بررسی و ارزیابی شاخص های شهر دوستدار کودک در مناطق دهگانه کلانشهر تبریز
الموضوعات :
1 - کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
2 - استادیار، گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران
الکلمات المفتاحية: شهر دوستدار کودک, رتبه بندی, آنتروپی شانون, تبریز.,
ملخص المقالة :
امروزه با توسعه روزافزون، شهرها فاقد فضاهاي شهري مطلوب می‌باشند. سازگاري اين فضاها با نياز ساكنان، در کانون توجه كارشناسان قرار گرفته است. فضاهاي شهري دربرآورده ساختن نيازهاي اجتماعي و فردي كودكان شهر، نقش منحصر به فردي دارند. اين فضاها بخش عمده‌اي از زمان و محيط زندگي روزمره ساكنان از جمله كودكان را به خود اختصاص می‌دهند و از ديدگاه مهندسي علوم انساني، ارتقاء کیفیت اين فضاها می‌تواند در سلامت و رشد قواي جسمي، تقويت تعاملات اجتماعي و پرورش خلاقيت در كودكان مؤثر باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی و ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار کودک در مناطق دهگانه کلانشهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، بررسی‌های میدانی و مصاحبه بوده که تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با نرم‌افزار spss صورت گرفته است. نتایج ارزیابی بیانگر آن است که در رابطه با وضعیت شاخص های شش‌گانه شهر دوستدار کودک در مناطق ده¬گانه تبریز به این ترتیب است که شاخص کالبدی ـ محیطی (2.62)، حمل‌ونقل و تحرک مستقل و آزادانه (2.42)، دسترسی به خدمات و فعالیت¬های متنوع (3.05)، تاریخی، فرهنگی و مذهبی(2.40) و مشارکت مؤثر با ابراز وجود و بیان عقیده(2.24) با توجه به میانه نظری (3) معیارها و شاخص های شهر دوستدار کودک در مناطق ده گانه تبریز کمی پایین تر از حد متوسط است. همچنین نتایج رتبه بندی شاخص ها بر اساس مدل آنتروپی نشان می-دهدکه مؤلفه‌های فضای قابل دید و امن، آلودگی هوا، کیفیت آسفالت، تقویت میراث فرهنگی، ایمنی پیاده‌روها، ارزش‌دهی به کودکان، جشن‌های ملی - محلی، حمل‌ونقل معلولان، مسیر دوچرخه‌سواری و بیان عقاید از اهمیت بیشتری نسبت به بقیه مؤلفه ها دارا می باشد و در نهایت با مقایسه مناطق ده¬گانه تبریز به یکدیگر مشخص گردیدکه تفاوت معنی‌داری بین مناطق مختلف در سطح شهر وجود ندارد.
1. ابهری، نیکو؛ شمس‌الدینی، علی؛ عزت پناه، بختیار، 1400، ارزیابی وضعیت شاخص‌های دوستدار کودک و ارتباط آن با دسترسی کوکان به کاربری‌های ضروری ( موردمطالعه: شهر جهرم)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 9، شماره 3: 856 ـ 835.
2. امان پور، سعید؛ مرادی مفرد، سمیرا؛ حسین زاده، اکبر(1398). نقش آرام‌سازی ترافیک در برنامه‌ریزی شهرهای دوستدار کودک و انسان‌محور(مورد مطالعه: زنجان). فصلنامه‌ی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، صاحب‌امتیاز دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، دوره‌ی 14، شماره‌ی 1، صص 146ـ 129.
3. ایمانی، بهرام؛ یارمحمدی، کلثوم؛ یار محمدی کبری، 1396، بررسی شهر دوستدار کودک از دیدگاه کودکان (مطالعه موردی: ناحیه 1 شهر اردبیل)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 6، شماره 21، صص 22-7.
4. پژوهان، موسی(1396)، شهرداری‌های دوستدار کودک زمینه‌سازی برای رسیدن به شهرهای دوستدار کودک، ماهنامه شهرداری‌ها، دوره19، شماره125،صص17ـ16.
5. پروانه، محمد(1396)، بازطراحی فضاهای عمومی محله‌ی یوسف‌آباد(تهران) با رویکرد ایجاد محله‌ی دوستدار کودک، پایاننامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی گروه معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
6. پیران هیریس، مینا؛ عبدالله زاده طرف، اکبر،1400، تدوین اصول طراحی محله‌ی دوستدار کودک با رویکرد تقویت حس اجتماعی کودکان (نمونه موردی: محله رشدیه تبریز)، نشریه علمی و پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 25، شماره 75: صص 89- 77.
7. حکمت نیا، حسن؛ موسوی، میر نجف؛ رسولی، محمد؛ سعید پور، شراره، 1399، آیند نگاری شهر دوستدار کودک در افق 1410 (مورد شناسی: شهر تبریز)، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه‌ای، سال 10، شماره 26: صص 54-37.
8. خزایی، مصطفی؛ خزایی، سارا، 1398، تحلیلی بر شهر دوستدار کودک، جغرافیا و روابط انسانی، دوره 2، شماره 2: صص 232-220.
9. خوارزمی، امید علی؛ جوهری، لیلا؛ خوارزمی، امیرعلی، 1399، ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار کودک در کلانشهر مشهد، دو فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، سال 7، شماره 1، صص 210 – 191.
10. زنگنه، مهدی؛ حسینی، هادی؛ مرادپور، ملیحه(1395)، ارزیابی و طراحی شهر جدید گلبهار با تاکید بر معیارهای شهر دوستدار کودک، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه حکیم سبزواری.
11. صابری، حمید؛ طهماسبی زاده، فرشاد؛ شهیر، عمار(1396)، فضاهای شهری دوستدار کودک: نگرش‌ها و شاخص‌ها. پنجمین همایش ملی معماری، مرمت شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، همدان.
12. صفوی مقدم، مریم؛ نوغانی دخت بهمنی، محسن؛ مطلوم خراسانی، محمد(1393). بررسی شهر دوستدار کودک و احساس شادی کودکان در شهر مشهد، مجله‌ی علوم اجتماعی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، دوره‌ی 12، شماره‌ی1، صص165ـ143.
13. ضرغامی، اسماعیل؛ باقری، حسین(1397). شناسایی مؤلفه‌های مکان دوستدار کودک در محلات مسکونی، هویت شهری، دوره‌ی13، شماره‌ی37، صص 116ـ105.
14. عبدالله زاده، علیرضا؛ سرورزاده، سید کوروش؛ محمدی، زهرا(1397)، مطالعه کارکرد امنیت در بافت‌های تاریخی با رویکرد شهر دوستدار کودک(نمونه موردی: محله بالا کفت بالا شیراز)، فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دوره‌ی5، شماره‌ی 17، صص 25ـ7.
15. قربانی، سحر؛ جلالی، امیر(1397)، بررسی شاخص‌های ایمنی و امنیت در شهر دوستدار کودک نمونه‌ی موردی(محله‌ی زیتون کارمند شهر اهواز)، اولین کنفرانس سالانه‌ی پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، دوره‌ی1، صص14ـ1.
16. سرشماری عمومی نفوس و مسکن، (1395)، مرکز آمار ایران .
17. Arab Urban Development Institute (2013). Building Child Friendly Cities in the Mena Region Resources for Implementers.
18. Berg, M., & Medrich, E , 1980, Children in Four Neighborhoods:The Physical Environment and its Effect on Play and Play Patterns, Environment and Behavior, Vol. 12(3), pp.320-348.
19. Biddulph, M. (2012). Home Zones: A planning and design handbook, London: Policy Pres: 1-8.
20. Carol J. Dyson, AIA. (2011). Starting early: creating child- friendly downtowns. Lllinois statewide main street conference, pp. 217-524.
21. Cervero, R., & Duncan, M , 2003, Walking, Bicycling, and Urban Landscapes: Evidence from the San Francisco Bay Area", University of California Transportation Center.
22. Chan, L. Erling, E. Mizunoya, S. & Zaw, H. (2016) A city fit for children: mapping and analysis of child friendly cities initiatives, The Chinese University of Hong Kong, Centre for Rights and Justice Occasional Paper Series, 35: 1-60.
23. Horelli, L. & Prezza, M. (2004). Child-Friendly Environments: Approaches and Lessons. Helsinki University of Technology, Center for Urban and Regional Studies
24. National Institute of Urban Affairs (2016). Indicators for Child friendly Local Development, I-Child. Retrieved from nationalgeographic.org, 6-12, Higher Ed.
25. Pieterse, S. (2012) "Child Friendly Cities", Delft University of Technology.
26. Rakhimova, N, 2011, Child-Friendly Cities and Neighborhoods: An Evaluation Framework for Planners", Arizona State University.
27. Riggio, E. (2002). Child Friendly Cities. Good Governance in the Best Interests of the Child. Journal of Environment & Urbanization, 14(2), 45-58.
28. Sawsan, S. M. (2017). Integrating Youth in City Planning: Developing a Participatory Tool toward a Child-Friendly Vision of Eastern Wastani-Saida. Alexandria Engineering Journal, 1, 1-13.
29. Stoneham, A., & Aitken, J. (2011). Statement of Recognition of Penrith City’s Aboriginal and Torres Strait Islander Cultural Heritage. Australia: Penrith City Council.
30. UNICEF., Child Watch (2011). The Child Friendly Community Assessment Tools. A Facilitator’s Guide to the Local Assessment of Children’s Rights.
31. Wessells, M. & Kostelny, K. (2013) Child Friendly Spaces: Toward a Grounded, CommunityBased Approach for Strengthening Child Protection Practice in Humanitarian Crises, Child Abuse and Neglect, No. 37, pp.29-40.
