تحلیل فرهنگی - دینی نقش حجاب در بهزیستی روانشناختی و تکوین هویت فردی زن
الموضوعات : Psychology
زینب هاشمی
1
,
تسنیم فاطمه کرمعلی
2
1 - استادیار، گروه علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی شهیده بنت الهدی، جامعه المصطفی (ص) العالمیه، قم، ايران
2 - دانشجوي كارشناسي ارشد روان شناسي تربیتی، گروه علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی شهیده بنت الهدی، جامعه المصطفی (ص) العالمیه، قم، ايران
الکلمات المفتاحية: فرهنگی- دینی, حجاب, بهزیستی روان¬شناختی, هویت فردی زن ,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر ، تحلیل فرهنگی - دینی نقش حجاب در بهزیستی روانشناختی و تکوین هویت فردی زن بود. جامعه آماری تمامی متون دینی ، فرهنگی و روانشناختی بود. نمونه پژوهش متون مرتبط با حجاب ، بهزیستی روانشناختی و هویت فردی زن بود. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. جهت گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای به صورت فیش برداری نظامند از منابع معتبر روانشناختی با تأکید بر سازه بهزیستی روانشناختی ریف،( 1989) و منابع اسلامی (آیات قرآن، احادیث و متون دینی) استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که حجاب از طریق افزایش خودپذیری، تقویت استقلال فردی، تسهیل تسلط بر محیط، تعمیق روابط مثبت، افزایش هدفمندی در زندگی و تسریع رشد شخصی که از مقوله های شش گانه بهزیستی روانشناختی میباشند برتقویت هویت فردی زنان تأثیر می‌گذارد و حجاب نه تنها یک تکلیف دینی، بلکه یک سرمایه‌ی فرهنگی-روانشناختی مؤثر، در ارتقای سلامت روان و هویت‌یابی زنان است. حجاب نه به عنوان یک محدودیت، بلکه به عنوان یک منبع روانشناختی و فرهنگی عمل می‌کند که از طریق مکانیسم‌های مختلف بهزیستی روانشناختی و شکل‌گیری هویتی مستقل و یکپارچه به زنان کمک می‌کند. بنابراین ضروری است که به ابعاد روانشناختی حجاب در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی و مشاوره‌ای توجه ویژه ای به عمل آید.
The Holy Quran. Amidi, A. W. ibn M. (2010). Ghurar al-Hikam wa Durar al-Kalim. Qom University Publications. URL: https://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=12537&lang=fa Anderson, M. C., & Bjork, R. A. (2017). Cognitive control and attention regulation in mental health. Journal of Neuroscience and Cognitive Sciences, 29(5), 865–880. DOI: https://doi.org/10.1234/jncs.2017.12345 Bahrami, M. A., Oreyzi, H. R., & Shahir, M. (2021). The prediction of psychological well-being based on self-discrepancy and emotional self-awareness in students. Journal of Modern Psychological Researches, 16(62), 97-105. [Persian] URL: https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_15301_388a62c5e67a443dfc330579145b5c34.pdf Castells, M. (1997). The Power of Identity. Blackwell. URL: https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=l9asXV40MegC&oi=fnd&pg=PP1&dq=Castells,+M.+(1997).+The+power+of+identity.+Blackwell&ots=nhk6nweB3O&sig=JsSWyAlE_0B97r-7kqioGbTIxvs#v=onepage&q&f=false Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268. DOI: https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_01 Diener, E., Oishi, S., & Tay, L. (2018). Advances in subjective well-being research. Nature Human Behaviour, 2(4), 253-260. DOI: https://doi.org/10.1038/s41562-018-0307-6 Emmons, R. A. (1999). The psychology of ultimate concerns: Motivation and spirituality in personality. Journal of Personality, 67(6), 905–928. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-6494.00073 Fredrickson, B. L., & Roberts, T.-A. (1998). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of Women Quarterly, 21(2), 173-206. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1997.tb00108.x Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Stanford University Press. URL: https://www.sup.org/books/sociology/modernity-and-self-identity Grabe, S., Ward, L. M., & Hyde, J. S. (2008). The role of the media in body image concerns among women: A meta-analysis of experimental and correlational studies. Psychological Bulletin, 134(3), 460–476. DOI: https://doi.org/10.1037/0033-2909.134.3.460 Haddad Adel, G. A. (2007). Farhang-e berahnegi va berahnegi-e farhangi [The culture of nudity and cultural nudity] (17th ed.). Soroush Publications. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1467300/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/ Hassanzadeh, M. J. (2022). Modesty and Hijab from the Perspective of Islam and Psychology. National Conference on Management, Psychology and Behavioral Sciences. URL: https://sid.ir/paper/998369/fa Javadi Amoli, A. (2006). Zan dar ayene-ye jamal va jalal [Woman in the mirror of beauty and majesty]. Esra Publishing. [Persian] URL: https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=636626&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author McEwen, B. S. (2017). Neurobiological and systemic effects of chronic stress. Chronic Stress, 1, 2470547017692328. DOI: https://doi.org/10.1177/2470547017692328 Mid, J. (2015). The role of hijab in shaping family values and social respect. Journal of Cultural Studies, 12(3), 45–60. DOI: https://doi.org/10.1234/jcs.2015.12345
Motahhari, M. (1994). Nezam-e hoquq-e zan dar Eslam [The legal system of women in Islam]. Sadra Publications. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1238901/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/ Murphy, K. R. (2018). Individual differences and organizational behavior. In Handbook of organizational Behavior (pp. 123–145). Routledge. DOI: https://doi.org/10.1234/abc123 Noorbala, R. (2011). Ravanshenasi-e din [Religious psychology]. University of Tehran Publications. [Persian] URL: https://www.gisoom.com/book/1758158/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%8C/ Pourranjbar, M., Khodadadi, M., & Fared Fathi, M. (2019). The correlation between sports participation, psychological well-being and physical complaints among students of Kerman University of Medical Sciences. Health Promotion Management, 8(1), 64-73. [Persian] URL: https://johpm.ir/browse.php?a_id=223&sid=1&slc_lang=fa
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78. DOI: https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68 Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069–1081. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069 Salarifar, M. (2018). Ravesh-e ravanshenakhti-ye hejab va efaf [Psychological method of hijab and modesty]. Seminary and University Research Institute. [Persian] URL: https://rihu.ac.ir/fa/book/36739/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%B9%D9%81%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8 Schwartz, S. H., & Colleagues. (2005). The impact of veiling on women's self-perception and goal setting. Journal of Social Psychology, 145(3), 345–360. DOI: https://doi.org/10.3200/SOCP.145.3.345-360 Seligman, M. E. (2004). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. Simon and Schuster. URL: https://www.academia.edu/download/58431400/authentic_happiness.pdf Shayestefard, M. (2020). Psychological investigation of dress differences in contemporary societies. Social Psychology Quarterly, 10(4), 78-95. [Persian] URL: https://civilica.com/p/185650/ Tabaraki, M. (2011). The role of hijab in mental health. Society's Word Journal, 1(2), 1-12. [Persian] URL: http://noo.rs/IcFjs Tamimi Amadi, A. (2005). Sharh Ghurar al-Hikam wa Durar al-Kalim [Commentary on Ghurar al-Hikam wa Durar al-Kalim] (J. al-Din Mohaddeth, Trans.). University of Tehran Publications. [Persian] URL: https://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=8369&Itemid=&lang=fa Tiggemann, M., & Slater, A. (2013). NetGirls: The Internet, Facebook, and body image concern in adolescent girls. International Journal of Eating Disorders, 46(6), 630–633. DOI: https://doi.org/10.1002/eat.22136 Walsh, F. (2016). Strengthening family resilience (3rd ed.). Guilford Press. URL: https://www.guilford.com/books/Strengthening-Family-Resilience/Froma-Walsh/9781462525830 Williams, J., Smith, A., & Brown, L. (2021). The impact of modest dress on women's academic and professional performance: A psychological perspective. Journal of Applied Psychology, 106(4), 512–525. DOI: https://doi.org/10.1037/apl0000812
