تجربه زیسته معلمان ابتدایی از فرسودگی شغلی و راهبردهای مقابله‌ای در بافت مدرسه: یک مطالعه پدیدارشناختی
الموضوعات : Islamic positive psychology
سعید زنجانچی نیکو
1
,
بنفشه شیروانی
2
,
میرزا حسین سالاروند
3
,
مریم سالاروند
4
1 - کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه رجاء، قزوین، ایران.
2 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، مرودشت، ایران.
3 - کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشگاه پیام نور واحد خمین، مرکزی، ایران.
4 - کارشناسی علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور واحد دورود، لرستان، ایران.
الکلمات المفتاحية: تجارب زیسته معلمان, فرسودگی شغلی, راهبردهای مقابله‌ای, فشار محیطی, حمایت اجتماعی.,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف بررسی تجربه‌های زیسته‌ی معلمان ابتدایی و شناسایی عوامل مؤثر بر فرسودگی شغلی و راهبردهای مقابله‌ای آنان در مدارس شهر شیراز انجام شد. جامعه‌ی پژوهش شامل معلمان مدارس دولتی و غیردولتی بود و نمونه‌گیری به روش هدفمند با در نظر گرفتن تنوع جنسیتی و سابقه‌ی تدریس انجام گرفت. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۰ معلم گردآوری و با رویکرد پدیدارشناسی تفسیری تحلیل شد. نتایج نشان داد فشارهای محیطی و سازمانی، کمبود منابع آموزشی، حجم بالای کلاس‌ها و استرس‌های روانی از مهم‌ترین عوامل ایجاد فرسودگی شغلی هستند. در مقابل، حمایت اجتماعی همکاران و مدیران، بازخورد مثبت دانش‌آموزان و استفاده از راهبردهای مقابله‌ای فعال به کاهش فرسودگی و حفظ انگیزه‌ی حرفه‌ای کمک می‌کنند. بر اساس یافته‌ها، تقویت حمایت‌های روانی و آموزشی معلمان، ارتقای مهارت‌های مدیریتی و کاهش فشارهای سازمانی می‌تواند موجب بهبود سلامت روان و رضایت شغلی آنان شود.
منابع
بیانی، علی‌اصغر و سمیعی، رضا. (۱۳۹۳). نقش استرس شغلی و فرسودگی شغلی بر سلامت روانی معلمان ابتدایی: آزمون یک مدل فرضی. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران، ۲(۴)، ۳۱۲-۳۲۱.
پوررجب، معصومه؛ درچه‌پناهی، اکبر؛ صادقی، حسین؛ میالنی بابااحمدی، ستار. (۱۳۹۸). عوامل مؤثر در فرسودگی شغلی معلمان. مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، ۵(۴۲)، ۳۴-۵۵.
شینی، نصرت؛ اکبری، فاطمه؛ فاضلی ثانی، شیرین؛ کشوری، مریم. (۱۴۰۴). فرسودگی شغلی معلمان ابتدایی در ایران: علل و پیامدهای آن. اولین همایش بین‌المللی پیشروان تعلیم و تربیت، اهواز.
مالکپور لپری، کامران و بختیاری رنانی، اعظم. (۱۴۰۰). پیش‌بینی فرسودگی شغلی معلمان بر اساس تحمل ابهام و خودشفقت‌ورزی. توسعه حرفه‌ای معلم، ۶(۱)، ۱-۱۵.
Agyapong, Belinda; Obuobi-Donkor, Gloria; Burback, Lisa; Wei, Yifeng. (2022). Stress, urnout, Anxiety and Depression among Teachers: A Scoping Review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(17), 10706.
Fathi, J., Greenier, V., & Derakhshan, A. (2021). Self efficacy, reflection, and burnout among Iranian EFL teachers: The mediating role of emotion regulation. Iranian Journal of Language Teaching Research, 9(2), 13 37.
Madigan, D. J., & Kim, L. E. (2023). Teacher burnout and physical health: A systematic review. International Journal of Educational Research, 119, 102173.
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99 113.
Öztürk, M., Tuncer, A., & Karaman, A. (2024). A systematic review of primary school teachers’ wellbeing. Frontiers in Psychology.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2020). Teacher burnout: Relations between dimensions. Teaching and Teacher Education, 92, 103022.
Wang, X., Yang, L., Chen, K., & Zheng, Y. (2024). Understanding teacher emotional exhaustion: Exploring the role of teaching motivation, perceived autonomy, and teacher–student relationships. Frontiers in Psychology
