عشق در قابوسنامه و اخلاق ناصری با توجه به نظریۀ روان‌شناسی مثبت‌گرای سلیگمن
الموضوعات :فاطمه چهارمحالی 1 , نسرين قدمگاهي ثاني 2
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - استاديار گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامي، مشهد، ايران.
الکلمات المفتاحية: اخلاق ناصری, قابوسنامه, عشق, روان‌شناسی مثبت‌گرا, سلیگمن.,
ملخص المقالة :
قابوسنامه و اخلاق ناصری در فرهنگ و ادبیات فارسی، سرشار از نکته‌های اخلاقی، تربیتی و روان‌شناسی هستند؛ به‌طوری‌که در طی قرن‌ها همواره الگوی مردمان اين سرزمین بوده و هستند. یکی از موضوعات مشترک مباحث اخلاق ناصری و قابوسنامه عشق است که قابلیت بررسی و مقایسه را در چارچوب پژوهش‌های میان این دو اثر با روان‌شناسی مثبت‌گرا فراهم می‌کند. قابوسنامه و اخلاق ناصری درمورد عشق، دارای مشترکاتی هستند؛ همچنین مقايسه و تطبیق آثار این اندیشمندان با يافته‌های روان‌شناسی مثبت‌گرا هم بـرای معرفـی فرهنـگ غنـی ايرانی و هم برای آشکار کردن امتیازات آن بر روان‌شناسی مثبـت، امـری ضـروری و رسـالتی بالقوه است. تحلیل عشق در قابوسنامه و اخلاق ناصری براساس روان‌شناسی مثبت‌گرای سلیگمن ما را به دستاوردهای جدید رهنمون می‌کند. با توجه به نظریات این سه اندیشمند درمورد عشق، وجه مشترکِ همۀ آن‌ها این است که: عشق نیرویی است پیشرانِ تعالی (فردی، اخلاقی و هستی‌شناختی). و ترکیبِ این سه دیدگاه، تصویری جامع به دست می‌دهد که عشق را هم عامل سلامت روان و ارتباط اجتماعی، هم محرک فضائل اخلاقی و هم ضامن حرکت و پویایی جهان هستی می‌شناسد.
منابع
1. آتشین صدف، محمدرضا (1396). خوش بینی به خود از دیدگاه سلیمگن و بررسی آن از دیدگاه آموزه‌های دینی، پژوهشنامه سبک زندگی، شماره 4، صفحات 144ــ 127.
2. آیزنک، مایکل ( 1375). روان‌شناسی شـادی، ترجمة مهرداد فيروزبخت و خشایار بيگی، تهران: بدر.
3. ارسطاطالیس (1381). اخلاق نیکوماخس، ترجم سید ابوالقاسم پور حسینی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
4. اصغری مهر، فاطمه صغری و دیگران (1401). کسب رضایتمندی در مثنوی مولوی با رویکرد نظریه مثبت گرایی سلیگمن، مقاله علمی وزارت علوم، مجله پژوهش‌های بین رشته‌ای ادبی، سال چهارم، شماره 8، صفحات 29-1.
5. احیایی، ملیحه (1402). بررسی و تحلیل آیین کشورداری کی خسرو در شاهنامه فردوسی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا سلیگمن، مقاله علمی وزارت علوم، مجله آمایش سیاسی فضا، دوره ۶، (پیاپی ۲۱)، صفحات 88-69.
6. ثامنی کیوانی، فرناز؛ ترکمانی باراندوزی (1401). هشت کتاب سهراب سپهری و مثبت اندیشی از منظر سلیگمن، مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد، مجله زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد سنندج، سال چهارم، شماره 53، صفحات 108ــ 83.
7. حسینعلی زاده، آسیه (1401). تحلیل و بررسی مؤلفه‌های روان شناسی مثبت نگر در بوستان سعدی بر اساس نظریه مارتین سلیگمن. مجله پژوهش‌های معاصر در علوم و تحقیقات، سال چهارم، شماره ۴۴، صفحات 47-27.
8. رحيمی، س؛ برجعلی، ا؛ سهرابی، ف (1394). اثربخشی مداخلات روان‌شناسی مثبت‌گرا بر تاب‌آوری بيماران مبتلا به مولتيپل اسکلروزیس، پژوهشنامۀ روان‌شناسـی مثبت. شمارۀ دو.
9. ریاض، محمد (1985م). احوال و آثار و اشعار میر سید علی همدانی، لاهور.
10. ستاری، جلال (1374). عشق صوفیانه، تهران: مرکز.
11. سرکشیک، سید هادی و دیگران (1397)، سنخ شناسی از دیدگاه علامه طباطبایی و سلیگمن، اسلام و پژوهش‌های روان‌شناختی، سال چهارم، شماره 1 (پیاپی 9)، صفحات 37ــ 45.
12. سليگمن، مارتين (1388) .خوشبینی آموختـه شـده، ترجمۀ رامين کریمي و الهام. سادات افزار. تهران: بهار سبز.
13. سلیگمن، مارتین (1379). کودک مثبت‌گرا. ترجمۀ ناهيد ایران‌نژاد، تهران: دایره.
14. صفری، مریم و دیگران (1402). مطالعه تطبیقی شاخصه‌های نظریه بهزیستی در غزلیّات حافظ بر پایه روان شناسی مثبت نگر سلیگمن، مقاله علمی وزارت علوم، شماره 72، صفحات 78ــ 63.
15. طوسی، نصیرالدین (1387). اخلاق ناصری، (به تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری)، چاپ ششم، تهران: خوارزمی.
16. علینقی لنگری، حمیده (1397). تحلیل شخصیت گرد آفرید بارویکرد روان شناسی مثبت نگر، مجله زن و فرهنگ، سال دهم، شماره ۳۸، صفحات 116-109.
17. عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر (1335 ش). قابوسنامه، با تصحیح و حواشی: دکتر امین عبدالمجید بدوی، کتاب‌فروشی ابن سینا.
18. کار، آلان (1387). روان‌شناسی مثبت علم شادمانی و نیرومندی انسان. ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند. چاپ اول. تهران: سخن .
19. کریمی، رامین (1388). مارتین سلیگمن (نظریۀ درماندگی آموخته شده و روان شناسی مثبت نگر). تهران: دانژه.
20. مولوی، جلال الدین، محمد بلخی (1387). غزلیات شمس تبریز، جلد دوم، محمدرضا شفیعی کدکنی، دو جلدی، تهران: سخن
21. ميرشاه جعفري، ابراهيم، محمدرضا عابدی و هدایت‌الله دریکوندی (1381). شادمانی و عوامل مؤثر بر آن، تازه‌های علوم شناختی. شماره سه، صص 50-58.
22. ناتانيل، براندن (1388). روان‌شناسی حرمت نفـس. ترجمۀ جمال هاشمی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
23. هدفيلد (1372). اخلاق و روان. ترجمة علي پریور. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
