ارزیابی اثرات احداث بندهای اصلاحی آبخیزداری بر دبی پیک و حجم سیلاب

الموضوعات :

رضا قضاوی ¹ , ابراهیم امیدوار ²

1 - دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران
2 - دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، اصفهان، ایران

تاريخ الإرسال : 22 الإثنين , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 14 الأربعاء , صفر, 1445 تاريخ الإصدار : 24 السبت , صفر, 1445

الکلمات المفتاحية: سدهای اصلاحی, دبی پیک, سیلاب, خاوه,

ملخص المقالة :

مهار سیلاب¬ها از طریق احداث سدهای اصلاحی یکی از روش¬های تامین آب شیرین است. در این مطالعه، تأثیر سدهای اصلاحی بر روی سیل در حوضه آبخیز خاوه واقع دراستان مرکزی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی اثرات احداث سازه¬های آبخیزداری، حجم سیلاب و دبی اوج با دوره بازگشت‏های مختلف محاسبه شد. به منظور برآورد میزان آب‏دهی حوضه آبخیز خاوه، در این مطالعه روش-هاي تورک، انجمن کشاورزي هند و جاستین بررسی شد. سپس با استفاده از مدل HEC-HMS وضعیت سیل¬خیزی حوضه آبخیز خاوه شبیه¬سازی شد. بدین¬منظور هیدروگراف سیل حاصل از رگبارهای طراحی با دوره بازگشت¬های مختلف در حالت¬های قبل و بعد از اجرای سازه¬های آبخیزداری با یکدیگر مقایسه شد. نتایج نشان داد که بندهای اصلاحی احداث شده به وضوح دبی پیک و حجم سیلاب¬های منطقه را کاهش داده است. بر اساس نتایج حاصل احداث سازه¬های اصلاحی باعث کاهش دبی اوج، افزایش زمان پایه هیدروگراف و افزایش زمان تا اوج هیدروگراف در دوره بازگشت¬های مختلف شده است. به¬طوری¬که برای دوره بازگشت¬های 5، 10، 20، 50 و 100 ساله دبی اوج به¬ترتیب از 6/0 به 3/0، 9/4 به 7/2، 4/9 به 1/5، 6/14 به 0/8 و 4/22 به 4/12 متر مکعب بر ثانیه کاهش یافته است. همچنین زمان پایه هیدروگراف برای دوره بازگشت¬های ذکر شده به ترتیب از 8/6 به 2/11، 3/9 به 0/16، 2/10 به 5/17، 5/10 به 5/18 و 8/10 به 3/29 ساعت افزایش یافته است. میزان تأخیر در زمان تا اوج برای هیدروگراف¬ها در اثر احداث سازه¬ها نیز حدود 5/3 ساعت بوده است. میزان آورد کل حوضه مورد مطالعه بر اساس محاسبات معادل 51/1 میلیارد مترمکعب و حجم رواناب مازاد بر ظرفیت خالی مخزن¬ها در شرایط کنونی معادل 32/1 میلیارد مترمکعب برآورد شد.

المصادر:

Ahmadipour, Z., & Yasi, M. (2014). Evaluation of Eco-hydrology-hydraulics Methods for Environmental Flows in Rivers (Case Study: Nazloo River, Urmia Lake Basin). Journal of Hydraulics, 9(2), 69-82. doi: 10.30482/jhyd.2014.8561.(In Persian).
Alemu, M. M. (2016). Integrated watershed management and sedimentation. Journal of Environmental Protection, 7(4), 490-494.
Gain, A. K., & Wada, Y. (2014). Assessment of future water scarcity at different spatial and temporal scales of the Brahmaputra River Basin. Water Resources Management, 28, 999-1012.
Li, D., Long, D., Zhao, J., Lu, H., & Hong, Y. (2017). Observed changes in flow regimes in the Mekong River basin. Journal of Hydrology, 551, 217-232.
Lu, W., Lei, H., Yang, D., Tang, L., & Miao, Q. (2018). Quantifying the impacts of small dam construction on hydrological alterations in the Jiulong River basin of Southeast China. Journal of Hydrology, 567, 382-392.
Mengistu, F., & Assefa, E. (2022). Local perception of watershed degradation in the upper Gibe basin, southwest Ethiopia: implications to sustainable watershed management strategies. International Journal of River Basin Management, 20(2), 235-254.
Mirzavand, M., Ghasemieh, H., Sadatinejad, S., Akbari, M. (2015). Comparison of Artificial Neural Network (ANN) and Multi Variable Regression Analysis (MRA) Models to Predict Ground Water Quality Changes (Case Study: Kashan Aquifer. Water and Soil Science, 25(2), 207-220. (In Persian).
Salehpour Jam, A., Mosaffaie, J., & Tabatabaei, M. R. (2021). Management responses for Chehel-Chay watershed health improvement using the DPSIR framework. Journal of Agricultural Science and Technology, 23(4), 797-811.
Saraie, B., Talebi, A., Mazidi, A., & Parvizi, S. (2020). Prioritization of Sardab-Rood watershed from flooding viewpoint using the SWAT model. Journal of Natural Environmental Hazards, 9(23), 85-98. doi: 10.22111/jneh.2019.29033.1500. (In Persian).
Sayyad, D., Ghazavi, R., & Omidvar, E. (2021). Preparation and analysis of flood risk map using HEC RAS and RAS MAPPER hydraulic model (Case study: Sok Cham river of Kashan). Journal of Geography and Environmental Hazards, 10(3), 19-37. doi: 10.22067/geoeh.2021.69554.1038. (In Persian).
Sultan, D., Tsunekawa, A., Haregeweyn, N., Adgo, E., Tsubo, M., Meshesha, D. T., .. & Ebabu, K. (2017). Analyzing the runoff response to soil and water conservation measures in a tropical humid Ethiopian highland. Physical Geography, 38(5), 423-447.
Werner, A. D., Bakker, M., Post, V. E., Vandenbohede, A., Lu, C., Ataie-Ashtiani, B., ... & Barry, D. A. (2013). Seawater intrusion processes, investigation and management: Recent advances and future challenges. Advances in Water Resources, 51, 3-26.
Zayyari, K., Ebrahimipoor, M., Pourjafar, M. R., & salehi, E. (2020). Explaining Strategies for Increasing Physical Resilience against Flood Case Study: Cheshmeh Kile River, Tonekabon River. Sustainable City, 3(1), 89-105. doi: 10.22034/jsc.2019.186626.1014.(In Persian).