تحلیل داستان شیر و نخجیران مثنوی معنوی بر اساس نظریه روانکاوانه ژاک لاکان
الموضوعات : journal of literary criticism and stylistics research
زهرا باقری
1
,
لطیفه سلامت باویل
2
,
علیرضا صالحی
3
1 - دانشجوی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: شیر و نخجیران, لاکان, مثنوی معنوی, مولوی, نقد روانکاوانه.,
ملخص المقالة :
داستان شیر و نخجیران در مثنوی معنوی، حکایتی نمادین از نبرد درونی انسان و جستجوی هویت است. این پژوهش با الهام از نظریات روانکاوانه لاکان، دریچهای نو به تحلیل این داستان میگشاید. هدف از این پژوهش، کشف لایههای پنهان شخصیتها و رمزگشایی از تعاملات پیچیده آنها است. شیر، تجسم غرور و تمامیتخواهی، در آینه خود محبوس شده و با بحران هویت دست و پنجه نرم میکند. در مقابل، نخجیران، به عنوان نمادی از ابژه دیگری، محرکی است که شیر را به سمت مواجهه با فقدان و محدودیتها هدایت میکند. فقدان ساحت نمادین یا نام پدر در شخصیت شیر، منجر به آشفتگی درک او از واقعیت و خیال میشود و درنهایت، فروپاشی روان او را رقم میزند. بهعلاوه، مفهوم حیث واقع لاکان، بهعنوان عنصری که خیالات را به چالش میکشد، در این داستان نقش کلیدی دارد. در این مقاله، نویسنده با رویکردی توصیفی-تحلیلی و از طریق مطالعه کتابخانهای، به بررسی داستان شیر و نخجیران میپردازد. هدف اصلی، ارائه یک تحلیل روانکاوانه مبتنی بر مفاهیم لاکانی است تا درک عمیقتری از این نظریه روانشناسی و کاربرد آن در ادبیات به دست آید. این پژوهش، اهمیت ادبیات را به عنوان یک ابزار قدرتمند برای کشف و درک ناخودآگاه انسان و پیچیدگیهای روانشناختی آن، آشکار میسازد. داستان مورد بحث، با چالش کشیدن خیالات و تصورات، نقش محوری در این تحلیل ایفا میکند و به عنوان عنصری کلیدی در درک مفاهیم لاکانی عمل مینماید.
