طراحی مدل کارآفرینی موسسات دانش بنیان از دیدگاه توسعه مسئولیت اجتماعی آنها با رویکرد فراترکیب
الموضوعات :شبنم کوهی 1 , وحیدرضا میرابی 2 , کامران محمدخانی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم تحقیقات تهران - ایران
2 - دانشیار، رشته مدیریت بازاریابی، گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
3 - دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
الکلمات المفتاحية: کارآفرینی, مسئولیت اجتماعی, موسسات دانش بنیان, فراترکیب,
ملخص المقالة :
هدف از این تحقیق طراحی مدل کارآفرینی موسسات دانش بنیان در راستای توسعه مسئولیت اجتماعی آنها با رویکرد فراترکیب است . پژوهش حاضر به لحاظ ماهیتی بنیادی است که برای انجام آن از روش کیفی فراترکیب استفاده شده است. در نتیجه، نمونه مورد نظر برای فراترکیب، از مطالعات کیفی منتخب و بر اساس ارتباط آنها با سوال پژوهش تشکیل میشود. نتایج پژوهش حاضر، نشان دهنده استخراج بالغ بر 120کدباز، 51خرده مقوله و 12 مقوله اصلی میباشدکه با دسته بندی مفاهیم و طبقه بندی آنها مقولات و خرده مقولات عوامل موثر بر کارآفرینی موسسات دانش بنیان در راستای توسعه مسئولیت اجتماعی آنها شناسایی شد. بدین ترتیب،ارزش افرینی اجتماعی، بازار، توانمندیهای سازمانی، سود شرکت، یادگیری سازمانی، قوانین و سیاست گذاری دولت، عوامل فردی، توسعه پایدار و رشد اقتصادی، نوآوری، سرمایه اجتماعی، حاکمیت شرکتی و کارآفرینی اجتماعی به عنوان مقولات اصلی موثر بر کارآفرینی موسسات دانش بنیان در راستای توسعه مسئولیت اجتماعی آنها شناسایی گردیدند. جامعه آماری در بخش کمی، شامل مدیران عالی، میانی و عملیاتی شرکت های دارویی دانش بنیان تهران میباشد که تعداد آنها در حدود 300نفر تخمین زده شد که از روش تصادفی ساده برای نمونه گیری استفاده گردید. حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران،167 نفر در نظر گرفته شد. تعداد 255پرسشنامه بین مدیران عالی، میانی و عملیاتی شرکت های دارویی دانش بنیان تهران پخش گردید که تعداد 230پرسشنامه دریافت شد.
فصلنامه آینده پژوهی مدیریت سال سی و چهارم/ شماره 135/ زمستان 1402 |
طراحی مدل کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنها با رویکرد فراترکیب
شبنم کوهی
دانشجوی دکتری کارافرینی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
وحیدرضا میرابی
دانشکده مدیریت ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
vrmirabi@yahoo.com
کامران محمدخانی
گروه آموزش عالی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
تاریخ دریافت: 28/2/1402 تاریخ پذیرش: 16 /5/1402
چکیده
هدف از این تحقیق طراحی مدل کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنها با رویکرد فراترکیب است . پژوهش حاضر به لحاظ ماهیتی بنیادی است که برای انجام آن از روش کیفی فراترکیب استفاده شده است. در نتیجه، نمونه مورد نظر برای فراترکیب، از مطالعات کیفی منتخب و بر اساس ارتباط آنها با سؤال پژوهش تشکیل میشود. نتایج پژوهش حاضر، نشان دهنده استخراج بالغ بر 120کدباز، 51خرده مقوله و 12 مقوله اصلی میباشدکه با دسته بندی مفاهیم و طبقه بندی آنها مقولات و خرده مقولات عوامل مؤثر بر کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنها شناسایی شد. بدین ترتیب،ارزش افرینی اجتماعی، بازار، توانمندیهای سازمانی، سود شرکت، یادگیری سازمانی، قوانین و سیاست گذاری دولت، عوامل فردی، توسعه پایدار و رشد اقتصادی، نوآوری، سرمایه اجتماعی، حاکمیت شرکتی و کارآفرینی اجتماعی به عنوان مقولات اصلی مؤثر بر کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنها شناسایی گردیدند. جامعه آماري در بخش کمی، شامل مدیران عالی، میانی و عملیاتی شرکتهای دارویی دانش بنیان تهران میباشد که تعداد آنها در حدود 300نفر تخمین زده شد که از روش تصادفی ساده برای نمونه گیری استفاده گردید. حجم نمونه آماري با استفاده از فرمول کوکران،167 نفر در نظر گرفته شد. تعداد 255پرسشنامه بین مدیران عالی، میانی و عملیاتی شرکتهای دارویی دانش بنیان تهران پخش گردید که تعداد 230پرسشنامه دریافت شد.
واژگان کلیدي: کارآفرینی، مسئولیت اجتماعی، مؤسسات دانش بنیان، فراترکیب
1. مقدمه
تغییر و تحولات دنیای پرشتاب کنونی، چالش‌های فراوان دولتها در زمینه اقتصادی، محیطی و زیست محیطی، کاهش ذخایر زیرزمینی، موجبات توجه عمیق سیاستگذاران و اندیشمندان را به مفهوم کارآفرینی فراهم کرده است. تا آنجا که آخرین الگوی پیشرفت را توسعه مبتنی بر کارآفرینی قلمداد کرده‌اند (رستگارخالد و همکاران، 1396، 38).
واحدهای تجاری از طریق کاهش اثرات منفی خود بر اجتماع بصورت اختیاری، می‌توانند بازده بلند مدت خود را حداکثر نمایند و باعث ارتقای عملکرد خود گردند، بطوری که امروزه این تفکر در میان کسب و کارها بصورت روز افزون در حال شکل گیری است که موفقیت بلندمدت آنها می‌تواند از طریق مدیریت کردن عملیات شرکت، همزمان با ایجاد اطمینان از حمایت محیطی و پیشرفت مسئولیتهای اجتماعی شرکت محقق شود (سامی و همکاران1،2014) .
هر وجهی از کسب وکار دارای یک بعد اجتماعی است، مسئولیت اجتماعی شرکتها در واقع روشهایی مبتنی بر ارزشها و احترام به کارکنان، جامعه و محیط زیست میباشد (شاکری و همکاران، 1396، 90).
از سوی دیگر، توجه به مسائل جامعه از یک حالت اجباري به صورت یک استراتژي براي شرکتها درآمده است. توجه به مسئولیت اجتماعی شرکتها علاوه بر صنعت، به طور قابل ملاحظه‌ای در دانشگاه‌ها و شرکتهای دانش بنیان نیز با اهمیت میباشد (اوکو2، 2009). شرکتهای دانش بنیان، شرکتها و مؤسسات حقوقی هستند که با ایجاد کسب و کار دانش محور به منظور تبدیل پایدار دانش به ثروت تشکیل شده‌اند و فعالیتهای اقتصادی آنها به توسعه اقتصاد دانش محور در جامعه کمک می‌کنند (رجائی و براتی، 1398).
اگرچه برخی از شرکتها متعهد به سرمایه گذاری در 3 CSR از طریق تخصیص منابع بیشتر شده‌اند ، اما شرکتهای دیگر در برابر آن مقاومت کرده‌اند. این می‌تواند حداقل تا حدی به دلیل بحث در مورد اینکه آیا یک شرکت باید از حداکثر سود صاحبان خود به عنوان تنها مسئولیت اجتماعی تجارت فراتر رود ، به دلیل مسئولیت در قبال اقدامات خود که مردم ، جوامع و محیط را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ که در آن فعالیت می‌کنند. این یک موضوع موضوعی در دنیای تجارت امروز است که شامل منافع سازمانهای مختلف،NGO ها، فعالان حقوق بشر و دولتها میشود (سامی وهمکاران ،2014). تصمیمات استراتژیک سازمانهای بزرگ، ناگزیر شامل پیامدهای اجتماعی و اقتصادی نیز میشود ، که به طور جدایی ناپذیری در هم آمیخته‌اند. چیزی به عنوان یک تصمیم استراتژیک صرفاً اقتصادی وجود ندارد (مینتزبرگ4، 1987). مبانی نظری توسعه یافته نشان می‌دهد که CSR برای شرکتها یک الزام اجباری است و نه اختیاری و داوطلبانه ، زیرا ارتباط نزدیکی با عملکردهای اصلی مشاغل دارد. این موضوع ارتباط مستقیم با تعهدات قانونی ومسئله پاسخگویی دارد. مقررات، پیش شرط انجام مجموعه تعهدات مؤثر مشاغل برای پاسخگویی شرکت است که بدون آن ، هر دو مسئولیت قانونی و اخلاقی شرکت ، بنیان ضعیفی خواهند داشت (تاموادا 5،2020)
در سالهای اخیر شرکتهای تازه تأسیس دانش بنیان به دلیل نقش مهمی که در اقتصاد بازی می‌کنند بیش از پیش مورد توجه پژوهشگران و سیاستگذاران بوده‌اند. در جریان بررسی دستاوردها و مشکلات حوزه اقتصادي شرکتهای دانش بنیان، کیمیسیون اقتصادي مجلس شوراي اسلامی در آذرماه سال 98 تاکید کرد که امروز مشکلات حاکم بر اقتصاد کشور بر فعالیتهای شرکتهای دانش بنیان سایه افکنده است بنابراین باید زمینه رشد و شکوفایی این شرکتها فراهم شود. همچنین وزارت اقتصاد با تاکید بر اهمیت اقتصاد هوشمند و تأثیر آن در مبارزه با فساد، نقش شرکتهای دانش بنیان را بسیار مهم دانست.
تحقیقات نشان می‌دهد که شرکتهای دانش بنیان باید با اتخاذ سیاست‌هایی براي کاهش آلودگی محیط زیست، حمایت از انرژي در جامعه(آب،برق،کاغذ) حفظ کیفیت وتعادل در کار و زندگی، تشویق اعضا جهت توسعه حرفه‌ای بلند مدت، به حل مشکلات جامعه در بلند مدت کمک کنند ( رجائی و براتی، 1398). همچنین این شرکتها باید به مفهوم مسئولیت اجتماعی به عنوان فرصتی نگاه کنند که رشد و پایداري براي جامعه به ارمغان می‌آورد و در این رابطه باید برنامه‌های مستمر آموزشی داشته باشند (رجائی و براتی، 1398).
باقري و همکاران (1399) در " طراحی الگو مسئولیت اجتماعی در کارآفرینی با استفاده از روش فراترکیب" به شناسایی و ترکیب مقوله‌ها، مفاهیم و شاخص‌های مسئولیت اجتماعی در کارآفرینیپرداخته اند. نتایج نشان داد کارآفرینی و مسئولیت اجتماعی می‌توانند به توسعه پایدار منجر شوند. مهمترین نتیجه گیری این پژوهش آن است که، مسئولیت اجتماعی می‌تواند برای کارآفرینی پیش برنده و فرصت ساز باشد و اگر این امر محقق شود توسعه پایدار برای جامعه را به همراه دارد. مالمیر و همکاران (1399) در تحقیقی با عنوان " شناسایی تأثیر نوآوری از طریق مسئولیت اجتماعی بر عملکرد مالی" عنوان می‌کند که نوآوری بر مسئولیت اجتماعی تاثیرمثبت دارد، مسئولیت اجتماعی بر عملکرد مالی تاثیرمثبت دارد، نوآوری بر عملکرد مالی تأثیر مثبت دارد، نوآوری از طریق مسئولیت اجتماعی بر عملکرد مالی تاثیرمثبت دارد.نتایج حاصل از تحقیق رجائی و همکاران(1398) نشان می‌دهد که شاخص‌های سنجش مسئولیت اجتماعی در این تحقیق براي شرکتهای دانش بنیان مناسب هستند و مسئولیت اجتماعی تأثیر معنی داري بر عملکرد سازمان دارند. کاظم پور و رحیمیان (1397) بر روی مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتها: مفاهیم، ابعاد، نظریه‌ها و مروری بر مدل‌های آن، اقبالی مجد و همکاران (1397) " به بررسی تأثیر کارآفرینی راهبردي بر عملکرد کسب و کار با توجه به قابلیت‌های پویاي سازمان و آشفتگی محیط کسب و کار در شرکتهای دانش بنیان استان اصفهان پرداختند.دهدشتی و شوشتري پور(1397) مدل تجاري سازي کالاهاي دانش بنیان در صنعت فناوري اطلاعات و ارتباطات(ICT) را ارائه کرده‌اند ، رحمتی و همکاران (1396) مدل مسئولیت اجتماعی شرکت ملی نفت ایران را طراحی نموده‌اند.در تحقیقات خارج از کشور نیز استفان و همکاران6،2021) درک زنان کارآفرین در رومانی در مورد محرک‌های خاص برای یک مدل تجاری پایدار را برجسته می‌کند. باستیدا 7(2021) در پژوهش "کارآفرینی و اشتغال شخصی زنان ، شامل جنبه‌های جنسیتی مسئولیت اجتماعی شرکتها" بیان می‌کند که علیرغم افزایش تعداد سیاست‌های عمومی و منابع نهادی که برای ارتقا مشاغل تحت هدایت زنان طراحی شده است ، شکاف جنسیتی کارآفرینی همچنان پابرجاست. ایندریکات و همکاران 8(2020) مشخصات هیئت مدیره و مسئولیت اجتماعی شرکتها را بررسی کرده‌اند. یمینگ ژان و همکاران 9( 2020 ) در پژوهش "ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکتها و دیدگاه کارآفرینی" به بررسی شرکت‌هایی با رویکرد کارآفرینانه پرداخته‌اند که نتایج نشان داده است منجر به توسعه مسئولیت اجتماعی این سازمانها شده است. بررسی‌ها نشان داده است که نوآوري، پویشگري و قابلیت ریسک پذیري یک سازمان آن را به سمتی پیش می‌برد که براي جامعه مفیدتر واقع شود. تاموادا10 (2020) در "مسئولیت اجتماعی و پاسخگویی شرکتها: یک مبانی نظری جدید برای تنظیم CSR " عنوان می‌کند که: عدم توافق و اجماع در مورد آنچه مسئولیت اجتماعی شرکت را تشکیل می‌دهد ، ازایجاد قانون مداوم CSR در سراسر جهان جلوگیری کرده است. این مقاله یک سؤال اساسی را مطرح می‌کند و آن اینکه چه چیزی باید CSR را تشکیل دهد و ماهیت تنظیم CSR چیست ؟ در تحقیقات استریواستاوا11 (2020) "پیشگامی مسئولیت اجتماعی سازمانها: راهی براي توسعه کارآفرینی زنان" ماهیت جنسیتی این پدیده نشان می‌دهد که نگاه فمنیستی به مسئولیت اجتماعی می‌تواند حالت ویژه‌ای داشته باشد. او بیان می‌کند که در هند بسیاري از زنان کارآفرین هنوز با موانع قابل توجهی در مشارکت اقتصادي روبرو هستند. نوآوری‌های مسئولیت اجتماعی براي سرمایه گذاري در زنان می‌تواند به آزادسازي استعدادهاي استفاده نشده، نوآوري، تولید مصرف کنندگان جدید و تأثیر چند برابر بر اقتصاد کمک کند. سیلوستري و ولتري12(2019) " ارائه مدل مفهومی ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکتها، رهبري و کارآفرینی تاب آورانه" به بررسی این سه متغیر و تاثیراتشان بر یکدیگر پرداخته‌اند.
با بیان تمام مطالب مرتبط با حوزه پژوهش، نبود تحقیقات کافی و عدم طراحی یک مدل جامع در راستاي شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های مسئولیت اجتماعی کسب و کارهاي کارآفرینی شرکتهای دانش بنیان، این مساله را براي محقق بوجود می‌آورد که مؤلفه‌های اصلی ، زیرساخت‌ها ، شرایط مداخله گر و راهبردهای مؤثر برای ارائه مدل کارآفرینانه براي کسب و کارهاي دانش بنیان در راستاي بهبود مسئولیت اجتماعی آنها چگونه است ؟
2-ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1- کارآفرین
بنابر تعریف واژه نامه دانشگاهی وبستر: کارآفرین کسی است که متعهد میشود مخاطره‌های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی اداره و تقبل کند. واژه کارآفرینی دیرزمانی پیش از آنکه مفهوم کلی کارآفرینی به زبان امروزی پدید آید در زبان فرانسه ابداع شد. در اوایل سده شانزدهم کسانی را که در امر هدایت مأموریت‌های نظامی بودند کارآفرین می‌خواندند و از آن پس درباره دیگر انواع مخاطرات نیز همین واژه با محدودیت‌هایی مورد استفاده قرار می‌گرفت. از حدود سال 1700میلادی به بعد فرانسویان درباره پیمانکاران دولت که دست اندرکار ساخت جاده، پل، بندر و استحکامات بودند به کرات لفظ کارآفرین را به کار برده‌اند ( کردنائیج و همکاران، ۱۳۸۶).
2-2-کارآفرینی
واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی Entreprendre به معنای واسطه و دلال و یا اصطلاح انگلیسی to undertake به معنا متعهد شدن نشات گرفته است (که در فارسی ابتدا کارآفرمایی و سپس کارآفرینی ترجمه شده است که هر دو ترجمه خوبی از این واژه‌ها نیستند به نظر می‌رسد بهتر بود که این واژه به ارزش آفرین ترجمه می‌شد( محمدیان آسیابر و همکاران،1391). ارزش آفرینی شامل یک فرآیند یادگیری است و عبارت است از توانایی برآمدن از عهده مسائل و مشکلات و نیز یاد گرفتن از آنها میباشد (دکینز و فریل13، ۱۹۹۸ ). این واژه در اصل از زبان فرانسه به دیگر زبانها راه یافته است.انگلیسی‌ها سه اصطلاح با نام هاي ماجراجو، متعهد و کارفرما را در مورد کارآفرین به کار می‌بردند.از نظر آنها، کارآفرین کسی است که متعهد میشود مخاطره‌های یک فعالیت اقتصادي را سازماندهی، اداره و تقبل کند. در واقع کارآفرین کسی است که نوآوري خاص داشته باشد. این نوآوري می‌تواند در ارائه یک محصول جدید، ارائه یک خدمت جدید، در طراحی یک فرآیند نوین و یا نوآوري در رضایت مشتري و... باشد (واحد، 1398). فرآیندي که بتواند با استفاده از خلاقیت، چیز نویی را همراه با ارزش جدید با استفاده از زمان، منابع، ریسک و به کارگیري همراهان بوجود آورد کارآفرینی گویند. کارآفرینی فقط فردي نیست. سازمانی هم می‌تواند باشد حتی شرکتهای بزرگ اعم از دولت و خصوصی هم می‌توانند به کارآفرینی دست زنند. امروزه حتی صحبت از دولت کارآفرین به میان آمده است (انصاري و مهجوري، 1397).
کارآفرینی بر خلاف صورت ظاهری آن به معنای ایجاد کار نیست. این موضوع در جامعه و در میان تحصیل‌کردگان نیز به صورت غلط و به معنای ایجاد کار متداول شده است؛ در حالیکه ایجاد کار و شغل ممکن است یکی از نتایج کارآفرینی باشد. تا به حال معادل فارسی مناسب و درستی برای عبارت انگلیسی Entrepreneurship پیدا نشده است و بعضی‌ها آن را معادل ارزش آفرینی می‌دانند ( احمدپور داریانی ،۱۳۷۹). با توجه به ابعاد و جلوه‌های متنوعی که از مفهوم کلی کارآفرینی قابل برداشت است، این مفهوم به سرعت در حوزه‌های مختلف علوم انسانی نظیر اقتصاد، علوم رفتاری و مدیریت وارد شد و هر یک از محققان و صاحبنظران با توجه به زمینه تخصصی و فکری خود به آن نگریستند. صاحبنظران علم اقتصاد بیشتر نقش‌های کارکردی کارآفرینی را مورد مطالعه قرار دادند. جامعه‌شناسان و روانشناسان نیز ابعاد فرهنگی و اجتماعی تاثیرات محیط بر فرد و ویژگیهای شخصی وی را بررسی کردند. اندیشمندان حوزه مدیریت نیز با رویکرد فرآیندی به تشریح مدیریت کارآفرینی ومحیط کارآفرینانه در سازمانها پرداختند (حسن مرادی، ۱۳۸۵). ادبیات کارآفرینی نشان می‌دهد که کارآفرینی در سه زمینه یا قالب 1-درباره افراد آزاد و غیر وابسته به سازمان( کارآفرینی شخصی-کارآفرینی مستقل)، 2-در قالب کارکنان سازمان (کارآفرینی سازمانی-کارآفرینی درون سازمانی) و 3-در قالب سازمان (سازمان کارآفرین-کارآفرینی سازمانی) شکل می‌گیرد ( صمدآقایی، ۱۳۸۲).
2-3-کسب و کارهاي دانش بنیان
کسب و کارهاي دانش بنیان بنگاه‌های اقتصادي هستند که با خلق دانش و نوآوري جهت ایجاد ارزش در محیط رقابتی به فعالیت مشغول هستند (انتظاریان،1394). در قانون تأسیس صندوق حمایت از شکوفایی و نوآوری، شرکت دانش بنیان شرکت یا مؤسسة خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعة اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری سازی پژوهش و توسعه (شامل طراحی تولید کالا و خدمات) در حوزة فناوری‌های برتر و با ارزش افزودة بالا تشکیل میشود.14 با توجه به تعریف بالا، اهداف و محورهای ذکرشده برای فعالیتهای شرکتهای دانش بنیان به شرح زیر است:
1- شرکت دانش بنیان یک شرکت خصوصی یا تعاونی است.
2- این نوع شرکتها در توسعة علم، ثروت و اقتصاد دانش محور و در جهت اهداف علمی و اقتصادی عمل می‌کنند.
3- گسترش نوآوری، کاربردی کردن اختراع، تجاری سازی ایده‌ها، نتایج پژوهش و توسعه به منظور تولید کالاها و خدمات جدید و فرایندهای جدید تولید از جمله کارکردهای این شرکتها محسوب میشود.
4- شرکتهای دانش بنیان در حوزه‌های فناوری‌های برتر یا فناوری‌های بالا کار می‌کنند.
تعریف و کارکردهای شرکتهای دانش بنیان دقیقاً با آنچه در ادبیات پژوهش در زمینة بنگاه‌های نوپای فناورمحور15 گفته شده است، تطابق دارد. بنگاه‌های نوپای فناورمحور بنگاه‌های کوچکی هستند که به تازگی تأسیس شده‌اند و به طور مستقل عمل می‌کنند و بر تجاری سازی نتایج پژوهش و توسعة آزمایشگاه‌های خصوصی و عمومی تمرکز می‌کنند (بامول16 ،2005 به نقل از رمضان پور نرگسی و همکاران،1394).
شرکتهای انشعابی دانش بنیان در قرن بیست و یکم شرکتهای کوچک و متوسط SME ها به عنوان موتور توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه، منشأ اصلی اشتغال مولد و تمهید محیط کارآفرینی، تسریع در خلاقیت و نوآوری و گشایش فرصتهای تجاری نوین محسوب می‌شوند. لازمه ایفای نقش SME ها در کشورهای در حال گذار، تحولات زیربنایی در سطوح مختلف سلسله‌مراتبی سیاست‌گذاری و اجرایی به ترتیب شامل سطح راهبردی، سطح ساختاری و سطح حمایت از شرکتها برای رفع موانع فراروی SME ها میباشد ( طالبی و همکاران، ۱۳۸۶).
کسب و کارهای دانش بنیان در مقایسه با دیگر صنایع دارای تمایزهایی از جمله: مهارت بالا و تحصیلات عالی نیروی کار، سطح بالای تحقیق و توسعه، گرایش زیاد به صادرات، دارا بودن درصد بالایی از دارایی‌های نامشهود(سرمایه فکری)، محصولات و خدمات با منحنی عمرکوتاه و حاشیه‌های سود ناخالص بالا هستند (سمپایو و همکاران17 ،2014).
شرکت تازه تأسیس تکنولوژی محور، کسب و کار شخصی و مستقل با سنی کمتر از ۲۵ سال است که بر پایه بهره گیری از یک اختراع و نوآوری تکنولوژیکی بیان شده بنا شده است که دارای ریسک تکنولوژیکی قابل توجه است. طی دهه‌های گذشته شرکتهای کوچک و متوسط به طور عام و شرکتهای تازه تأسیس تکنولوژی محور به طور خاص مورد توجه محققان و سیاستگذاران بودند (لیخت و نرلینگر18، ۱۹۹۸). هر شرکت جدید دانش محور با تکنولوژی بالا که در آغاز راه اندازی در زمره کسب و کارهای کوچک است و مالکیت فکری آن منبعث از یک دانشگاه ،موسسه تحقیقاتی عمومی، سازمان دولتی و یا شرکتی خصوصی است را شرکت انشعابی می‌نامیم (درویله و گارنسی، ۲۰۰۴) آن دسته از شرکتهای انشعاب را که شرکتهای انشعابی دانشگاهی می‌گوییم که به منظور بهره‌برداری تجاری از تکنولوژی‌های دانش محور و یا نتایج تحقیقاتی دانشگاهی شکل گرفته‌اند ( بادلت و همکاران19، ۲۰۱۰).
برای تبیین جایگاه شرکتهای دانش بنیان در فرایند توسعه کارآفرینی و نقش دانشگاه‌ها و پارک‌های فناوری و مراکز رشد و فراهم کردن منابع تأمین مالی برای تجاری سازی محصولات، کمک به رشد و توسعه ایده‌ها جهت تجاری سازی می‌بایست شبکه‌های نوآور شامل چهار بخش زیر شکل بگیرد:
الف- دانشگاه به عنوان مشاور علمی حوزه کارآفرینی شرکتهای دانش بنیان
ب - مراکز رشد به عنوان جذب و پرورش دهنده ایده
ج - پارک‌های فناوری به عنوان بسط دهنده و خط مشی دهنده ایده
د - بازار و صنعت به عنوان مخاطب شرکتهای دانش بنیان
بدین ترتیب مراکز رشد با کمک دانشگاه به ترویج و توسعه کارآفرینی و افراد خلاق پرداخته و آنها را برای ایجاد شرکتهای دانش‌بنیان به پارک‌های فناوری معرفی می‌کنند. با توجه به طرح کسب و کاری که ارائه میشود و با توجه به نیاز سنجی که از صنعت و جامعه صورت گرفته است ، شرکتهای دانش‌بنیان تأسیس و تحت نظارت و کنترل مراکز رشد و پارک‌های فناوری به صورت مرحله‌ای، منابع مالی در اختیار شرکت قرار می‌گیرد. این شرکتها به جهت آنکه منشأ شکل گیری‌شان دانشگاه و موسسان آن افراد آکادمیک دانشگاهی هستند می‌توانند نقش بسیار مهمی در این زمینه ایفا کنند. با توجه به اهمیت توسعه شرکتهای دانش بنیان در توسعه اقتصاد و اشتغال زایی کشور و وجود سازمانی مؤثر و فعال به نام مراکز رشد برنامه ریزی و ارائه الگو برای توسعه کسب و کار و اشتغال از طریق ایجاد مراکز رشد و پارک‌های فناوری، شناسایی راهبردها و عوامل مؤثر در توسعه کارآفرینی ،حمایت از تجاری سازی محصولات شرکتهای دانش‌بنیان از اهمیت بسزایی برخورداراست ( محمدیان آسیابر و همکاران،1391).
2-4-مسئولیت اجتماعی
در کنار فراخوان بیشتر برای هدایت تجارت به روشی پایدارتر ، کارآفرینی مرتبط با پایداری به زیرشاخه مهمی از تحقیقات کارآفرینی تبدیل شده است. با توجه به تحقیقات روزافزون در این زمینه ، توجه فراوانی به تغییر روند تجارت به سمت شیوه‌های تجاری پایدار شده است. در حالی که پایداری سه جنبه را در بر می‌گیرد: کارآفرینی پایدار اجتماعی ، زیست محیطی و اقتصادی(شالتگر20 و همکاران،2011). همچنین بر اهمیت نقش کارآفرینان در توسعه دستاوردهای غیر اقتصادی جامعه و مسئولیت اجتماعی جامع شرکتها را با تعادل بخشیدن به سلامت اقتصادی ، عدالت اجتماعی وعدالت اجتماعی و تاب آوری محیطی رفتار کارآفرینی آنها تأکید می‌کند ( کونیز21 ،2019).
در رابطه با مسئولیت پذیري اجتماعي شرکتها، تاکنون تعاریف مختلفي ارائه شده است. به نظر می‌رسد که تعیین مفهوم مسئولیت پذیري اجتماعي شرکتي در ادبیات پیشین و قضاوت در مورد مفاهیمي دشوار باشند که جزئي از مسئولیت پذیري اجتماعي هستند یا مواردي که جزئي از مفهوم مسئولیت پذیري اجتماعي نیستند (ویجیناتس22، 2011). صرفنظر از اینکه ارائه تعاریف مختلف در این زمینه، باعث ظاهر شدن ابعاد بیشتري از مسئولیت پذیري اجتماعي شرکتي شده است؛ پیچیدگي این مفهوم نیز به انتزاعي بودن مفهوم بر می‌گردد. از سوي دیگر، گستردگي تعاریف می‌تواند نشاندهنده تکامل تدریجي این مفهوم از دیدگاه‌های عملیاتي تا دیدگاه‌های راهبردي در سطح جهاني باشد. براساس نظر سییا (2001)، تعاریف، دیدگاه‌ها و مفاهیم ارائه شده از ابتدا تاکنون را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته نخست، تعاریفي هستند که سازمانها و انتظارات جامعه را به هم مرتبط می‌سازند. به عبارتي مسئولیت پذیري اجتماعي را به عنوان ابزاري براي تحقق اهداف اجتماعي شرکتها تعریف می‌کنند. دسته دوم شامل دیدگاه‌ها، تعاریف به طور کامل مادي و اقتصادي افرادي چون فریدمن23 (1962) است که تنها هدف غایي سازمانها را کسب سود می‌داند و نگراني در مورد مسئولیت پذیري اجتماعي را شایسته اداره کنندگان کسب وکار نمی‌داند.
مسئولیت اجتماعی مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمانها بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند انجام دهد و همچنین سازمانها مسئولند که از آلوده کردن محیط زیست ، اعمال تبعیض و امور استخدامی بی توجهی به تأمین نیازهاي کارکنان خود تولید کردن محصولات زیان آور و نظایر آن که به سلامت جامعه لطمه می زند بپرهیزند و باید با اختصاص منابع مالی در بهبود رفاه اجتماعی که مورد قبول اکثریت جامعه باشد بکوشند.در نهایت مقصود از مسئولیت اجتماعی این است که چون سازمانها تأثیر عمده‌ای بر سیستم اجتماعی دارند باید طوري عمل کنند که در اثر آن به جامعه زیانی نرسد (الوانی و قاسمی،1377).
2-5-ابعاد مسئولیت اجتماعی
برای مسئولیت اجتماعی چهار بعد مشتریان، کارکنان، محیط زیست و نهادهای موجود در جامعه مطرح شده است. مسئولیت اجتماعی شرکت در ارتباط با مشتریان شامل فعالیتهایی است که یک شرکت برای تأمین رضایت مشتریان انجام می‌دهد، به طوری که از اصول مربوط به مدیریت کیفیت نیز، می‌توان به اصل مشتری مداری و اصل بهبود مستمر اشاره کرد. اصل مشتری مداری وابستگی شرکتها به مشتریان خود را بیان می‌کند لذا شرکتها بایستی نیازهای حال و آینده مشتریان را درک نمایند و در جهت فراتر رفتن از انتظارات مشتری تلاش کنند. در یک سیستم مدیریت کیفیت هدف از بهبود مستمر نیز افزایش احتمال دستیابی به رضایت بیشتر مشتریان و سایر طرف‌های ذینفع میباشد ( رجایی و براتی ، 1398). دومین بعد مسئولیت اجتماعی، منابع انسانی است که بخش مهمی از اجتماع را تشکیل می‌دهند و هیچ شرکتی نمی‌تواند بدون همکاری قلبی کارکنان خود موفق باشد. به طو ر کلی شرایط کاری بر کیفیت کار کارکنان و همچنین پیشرفت اقتصادی و اجتماعی آنها اثرمیگذارد،چرا که هزینه‌های اجتماعی و مالی ناشی از بیماری‌ها، صدمات و مرگ ناشی ازشرایط محیط کار، زیاد میباشد و همچنین آلودگی‌های غیرمترقبه و شدید و دیگر مخاطرات محیط کاری مضر برای کارکنان ممکن است بر جامعه یا محیط نیز پیامدهایی داشته باشد . قبول مسئولیت اجتماعی در قبال فعالیتهای ایمنی و بهداشت، می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده، رفاه و روحیه کارکنان را بهبود بخشد و میزان تولیدات را افزایش دهد.(همان منبع) سومین بعد مسئولیت اجتماعی، مسئولیت پذیری محیطی است که به عنوان یک جنبه مهم مسئولیت اجتما عی شرط لازم برای بقاء و موفقیت بشر میباشد. مسائل محیطی با حقوق بشر، توسعه و مشارکت جامعه، و دیگر موضوع‌های محوری مسئولیت اجتماعی پیوستگی تنگاتنگی دارند. یک شرکت نمی‌تواند مسائل و مشکلات محیطی که در آن فعالیت می‌کند را نادیده بگیرد. شرکتها می‌توانند با اقدام برای حفاظت و ترمیم محیط زیست طبیعی مانند کاشت درخت و حفظ مراتع و زمینها ی کشاورزی و جنگل‌ها و اکوسیستم‌های آن، بسیار مسئولانه ترعمل کنند.شرکتها همچنین می‌توانند عملکرد زیست محیطی خود را با جلوگیری از آلودگی‌ها برای مثال جلوگیری از نشر آلودگی در هوا، ممانعت از تخلیه آلودگی در آب، عدم تولید پسماندهای جامد و مایع، جلوگیری از آلودگی زمین و خاک، عدم استفاده یا دفع مواد شیمیایی خطرناک و سمی، و سایر آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌ها ، محصولات وخدمات سازمان، بهبود بخشند. چهارمین بعد مسئولیت اجتماعی احساس مسئولیت در مورد نهادهای موجود در جامعه است. امروزه این موضوع پذیرفته شده که شرکتها با جوامع و همچنین نهادهایی که با آن درتعامل هستند، در ارتباط می‌باشند و تداوم و بقای آنها به سلامتی، پایداری و موفقیت این نهادها، وابسته می‌باشند. بنابراین یک شرکت برای رفاه و توسعه نهادهای پیرامون خودش مسئول است. از مسئولیتهای واحد تجاری نسبت به اجتماع پرداخت بخشی از سود خود درجهت تسهیلات آموزشی و فرهنگی، بهداشت و سلامت و ... میباشد، زیرا آموزش، پایه و اساسی برای هر نوع توسعه اقتصادی و اجتماعی است و فرهنگ، جزء مهمی از اجتماع و هویت اجتماعی است. ارتقای آموزش و ارتقاء و حفاظت از فرهنگ، تأثیر مثبتی در توسعه و همبستگی اجتماعی دارد ( رجایی و براتی، 1398).
[1] Samy et al.
[2] Okoye
[3] corporate social responsibility
[4] Mintzberg
[5] Tamvada
[6] Stefan et al.
[7] Bastida
[8] Endrikat et al.
[9] Yiming Zhuang
[10] Tamvada
[13] Deakins & Freel
[14] http://rc.majlis.ir/fa/law/show/789035
[15] NTBFs: new technology based-firms
[16] Baumol
[17] Sampaio
[18] Licht & Nerlinger
[19] Bathelt et al.
[20] Schaltegger
[21] Konys
[22] Wijnants
[23] Friedman
ردیف | عنوان | محققان/سال | نتایج تحقیق |
|---|---|---|---|
1 | طراحی الگو مسئولیت اجتماعی در کارآفرینی با استفاده از روش فراترکیب
| باقري و همکاران (1399) | به شناسایی و ترکیب مقوله‌ها، مفاهیم و شاخص‌های مسئولیت اجتماعی در کارآفرینی پرداخته‌اند. نتایج نشان داد کارآفرینی و مسئولیت اجتماعی می‌توانند به توسعه پایدار منجر شوند. مهمترین نتیجه گیری این پژوهش آن است که، مسئولیت اجتماعی می‌تواند برای کارآفرینی پیش برنده و فرصت ساز باشد و اگر این امر محقق شود توسعه پایدار برای جامعه را به همراه دارد |
2 | شناسایی تأثیر نوآوری از طریق مسئولیت اجتماعی بر عملکرد مالی | مالمیر و همکاران (1399) | در سالهای اخیر نقش و اهمیت مسئولیت اجتماعی در موفقیت سازمانها توجه مدیران را به خود جلب کرده است.در اثر افزایش فشار ذینفعان برای توجه بیشتر به مسئولیت اجتماعی در بنگاه‌ها، از مدیران خواسته میشود که برنامه‌های اجتماعی بیشتری را تهیه کنند. چرا که مطالعات نشان داده‌اند که این برنامه‌ها به بازده مالی بیشتر نیز می‌انجامند.فهم چگونگی بروز نوآوری در |
3 | بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی بر عملکرد شرکتهای دانش بنیان | رجائی و همکاران(1398) | به بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی بر عملکرد شرکتهاي دانش بنیان استان‌های خراسان جنوبی، شمالی و رضوي می‌پردازند. نتایج این تحقیق راهکارهایی براي بهبود عملکرد در سازمانهاي نوین به خصوص مراکز دانش بنیان به عنوان نهاد پیشرو در کسب ارزش افزوده اقتصاد دانشی، ارائه می‌دهد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدي نشان داده است که شاخص‌های سنجش مسئولیت اجتماعی در این تحقیق براي شرکتهای دانش بنیان مناسب هستند و مسئولیت اجتماعی تأثیر معنی داري بر عملکرد سازمان دارند. |
4 | مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتها: مفاهیم، ابعاد، نظریه‌ها و مروری بر مدل‌های آن | کاظم پور و رحیمیان (1397) | پس از مرور مفاهیم، ابعاد، نظریه‌ها و ۱۵ مدل مسئولیت پذیری اجتماعی، بیان می‌نماید که بعد از گذشت بیش از ۵۰ سال از این مفهوم ،همچنان ارائه تعریفی واحد برای آن کار دشواری است اما نکته حائز اهمیت آن است که بیشتر تعاریف ،شرکتها را در برابر جامعه مسئول می‌دانند. از این رو برای پاسخگویی در برابر جامعه نیاز است مباحث نظریه مسئولیت پذیری اجتماعی به صورت دقیق در عمل هم اجرا شوند. این تحقیق در پایان نتیجه می‌گیرد که با وجود توجهات گستردهای که در دهه‌های اخیر به مفهوم مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتها شده است، با این حال دیدگاه‌های نه چندان خوش بینانه ای نیز می‌توان در زمینه مسئولیت پذیری اجتماعی مطرح نمود و به نظر می‌رسد که با وجود استفاده بی‌رویه از زیست بوم‌ها، تشدید فقر، افزایش نابرابری‌ها و فساد گسترده ، ادامه حیات مفهوم مسئولیت پذیری اجتماعی به شکل فعلی با ابهام رو به رو است و بهتر است به جای توجه صرف به مباحث نظری، مفهوم مسئولیت پذیری اجتماعی در راستای پاسخگویی مناسب‌تر و توجه بیشتر به اجتماع به صورت عملی در شرکتها اجرا و افشا شود. |
5 | تأثیر کارآفرینی راهبردي بر عملکرد کسب و کار: نقش قابلیت‌های پویاي سازمان و آشفتگی محیط کسب و کار در شرکتهای دانش بنیان | اقبالی مجد و همکاران (1397) | نتایج به دست آمده از بررسی فرضیه‌ها نشان داد که آشفتگی محیطی و قابلیت‌های پویاي کسب و کار بر کارآفرینی راهبردي و هر سه متغیر بر عملکرد کسب و کار تاثیرگذار است. همچنین نقش میانجی گري کارآفرینی راهبردي در تاثیرگذاري آشفتگی محیطی و قابلیت پویا بر عملکرد کسب و کار مورد تأیید قرار گرفت. |
6 | طراحی مدل تجاري سازي کالاهاي دانش بنیان در صنعت فناوري اطلاعات و ارتباطات | دهدشتی و شوشتري پور(1397) | مدل تجاري سازي کالاهاي دانش بنیان در صنعت ICT طراحی و ارائه شده است. مراحل اصلی الگوي مذکور عبارتند از: تحقیقات بازاریابی (نیازسنجی)؛ ایده یابی؛ تحلیل و تأمین مالی؛ تدوین و اجراي استراتژی‌های بازاریابی و تبلیغات؛ امکان سنجی جامع تولید-تولید؛ آزمایش، بهبود و ارتقا؛ تدوین و اجراي استراتژی‌های قیمت گذاري، فروش و توزیع؛ پشتیبانی و خدمات پس از فروش. برخلاف اغلب مدل‌های مبانی نظري به خصوص مدل‌های خارجی، مدل ارائه شده در پژوهش حاضر، سازگار با شرایط محیطی و بومی ایران است و می‌تواند در کشور استفاده شود. |
7 | تحلیل عملکرد شرکتهای دانش بنیان | اصغری و همکاران(1397) | این تحقیق باهدف تحلیل عملکرد شرکتهای دانش بنیان موجود در پاركهاي علم و فناوري براساس الگوي ارزیابی عملکرد ارائه شده انجام شده است. در مرحلۀ آسیب شناسی،وضعیت متغیرهاي شناسایی شده مورد بررسی قرار گرفت که در بین آنها متغیر مدیریت منابع انسانی در وضعیت نامطلوبتري نسبت به بقیه قرارداشت وشاخص هاي این متغیرشامل جذب منابع انسانی شایسته، حفظ، نگهداري و سازماندهی مناسب جهت تسهیل همکاري است که وضعیت مناسبی را نشان ندادند. |
8 | طراحی مدل مسئولیت اجتماعی شرکت ملی نفت ایران | رحمتی و همکاران (1396) | به منظور تحقق این هدف، ابتدا ابعاد مفهوم مسئولیت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در شرکت ملی نفت ایران از طریق مصاحبه، مطالعات کتابخانه‌ای و فیش برداري و تحلیلتم، استخراج شد. داده‌ها با روش مدل سازي معادلات ساختاري تجزیه وتحلیل شد.در نهایت، مدل عوامل مؤثر بر مسئولیت اجتماعی شرکت نفت شامل 12 متغیر، در دو بخش ابعاد مسئولیت اجتماعی (شامل پاسخگویی، رعایت اصول اخلاقی- اجتماعی، قوانین تدوین شده، شفافیت، حفظ منافع ذينفعان)و نیز عوامل مؤثر بر آن(شامل آگاهی و باور مدیران ارشد، آموزش، دانش، توجه به رقابت، حفظ محیط زیست، کنترل و ارتباطات) طراحی شد. |
9 | تأثیر کسب و کارهاي دانش بنیان بر رشد اقتصادي کشور | انتظاریان (1394) | براساس مشاهده ارتباط ساختاري بین اقتصاد دانش محور و توسعه اقتصادي، مقاله مذکور درصدد بوده است ضمن تبیین ویژگیهای کسب و کارهاي دانش بنیان، و بررسی این که آیا رابطه‌ای بین پیشرفت و رشد علمی کشور با رشد اقتصادي وجود دارد یا خیر، تاثیري که کسب و کارهاي دانش بنیان می‌توانند بر رشد اقتصادي کشور داشته تبیین، و راهکارهایی را جهت راه اندازي و توسعه این کسب و کارها در کشور ارائه نماید. |
10 | طراحی مدل مسئولیت اجتماعی سازمان با استفاده از مدل سازي ساختاري تفسیري | قاضیانی و همکاران(1394) | طبق یافته‌ها،شاخص سطح ششم،(پرنفوذترین شاخص در ماتریس قدرت نفوذ -وابستگی( شاخص تاکید بر اهمیت مسئولیتهای اجتماعی شرکت بر جامعه میباشد.از دیدگاه کارشناسان این مهم زمانی رخ می‌دهد که اساس یک سازمان(چشم انداز،رسالت و..)بر پایه مسئولیتهای اجتماعی آن در قبال تمامی ذینفعان شکل یافته باشد و هر عملیاتی در سازمان تحت تأثیر مسئولیت اجتماعی سازمان جهت داده شود. |
11 | مسئولیت اجتماعی شرکتها و نحوه سنجش آن | قاسمی حسین آبادی (1394) | پس از مروری بر پیشینه مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت، چارچوب‌های تئوریک مسئولیت اجتماعی شرکتها بیان شد. سپس به بررسی انگیزه‌ها و دلایل افشای مسئولیت اجتماعی پرداخته شده و در نهایت نیز چارچوبی پیشنهادی برای گزارشی جامع در مورد مسئولیت اجتماعی شرکت ارائه شد؛ به وسیله چارچوب پیشنهاد شده، می‌توان میزان جامعیت گزارش‌های مسئولیت اجتماعی شرکتها را اندازه گیری کرد. در پایان نتیجه می‌گیرد : مسئولیت اجتماعی شرکتها، به عنوان تعهد فرد یا سازمان نسبت به جامعه، درک میشود، زمانی که پیامدهای انجام فعالیتهای آنها، تنها خودشان را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و به جامعه و محیط آن نیز سرایت می‌کند.مفهوم مسئولیت اجتماعی مدت زیادی است که توجه بخش آکادمیک، پژوهشگران ، شرکتهای غیردولتی و دولت را به خود جلب کرده است و به عنوان یکی از ابعاد مهم فعالیتهای عملیاتی شرکتها، درآمده است. دو چارچوب شناخته شده برای مسئولیت اجتماعی عبارتند از چارچوب کارول و چارچوب وود؛ ادغام این دو چارچوب می‌تواند مدل کامل‌تری از مسئولیت اجتماعی شرکتها ارائه کند. |
12 | عوامل کلیدی مؤثر بر توسعة کارآفرینی فناورانه در شرکتهای دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری در ایران" | رمضان پور نرگسی و همکاران (1394) | عناصر کلیدی مؤثر بر توسعة کارآفرینی فناورانه در شرکتهای دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری در سطح ملی بررسی شده است. داده‌ها از 209 کارآفرین فناور فعال و مؤسس شرکت دانش بنیان براساس پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از مدل معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج نشان می‌دهند عناصری نظیر دولت، دانشگاه، سرمایه، زیرساخت، بازار/مشتریان، مشاوران و کارآفرین فناور مهمترین عوامل مؤثر بر توسعة کارآفرینی فناورانه محسوب می‌شوند. |
13 | فراترکیب جایگاه مسئولیت اجتماعی کسب وکار در ادبیات پژوهش معاصر سازمان در ایران | علیزاده و همکاران(1394) | با اتخاذ رویکرد فراترکیب کیفی داده‌های متنی مربوط به هشت مطالعة داخلی که در مقایسه با سایر مطالعات، تمرکز بیشتری بر این مفهوم داشته‌اند، تلاش می‌کنند مسئولیت اجتماعی را از دید ادبیات داخلی شناسایی کنند. یافته‌های مطالعة فوق نشان می‌دهد مفهوم مسئولیت اجتماعی کسب وکار از نگاه ادبیات معاصر ایران، بیانگر فعالیتهای ناشی از حساسیت داوطلبانه و راهبردمحور کسب وکار به رویدادهای محیط اطراف است که در زمینة مدیریتی، اقتصادی و اجتماعی سازمان، در تعامل با محیط شکل گرفته است و با تأکید بر شایسته سالاری، مردم سالاری، تغییر و ارزش‌های انسانی در صدد ایجاد تعادل بین منافع سازمان، جامعه، انسان و دولت‌هاست که جامع‌ترین تعریف مسئولیت اجتماعی از نظر این مطالعه به شمار می‌رود. |
14 | کارآفرینی پایدار و مسئولیت اجتماعی در شرکتهای کوچک و متوسط SME مطالعه موردی در شرکت نفت پارس | نصرالهی و همکاران(1394) | ابتدا به بررسی مفاهیم اصلی کارآفرینی و پایداری و توسعه پایدار وسازمانهای کوچک و متوسط و مسئولیت اجتماعی پرداخته شده است.در نهایت ایده‌ی اثرات مثبت کارآفرینی پایدار و مسئولیت اجتماعی در سازمانهای کوچک و متوسط مورد تأیید قرار گرفت.با توجه به وفور منابع طبیعی در ایران و همچنین لزوم اهتمام به برنامه‌های توسعه‌ی پایدار و فراهم آوردن نیازهای نسل آینده به نظر می‌رسد که اجرایی کردن ایده‌ی کارآفرینی پایدار به منظور اجرای مسئولیت اجتماعی سازمانهای فعال می‌تواند مفید واقع شود.در این پژوهش ، به عنوان مطالعه موردی شرکت نفت پارس مورد مطالعه واقع شد . نتایج نشان داد تمامی فرضیه‌های تحقیق مورد تأیید است ، به این معنی که ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی (بعد اقتصادی ، حقوقی ، زیست محیطی و بشر دوستانه ( بر اعتماد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان شرکت نفت پارس تأثیر دارد . بعلاوه اینکه اعتماد سازمانی کارکنان بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی آنها و همچنین اعتماد سازمانی بر تعهد سازمانی تأثیر دارد. |
15 | کارآفرینی اجتماعی سازمان ونقش آن در توسعه مسئولیت اجتماعی سازمان | یکتا و لطفی زاده (1393) | ابتدا ادبیات و تاریخچه موضوع بیان شده و سپس عناصر کلیدی کارآفرینی اجتماعی و ارتباط آنها با مسئولیت اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد و نتیجه می‌گیرد سازمانها برای رعایت مسئولیت اجتماعی در کنار افزایش سودآوری سهامداران خود به دنبال مفاهیم جدیدی از مسئولیت اجتماعی همانند کارآفرینی اجتماعی سازمانی هستند که فرایند توانمندسازی کسب و کار به منظور پیشرفت بیشتر و اشکال قدرتمندتر از مسئولیت اجتماعی تعریف شده است کارآفرین اجتماعی در تشکیلات اقتصادی اجتماعی خود به ابعاد مسئولیت اجتماعی توجه می‌کند و آثار این توجه در عملکرد مسئولانه سازمان او مشاهده میشود. با توجه به شرایط رقابتی دنیای کسب و کار کنونی شرکت‌هایی که منافع ذینفعان خارجی خود از قبیل محیط زیست دولت و جامعه را در نظر گرفته و مسئولیت اجتماعی خود را رعایت می‌کنند از قدرت بیشتری در بازار برخوردار هستند. حرکت به سوی مسئولیت اجتماعی یعنی برنده شدن در جنگ اندیشه‌ها. با توجه به همه این مسائل، کارآفرینی اجتماعی شرکت یک فرصت بزرگ و یک اقدام ضروری است. |
16 | کارآفرینی زنان و توسعه پایدار تجارت: یافته‌های کلیدی از تجزیه و تحلیل SWOT – AHP | استفان و همکاران (2021) | درک زنان کارآفرین در رومانی در مورد محرک‌های خاص برای یک مدل تجاری پایدار را برجسته می‌کند. این مطالعه برای ارزیابی اهمیت عوامل مختلفی که باعث موفقیت یا ایجاد موانعی برای موفقیت در فعالیتهای کارآفرینی زنان می‌شوند ، از روش SWOT – AHP استفاده می‌کند. |
17 | کارآفرینی و اشتغال شخصی زنان ، شامل جنبه‌های جنسیتی مسئولیت اجتماعی شرکتها | باستیدا (2021) | این تحقیق نشان می‌دهد که علیرغم افزایش تعداد سیاست‌های عمومی و منابع نهادی که برای ارتقا مشاغل تحت هدایت زنان طراحی شده است ، شکاف جنسیتی کارآفرینی همچنان پابرجاست. این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل این تناقض آشکار با تمرکز بر سه سؤال اصلی انجام میشود: محدودیت‌هایی که زنان هنگام تصمیم به کارآفرینی با آن روبرو هستند چیست؟ چه عواملی علاقه زنان را به خود جلب می‌کند و انگیزه آنها را برای شروع کار خودشان برمی انگیزد؟ و کدام سیاست‌ها می‌تواند به سود کارآفرینی زنان باشد؟ |
18 | مشخصات هیئت مدیره و مسئولیت اجتماعی شرکت: یک تحقیق فراتحلیلی | ایندریکات و همکاران (2020) | بیان می‌کنند که هیئت مدیره از طریق نظارت بر مدیریت و تأمین منابع ، بر استراتژی شرکت و تصمیم گیری تأثیر می‌گذارند. اخیراً ، تعداد فزاینده‌ای از مطالعات روابط بین ویژگیهای هیئت مدیره و مسئولیت اجتماعی شرکت CSR را بررسی کرده‌اند. این مطالعات یافته‌های ناسازگار داشته است. |
19 | ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکتها و دیدگاه کارآفرینی | یمینگ ژان و همکاران ( 2020 ) | نشان داده است که نوآوري، پویشگري و قابلیت ریسک پذیري یک سازمان آن را به سمتی پیش می‌برد که براي جامعه مفیدتر واقع شود. جامعه آماري این پژوهش 738 شرکت بزرگ بین المللی بوده‌اند که فعالیت‌هایشان به مدت 8 سال بررسی شده است. |
20 | مسئولیت اجتماعی و پاسخگویی شرکتها: یک مبانی نظری جدید برای تنظیم CSR | تاموادا (2020) | این مقاله نشان می‌دهد که مسئولیتهای قانونی تجارت و مسئولیت پذیری اجتماعی در هم آمیخته‌اند. این امر با تعیین ماهیت اجباری مسئولیت‌ها با استفاده از عدالت اخلاقی و قانونی به انجام می‌رسد. |
21 | پیشگامی مسئولیت اجتماعی سازمانها: راهی براي توسعه کارآفرینی زنان | استریواستاوا (2020) | نوآوری‌های مسئولیت اجتماعی براي سرمایه گذاري در زنان می‌تواند به آزادسازي استعدادهاي استفاده نشده، نوآوري، تولید مصرف کنندگان جدید و تأثیر چند برابر بر اقتصاد کمک کند .زنان کارآفرین نیز بیشتر درآمد خود را در خانواده‌ها و جوامع خود سرمایه گذاري می‌کنند.زنان کارآفرین توانایی خود را براي تأثیرگذاري بر تغییرات براي ایجاد جامعه بهتر افزایش می‌دهند. |
22 | ارائه مدل مفهومی ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکتها، رهبري و کارآفرینی تاب آورانه | سیلوستري و ولتري (2019) | به بررسی این سه متغیر و تاثیراتشان بر یکدیگر پرداخته‌اند. اینکه چگونه رهبران بر مسئولیت اجتماعی شرکت تأثیر می‌گذارند، چرا سازمانها باید متعهد به مسئولیت اجتماعی‌شان باشند و محیط چگونه روي رهبري و مسئولیت اجتماعی شرکتها تأثیر می‌گذارد. این پژوهش به صورت مطالعه موردي در شرکت GOEL صورت گرفته است. |
23 | سازمانهای دانش بنیان | رودلینیو و همکاران (2018) | بر اساس پژوهش ، مدل فرایند مدیریت دانش مفهومی بهبود یافته است. اولین قدم در مدل انتخاب استراتژي دانش است و جنبه‌های شکل گیري و انتخاب تصمیم گیري استراتژیک را در مدیریت بالقوه دانش پوشش می‌دهد. انتخاب استراتژي دانش مناسب از طریق فرآیند چرخه مدیریت دانش ، متشکل از کسب دانش ، به اشتراك گذاري ، توسعه ، حفظ و استفاده از آن ، به اجراي آن می‌انجامد. مدل فرآیند مدیریت دانش با ارزیابی عملکرد استراتژي دانش تکمیل میشود. |
24 | مسئولیت اجتماعی شرکتها در بستر جهانی | یینگ جون و همکاران (2017) | رابطه معنی داري بین کیفیت گزارش دهی کارکنان شرکتها و ویژگیهای هیئت مدیره آن روي شهرت شرکتهای بزرگ دارد ، وجود شفافیت و صداقت در فعالیتهای هیئت مدیره و بالا بودن کیفیت گزارشات در ذي نفعان شرکتهای بزرگ تأثیر مطلوبی را نشان می‌دهد که نظریه مشروعیت نیز آن را تأیید می‌کند. |
25 | تأثیر نگرش‌های ریسک بر ابقاء کارآفرینان | کالیندو و همکاران (2015) | نتایج مطالعه آنان بیانگر این مطلب بود که اشخاص ریسک پذیر در حد متوسط، کارآفرین‌تر از اشخاصی هستند که در حد پایین یا بالاي پذیرش ریسک قرار گرفته‌اند . |
3
-روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر به لحاظ نوع ماهیت آن بنیادی است که برای انجام آن از روش کیفی فراترکیب استفاده شده است. فراترکیب نوعی مطالعه کیفی میباشد که اطلاعات و یافته‌های استخراج شده از مطالعات کیفی دیگر با موضوع مرتبط و مشابه را بررسی می‌کند. در نتیجه، نمونه مورد نظر برای فراترکیب، از مطالعات کیفی منتخب و بر اساس ارتباط آنها با سؤال پژوهش تشکیل میشود. فراترکیب، مرور یکپارچه ادبیات کیفی موضوع مورد نظر نیست. همچنین، تجزیه و تحلیل داده ثانویه و داده اصلی از مطالعات منتخب نیز نمی‌باشد. بلکه، تحلیل یافته‌های این مطالعات است. به عبارتی فراترکیب، ترکیب تفسیر تفسیرات داده‌های اصلی مطالعات منتخب میباشد (زیمر، 2006به نقل از حسینی و رسولی، 1398). فراترکیب، بر مطالعات کیفی که لزوماً ادبیات وسیعی را شامل نمی‌شود، تمرکز دارد و به جای ارائه خالص جامعی از یافته‌ها، یک ترکیب تفسیری از یافته‌ها را ایجاد می‌کند. فراترکیب از طریق ترکیب تحقیقات کیفی مختلف به کشف موضوعات و استعاره‌های جدید و اساسی می‌پردازد و با این روش دانش جاری را ارتقاء داده و یک دید جامع و گستردهای را نسبت به مسائل به وجود می‌آورد. فراترکیب مستلزم این است که محقق یک بازنگری دقیق و عمیق انجام داده و یافته‌های پژوهش‌های کیفی مرتبط را ترکیب می‌کند. از طریق بررسی یافته‌های مقاله‌های اصلی پژوهش، محققان واژه‌هایی را آشکار و ایجاد می‌کنند که نمایش جامع‌تری از پدیده تحت بررسی را نشان می‌دهد (حسینی و رسولی، 1398).
سندلوسکی و بارلوس1(2007) هفت مرحله برای روش فراترکیب تعیین کرده‌اند که به شرح ذیل می‌آید:
1) تنظیم سؤال تحقیق
2) بررسی نظام‌مند اصول
3) جست‌و‌جو و انتخاب پژوهش‌ها و تحقیقات مناسب
4) استخراج اطلاعات از پژوهش‌ها و تحقیقات
5) تجزیه، تحلیل و ترکیب یافته‌ها
6) کنترل کیفیت
7) ارائة یافته‌ها.
گام اول: تعریف سؤال تحقیق
بمنظور تنظیم سؤال پژوهش، اولین گام برای محققان تمرکز بر چه چیزی مطالعه میباشد. در پژوهش حاضر، سؤال اصلی " مدل مناسب کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنها با رویکرد فراترکیب کدام است؟" مورد بررسی گرفت که با مدنظر قرار دادن پارامترهای مندرج در جدول1 تنظیم میشود.
[1] Sandelowskiv and Barros
جدول 1: سؤال پژوهش
پارامترها | تنظیم سؤال |
|---|---|
چه چیزی(سؤال مورد مطالعه): | مدل مناسب کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنها با رویکرد فراترکیب کدام است؟ |
چه کسی(جامعه مورد مطالعه): | در این پژوهش مقالات از پایگاههای مختلف علمی و با استفاده از موتورهای گونگون جستجو مورد بررسی قرار گرفت. |
چه وقت(محدودیت زمانی) : | مقالات مطالعه شده در این پژوهش از سال1995 به بعد میباشد زیرا عمدتاً تحقیقات انجام گرفته در این مقوله از سال مذکور به بعد بوده است. |
چگونگی(روش فراهم‌آوری مطالعات): | در این پژوهش روش "تحلیل اسنادی "، تحلیل داده‌هایی که بصورت ثانویه می‌باشند، مورد استفاده قرار گرفته است. |
گام دوم: بررسی نظام مند متون
در این پژوهش، از پایگاههای علمی ایرانی و غیر ایرانی نظیر دو پایگاه داده غیر ایرانی گوگل اسکولار ، Sege، Science Direct , Emerald ، CIVILICA، Irandoc و SID بمنظور شناسایی و گردآوری مطالعات مختلف مورد جستجو قرار گرفت که در نتیجه این جستجو و با وارد کردن معیارهای ورود حدود 465مطالعه جهت بررسی یافت شد. واژه‌های کلیدی جستجو شده در این پژوهش بصورت جدول 2 میباشد.
جدول 2: واژه‌های جستجو شده
واژه‌های کلیدی | |
|---|---|
فارسی | انگلیسی |
کارافرینی شرکتهای دانش بنیان | Entrepreneurship of knowledge-based companies |
مسئولیت اجتماعی مؤثر بر کارافرینی شرکتهای دانش بنیان | Social responsibility affecting the entrepreneurship of knowledge-based companies |
کارافرینی شرکتهای دانش بنیان با رویکرد مسئولیت اجتماعی | Entrepreneurship of knowledge-based companies with a social responsibility approach |
گام سوم :جستجو و انتخاب مقاله‌های مناسب برای انتخاب مقاله‌های مناسب
پارامترهای متفاوتی مانند عنوان، چکیده، محتوا، دسترسی،محتوا و کیفیت روش پژوهش ارزیابی شده است. در این مرحله 465 منبع یافت شده به دقت مورد بررسی قرار گرفتند تا مشخص شود کدامیک متناسب با سؤالات پژوهش است. بنابراین مقالاتی که با سؤلات ارتباط نداشتند کنار گذاشته شدند و در نهایت مرتبط‌ترین منابع برای استخراج پاسخ سؤالات مشخص شدند. مراحل فرایند بازبینی در این پژوهش در شکل1 آمده است.
شکل1- الگوریتم انتخاب مقاله‌های نهایی
گام چهارم :استخراج اطلاعات از پژوهش‌ها و تحقیقات
پس از گزینش مقالات و منابع برگزیده نوبت به استخراج کدها از متون می‌رسد. این کار در دو مرحله صورت گرفت؛ در مرحله اول کدهای کلی موجود در متن شناسایی شد. برای این کار از قابلیت‌های نرم افزار مکس کیودا ورژن 2020 استفاده شد. متون و جملات معنایی شناسایی شده در پیشینه پژوهی وارد نرم افزار و سپس کدگذاری شدند. در مرحله بعد کدهای به دست آمده با کمک نرم افزار واکاوی و بررسی شدند. در این مرحله علاوه بر سنجش فراوانی نسبی کدها، کدهای همگروه نیز شناسایی شدند. این کار برای آسان شدن فرایند استخراج مفاهیم و زمینه‌ها صورت گرفت. در این مرحله 120کد استخراج شد.
گام پنجم: تجزیه، تحلیل و ترکیب یافته‌ها
در این مرحله مفاهیم و موضوعات شناسایی می‌شوند. برای شناسایی آنها از دو اصل بنیادی استفاده شد: ۱- اصل تمایز معنایی ۲- اصل تکمیل سؤالات پژوهش، بر اساس این دو اصل مفاهیم و در سطح بالاتری موضوعات پژوهش تعیین شدند. نتایج حاصل از این شناسایی در جدول شماره 4 آورده شده است. در این مرحله کدهای استخراج شده در قالب 12 مقوله اصلی و 50خرده مقوله کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنان شناسایی شده و طبقه بندی شدند.
گام ششم: بررسی کیفیت
در این پژوهش برای سنجش روایی از روایی نظریه‌ای استفاده شد. برای بررسی کیفیت نیز پایایی سنجیده شد. در همین راستا ضریب کاپای کوهن برای آزمون پایایی و کیفیت به کار رفت.
از آنجایی که در مراحل طراحی مدل، معیارهاي مدلهاي پیشین به عنوان کد در نظر گرفته شد و با در نظر گرفتن شباهت‌های معنایی بین کدها، اقدام به ادغام آنان و ایجاد مفاهیم شده است. بنابراین به منظور سنجش پایایی مدل طراحی شده از شاخص کاپا استفاده شده است. بدین طریق که، شخص دیگري بدون اطلاع از نحوه ادغام کدها و مفاهیم ایجاد شده توسط این پژوهشگر، اقدام به دسته بندي کدها در مفاهیم کرده است. سپس مفاهیم ارائه شده توسط پژوهشگر با مفاهیم ارائه شده توسط این فرد مقایسه شده مفاهیم ایجاد شده متفاوت، ضریب کاپای کوهن به شرح جدول3محاسبه شده است.
جدول 3:جدول خلاصة محاسبات ضریب کاپای کوهن
| پاسخگوی دوم |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
موافق | مخالف | جمع | ضریب کاپا | سطح معناداری | ||
پاسخگوی اول | موافق | 11 | 2 | 13 | 0.793 | 0.010 |
مخالف | 0 | 1 | 1 | |||
جمع | 11 | 3 | 14 | |||
باتوجه به جدول4، مقدار شاخص کاپا برابر با 0.793محاسبه شد از آنجائیکه ضریب کاپای کوهن(k) می‌تواند از 1 تا 1+ باشد. بر اساس رهنمودهای آلتمن (1999) ، و اقتباس شده از لندیس و كخ (1977)، كاپا برابر با 0.793نشان دهنده قدرت توافق معتبر است. علاوه بر این ، از آنجا که p = .010 که در واقع به معنی p <.05 است، ضریب کاپا از نظر آماری معنادار میباشد.
گام هفتم: ارائه یافته‌ها
در آخرین مرحله، نتایج تحلیل و الگو استخراج شده ارائه می‌شوند. در قسمت بعدی این موارد توضیح داده شد.
4-یافته‌ها
بر اساس نتایج به دست آمده در این مطالعه، کدهای متعددی استخراج و در قالب مفاهیم مختلفی دسته بندی شد. جدول 4 کدها و مفاهیم مرتبط با آنها را که اولین یافته‌ی این پژوهش میباشد را نشان می‌دهد.
جدول شماره 4: مقولات استخراج شده نهایی شده در فراترکیب
مقولات اصلی | خرده مقولات | منابع |
|---|---|---|
ارزش افرینی اجتماعی | محیط فرهنگ نوع روابط اجتماعی | Rispal & Servantie (2018) جامه بزرگی و میگون پوری(1400) |
بازار | کسب مزیت رقابتی | Baron, (2005), Jenkins(2009), Fuller & Tian(2006) |
تصویر ذهنی مشتریان رفتار مشتریان | Kim &etal.,(2017) فلاح و همکاران(1397) | |
اعتماد مشتریان رضایت مشتریان وفاداری مشتریان | Martinez,& Bosque(2013) فرزین فر و همکاران(1395) | |
عملکرد بازاریابی | Mahoney & Roberts(2015), Van de Velde et al.,(2013), Brain et al.,(2014) | |
توانمندیهای سازمانی | قدرت تأثیر بر جامعه چارچوب ساختاری پویا نترل تصمیم گیری های محیط کار انعطاف در تبادل اطلاعات بهبود مستمر توسعه شغل | Hart (1995), Sharma & Verdenburg (1998) |
سود شرکت | کیفیت سود سودآوری | Fouts & Russo(1997) جمالی(1395) |
یادگیری سازمانی | پایگاه دانش و تجربیات عظیم سازمانی ایجادشده بر اثر انتقال تکنولوژی‌های مدرن به داخل بنگاه‌ها پایگاه دانش به دست آمده از اطلاعات زیست محیطی و گونه‌های زیستی در محیط کسب کار ایجاد مرکز مطالعات زیست محیطی و گرفتن مشاوره در زمینۀ مسائل زیست محیطی برگزاري سمینارها و کنفرانس‌های حفظ محیط زیست براي کارکنان اعزام کلیه کارکنان فعال براي آشنایی با دانش مدرن و یادگیري نحوة فعالیت مطابق با استانداردهاي جهانی | مهلوجی و همکاران(1387) |
قوانین و سیاست گذاری دولت | بازنگری در قوانین تغییر انگیزه‌های مالیاتی توسعه انگیزه کارآفرینی سیاست‌های مشوق کارآفرینی | برزگر و زمانی(1395)، میوه چی و عدالتیان شهریاری(1398)، عباسی نامی(1400) |
عوامل فردی | خیرخواهی و دیگر خواهی اخلاق فردی | Dey & Steyaert(2016) , Longo et al(2005), Fuller & Tian(2006( |
سرمایه انسانی عوامل انگیزشی تعهد پذیری شخصیت فردی و اجتماعی خلاقیت عوامل جمعیت شناختی(سن، جنسیت و...) | Baron, (2005), Ebrash(2013), Rahdari et al(2016), Nga & Shamuganathan(2010), Estrin et al(2013) Batjargal(2007), باقری و همکاران (1399)
| |
توسعه پایدار و رشد اقتصادی | عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی حفظ محیط زیست
| جهانگیری(1381)، دیوسالار و بزرگی(1391)، قندالی و همکاران(1396) Raimi et al(2015), Azmat & Samaratunge (2009) , Sjöström(2010), Lepoutre & Heene(2006), Murphy & Coombes(2009), Cruz et al.,(2014) |
نوآوری | نوآوری سبز(نوآوری مدیریتی سبز، نوآوری محصول سبز، نوآوری فرایند سبز، نوآوری فناورانه سبز) نوآوری و کسب فرصتهای جدید برای
| مروتی شریف آبادی و همکاران(1393)، میوه چی و عدالتیان شهریاری(1398)، Jenkins(2009), Murphy & Coombes(2009), Rexhepi et al(2013), Ebrash(2013), Rahdari et al(2016), Jenkins(2006) Phillips et al(2015) |
سرمایه | سرمایه ساختاری سرمایه رابطه‌ای سرمایه شناختی | Fuller & Tian(2006) , Estrin et al(2013), Batjargal (2007), باقری و همکاران (1399) |
حاکمیت شرکتی | اثربخشی هیئت مدیره حقوق سهامداران شفافیت اثرهای مالکیت | Hagen, Emmanuel, Alshare, (2005) Matsuno, Mentzer, & Özsomer, (2002) Fassin(2005) سعیدیان و همکاران(1397) |
کارآفرینـی اجتماعـی | هوش اجتماعي(پردازش اطلاعات، مهارت اجتماعی، آگاهی اجتماعی) حل نگرانی‌های اجتماعی | نعمتي و رسولي (1395)، |
در آخرین مرحله از تحلیل فراترکیب نتایج تحلیل و الگوی استخراج‌شده ارائه میشود. همان‌طورکه در گام پنجم اشاره شد، در این پژوهش 12مقوله اصلی و 51خرده مقوله کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنان، شناسایی شده و طبقه بندی شدند. در این گام الگوی پژوهشی به دست آمده که درواقع حاصل تحلیل فراترکیب است، در سطح موضوعات و با گسترش در سطح مفاهیم ارائه میشود. این الگو در شکل 2 نشان داده شده است. در این الگو 12مقوله اصلی و 51خرده مقوله به‌تفکیک نشان داده شده است.
شکل2: مدل نهایی استخراج شده از فراترکیب پیرامون کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنان
5. بحث و نتیجه گیری
کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی، فـرد یـا سازمانی است که یک مشکل اجتماعی را تشخیص داده و از مفاهیم کارآفرینی برای سازماندهی، ایجـاد، و مدیریـت سرمایه بـرای ایجـاد تغییـر( ارزش) اسـتفاده می‌کند و ایـن رسالت کارآفرینان، در واقع بخشی از اهداف در مسئولیت اجتماعی شرکتها اسـت. محققان بر این باورند كه شركتها بـرای اینكه در كسب و كار خـود موفق باشند باید مسـئولیت خـود را در قبال جامعه و تمام كسانی كـه تحت تأثیر فعالیتهای سازمان قرار می‌گیرند رعایت كنند. از مهمترین اهداف مسـئولیت اجتماعی شـرکتی و کارآفرینی بر این مبنا، توجـه بـه یک انگیـزهی اجتماعی (کمک بـه برقراری معیشت پایـدار و ارتقـاء سـطح رفـاه و زندگـی افـراد و ذینفعان)، بهبود انسجام اجتماعی (پاسـخگوئی، شـفافیت و رفتار اخلاقی) و توانمندسازی جوامع محلی بــه سوی اقتصاد پایدار است. این اهداف معطوف بـه ایجاد ارزشهایی است که بـه برطرف کردن نیاز، مشکل و یا خواستی از گروهی از ذینفعان است. لذا هدف از این پژوهش، طراحی مدل کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنها با رویکرد فراترکیب بوده است. نتایج این پژوهش از 43 منبع نهایی که حائز مرتبط‌ترین مقالات در حوزه مورد بررسی این پژوهش بودند، در قالب 12 مقوله اصلی و 50خرده مقوله کارآفرینی مؤسسات دانش بنیان در راستاي توسعه مسئولیت اجتماعی آنان شناسایی شده و طبقه بندی شدند. مقولات اصلی شناسایی شده عبارت بودند از:
ارزش آفرینی اجتماعی: کسانی که مشتاق راه اندازی یک کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی هستند و یا ایده یک نوآوری اجتماعی دارند؛ قبل از شروع کار باید ارزش‌های اجتماعی خود را به طور شفاف مشخص کند و تعیین کنند که نوآوری اجتماعی آنها دقیقاً چه ارزشهایی برای جامعه خلق می‌کند. تعیین ارزش‌های اجتماعی از مهمترین قسمت‌های یک کارآفرینی اجتماعی هست و از اصلی‌ترین بخش‌های بوم مدل کسب و کار اجتماعی است که باید مشخص شود و در واقع تفاوت اصلی بین کارآفرینی و یک کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی را خلق ارزش‌های اجتماعی ایجاد می‌کند.
بازار: آگاهی مردم از توسعه پایدار و اهمیت حل چالش‌های اجتماعی در سالهای اخیر رو به افزایش است. این به این معناست که مردم در هنگام تأمین نیاز‌هایشان به هر قیمتی حاضر به تأمین خواسته‌های خود نیستند. بر مبنای تحقیقات گذشته، حتی بحران اقتصادی باعث نشده است که مردم علاقه خود به تأثیر بر محیط و همکاری در حل چالش‌های اجتماعی را به حداقل برسانند. این امر تقاضای بازار برای محصولات و خدمات کسب و کارهای اجتماعی را افزایش می‌دهد. بنابراین کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی علاوه بر کمک به توسعه یک جامعه، یکی از استاندارد‌های کسب و کار را که پاسخگویی به نیاز مشتری است را تأمین می‌نماید.
توانمندیهای سازمانی: کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی باعث ایجاد توانمندی در مؤسسات دانش بنیان شده و قدرت تأثیر این مؤسسات را در جامعه افزایش می‌دهد.
سود شرکت: فلسفه وجودی هر بنگاه اقتصادی سودآوری آن میباشد، کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی بخودی خود بخاطر ارزش افرینی در جامعه یک مزیت بزرگ رقابتی برای کسب سود به حساب می‌آید.
یادگیری سازمانی: طبق تحقیقات انجام شده، پایگاه دانش و تجربیات عظیم سازمانی ایجادشده بر اثر انتقال، تکنولوژی‌های مدرن به داخل بنگاه‌ها، پایگاه دانش به دست آمده از اطلاعات زیست محیطی و گونه‌های زیستی در محیط کسب کار، ایجاد مرکز مطالعات زیست محیطی و گرفتن مشاوره در زمینۀ مسائل زیست محیطی، برگزاري سمینارها و کنفرانسهاي حفظ محیط زیست براي کارکنان، اعزام کلیه کارکنان فعال براي آشنایی با دانش مدرن و یادگیري نحوة فعالیت مطابق با استانداردهاي جهانی از مواردی بود که بر کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی اثر گذار میباشد.
قوانین و سیاست گذاری دولت: دولت می‌تواند با بازنگری در قوانین، تغییر انگیزه‌های مالیاتی، توسعه انگیزه کارآفرینی، سیاست‌های مشوق کارآفرینی و... کارافرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی را افزایش دهد.
عوامل فردی: برخی ویژگیهای فردی در کارافرینان مانند خیرخواهی، انگیزه خدمت به جامعه، تعهد، خلاقیت و... نیز بر کارافرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی مؤسسات دانش بنیان اثرگذار است بنابراین محیط، خانواده، نحوه فرهنگسازی، آموزش فرد از اوان کودکی و... بر نوع نگرش وی در این مورد اثرگذار است.
توسعه پایدار و رشد اقتصادی: مسئولیت اجتماعی نوعی تعهد مستمر است. این تعهد مستمر با هدف رفتار اخلاقی و مشارکت در توسعه اقتصادی با تاکید بر بهبود کیفیت زندگی نیروی کار و خانواده آنان و به طور کلی جامعه اجرا میشود. مسئولیت اجتماعی یک رفتار داوطلبانه است. این رفتار داوطلبانه توسط شرکتها، بنگاه‌های اقتصادی و کسب و کارها انجام میشود تا نگرانی‌های اجتماعی را به سهم خود کاهش داده باشند. توجه به مفاهیم مرتبط با مسئولیت اجتماعی در پیشبرد امور در بنگاه‌های اقتصادی، منجر به جاری ساختن فرآیندها و رویه‌های بهتر و همچنین بهبود وضعیت جامعه، میشود. امری که در کارآفرینی اجتماعی نیز کاملاً تصریح شده است. بنابراین مقوله مسئولیت اجتماعی و کارآفرینی بر این مبنا، ارتباط بنیادینی با یکدیگر دارند. و در دراز مدت موجب توسعه پایدار و رشد اقتصادی می‌گردد.
نوآوری: انگیزه نوآوری برای حل مشکلات جامعه و همچنین نوآوری و کسب فرصتهای جدید برای کسب وکار می‌تواند این مؤسسات را به سمت کارافرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی سوق دهد.
سرمایه اجتماعی: سرمایه اجتماعی نقش مهمی در فعالیتهای کارآفرینانه دارد، زیرا همة فعالیتهای کارآفرینی برای شروع حداقل دو سرمایه نیاز دارد: سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی؛ برای افزایش بهره وری نیازمند سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی است. بنابراین سرمایه اجتماعی بخودی خود موجب تعهد کارافرینان در قبال اجتماع میشود.
حاکمیت شرکتی: پس از جدايي مالکيت شرکت از مديريت آن، براي ذي نفعان برقراري و ايجاد سيستمي که بر اقدامات و فعالیتهای مديران نظارت کند، امري مهم و حياتي گرديد. حاکميت شرکتي ازجمله مکانيزم هايي است که براي اعمال کنترل و نظارت موردتوجه قرارگرفته است. در اين مقاله به حاکميت شرکتي از منظر هيئت مديره به عنوان يکي از مکانيزم هاي حاکميت شرکتي پرداخته و نقش هيئت مديره در مسئوليت اجتماعي موردبررسي قرار می‌گیرد. درحالي که حداکثر کردن ارزش براي سهامداران هنوز هم مهمترین هدف شرکتها در سرتاسر جهان میباشد، افزايش فعالیتهای اجتماعي و ظهور انتظارات جديد و تقاضاي ذي نفعان، شرکتها را بر آن داشته که در کنار تمرکز بر نتايج و عملکرد مالي و معيارهاي مالي کوتاه مدت، ساير جنبه‌ها ازجمله مسئوليت اجتماعي را به عنوان معياري براي سنجش موفقيت و ارزيابي عملکردشان موردتوجه قرار دهند و بر اثرات بلندمدت اقتصادي، محيطي، اجتماعي و ارزش افزوده تمرکز کنند. هيئت مديره يکي از مشارکت کنندگان و ارکان حاکميت شرکتي محسوب میشود که مسئوليت مهم آن اطمينان از تداوم بلندمدت و بقاي سازمان میباشد. نقش‌ها و مسئولیتهای هيئت مديره درگذشته نظارت بر مديريت، استخدام، اخراج و جبران خدمات مديريت را شامل می‌شد اما امروز نقش مهمي در مباحث و موضوعات مسئوليت اجتماعي و نظارت بر عملکرد مسئوليت اجتماعي مديريت، ايفا می‌کند. شرکتها با هيئت مديره متنوع با دیدگاه‌ها و دانش وسیع‌تری به تصميم گيري درباره موضوعات مسئوليت اجتماعي می‌پردازند(گراوند و گراوند، 1384).
کارآفرینی اجتماعی: کارآفرینی اجتماعی یک زمینه نوظهور از سازمانها و شرکت‌هایی است که افراد را در اجتماع مورد توجه قرار داده و با ایجاد نقدینگی، ارزش اقتصادی ایجاد می‌کند تا از منابع در دسترس به گونه‌ای خلاقانه برای موضوعات اجتماعی استفاده کنند. از جمله نتایج به دست آمده مربوط به توسعه کارآفرینی اجتماعی، افزایش نوآوری، ارتقای سطح فناوری، افزایش اشتغال، تولید دانش فنی، تولید و توزیع درآمد است. توسعه کارآفرینی اجتماعی به عنوان مأموریتی اجتماعی و یکی از راهکارهای حل برخی مسائل و آسیب‌های اجتماعی مورد توجه است. یکی از محصولات توجه به مقوله کارآفرینی اجتماعی کاهش آسیب‌های اجتماعی میباشد. ازجمله راهکارهای تعیین کننده برای کاهش بزه کاری و آسیب‌های اجتماعی توجه به اشتغالزایی و توسعه اشتغال است. با ایجاد هر شغل از ایجاد یک آسیب اجتماعی احتمالی در آینده جلوگیری میشود. شرکتها و کسب و کارهای مسئولیت پذیر نقش اساسی در مقابله با مشکلات و معضلات اجتماعی ایفا می‌کنند؛ چرا که بسیاری از مسائل و آسیب‌های اجتماعی ریشه در بیکاری و نبود فرصتهای شغلی برای افراد جامعه دارند.
بطور خلاصه می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی باعث ایجاد توانمندی در مؤسسات دانش بنیان شده و قدرت تأثیر این مؤسسات را در جامعه افزایش می‌دهد. فلسفه وجودی هر بنگاه اقتصادی سودآوری آن میباشد، کارآفرینی بر مبنای مسئولیت اجتماعی بخودی خود بخاطر ارزش افرینی در جامعه یک مزیت بزرگ رقابتی برای کسب سود به حساب می‌آید. این رفتار داوطلبانه توسط شرکتها، بنگاه‌های اقتصادی و کسب و کارها انجام میشود تا نگرانی‌های اجتماعی را به سهم خود کاهش داده باشند. از طرفی کارآفرینی اجتماعی یک زمینه نوظهور از سازمانها و شرکت‌هایی است که افراد را در اجتماع مورد توجه قرار داده و با ایجاد نقدینگی، ارزش اقتصادی ایجاد می‌کند تا از منابع در دسترس به گونه‌ای خلاقانه برای موضوعات اجتماعی استفاده کنند. توسعه کارآفرینی اجتماعی به عنوان مأموریتی اجتماعی و یکی از راهکارهای حل برخی مسائل و آسیب‌های اجتماعی به صورت فرآیندی نوآورانه برای ایجاد ارزش اجتماعی، با تقویت شفافیت تا حدود زیادی این آسیب‌ها را تحت شعاع و کاهش داده و پایه اساسی در مسیر توسعه پایدار باشد.
منابع
احمدپورداریانی، محمود،(1379)، کارآفرینی: تعاریف، نظریات، الگوها، ناشر : محمود احمدپور داریانی، پردیس 57
انتظاریان،ناهید، (1394) ،تأثیر کسب و کارهاي دانش بنیان بر رشد اقتصادي کشور،ماهنامه اجتماعی، اقتصادي، علمی و فرهنگی کار و جامعه - شماره180
انصاري، زمیفرا و مهسا مهجوري،(1397) ، بررسی شیوه‌های مدیریتی کارآفرینی اقتصادمقاومتی براي پرورش ریسک پذیري کارکنان(مطالعه موردي شرکت توزیع برق زاهدان)، یازدهمین کنفرانس بین المللی حسابداري و مدیریت و هفتمین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری‌های باز، تهران، شرکت همایشگران مهر اشراق.
پذیرفته، زیبا. یوسفی سعید آبادی، رضا. فتاحی، مجید. (1399). ارائه مدل توسعه دانشگاه کارآفرین مبتنی بر پایدارسازی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان (مطالعه موردی: دانشگاه صنعتی شریف تهران). دو فصلنامه مطالعات برنامه ریزی آموزشی, 9(17), -. doi: 10.22080/eps.2021.3192
جامه بزرگی، محمد جواد. میگون پوری، محمدرضا. (1400). فرهنگ اکوسیستم کارآفرینی دانشگاهی، پیشران توسعه‌ی کارآفرینی اجتماعی، مدیریت فرهنگی, ، 15شماره 1 پیاپی 51, 45-57.
جمالی، فاطمه،( 1395)، اهمیت مسئولیت پذیری اجتماعی و نقش آن در سودآوری شرکت،چهارمین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت و حسابداری،تهران،https://civilica.com/doc/567767
جهانگیری، علی.( 1381)، توسعه پایدار و کارآفرینی در دولت. فصلنامه فرایند مدیریت و توسعه, 16(4), 45-53.
حسن مرادی ،نرگس،(1385)، مدیریت کارآفرینی ،انتشارات موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت ، چاپ اول
حسین مهلوجی، حسین. هندیجانی، رزا. کرمانشاه، علی (1387) تأثیر مسئولیت اجتماعی بر نوآوری در بنگاه‌ها: دیدگاه مبتنی بر منابع سال 3 (شماره 12), 49-64
حسینی،سید علی، رسولی، ندا. (1398). قضاوت حرفه‌ای در حسابرسی و اندازه گیری آن: مفاهیم، نظریه‌ها و چشم انداز تئوریک. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 8(31), 155-168.
دیوسالار، سمانه و بزرگی، فرشاد،(1391)،بررسی نقش کارآفرینی در رشد اقتصادی و توسعه پایدار،کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان،بابلسر،https://civilica.com/doc/174873
رجائی، زهرا و براتی، فهیمه،1398،بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی بر عملکرد شرکتهای دانش بنیان(مورد مطالعه: شرکتهای دانش بنیان استان‌های خراسان جنوبی، شمالی و رضوی)،کنفرانس ملی مدیریت،گردشگری و توسعه پایدار،تبریز ،،،https://civilica.com/doc/1023189
رستگارخالد، امیر، مشکینی، قاسم، صالحی، صادق، (1396)، بررسی رابطه جهت گیری ارزشی با شهروندی زیست محیطی در بین شهروندان مناطق3، 11و 19 تهران، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره12، شماره1، صص58-37.
رمضانپور نرگسی, قاسم, رمضانپور نرگسی, سمیه, غفاری, علی. (1394). عناصر کلیدی مؤثر بر توسعه کارآفرینی فناورانه در شرکتهای دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی, 8(4) , 749-766- doi: 10.22059/jed.2016.58800
سعیدیان, مسعود , سعیدی, پرویز , سمیعی, روح اله , & اشرفی, مجید . (1398). ارائه الگویی نوین از حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکتی: مسئولیت اجتماعی و کارآفرینی شرکتی و نقش تعدیل‌کنندگی فناوری اطلاعات. تحقیقات حسابداری و حسابرسی, 11(43), 133-150. doi: 10.22034/iaar.2019.96990
شاکری، احمد، بهانشی، عبادالله، بوستانی، حمیدرضا، (1396)، بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی سازمان و وفاداری کارکنان: نقش میانجی رفتار شهورندی سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه اصفهان)، فصلنامه مطالعات مدیریت منابع انسانی، سال6، شماره24، صص108-89.
شائمی برزکی, علی, تیموری, هادی و عبدی، مریم. (1396). تحلیل تأثیر هوش اجتماعی بر کارآفرینی اجتماعی. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول, 1396(ویژه‌نامه), 9-18.
صمد آقایی، جلیل ،(1378) سازمانهای کارآفرین ،چاپ اول، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی ،موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی
طالبی، کامبیز و محمدی، حمیدرضا و رحیمی، مهدی،1386،ارائه چارچوبی جهت پیاده سازی مدیریت دانش در کسب و کارهای کوچک و متوسط،اولین کنفرانس ملی مدیریت دانش،تهران،،،https://civilica.com/doc/33950
طباطبايي، زهرا، اوجي نژاد، احمدرضا، قلتاش، عباس، (1394)، رابطه‌ی هوش اجتماعي با مهارتهاي كارآفريني و خلاقيت دانش آموزان هنرستانهاي شهر شيراز، فصلنامه علمي – پژوهشي رهيافتي نو در مديريت آموزشي، سال ششم، صص102-85، شماره1
عباسی نامی, حامد. (1400). تأثیر کارآفرینی بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه منا. فصلنامه علمی نظریه‌های کاربردی اقتصاد, 8(1), 215-240. doi: 10.22034/ecoj.2021.42199.2735
علامه، سيدمحسن، عباسي رستمي، نجيبه، صفري شاد، فرانك، (1394)، بررسي تأثير هوش اجتماعي و هوش هيجاني بر سبك رهبري مديران، مجله مديريت توسعه و تحول شماره22،صص63-70
فلاح، محسن. اصغری، حرمت. رضایی تبار، وحید. (1397). تأثیر ابعاد چهارگانه مسئولیت اجتماعی بر تصویر ذهنی از شرکت و رفتار مشتریان در شرکت بیمه ایران. فصلنامه مهندسی مدیریت نوین, 7(1), 17-30.
قندالی، عباس و محمدی، سیده فاطمه و مدرسی، فاطمه و رحیمی، مرضیه،(1396)، ،نقش کارآفرینی در رشد اقتصادی و توسعه پایدار، دومین کنگره بین المللی توانمندسازی جامعه در حوزه مدیریت،اقتصاد، کارآفرینی و مهندسی فرهنگی، تهران، https://civilica.com/doc/638616
کردنائیچ ،اسدالله ،زالی ،محمدرضا ،حیدرعلی، هومن و شمس، شهاب الدین(1386) طراحی و تبیین ابزار بومی شناسایی کارآفرینان ،انتشارات دانشگاه تربیت مدرس
کریم نژاد، فرزاد مکتبی، غلامحسین موطن خواه، محمد, فیروزی، علی اصغر و هانی رحیمی (۱۳۹۳)." مقایسه ویژگی شخصیتی توافق پذیری (سازگاری و سلامت معنوی معتادان مقیم در مراکز اجتماع درمان صدارو معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون اهواز"، مجله پرشکی دانشگاه هرمزگان، دوره ۱۸، شماره ۱ فروردین و اردیبهشت۱۳۹۳، صص ۹۰-۸۱
گراوند، محمد.گراوند، عادله(1394)، حاکمیت شرکتی و نقش هیئت مدیره در مسئولیت اجتماعی شرکت، همايش ملي حاكميت شركتي، دوره2
محمدیان آسیابر، بهمن و حبیبیان، سجاد و ملایی، مصطفی و جانعلی زاده چوبستی، معصومه،(1391)،نقش شرکتهای دانش بنیان درتوسعه کارآفرینی،کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان،بابلسر ،،،https://civilica.com/doc/174786
میگون پوری، محمدرضا ؛ میگون پوری، الهه ؛ (1389).نقش تعاونی های دانش بنیان بسیجی در توسعه کارآفرینی مطالعات راهبردی بسیج زمستان 1389 - شماره 49
میوه چی، ل. عدالتیان شهریاری، ج. (1398). نقش کارآفرینی سبز بر عملکرد زیست محیطی «بر اساس مدل خود سازماندهی». فصلنامه علمی تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری, 3(25), 71-59. Retrieved از http://majournal.ir/index.php/ma/article/view/311
نعمتي، ولي، رسولي، فرهاد، (1395 )، رابطه بين هوش اجتماعي و عملكرد در نقش و عملكرد در فرا نقش،مديريت و علوم انساني در ايران.همايش ملي پژوهشهاي تهران.
واحد،محمدرضا (1398). تأثیر انگیزه‌های فردي بر ایجاد کسب و کار ،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
الوانی، مهدي و قاسمی، سید احمد رضا (1377). مدیریت و مسئولیتهای اجتماعی سازمان. تهران :مرکز آموزش مدیریت دولتی
Azmat, F. , & Samaratunge, R. (2009). Responsible entrepreneurship in developing countries: Understanding the realities and complexities. Journal of Business Ethics, 90(3), 437-452.
Baron, D. P. (2007). Corporate social responsibility and social entrepreneurship. Journal of Economics & Management Strategy, 16(3), 683-717
Bathelt, H., Kogler, D. F & ,.Munro, A. K.(2010) .A knowledge-based typology of university spin-offs in the context of regional economic development .Technovation.
Batjargal, B. (2007). Internet entrepreneurship: Social capital, human capital, and performance of Internet ventures in China. Research policy, 36(5), 605-618
Baumol, W. (2005), "Small Firms: Why Market-Driven Innovation Can't Get Along Without Them", Office of Advocacy, 183-206.
Brine, Mathew. Brown, Rebecca & Hackett, Gred (2014), “Corporate Social Responsibility and Financial Performance in the Australian Context”, Economic Roundup, Vol.31, no.4, Autumn, Pages 47-58
Cruz, C. , Larraza–Kintana, M. , Garcés–Galdeano, L. , & Berrone, P. (2014). Are family firms really more socially responsible?. Entrepreneurship Theory and Practice, 38(6), 1295-1316.
Deakins, D., Freel, M.(1998), Entrepreneurial learning and the growth process in SMEs,The learning organization, Vol.5, Pp 144-155.
Dey, P. , & Steyaert, C. (2016). Rethinking the space of ethics in social entrepreneurship: Power, subjectivity, and practices of freedom. Journal of Business Ethics, 133(4), 627-641.
Druilhe, C & ,.Garnsey, E.(2004). Do Academic Spin-Outs Differ and Does it Matter ? The Journal of Technology Transfer.
Ebrashi, R. E. (2013). Social entrepreneurship theory and sustainable social impact. Social Responsibility Journal, 9(2), 188-209.
Estrin, S. , Mickiewicz, T. , & Stephan, U. (2013). Entrepreneurship, social capital, and institutions: Social and commercial entrepreneurship across nations. Entrepreneurship theory and practice, 37(3), 479-504.
Fassin, Y. (2005). The reasons behind non-ethical behaviour in business and entrepreneurship. Journal of business ethics, 60(3), 265-279.
Fuller, T. , & Tian, Y. (2006). Social and symbolic capital and responsible entrepreneurship: an empirical investigation of SME narratives. Journal of business ethics, 67(3), 287-304.
Hagen, A., Emmanuel, T., & Alshare, K. (2005). “Major determinants of
entrepreneurship in mid-size companies: Empirical investigation”. In Southwest
Decision Sciences Institute, 2005 Conference Proceedings, Dallas, USA (pp. 468-
478).
Halis, M. Kırgızistanda Üniversite Adaylarının Kariyer Güdüleri Ve Değerleri Ilişkisi(2013) Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi; Sayı 34.
Hart, S. L. (1995). A natural-resource based view of the firm. Academy of Management Review, 20(4), 986- 1014.
Jenkins, H. (2009). A ‘business opportunity’model of corporate social responsibility for small‐and medium‐sized enterprises. Business ethics: A European review, 18(1), 21- 36.
Kim, Jungsun. Song,HakJun.KiLee, Choong. Lee, Jin Young. (2017).” The impact of four CSR dimensions on a gaming company’s image and customers’ revisit intentions “, International Journal of Hospitality Management,61 (2017) 73–81
Konys, Agnieszka. (2019). "Towards Sustainable Entrepreneurship Holistic Construct" Sustainability 11, no. 23: 6749. https://doi.org/10.3390/su11236749
Kraus, S. , Kauranen, I. , Reschke, C. (2011). Identification of domains for a new conceptual model of strategic entrepreneurship using the configurati configuration approach,Man Research Review,Vol. 34 No. 1, pp. 58-74.
Lepoutre, J. , & Heene, A. (2006). Investigating the impact of firm size on small business social responsibility: A critical review. Journal of business ethics, 67(3), 257-273.
Licht, G & ,.Nerlinger, G,)1998( ,New Technology-based Firms in Germany:ASurvey of the Recent Evidence .Research Policy., 1022-1005
Longo, M. , Mura, M. , & Bonoli, A. (2005). Corporate social responsibility and corporate performance: the case of Italian SMEs. Corporate Governance: The international journal of business in society.
Mahoney, Lois & Roberts, Robin (2015), “Corporate Social and Environmental Performance and Their Relation to Financial Performance and Institutional Ownership: Empirical Evidence on Canadian Firms”, Accounting Forum, Vol.31, Issue 3, September, Pages 233-253.
Martinez, Patricia & Rodriguez del Bosque, Ignacio, (2013), “CSR and customer loyalty: The roles of trust, customer identification with the company and satisfaction”, International Journal of Hospitality Management, 35, 89–99
Matsuno, K., Mentzer, J. T., & Özsomer, A. (2002). “The effects of
entrepreneurial proclivity and market orientation on business performance”.
Journal of marketing, 66(3), 18-32.
Mintzberg, H. (1987), ‘‘Patterns in strategy formation’’, Management Science, Vol. 24 No. 9, pp. 934-48.
Murphy, P. J. , & Coombes, S. M. (2009). A model of social entrepreneurial discovery. Journal of business ethics, 87(3), 325-336
Nga, J. K. H. , & Shamuganathan, G. (2010). The influence of personality traits and demographic factors on social entrepreneurship start up intentions. Journal of business ethics, 95(2), 259-282.
Okoye, A. (2009). Theorising corporate social responsibility as an essentially contested concept: is a definition necessary?. Journal of Business Ethics, 89(4), 613-627.
Rahdari, A. , Sepasi, S. , & Moradi, M. (2016). Achieving sustainability through Schumpeterian social entrepreneurship: The role of social enterprises. Journal of Cleaner Production, 137, 347-360.
Rexhepi, G., Kurtishi, S., & Bexheti, G. (2013). Corporate social responsibility (CSR) and innovation the drivers of business growth. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 75(3), 532-541.
Rispal. M & Servantie, V (2018). Deconstructing the way in which value is created
in the context of social Entrepreneurship, International Journal f Management Reviews.
Russo, M., & Fouts, P. (1997). A resource-based perspective on corporate environmental performance and profitability. Academy of Management Journal, 40, 534–559.
Sampaio, P., Saraiva, P., Monteiro, A. (2014). A comparison and usage overview of businessexcellence models. The TQM Journal, 24(2): 181-200
Samy, M., Odemilin, G. and Bampton, R. (2014), "Corporate social responsibility: a strategy for sustainable business success. An analysis of 20 selected British companies", Corporate Governance, Vol. 10 No. 2, pp. 203-217. https://doi.org/10.1108/14720701011035710
Sandelowski, M., & Barroso, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. springer publishing company.
Sharma, S., & Vredenburg, H. (1998, August). Proactive corporate environmental strategy and the development of competitively valuable organizational capabilities. Strategic Management Journal, 19(8), 729-753.
Sjöström, E. (2010). Shareholders as norm entrepreneurs for corporate social responsibility. Journal of Business Ethics, 94(2), 177-191
Tamvada, Mallika,2020. Corporate social responsibility andaccountability: a new theoreticalfoundation for regulating CSR. International Journal of Corporate Social Responsibility (2020) 5:2 https://doi.org/10.1186/s40991-019-0045-8
Van de Velde, Eveline. Vermeir, Wim & Corten, Filip (2013), “Corporate Social Responsibility and Financial Performance”, Finance and Accounting, Vol.5, no.3,, Pages 129-138.
Wijnants, T. A. M. (2011). “Influence of CSR Aspects on Organizational Commitment, (What influence do the different CSR aspects have on the organizational commitment of Douwe Egberts employees?) ”. Master thesis of the department of Organization & Strategy, Tilburg School of Economics and Management, Tilburg University.
Zheng J., Hu Z. and Wang J. (2009), Entrepreneurship and innovation: the case of Yangtze River Delta in China, Journal of Chinese Entrepreneurship, Vol.1 No. 2, pp. 88
Journal of Future Studies Management 34th Year, No. 135, Winter 2023 |
Developing an Entrepreneurial Model of Knowledge-Based Enterprises in Order to Improve their Social Responsibility by Meta-Synthesis
Shabnam Kohi 1, Vahid Reza Mirabi 2*, Kamran Mohammadkhani 3
Abstract
The purpose of this research is to design the entrepreneurial model of knowledge-based enterprises in order to developing their social responsibility by meta-synthesis. The current research is fundamental in nature, and a meta-composite qualitative method has been used to do it. Meta synthesis is a type of qualitative study that examines the information and findings extracted from other qualitative studies with a related and similar topic. As a result, the intended sample for meta-synthesis is formed from selected qualitative studies based on their relationship with the research question. The results of the present research show the extraction of more than 120 codes, 51 sub-categories and 12 main categories, and by categorizing concepts and categorizing them, categories and sub-categories of factors affecting the entrepreneurship of knowledge-based enterprises in order to developing their social responsibility were identified. Thus, social value creation, market, organizational capabilities, company profit, organizational learning, government laws and policies, individual factors, sustainable development and economic growth, innovation, social capital, corporate governance and social entrepreneurship as the main categories affecting entrepreneurship. Knowledge-based enterprises were identified in line with the development of their social responsibility. The statistical population in the quantitative part includes top, middle and operational managers of Tehran-based Danish pharmaceutical companies, whose number was estimated at around 300 people, and a simple random sampling method was used. The statistical sample size was considered to be 167 people using Cochran's formula. A total of 255 questionnaires were distributed among top, middle and operational managers of Tehran-based pharmaceutical companies, of which 230 questionnaires were received.
Key words: Entrepreneurship, Social Responsibility, Knowledge-Based Enterprises, Meta-Synthesis
[1] Entrepreneurial PhD student, Faculty of Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
[2] Pr Associate Professor, Faculty of Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. *(Corresponding Author): vrmirabi@yahoo.com
[3] Associate Professor, Faculty of Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
