بازاندیشی در برنامه درسی علوم تجربی پایه هفتم (مبحث انرژی) براساس دو مولفه ساختار و انسجام دانش درون رشته ای و برون رشته ای از منظر چارچوب ایده های کلان
الموضوعات : پژوهش در برنامه ریزی درسی
شادی نصرتی
1
,
ابراهیم طلائی
2
,
جواد حاتمی
3
,
محمود مهرمحمدی
4
1 - دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 - دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3 - استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
4 - استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: ایده‌های کلان, انرژی, برنامه درسی علوم تجربی, ساختار و انسجام دانش درون‌رشته ای, ساختار و انسجام دانش برون‌رشته ای,
ملخص المقالة :
هدف این پژوهش، بررسی میزان تحقق دو ویژگی «انسجام و ساختار دانش درون‌رشته‌ای» و «انسجام و ساختار دانش برون‌رشته‌ای» در برنامه درسی قصدشده علوم تجربی پایه هفتم است. در گام نخست، با استفاده از روش مرور نظام‌مند و تحلیل محتوای کیفی، ۱۲۲۱ مطالعه مرتبط شناسایی شد. جستجو در پایگاه‌های Web of Science، Scopus و Google Scholar انجام گرفت و از کلیدواژه‌هایی نظیر core، key، essential، idea، understanding، concept، question و science به‌صورت ترکیب بولی استفاده شد پس از طی مراحل غربالگری براساس روش پریزما، ۳۰ مقاله با کیفیت روش‌شناختی مطلوب انتخاب و تحلیل شدند. تحلیل این مقالات منجر به استخراج چهار ویژگی اصلی برنامه درسی مبتنی بر ایده‌های کلان شامل:1-سازماندهی و انسجام دانش درون‌رشته‌ای2-سازماندهی و انسجام دانش برون‌رشته‌ای3-کاربرد و تأثیر اجتماعی (نافع بودن / زنده بودن)4-پویایی و نوآوری در یادگیری،گردید.از میان این ویژگی ها در این مقاله صرفا دو ویژگی مرتبط با انسجام مفهومی بررسی شده است. در گام دوم، برای تحلیل برنامه درسی علوم از روش تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار بهره گرفته شد. ابزار گردآوری داده‌ها، چک‌لیستی شامل 4 عنصر برنامه درسی و ۴ ویژگی کلیدی ایده‌های کلان بود و واحد تحلیل، کوچک‌ترین پاره معنایی مرتبط با این عناصر به‌شمار آمد. این پژوهش نشان داد که برنامه درسی علوم هفتم در مبحث انرژی، در تحقق دو ویژگی کلیدی ایده‌های کلان یعنی «انسجام درون‌رشته‌ای» و «انسجام برون‌رشته‌ای» بسیار محدود عمل کرده است. اهداف و محتوای کتاب عمدتاً فهرست‌محور و دانشی بوده و از پیوند مفهومی و میان‌رشته‌ای عمیق برخوردار نیستند. روش‌های تدریس و ارزشیابی نیز بیشتر سنتی و حفظی باقی مانده‌اند و فرصت یادگیری معنادار، کاربردی و پروژه‌ای برای دانش‌آموزان فراهم نمی‌کنند. بر این اساس، بازنگری در اهداف، نوآوری در تدریس و تحول در ارزشیابی برای حرکت به سوی برنامه درسی مبتنی بر ایده‌های کلان ضروری است.
Askew, M. (2013). Big ideas in primary mathematics: Issues and directions. Perspectives in Education, 31(3), 5–18.
Bell, T., Tymann, P., & Yehudai, A. (2018). The big ideas in computer science for K-12 curricula. Bulletin of EATCS, 1(124).
Bradley, J. D., & Moodley, K. (2017). Big ideas in school chemistry. African Journal of Research in Mathematics, Science and Technology Education, 21(2), 160–170. https://doi.org/10.1080/18117295.2017.1327239
Black, P., & Wiliam, D. (2018). Classroom assessment and pedagogy. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 25(6), 551–575.
Charles, R. (2005). Big ideas and understandings as the foundation for elementary and middle school mathematics. Journal of Education Leadership, 7(3), 9–24. https://www.jaymctighe.com/wp-content/uploads/2011/04/MATH-Big-Ideas_NCSM_Spr05v73p9-24.pdf
Chalmers, C., Carter, M., Cooper, T., & Nason, R. (2017). Implementing “Big Ideas” to Advance the Teaching and Learning of Science, Technology, Engineering, and Mathematics (STEM). International Journal of Science and Mathematics Education, 15(1), 25–43.
Clark, E. (1997). Designing and implementing an integrated curriculum: A student-centred approach. Brandon, Vermont: Holistic Education Press.
Clarke, D. M., Clarke, D. J., & Sullivan, P. (2012). Important ideas in mathematics: What are they and where do they come from? Australian Primary Mathematics Classroom, 17(3), 13–18.
Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107–115. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2007.04569.x
Harlen, W. (2013). Inquiry-based learning in science and mathematics. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 7(2), 9–33.
Harlen, W. (2015). Working with big ideas of science education. Trieste: The Science Education Programme (SEP) of IAP.
Harlen, W., Devés, R., Garza, G. F., Léna, P., Millar, R., Reiss, M., Rowell, P., & Yu, W. (2010). Principles and big ideas of science education. Hartfield, Herts: Association for Science Education College Lane.
Harlen, W., Devés, R., Garza, G. F., Léna, P., Millar, R., Reiss, M., Rowell, P., & Yu, W. (2015). Working with big ideas of science education. Hartfield, Herts: Association for Science Education College Lane.
Hiebert, J., & Carpenter, T. (1992). Learning and teaching with understanding. In D. A. Grouws (Ed.), Handbook of research on mathematics teaching and learning: A project of the National Council of Teachers of Mathematics (pp. 65–97). Macmillan Publishing Co, Inc.
Hsieh, H.-F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277–1288. https://doi.org/10.1177/1049732305276687
Kamali, A., et al. (1395). [منبع فارسی - ذکر در فهرست منابع فارسی]
King, C. (2001). Presenting the ‘Big Ideas’ of Science: Earth Science Examples. School Science Review, 83(303), 47–53.
Krajcik, J., & Delen, I. (2017). Engaging learners in STEM education. Estonian Journal of Education, 5(1). https://doi.org/10.12697/eha.2017.5.1.02b
Kuntze, S., Lerman, S., Murphy, B., Kurz-Milcke, E., Sillar, S., & Winbourne, P. (2011). Professional knowledge related to big ideas in mathematics – An empirical study with pre-service teachers. In M. Pytlak, T. Rowland, & Swoboda, E. (Eds.), Proceedings of the 7th Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (pp. 990–999). CERME.
Mayring, P. (2000). Qualitative content analysis. Forum Qualitative Social Research, 1(2), Article 20. https://doi.org/10.17169/fqs-1.2.1089
Metz, S. (2012). The Big Ideas of Science. The Science Teacher, 79(5), 6.
Monroe, M. C., & Krasny, M. E. (2015). Across the spectrum: Resources for environmental educators. Washington, DC: North American Association for Environmental Education (NAAEE).
Neuendorf, K. A. (2017). The content analysis guidebook (2nd ed.). Sage Publications.
Perkins, D. (2014). Future wise: Educating our children for a changing world. John Wiley & Sons.
Schifter, D., & Fosnot, C. (1993).
Siemon, D. (2008, December). Making connections: The ‘really big’ ideas in Number. Keynote presentation to the Annual Conference of the Mathematical Association of Victoria. Latrobe University.
Siemon, D. (2022). Teaching with the Big Ideas in Mathematics. In Issues in the Teaching of Mathematics. State of Victoria (Department of Education and Training).
Sullivan, P. (2011). Teaching mathematics: Using research-informed strategies. Australian Education Review No. 59. ACER.
Thuneberg, H., Salmi, H., Vainikainen, M. P., Hienonen, N., & Hautamäki, J. (2022). New curriculum towards big ideas in science education. Teachers and Teaching, 28(4), 440–460.
Toh, T. L., & Yeo, J. B. (Eds.). (2019). Big Ideas in Mathematics: Yearbook 2019, Association of Mathematics Educators. World Scientific.
Tsourlidaki, E., Sotiriou, S. A., & Doran, R. (2016). The “Big Ideas of Science” for the school classroom: Promoting interdisciplinary activities and the interconnection of the science subjects taught in primary and secondary education. Journal of Research in STEM Education, 2(2), 72–89. https://doi.org/10.51355/jstem.2016.23
Ulnicane, I. (2016). 'Grand Challenges' concept: A return of the 'big ideas' in science, technology and innovation policy? International Journal of Foresight and Innovation Policy, 11(1–3), 5–21.
Watson, A., Jones, K., & Pratt, D. (2013). Key ideas in teaching mathematics: Research-based guidance for ages 9–19. Oxford University Press.
Wintersgill, B., Brine, A., Cush, D., Francis, D., Freathy, R., Henchley, F., Holt, J., et al. (2017). Big Ideas for Religious Education. Exeter: University of Exeter.
Wiser, M., & Smith, C. L. (2008). How does cognitive development inform the choice of core ideas in the physical sciences? (Commissioned paper, National Research Council).
www.iea.nl
