«میدانِ» منبر در دوره مشروطه: مطالعه ای برپایه نظریه «میدان» بوردیو

الموضوعات : The Journal of Islamic History and Civilisation

صادق پاشائی ¹ , شهربانو دلبری ² , محمود مهدوی دامغانی ³

1 - دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
3 - دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

تاريخ التأكيد : 12 الأحد , جمادى الأولى, 1445 تاريخ الإصدار : 26 الأحد , جمادى الأولى, 1445

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

در فضای اجتماعی دوره مشروطه (اواخر عصر قاجار) منبرهای روحانیت به عنوان عامل انسجام بخش اجتماعی، دارای جایگاهی مهم و معتبر بودند. در این مقاله با بهره گیری از نظریه میدان بوردیو که تحلیل پدیده های مختلف اجتماعی را مقدور می سازد، جایگاه منبرِ وعظ و خطابه مورد واکاوی قرار گرفته و با تشریح مفاهیمی چون میدان، سرمایه، منش و کنش و عناصر تأثیرگذار بر فضای آن، مطالعه شده‌ است. سؤال اصلی این است: با استفاده از نظریه میدان بوردیو، منبر دینی چه ویژگی ها، دستاوردها و بازخوردهایی در دوره مشروطه داشته‌است؟ براساس نظریه بوردیو می توان گفت که منبر، میدانی گسترده، با عادتواره های ویژه از باورهای مذهبی مردم، در بسیج توده ها، مطالبه مشروطیت و تأسیس مجلس بوده و توان مندی شایانی داشته‌است. همچنین بنابر یافته های این پژوهش، میدان منبر در این دوره از اهرم های سه گانه میدان (استقلال، قدرت و منازعه بر سرمایه) به طور نسبی برخوردار بوده و در بیشتر وقایع مشروطه حضور اثرآفرین داشته و البته از تقابل با برخی میدان ها نیز آسیب دیده‌است.