیگری نیز ناشی میشد، اما رد پای دین در دورههای مختلف تا پایان عمر دو حکومت،به اشکال گوناگون و با قوت و ضعف در روابط آنان دیده میشد. این امر باعث شد تا خانهای قپچاققبل از مسلمانشدن ایلخانان بکوشند تا با اعلام جانبداری از اسلام و مسلمانان، علاوه بر کسب حمایتمعنوی مسلمانان از دین و اشتراکهای مذهبی خود با ممالیک، برای اتحاد مستحکمتر با این دولت دردشمنی با ایلخانان سود برند. با رسمیشدن اسلام در قلمرو ایلخانان، خانهای قپچاق سعی کردند تا بادر پیش گرفتن خطمشیها و سیاستهای دیگری، همچنان از دین و مسائل مربوط به آن در پیشبرداهداف خود در برابر ایلخانان و نیز حفظ مناسبات با ممالیک سود برند و با این که عوامل سیاسی-نظامی، نقش مهمی در ایجاد و تداوم تنش در میان دو دولت داشت، دین نیز تا پایان عمر دو حکومتبه ابزاری برای پیشبرد اهداف آنان تبدیل شد و در نهایت در کنار سایر عوامل، نقش مهمی در تحققاهداف خانات قپچاق در قلمرو ایلخانان داشت.
