رابطه رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی در کارکنان

الموضوعات :

محمد صالحی ¹ , سیده زهرا حسینی درونکلایی ² , سید باقر رکابی ³

1 - گروه مدیریت آموزشی واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران [e-mail] ( مسئول مکاتبات)
2 - گروه مدیریت آموزشی واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

تاريخ الإرسال : 16 الأحد , صفر, 1439 تاريخ التأكيد : 20 الإثنين , صفر, 1440 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: کارکنان, رهبری معنوی, نوآوری سازمان, آینده پژوهی,

ملخص المقالة :

زمینه: در محیط متلاطم و متغیر امروزی، یکی از وظایف سازمان ها، کسب مزیت رقابتی است که این امر می تواند تحت تأثیر سبک رهبری، نوآوری سازمانی و بویژه شناخت آینده باشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی در اداره شیلات استان مازندران انجام شده است. روش ها: روش تحقیق، همبستگی است و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کارمندان اداره شیلات استان مازندران به تعداد 4500 نفر در سال 1396 بودند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه ای با حجم 351 بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. جهت گردآوری داده ها از مقیاس های استاندارد آینده پژوهی پارسا و همکاران(1390)، نوآوری سازمانی آمید و همکاران (2002 ) و رهبری معنوی فرای و همکاران (2005) استفاده گردید. اعتبار پرسشنامه ها با اعتبار محتوا و پایایی آن با آلفای کرونباخ بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون های آماری کولموگروف اسمیرنف، رگرسیون و همبستگی پیرسون انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد 27.4 درصد از واریانس نمره متغیرهای وابسته توسط متغیر مستقل رهبری معنوی تبیین شده است. مقدار همبستگی رهبری معنوی با نوآوری سازمانی (0562/0 =R)، آینده پژوهی (0853/0 =R) در 05/0> Sig تایید گردید. رابطه آینده پژوهی با نوآوری سازمانی (0483/0 =R)، در 05/0> Sig تایید گردید. نتیجه گیری: رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی کارکنان اداره شیلات استان مازندران رابطه مثبت و معناداری دارد.

نص كامل:



رابطه رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی در کارکنان

 

چکیده:        

زمینه: در محیط متلاطم و متغیر امروزی، یکی از وظایف سازمان ها، کسب مزیت رقابتی است که این امر می تواند تحت تأثیر سبک رهبری، نوآوری سازمانی و بویژه شناخت آینده باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی در اداره شیلات استان مازندران انجام شده است.

روش ها: روش تحقیق، همبستگی است و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کارمندان اداره شیلات استان مازندران به تعداد 4500 نفر در سال 1396 بودند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه­ ای با حجم 351 بر اساس روش نمونه ­گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. جهت گردآوری داده ها از مقیاس های استاندارد آینده پژوهی پارسا و همکاران(1390)، نوآوری سازمانی آمید و همکاران (2002 ) و رهبری معنوی فرای و همکاران (2005) استفاده گردید. اعتبار پرسشنامه ها با اعتبار محتوا و پایایی آن با آلفای کرونباخ بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون های آماری کولموگروف اسمیرنف، رگرسیون و همبستگی پیرسون انجام شد.

یافته ها: نتایج نشان داد 27.4 درصد از واریانس نمره متغیرهای وابسته توسط متغیر مستقل رهبری معنوی تبیین شده است. مقدار همبستگی رهبری معنوی با نوآوری سازمانی (0562/0 =R)، آینده پژوهی (0853/0 =R) در 05/0> Sig تایید گردید. رابطه آینده پژوهی با نوآوری سازمانی (0483/0 =R)، در 05/0> Sig تایید گردید.

نتیجه گیری: رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی کارکنان اداره شیلات استان مازندران رابطه مثبت و معناداری دارد.

واژگان کلیدی: رهبری معنوی، آینده پژوهی، نوآوری سازمان، کارکنان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه:

آینده پژوهی و شناخت آینده ی سازمان ها از ملزومات سازمان های هزاره ی سوم می باشد، زیرا دوران نوینی در عرصه حیات اجتماعی که به جامعه اطلاعاتی مشهور است آغاز شده، قرنی ممتاز و ویژه با امتیازات منحصر به فرد تغییر و تحولات سریع و سرعت تغییرات آنچنان سرسام آور است که دیگر نمی توان با روش های سنتی با آنها کنار آمد (گوهری فر، آذر و مشبکی، 1394). به طوریکه موفقيت و پويايي در سازمان هاي امروزي در سايه مديريت و شناخت آینده امکان پذير می باشد. ورود محصولات فن آورانه­ي تازه به بازارها، رقابتي فراگير در حوزه­ي اقتصاد و فرهنگ را موجب گردیده و قطب هاي تازه اي را در عرصه ي دانش و فناوري پديدار خواهند شد. علیرغم فرصت های زیادی که با توسعه تکنولوژی به وجود آمده است، عدم قطعیت در مورد توسعه آینده گسترش یافته است (جیانگ، کلیر و پیلر¹، 2017) ترديدي نيست كه جهان آينده جولانگاه تحولات و ناپايداري ها است و تنها كساني ياراي ايستادگي در برابر تندباد رويدادها و حوادث را دارند كه به شيوه اي كنش گرانه و پيش دستانه به پيشواز تغيير بشتابند و حتی خود عامل و كنش گر تغييرهاي دلخواه باشند. ماندگاري و توسعه در جهان فرا رو نيازمند كشف و شناسايي پيش دستانه ي رويدادها و معماري جهان دلخواهي است كه مي تواند زادگاه آرمان هاي يك سازمان يا ملت باشد. دستيابي به اين توانمندي نيازمند چيرگي بر دانش راهبردي آينده­پژوهي و كاربست آن در عرصه­ي عمل و رقابت هاي آينده است. حركت در اين محيط ابهام و دودلي، جز با رازگشايي از رويدادهاي در حال شكل گيري، امكان پذير نخواهد بود. بي سبب نيست كه اينك دانش آينده­پژوهي عمده ترين مغزافزار و دست افزار در قلمرو تصميم سازي و رقابت هاي گوناگون است، آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه تلاش هایی است که با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده های بالقوه و برنامه ریزی برای آن ها می پردازند. آینده پژوهی منعکس می کند که چگونه از دل تغییرات یا تغییر نکردن امروز، واقعیت فردا تولد می یابد ( نصیرزاده، فلاح و تیمورزاده ، 1394). از طرفی در سازمان های هزاره سوم رهبران بایستی به عنوان مشاورین عمل کنند تا کارکنان بتوانند تشخیص دهند که چگونه شغل آنها و اقدامات شان به تامین ارتباطات منجر می شود. بعلاوه ارتباطات برای رهبران در نشان دادن شفاف انتظارات سازمان از کارکنان در رابطه با کارآنها و حذف موانع ارتباطی ضروری است (اسکرمرهون² ،2012). با توجه به اهمیت نقش رهبری در سازمان ها امروزی و مطالعات گسترده پیرامون آن ها واژه معنویت در رهبری نیز در دهه اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است(گیبون ³،2000). دانشمندان فراوانی درباره مفهوم معنویت در علم رهبری مطالعه کرده‌اند. اولین مسئولیت رهبر توصیب و تبیین واقعیت است و آخرین آن سپاس از پیروان است که درمیان این دو رهبر باید خدمتگزار باشد و این را تحت عنوان رهبری معنوی بیان می‌شود، ‌در واقع نهضت رهبری معنوی شامل الگوهای خدمتگزاری رهبری- مشارکت دادن کارکنان و توانمند‌سازی آنان است و بر اساس فلسفه رهبری خدمتگزار بنا نهاده شده است. در واقع رهبران معنوی ایمان، اشتیاق و نتایج کارخودشان را بروز می‌دهند (بيشوپ و شول⁴، 2015). تئوری رهبری معنوی عبارت است از ارزش‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای که برای انگیزش درونی خود و دیگران به گونه‌ای است که سبب بقا معنویت و رفاه سعادت فردی از طریق معنا، هدفمندی و ایمان و امیدمی گردد، ایمان به امید حقیقت می‌بخشد افراد دارای ایمان و امید از مقصودی که سمت آن در حال حرکت هستند و نحوه رسیدن به آن در حال حرکت هستند و نحوه رسیدن به آن بینشی روشن دارند (تقی زاده و شکری، 1393)

در ادامه با توجه به واقعیت امروزی که شامل تغییر و تحول شتابان، نوآوری و رقابت درمحیط سازمان ها و عدم قطعیت در دنیای کنونی می باشد. بنابراین در این وضعیت، سازمان ها به دنبال بالا بردن ظرفیت رقابت پذیری خود هستند.  از این رو به دنبال مزیت رقابتی می باشند. سازمان ها برای بقا درعرصه رقابت ، به لحاظ مؤلفه هایی، مانند خلاقیت، نوآوری ملزم هستند (قربانی، ابری قشلاق و اصلاحی، 1395) نوآوری به عنوان فرآيند ارائه و به کارگيري ايده هاي جديد و نو در عمل تعريف مي شود ( صالحی کرد آبادی، رسا و رضايي كليدبري، 1395). همچنین از آنجا که سبک رهبری در هر سازمان با توجه به نوع سازمان و مسائل حاکم بر آن از سازمان های دیگر متمایز است، تعیین سبک رهبری توانمندساز نوآوری در هر سازمان به طور مجزا ضرورت می یابد (هانتر، بدل آورس و مامفورد⁵، 2007). رهبران تاثیر شگرفی روی هدایت و سودمندی نوآوری در داخل سازمان های خود دارند (نگویِن و محمِد,2011). برای نوآوری، رهبری ، شرایطی را به وجود می آوردکه تعهد بیشتری در فعالیت های تحقیق و توسعه برای آزمایش و یادگیری خلاقانه و نوآورانه ایجاد می کند. در سازمان های متمرکز بر فن آوری، مدل سازی نقش ، درک مشترکی از هدف والاتر در ایجاد نوآوری به عنوان الهام بخش رهبران و پیروان شان به وجود می آورد (وون کروگ، نوناکا و رشتینر⁶ ، 2012 ). حال با وجود اهمیت وافر رهبری و رهبری معنوی در سازمان ها و سرعت تغییرات که موجب مطرح شدن مباحث مهمی چون آینده پژوهی و نوآوری سازمانی می گردد، بنابراین بررسی رابطه ی رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی اجتناب ناپذیر است، زیرا واژگانی چون آینده پژوهی، نه تنها در دیدگاه و تفکر شرقی غربی مورد اهمیت قرار گرفته است بلکه از دیدگاه دین مبین اسلام نیز تعداد قابل توجهی از احادیث و سخنان بزرگان به اهمیت آن در قالب های مختلفی با عناوین " عاقبت اندیشی" و " آخرت گرایی" اشاره دارد ( برومند، داوری و اخوان، 1395). با توجه به اینکه بندرت در تحقیقات به بررسی همزمان رابطه رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی پرداخته شده است، بنابراین تحقیقاتی را که بتوان به نوعی مرتبط با پژوهش حاضر دانست عبارتند از: امیرخانی، لطفی و درخشان (1396) پژوهشی تحت عنوان بررسی رهبری معنوی و تاثیر آن بر ظرفیت نوآوری کارکنان با نقش میانجیگری توانمندسازی نوآوری (مورد مطالعه : دانشگاه شهید بهشتی) انجام دادند، نتایج پژوهش نشان می دهد که 1) رهبری معنوی از طریق توانمندسازی کارکنان بر ظرفیت نوآوری سازمانی تاثیر معنادار و مثبتی دارد. 2) رهبری معنوی بر ظرفیت نوآوری سازمانی تاثیر معنادار و مثبتی دارد، 3) رهبری معنوی بر توانمندسازی کارکنان تاثیر معنادار و مثبتی دارد. 4) توانمندسازی کارکنان بر ظرفیت نوآوری سازمانی تاثیر معنادار و مثبتی دارد. 5) رهبری معنوی تاثیر معنادار و مثبتی بر فضا برای نوآوری در سطح سازمان خواهد داشت. 6) رهبری معنوی تاثیر معنادار و مثبتی بر نوآوری در محصول در سطح سازمان خواهد داشت. 7) رهبری معنوی تاثیر معنادار و مثبتی در نوآوری فرآیند در سطح سازمان خواهد داشت. غفاری و رستم نیا (1396) پژوهشی تحت عنوان الگوی اثرگذاری رهبری معنوی و انگیزش مبتنی بر معنویت بر عملکرد سازمانی انجام دادند، نتایج نشان داد رهبری معنوی با انگیزش مبتنی بر معنویت رابطه مثبت و معناداری دارد و این دو متغیر بر رضایت شغلی و عملکرد سازمانی نیز تاثیر گذار است. کلاته سیفری، محمدی و قاسمی (1395) پژوهشی تحت عنوان تدوین مدل تاثیر توانمندی های آینده پژوهی در رابطه مهارت های فردی مدیریت زمان و ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمان دراصحاب رسانه شبکه رادیو ورزش ایران انجام دادند، نتایج پژوهش نشان داد، آینده پژوهی می تواند برای مدیران و کارکنان شبکه رادیو ورزش جهت انجام برنامه ریزی های بهتر به منظور بهبود مهارتهای فردی مدیریت زمان و ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمان و یافتن فرصت های مناسب رسانه ای برای کارکنان شبکه رادیو ورزش تاثیر گذار باشد. سمو ئل ، سیاجیان و اوکتویا⁷ (2017) پژوهشی تحت عنوان تاثیر رهبری و نوآوری بر عملکرد و استراتژی شرکت در هتل های اندونزی انجام دادند و نتایج نشان داد که رهبری از طریق نوآوری چه به طور مستقیم و غیر مستقیم بر عملکرد تاثیر دارد اما تاثیر آن بر استراتژی فقط از طریق نوآوری معنادار بوده است. سامسون⁸ (2016) پژوهشی با عنوان رهبری، رضایت شغلی و فرهنگ سازمانی انجام داد، نتایج نشان نوع رهبری که سازمان ها انتخاب می کنند تحت تاثیر عواملی مانند ویژگی دموگرافیکی می باشد و نوع سبک رهبری با رضایت شغلی و فرهنگ سازمانی رابطه دارد.  زومیت زوان وآدکاکون⁹ (2014) پژوهشی تحت عنوان تاثیر رهبری بر عملکرد سازمانی با میانجی گری نوآوری سازمانی میان 419 نفر از مدیران انجام دادند، نتایج نشان داد سبک های رهبری بر عملکرد سازمانی تاثیر گذار است و این تاثیر با میانجی گری نوآوری هم معنادار بوده است. هینونین و روتسالینین¹⁰ (2013) در پژوهشی تحت عنوان بررسی آتی کلینیک- روشی برای ترویج یادگیری آینده و تحریک آینده رادیکال به این نتایج دست یافتند، مفهوم آتی کلینیک به معنای یک کارگاه آتی مشارکتی و اکتشافی جهت پژوهش های آینده جمعی برای مقابله با عدم قطعیت، شناسایی اختلالات و تولید نوآوری می باشد، بنابراین آینده پژوهی یک ابزار امیدوار کننده برای ترویج یادگیری آتی جمعی، با تاکید ویژه بر پیش بینی از آینده در سازمان می باشد و موجب بهره برداری از خلاقیت ها و نوآوری ها ، ایده های جدید و راه حل های عملی برای آینده می شود.

در يك جمع بندي از پژوهش هاي انجام شده مي توان گفت، به واسطه کمبود پژوهش هایی که تاثیر رهبری معنوی بر آینده پزوهی و نوآوری سازمانی بررسی کرده باشد و از طرفی اغلب این پژوهش ها به صورت جداگانه این متغیرها را بررسی کرده اند. لذا، پژوهش حاضر سعي كرده است، متغیرها را به صورت تلفیقی بررسی کند. همچنین پژوهش حاضر به دليل ماهيت كاربردي آن داراي نتايج و يافته‌هايي خواهد بود که در حل مسائل و بکارگیری شیوه های رهبری در آینده پژوهی و نوآوری سازمان ها و اداره شیلات استان مازندران بسیار حائز اهمیت است و یافته های تحقیق می تواند مدیران را در جهت اجرای بهتر اهداف و حل مشکلات یاری دهد و از آن جهت تدبير سياست ها و يا انجام اقدامات مقتضي استفاده کنند. همچنین با توجه به اینکه نوع رهبری در ایجاد رفتار نوآورانه در کارکنان تاثیر دارد و نوآوری سازمانی زمانی اتفاق می افتد که سازمان تغییرات آینده را پیش بینی و در صدد تغییراتی نو و سازنده باشد، بنابراین انجام پژوهش حاضر در اداره شیلات استان مازندران دارای اهمیت می باشد. در این راستا پژوهش حاضر به این سوال پاسخ می دهد که آیا رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی رابطه دارد؟ بر این اساس مدل مفهومی پژوهش مطابق با شکل شماره 1 می باشد.

نوآوری سازمانی

رهبری معنوی

 

 

آینده پژوهی

 

 

شکل شماره 1: مدل مفهومی پژوهش

در این راستا سوالات فرعی پژوهش عبارتند از:

-       آیا رهبری معنوی با آینده پژوهی رابطه دارد؟

-       آیا رهبری معنوی با نوآوری سازمانی رابطه دارد؟

-       آیا آینده پژوهی با نوآوری سازمانی رابطه دارد؟

روش پژوهش:

پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کارکنان اداره شیلات استان مازندران به تعداد 4500 نفر در سال 1396 بودند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه­ ای با حجم 351 بر اساس روش نمونه ­گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. برای بررسی متغیرهای پژوهش از ابزارهایی زیر استفاده گردید:

 الف: پرسشنامه رهبری معنوی: این پرسشنامه توسط  فرای ، ویدوسی و کدیلو (2005) طراحی شده است . که توسط رستگار (1390) ترجمه شده است این پرسشنامه در 24 گویه و با طیف لیکرت، 6 بعد از رهبری معنوی شامل چشم انداز، نوع دوستي، ايمان به كار، عضويت، تعهد سازماني و بازخورد را می سنجد. روایی محتوایی و پایایی با ضریب 0.92 توسط علامه، شعبانی نفت چالی، خزایی پول، وریج کاظمی و امانی (1393) مورد تایید قرار گرفت.

 ب: پرسشنامه نوآوری سازمانی: جهت سنجش نوآوری سازمانی از پرسشنامه استاندارد آمید و همکاران (2002 ) استفاده گردید،  این پرسشنامه در 17 گویه به بررسی نوآوری سازمانی می پردازد بطوریکه حداقل امتیاز ممکن 17 و حداکثر 85 می باشد، نمره بین 17 تا 34 نوآوري سازماني، ضعیف است، نمره بین 34 تا 51 نوآوري سازماني، متوسط است و نمره بالاتر از 51 نوآوري سازماني، قوی است، روایی و پایایی این پرسشنامه توسط نیکنامی ، تقی پور ظهیر، دلاور و مجلج (1389) در ایران مورد بررسی قرار گرفت. 

ج: پرسشنامه آینده پژوهی: جهت سنجش توانایی آینده پژوهی کارکنان، از پرسشنامه استاندارد پژوهش پارسا و همکاران (1390) استفاده گردید این ابزار دارای چهار زیر مولفه ی درک مفهومی ( 7 گویه)، توانایی محاسبات (14 گویه)، روحیه آینده نگری ( 10 گویه ) و روش شناسی (12 گویه ) می باشد روایی محتوایی و پایایی با ضریب 0.89 توسط پارسا، کشاورزی و دهقان (1390) مورد تایید قرار گرفت.

 در پژوهش حاضر، روایی پرسشنامه ها با استفاده از روایی محتوایی و نظر اساتید وخبرگان مربوطه و پایایی آن ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برای پرسشنامه رهبری معنوی، 0.91 گرایش به نوآوری سازمانی 0.86 و آینده پژوهی 0.85 محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 21  و روش آمار توصیفی و آمار استنباطی ( آزمون K-S ، رگرسیون و همبستگی پیرسون ) استفاده گردید.

یافته های پژوهش:

یافته های توصیفی:

تجزیه و تحلیل داده های پژوهش حاکی از آن است در نمونه آماری مورد بررسی 71.51 درصد از پاسخ‌دهندگان مرد و 28.49 درصد زن می‌باشند. همچنین اکثریت پاسخ‌دهندگان برابر 41.25 درصد، بین 36 تا 40 سال سن، سپس 31.35 درصد دارای 31 سال تا 35 سال، 15.66 درصد دارای 46 سال و بیشتر و11.74 درصد دارای 30سال سن و کمتر بوده اند. 75.22 درصد از پاسخ‌دهندگان متأهل و 24.78 درصد مجرد می‌باشند. اکثریت پاسخ‌دهندگان برابر 83.19 درصد، دارای تحصیلات لیسانس و 13.96 درصد دارای تحصیلات فوق‌لیسانس هستند، تنها 2.85 دارای تحصیلات دکتری بوده اند. 43.30 درصد از پاسخ دهندگان، بین 6 تا 10 سال سابقه کاری ، 21.65 درصد دارای سابقه کاری11 تا 15سال ، 21.36 درصد دارای سابقه کاری 16سال و بیشتر و تنها 13.69 درصد دارای سابقه ی کاری 5 سال و کمتر بوده اند.

یافته های استنباطی:

- آزمون نرمال بودن توزیع داده­ها

جدول 1: نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع داده­ها

متغیرهای پژوهش	سطح معناداری	نتیجه آزمون
رهبری معنوی	162/0	نرمال
آینده پژوهی	168/0	نرمال
نوآوری سازمان	148/0	نرمال

مطابق جدول 1؛ چون در سطح اطمينان 95% و خطاي اندازه گيري 05/0=، سطح معناداری برای همه متغیرها 05/0Sig> محاسبه شده است، لذا داده­ها از توزیع نرمال پیروی می­کنند و جهت تجزیه و تحلیل استنباطی داده­ها، استفاده از آزمون­های­ آماری پارامتریک مجاز است.

 

- بررسی سوال­های پژوهش

سوال اصلی پژوهش: آیا رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی رابطه دارد؟

برای بررسی سوال مورد نظر، از آزمون رگرسیون استفاده شده است که نتایج آن در جدول 2 و 3 ارائه شده است.

جدول2:ضریب همبستگی بین رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی

R	مجذور R	ضريب همبستگي تعديل شده	برآورد خطاي استاندارد
524/0	274/0	359/0	43272/0

جدول3: آنالیز واریانس ضریب همبستگی بین رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی

سطح معنی داری	آماره آزمونF	میانگین مربعات	درجه آزادی	مجموع مربعات	مدل
000/0	542/7	812/4 3565/726	1 18 19	432/5 301/1 733/6	رگرسیون باقی مانده جمع

مطابق جدول 2و3؛ با توجه به اینکه سطح معناداری آماره F ، کوچکتر از 05/0 (000/0= Sig)، محاسبه شده، حاكي از اعتبار مدل رگرسیون مورد نظر است. مطابق یافته­ این جدول؛ چون در سطح اطمينان 95% و خطاي
اندازه­گيري 05/0= سطح معناداری برای همه متغیرها (رهبری معنوی، آینده پژوهی و نوآوری سازمانی) 05/0>Sig محاسبه شده است، بنابراین با 95 درصد اطمینان می­توان نتیجه گرفت که رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی در اداره شیلات استان مازندران رابطه معناداری دارد.

برای بررسی سوالات فرعی پژوهش، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است که نتایج آن به شرح زیر می باشد

بررسی سوال اول پژوهش: آیا رهبری معنوی با آینده پژوهی رابطه دارد؟

جدول5: بررسی رابطه رهبری معنوی با آینده پژوهی

تعداد	ضریب همبستگی	میانگین	مقدار احتمال	سطح معنی داری
351	0857/0	32/4	000/0	05/0

مطابق جدول 5؛ مقدار ضریب همبستگی رهبری معنوی با آینده پژوهی در اداره شیلات استان مازندران معادل 0857/0 محاسبه‌شده است و مقدار احتمال به‌دست‌آمده، کمتر از سطح معنی‌داری 05/0 می‌باشد، لذا در سطح معنی‌داری 05/0، رهبری معنوی با آینده پژوهی در اداره شیلات استان مازندران رابطه مثبت و معناداری دارد.

 

بررسی سوال دوم پژوهش: آیا رهبری معنوی با نوآوری سازمان رابطه دارد؟

جدول4: بررسی رابطه رهبری معنوی با نوآوری سازمانی

تعداد	ضریب همبستگی	میانگین	مقدار احتمال	سطح معنی داری
351	0562/0	12/4	000/0	05/0

مطابق جدول 4؛ ، مقدار ضریب همبستگی بین رهبری معنوی با نوآوری سازمان در اداره شیلات استان مازندران معادل 0562/0 محاسبه‌شده است و مقدار احتمال به‌دست‌آمده، کمتر از سطح معنی‌داری 05/0. لذا در سطح معنی‌داری 05/0، رهبری معنوی با نوآوری سازمان در اداره شیلات استان مازندران رابطه ی مثبت و معناداری دارد.

بررسی سوال سوم پژوهش: آیا آینده پژوهی با نوآوری سازمانی رابطه دارد؟

جدول6: بررسی رابطه آینده پژوهی با نوآوری سازمانی

تعداد	ضریب همبستگی	میانگین	مقدار احتمال	سطح معنی داری
351	0483/0	21/4	000/0	05/0

مطابق جدول 6؛ مقدار ضریب همبستگی بین آینده پژوهی با نوآوری سازمانی در اداره شیلات استان مازندران معادل 0483/0 محاسبه‌شده است و مقدار احتمال به‌دست‌آمده، کمتر از سطح معنی‌داری 05/0 می باشد، لذا در سطح معنی‌داری 05/0، آینده پژوهی با نوآوری سازمانی در اداره شیلات استان مازندران رابطه مثبت و معناداری دارد.

بحث و نتیجه گیری:

آینده پژوهی در پی آن است تا با بهره گیری از تحلیل وضعیت موجود، شناسایی سازوکارهای تغییر و تعریف سناریوهای مختلف، توسعه و بهبود را در آینده های محتمل و ممکن پیش بینی کند. ما می خواهیم با استفاده از دانش آینده پژوهی، تصمیمات بهتری را اتخاذ نمود و قادر به اثرگذاری بیشتری بر آینده باشیم، جهت اثر گذاری بر آینده بایستی قادر باشیم تا از محیط پیرامون دانش روز را کسب و به کار ببریم و دست به اقداماتی بزنیم که منجر به مزیت رقابتی برای سازمان گردد. بنابراین در راستای تحقق آینده پژوهی، واژگانی چون سبک رهبری و نوآوری سازمانی مطرح می گردد که لازمه سازمان های هزاره سوم می باشد. در این پژوهش به بررسی رابطه بین این متغیرها در اداره شیلات استان مازندران پرداختیم و نتایج پژوهش نشان داد رهبری معنوی با نوآوری سازمان در اداره شیلات استان مازندران رابطه دارد، این نتایج در راستای نتایج پژوهش امیرخانی، لطفی و درخشان (1396) که نشان دادند بین رهبری معنوی و نوآوری سازمانی رابطه وجود دارد، می باشدف همچنین به نوعی در راستای نتایج پژوهش زومیت زوان وآدکاکون (2014) نیز می باشند که نشان دادند سبک رهبری بر عملکرد و نوآوری سازمانی تاثیر گذار است، همچنین نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد، رهبری معنوی با آینده پژوهی در اداره شیلات استان مازندران رابطه دارد، این نتیجه به نوعی در راستای نتایج پژوهش غفاری و رستم نیا (1396) می باشد که نشان داد که بین رهبری معنوی و متغیرهای دیگر پژوهش رابطه معنی داری وجود دارد،  و در پژوهش های خارج از کشور نیز به نوعی در راستای پژوهش سامسون (2016) می باشد و همچنین نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها حاکی از وجود رابطه مثبت و معناداری بین آینده پژوهی و نوآوری سازمانی در اداره شیلات استان مازندران می باشد که در راستای نتایج کلاته سیفری، محمدی و قاسمی (1395) می باشد. آزمون رگرسیون در فرضیه اصلی نیز نشان داد که رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی ارتباط معناداری دارد که نتیجه بدست امده در راستای نتایج پژوهش سموئل ، سیاجیان و اوکتویا (2017) می باشد. با توجه به نتایج فوق و رابطه مثبت رهبری معنوی با آینده پژوهی و نوآوری سازمانی، بایستی موضوع رهبری معنوی در سازمان های امروزی مورد توجه قرار گیرد، از آنجاییکه مولفه های رهبری معنوی شامل چشم انداز، نوع دوستي، ايمان به كار، عضويت، تعهد سازماني و بازخورد می باشد، بنابراین بکارگیری رهبری معنوی در سازمان منوط به در نظر گرفتن این مولفه ها می باشند و با توجه به تاثیر رهبری معنوی و مولفه های آن بر نوآوری سازمانی و آینده پژوهی، پیشنهاد می گردد، مدیران ادراه شیلات استان مازندران چشم انداز روشنی برای سازمان ترسیم نمایند و در جلسات و گردهمایی ها و امثال آن به اطلاع کارکنان برسانند. مدیران بایستی خود به عنوان الگویی برای کارکنان در تعلق و ایمان به کار در سازمان باشند و با رعایت نوع دوستی در سازمان و مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها به فراگیر شدن این مهم بپردازند و نکته ی مهم دیگری که مدیران باید بدان توجه ویژه داشته باشند این است که علاوه بر اخذ بازخورد از کارکنان، به صورت دوره ای بازخوردی از عملکرد سازمان به کارکنان نیز ارائه دهند. همچنین از سازمان ها و بویژه اداره شیلات استان مازندران انتظار می رود که ضمن رشد علم و دانش و زمینه نوآوری و خلاقیت در کارکنان ، نیروهای متخصصی تربیت کند که توانایی برنامه ریزی و پیش بینی آینده را داشته باشند تا بتوانند تهدیدها را به فرصت تبدیل کنند در این راستا بایستی، با اجرای کنفرانس ها و نشست های علمی به موضوعات پراهمیت رهبری معنوی، نوآوری سازمانی و آینده پژوهی بپردازند و اهمیت آن برای سایر کارمندان تشریح گردد. همچنین با توجه به اینکه رابطه آینده پژوهی و نوآوری سازمانی نيز يكي ديگر از مطالعاتي بوده که در اين پژوهش انجام شد، بنابراین پیشنهاد می گردد، که اگر سازمان ها به گسترش و ايجاد تفکر آینده پژوهی در سازمان هاي خود توجه کافي مبذول دارند و اگر کارکناني در اختيار داشته باشند که به نقش با اهميت آینده پژوهی در تمامي سطوح سازماني پي برده باشند مي توانند دست به نوآوری زده، بنابراین سازمان شیلات بایستی با کشف فرصت های آینده به تعیین اولویت های سرمایه گذاری در فعالیت های آینده نگری و نوآوری بپردازد. همچنین با توجه به محیط متغیر و رقابتی امروز و اهمیت نوآوری در سازمان ها، در سازمان جهت تشویق جو نوآوری، قابلیت ارائه طرح های نوآوری درفرم ارزشیابی سالانه کارکنان درج گردد و مدیران توجه نمایند که با تفويض اختيار به کارکنان و شنیدن ایده های نوآورانه ی آن ها، مشارکت کارکنان را بیشتر خواهند نمود.

منابع:

امیر خانی، امیر حسین ، لطفی ، علی و درخشان، سمیه. (1396). بررسی رهبری معنوی و تاثیر آن بر ظرفیت نوآوری کارکنان با نقش میانجیگری توانمندسازی نوآوری (مورد مطالعه : دانشگاه شهید بهشتی)، کنفرانس سالانه پارادایم های نوین مدیریت در حوزه هوشمندی: تهران.

 برومند، احمد، داوری، حامد و اخوان، امیر ناصر. (1394). آینده پژوهی خدمات فرهنگی معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی. فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، 26 (105): 29-46.

تقی زاده، هوشنگ و شکری، عبدالحسین. (1393). بررسي تأثير رهبري معنوي بر عدالت سازماني و تعهد سازمانی کارکنان شرکت گاز استان اردبیل. فصلنامه علمي- پژوهشي مديريت منابع انساني در صنعت نفت، 6 (19): 228-256.

 پارسا، عبدالله، کشاورزی، فهیمه و دهقان، نجمه. (1390). سنجش میزان اثربخشی آموزش عالی بر توانمندی های آینده شناسی و موقعیت تحصیلی دانشجویان ( مطالعه مردی: دانشگاه شهید چمران)، اولین همایش بین المللی مدیریت، آینده نگری، کارآفرینی و صنعت در آموزش عالی:کردستان.

علامه، سید محسن، شعبانی نفت چالی، جواد، خزایی پول، جواد، وریج کاظمی، رضا و امانی ، مجتبی. (1393). ارایه مدل ساختار ارتباطی بین رهبری معنوی ادراک شده با تعهد، رفتار شهروندی و عملکرد پرستاران. فصلنامه مدیریت پرستاری، 3( 3و 2):52-60.

کلاته سیفری، معصومه، محمدی، فروغ و قاسمی، حمید. (1395). تدوین مدل تاثیر توانمندی های آینده پژوهی در رابطه مهارت های فردی مدیریت زمان و ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمان دراصحاب رسانه شبکه رادیو ورزش ایران. فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، 27 (107): 75-87.

گوهری فر، مصطفی، آذر، عادل و مشبکی، اصغر. (1394). آینده پژوهی: ارائه تصویر آینده سازمان با استفاده از رویکرد برنامه ریزی سناریو ( مورد مطاله: مرکزآمار ایران). فصلنامه علوم مدیریت ایران، 10 (38): 36-65.

قربانی، محمود، ابری قشلاق، محمد علی و اصلاحی، محمد. (1395). بررسی رابطه بین جونوآوری در سازمان و رفتار کارآفرینانه کارکنان بانک صادرات مشهد. فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، 27 (2و 107): 33-45.

غفاری، رحمان و رستم نیا، یحیی. (1396). الگوی اثرگذاری رهبری معنوی و انگیزش مبتنی بر معنویت بر عملکرد سازمانی. فصلنامه مدیریت اسلامی، 25 (1): 143-174.

صالحی کردآبادی ، سجاد، رسا، علیرضا و رضایی کلیدبری ، حمیدرضا. (1395). رابطه مدیریت دانش و رفتارهای نوآورانه با در نظر گرفتن نقش جو و ساختار سازمانی (مورد مطالعه: صنعت بیمه استان گیلان). فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، 27 (1و 106): 31-44.

نصیرزاده، الناز، فلاح، محمد و تیمورزاده، ولی. (1394). ارائه روش جدید مبتنی بر الگوریتم های یادگیری برای پردازش داده جهت اتخاذ راهکارهای آینده پژوهی در آموزش عالی. فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، 26 (103): 1-14.

نیکنامی، مصطفی، تقی پور ظهیر، علی، دلاور، علی و غفاری مجلج، محمد. (1389). بررسی پایایی و روایی پرسشنامه ارزیابی نوآوری سازمانی آمید و همکاران (2002). فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 1(3): 1-20.

Bishop, J., Schol, R. (2015). Becoming a spiritual leader. Lwis Center for Church leadership. www Churchleadership.com/leadingideas/ articale. Html.

Fry W, Vitucci T, Cedillo M. (2005). Spiritual leadership and army transformation: Theory, measurement, and establishing a baseline. The Leadership Quarterly, 16: 835–62.

Gibbons, P. (2000). Spirituality at Work: Definitions, Measures, Assumptions, And Validity Claims. Proceedings of the Academy of Management: USA.

Heinonen, S. & Ruotsalainen, J. (2013). Future- Clinique- method for promoting futures learning and provoking radical futures. European Journal of Futures Research, 24, 2-12. 

Hunter, S., Bedell-Avers, K. & Mumford, M. (2007). The Typical Leadership Study: Assumptions, Implications, and Potential Remedies. The Leadership Quarterly, 18(5), 435 - 446.

Jiang, R. Kleer, R. & Piller, F. (2017). Predicting the future of additive manufacturing: A Delphi study on economic and societal implications of 3D printing for 2030. Technological Forecasting and Social Change, 117: 84-97.

Nguyen, H. N., & Mohamed, S. (2011).Leadership behaviors, organizational culture and knowledge management practices: An empirical investigation. Journal of Management Development, 30(2): 206–221.

Semuel, H. Siagian, H. & Octavia S. (2017). The effect of leadership and innovation on differentiation strategy and company performance .Procedia - Social and Behavioral Sciences, 237 :1152 – 1159.

Schermerhorn, J.R.  (2012). Exploring Management , 3rd Edition: WILY Publication.

Samson, G. (2016). The relationship between leadership style, job satisfaction and culture of the organization. International Journal of Applied Research , 2(4): 35-45

Von Krogh, G., Nonaka , I., & Rechsteiner, L.(2012). Leadership in organizational knowledge creation: A review and framework. Journal of Management Studies, 49: 240–254.

Zumitzavan, V. & Udchachone, S. (2014). The Influence of Leadership Styles on Organizational Performance Mediated by Organizational Innovation: A Case Study of the Hospitality Industry in Thailand. International Conference on Economics, Management and Development: Thailand.

 

 

The relationship of Spiritual Leadership with Future study and Organizational Innovation among staff

Mohammad Salehi¹, S.Zahra Hoseini Dronkolaei², S.Bagher Rekabi³

 

Abstract:

Background: In today's turbulent and changing environment, one of the tasks of organizations is to gain competitive advantage that this could be influenced by the style of leadership, organizational innovation and in particular the recognition of the future.

Aim: The purpose of this study was to investigate the Relationship between Spiritual Leadership with Future study and Organizational Innovation in Fisheries Administration of Mazandaran Province.

 Methods: The research method was correlation. 351 persons were selected as a sample from 4500 staff in the year of 2017 according to Cochran formula. The sampling was done randomly. Data was collected by standard questionnaires including future study (Parsa et al, 2011), organizational innovation (Amide et al, 2002) and Spiritual Leadership (Fry et al, 2005) that their validity were confirmed by related experts. To assess the reliability of the questionnaires, Cronbach's alpha was calculated. Data were analyzed using K-S, Pearson and Regression tests.

Finding: The results showed that 27.4% of the variance in the dependent variables was explained by the Spiritual Leadership. Correlation coefficient between the Spiritual Leadership with Organizational Innovation (R = 0.0562) and Future study (R = 0.0857) was confirmed with Sig> 0.5. The relationship between Future study and Organizational Innovation (R = 0.0483) with Sig> 0.5 had Confirmed.

Conclusion: Spiritual Leadership had meaningful and positive relationship with Future study and Organizational Innovation among staff of fisheries administration of Mazandaran Province.

 Keywords: Spiritual Leadership, Future study, Organizational Innovation, Staff.

 

 

 

 

 

 

 

یاداشت ها

1

 

---

[1]  . Department of educational management, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran. (Corresponding Athour)

[2]  . Department of educational management, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran. 

[3]  . M.A in executive management, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.

 

---

[1]  . Jiang, Kleer & Piller

[2]  . Schermerhorn

[3]  . Gibbons

[4]  . Bishop & Schol

[5]  . Hunter, Bedell-Avers & Mumford

[6]  . Von, Nonaka & Rechsteiner

[7]  . Semuel, Siagian & Octavia

[8]  Samson

[9]  . Zumitzavan and Udchachone

[10]  . Heinonen, & Ruotsalainen

---