ارزیابی جامع ریسک و پیامدهای محیط زیستی-اجتماعی حوادث مخازن ذخیره سوخت در پروژه‌های زیربنایی با استفاده از نرم‌افزار Phast (مطالعه موردی پروژه انتقال اضطراری آب اصفهان)

الموضوعات : Environmental impact assessment

زهرا جوهری ¹ , مریم نصری نصرآبادی ² , پروانه پیکانپورفرد ³

1 - 1- دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
2 -
3 - گروه مدیریت HSE، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاريخ الإرسال : 16 الخميس , ربيع الأول, 1446 تاريخ التأكيد : 14 الجمعة , رمضان, 1446 تاريخ الإصدار : 06 الثلاثاء , محرم, 1447

الکلمات المفتاحية: حوادث مخازن دیزل, نرم‌افزار Phast , راهبردهای مدیریت ریسک, پروژه انتقال آب اصفهان.,

ملخص المقالة :

این مطالعه به ارائه یک ارزیابی جامع از ریسک و پیامدهای محیط زیستی-اجتماعی مرتبط با حوادث مخازن ذخیره سوخت دیزل در پروژه انتقال اضطراری آب اصفهان پرداخته است. با استفاده از نرم‌افزار Phast، دو سناریو _شامل شکست کامل مخزن و سوراخ‌شدگی دیواره به قطر ۱۵۰ میلی‌متر _برای ارزیابی کمی و پیامدهای محیط زیستی-اجتماعی مدلسازی شدند. شبیه‌سازی‌های Phast، خطرات ناشی از پراکندگی، انفجار و آتش‌سوزی را مدلسازی کردند و نشان دادند که شکست کامل مخزن منجر به پراکندگی دیزل تا ۴۰۰ متر با حداکثر غلظت ۶۵,۰۰۰PPM ، فشارهای بیش از حد انفجار 0/02 تا 0/13 bar، و گسترش مناطق تابش آتش‌سوزی تا ۴۰۰ متر می‌شود. سناریوی سوراخ شدن ۱۵۰ میلی‌متری، پیامدهای موضعی‌تری را به همراه داشت، با پراکندگی محدود به ۹۰ متر و حداکثر غلظت ۱۰۰,۰۰۰ .PPM پیامدهای محیط زیستی شامل آلودگی احتمالی رودخانه ماربر و اراضی کشاورزی در شعاع ۱۵ کیلومتری است که ناشی از ترکیبات گوگردی دیزل است و قادر است به تولید SO₂  و باران اسیدی منجر شود. پیامدهای اجتماعی، که از طریق نقشه‌برداری GIS ارزیابی شدند، خطرات مستقیم حداقلی را برای سکونتگاه‌ها نشان می‌دهند، اما بر اثرات غیرمستقیم بر معیشت و زیرساخت‌ها تأکید دارند. یافته‌ها بر لزوم مهار نشت، پایش لحظه‌ای و مشارکت جامعه برای تضمین ایمنی و پایداری تأکید دارند که دارای پیامدهایی برای پروژه‌های مشابه در سطح جهانی است. براساس این مطالعه استراتژی‌های مدیریت ریسک برای افزایش ایمنی و انطباق با مقررات کارآمدتر است. یافته‌های این تحقیق به طراحی ایمن‌تر پروژه‌های زیربنایی و حفاظت از محیط زیست کمک کننده است.

المصادر:

Witlox, H. W., Fernández, M., Harper, M., Oke, A., Stene, J., & Xu, Y. (2018). Verification and validation of Phast consequence models for accidental releases of toxic or flammable chemicals to the atmosphere. Journal of loss prevention in the process industries, 55, 457-470.
‏ Center for Chemical Process Safety (CCPS). (2010). Guidelines for risk based process safety. John Wiley & Sons.
‏ Cheraghi, M., Bagherian-Sahlavani, A., Noori, H., & Mohammad-Fam, I. (2021). Evaluation of hazard distances related to toxic releases in a gas refinery: comparison of chemical exposure index and consequence modeling approaches. International journal of occupational safety and ergonomics, 27(3), 641-653.‏ [In Persian]
Hannun, R. M., & Razzaq, A. H. A. (2022). Air pollution resulted from coal, oil and gas firing in thermal power plants and treatment: A review. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. 1002 (1), 012008.
Khan, M., Zhang, Y., & Khan, S. (2025). Echoes of survival: climate change impact & typologies of adaptation among vulnerable communities toward climate-Induced food insecurity in Pakistan. Research on World Agricultural Economy, 290-318.
‏ Johnson, D. R. (2021). Integrated risk assessment and management methods are necessary for effective implementation of natural hazards policy. Risk Analysis, 41(7), 1240-1247.‏
Pouyakian, M., Ashouri, M., Eidani, S., Madvari, R. F., & Laal, F. (2023). A systematic review of consequence modeling studies of the process accidents in Iran from 2006 to 2022. Heliyon, 9(2).‏ [In Persian]
DNV. https://www.dnv.com/publications/dnv-annual-report-2020-199645/
Hameed, S. (2025). A Framework for Risk Management in Infrastructure Projects: A Case Study of Developing Countries. Dijlah Journal of Engineering Sciences ISSN: 3078-9664, e-ISSN: 3078-9656, 2(2).‏
Umar, H. A., Abdul Khanan, M. F., Ahmad, A., Sani, M. J., Abd Rahman, M. Z., & Abdul Rahman, A. (2019). Spatial database development for oil spills pollution affecting water quality system in Niger Delta. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 42, 645-657.
‏ Khanm, T., Kaman, Z. K., & Samsuddin, S. A. B. (2025). A Review of Social Impact Assessment (SIA) and Flood Risk: Recommendations for the Management of Dam Disaster. International Journal of Sustainable Development & Planning, 20(2).
‏ Barjoee, S. S., Elmi, M. R., Varaoon, V. T., Keykhosravi, S. S., & Karimi, F. (2022). Hazards of toluene storage tanks in a petrochemical plant: modeling effects, consequence analysis, and comparison of two modeling programs. Environmental Science and Pollution Research, 29(3), 4587-4615.
‏ Rashidi, S., & Varshosaz, K. (2023). Modeling and evaluation of the environmental consequences of fire in atmospheric storage tanks using PHAST software. Advances in Environmental Technology, 9(2), 153-164.
‏ Wais, T. Y., Namq, B. F., Najam, L. A., Khalaf, H. N. B., Gismelseed, A. M., Mansour, H., & Mostafa, M. Y. A. (2025). Natural and artificial radioactivity levels in the agricultural soil of lands near the Al-Kasak oil refinery, northern Iraq. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 334(2), 1471-1484.
‏ Yang, W., Gong, J., Wang, X., Bao, Z., Guo, Y., & Wu, Z. (2021). A Review on the Impact of SO2 on the Oxidation of NO, Hydrocarbons, and CO in Diesel Emission Control Catalysis. ACS Catalysis, 11(20), 12446-12468.‏
API. (2016). https://www.api.org/-/media/files/oil-and-natural-gas/pipeline/2016-api-aopl-annual-liquids-pipeline-safety-excellence-performance-report-strategic-plan.pdf.
EPA, 2018. https://search.epa.gov/epasearch/?querytext= Toxic+and+threatening+doses&areaname= &areacontacts=&areasearchurl= &typeofsearch=epa&result_template=#/