واکاوی چالش‌ها و راهکارهای تقویت و تربیت ارزش‌های دینی و ملی در خانواده‌های ایرانی - اسلامی در عصر دیجیتال؛ با تأکید بر رویکرد کیفی
الموضوعات : روانشناسی مثبت نگر اسلامیعلی اکبر دولتی 1 , فاطمه اکبری 2
1 - استادیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665 تهران، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی، گروه علوم تربیتی پردیس الزهرا، دانشگاه فرهنگیان، ایران
الکلمات المفتاحية: تقویت و تربیت, ارزش‌های دینی و ملی, خانواده, عصر دیجیتال, تحلیل کیفی.,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف واکاوی چالش‌ها و فرصت‌های تقویت و تربیت ارزش‌های دینی و ملی در خانواده‌های ایرانی – اسلامی در عصر دیجیتال، با رویکردی کیفی و استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را اساتید دانشگاه‌های استان سمنان تشکیل دادند که با روش نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌ای انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که خانواده، به عنوان مهم‌ترین نهاد تربیتی، در عصر دیجیتال با چالش‌هایی نظیر تأثیر رسانه‌های اجتماعی و محتوای نامناسب مواجه است، در حالی که رسانه‌ها، به ویژه سینما، با تولید محتوای هدفمند و الگوهای مثبت، می‌توانند نقش بسزایی در تقویت ارزش‌ها ایفا کنند. همچنین، دولت با حمایت‌های مالی، سرمایه‌گذاری در آموزش، و تدوین قوانین مناسب، می‌تواند زمینه را برای تربیت نسلی آگاه و پایبند به هویت دینی و ملی فراهم کند. در نهایت، همکاری و هماهنگی بین خانواده، رسانه‌ها و دولت، همراه با کنترل و هدایت هوشمندانه استفاده از تکنولوژی، برای تقویت ارزش‌ها ضروری است.
ابوالقاسمی، محمود، نوروزی، عباسعلی، و طالب زاده نوبریان، محسن. (1392). تاثیر اینترنت بر ارزش های خانواده: از منظر هویت دینی و ملی. مطالعات ملی، 14(3 (55))، 3-24. SID. https://sid.ir/paper/470081/fa
امیری، س (1401). بررسی نقش روابط عاطفی بین فرزندان و والدین در پیشگیری از ناهنجاری های اجتماعی. مجله خانواده درمانی کاربردی، 4(3)، 548-.568. doi: 10.22034/afj.2024.395748.2039
تاک، افتخاری، راهله، قراعینی‌نژاد و، کبری. (1402). اینترنت به منزله ی چالش یا فرصت در نظام آموزشی ایران. کنفرانس ملی مدیریت، روان شناسی و علوم رفتاری، 6(6)، 1457-1466.
دارابی، معصومه و قربانی، محمد مهدی. (1403). فرصت‌ها و چالش‌های دین در رسانه‌های نوین با تأکید بر اینستاگرام. مطالعات دینی رسانه، 6(21)، 142_169. doi: 10.22034/jmrs.2024.208155
سلمانی اردانی، محمدعلی. (1401). تاثیر ارزش های دینی . معنوی بر توسعه برنامه درسی هویت ساز دینی ادراک شده( موردمطالعه دیدگاه دبیران متوسطه شهر اصفهان). 2(1)، 1-11.
شریفی زارچی، رضوانی، سیده زینب. (1398). تحکیم خانواده از منظر اسلام در فرایند جهانی شدن، چالش‌ها و راهکارها. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده. 8(4)، 39-87.
قائدرحمتی، تبار، ت. (1401). تبیین رابطه آموزش سواد رسانه ای با خلاقیت و توسعه یادگیری الکترونیکی دانش آموزان (مطالعه موردی: شهر دورود). دانش شناسی، 15(57), 62-73. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20082754.1401.15.57.5.1
ملکی، امیر، عباسی، آمنه، صادقی، رسول، و بالاخانی، قادر. (1400). تحلیل چندسطحی عوامل مؤثر بر ارزش های خانوادگی در ایران. مطالعات ملی، 22(4 (پیاپی 88) )، 163-185. SID. https://sid.ir/paper/413516/fa
موردی: شهر دورود). دانش شناسی،15(51)68-10. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20082754.1401.15.57.5.1
نادری، مژگان، حسینی، سیدحمید، و شرعیاتی، فاطمه. (1401). بررسی عوامل تقویت وتثبیت جایگاه خانواده و تاثیر آن بر تعالی جامعه اسلامی از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 6(3 )، 42-53. SID. https://sid.ir/paper/1115491/fa
نوری گلجائی، عبدالله و ستوده، محمد. (1396). راهبردهای استفاده از فرصت‌ها، کنترل و کاهش تهدیدهای سیاسی جهان اسلام از منظر آیت‌الله خامنه‌ای. علوم سیاسی. 20(شماره 79 - پاییز 96).
نیازی محسن، مزروعی اسماعیل و، آقابزرگی زاده شیوا. (2021). تدوین سناریوهای آیندۀ ارزش های خانواده در ایران با استفاده از سناریو ویزارد. (10)18، 83-89.
Abdollahi E, Taher M. The Effectiveness of Parenting Skills Training on Emotional-Behavioral Problems and Parent-Child Relationships. J Child Ment Health 2020; 6 (4) :290-304. URL: http://childmentalhealth.ir/article-1-706-en.html
Al-Zaman, M. S. (2022). Social mediatization of religion: islamic videos on YouTube. Heliyon, 8(3).
Bozzola, E., Spina, G., Agostiniani, R., Barni, S., Russo, R., Scarpato, E., & Staiano, A. (2022). The use of social media in children and adolescents: Scoping review on the potential risks. International journal of environmental research and public health, 19(16), 9960.
Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory. Sage.
Criollo-C, S., Guerrero-Arias, A., Jaramillo-Alcázar, Á., & Luján-Mora, S. (2021). Mobile learning technologies for education: Benefits and pending issues. Applied Sciences, 11(9), 4111.
Hanum, A. M., Simanjuntak, M. B., Mayuni, I., & Zuriyati, Z. (2022, May). The meaning of family love in family film. In Prosiding Seminar Nasional Inovasi Pendidikan.
Kaplan, İ., & Yuksel, A. H. (2023). Religious Language on Social Media: Perspectives of Content Producers and Users. Journal of Media and Religion Studies, 6(2), 167-185. https://doi.org/10.47951/mediad.1393850
Karim, S., Choukas-Bradley, S., Radovic, A., Roberts, S. R., Maheux, A. J., & Escobar-Viera, C. G. (2022). Support over social media among socially isolated sexual and gender minority youth in rural US during the COVID-19 pandemic: opportunities for intervention research. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(23), 15611.
Kim, S. S., & Kim, S. S. (2021). Perceived values of TV drama, audience involvement, and behavioral intention in film tourism. In Visual Media and Tourism (pp. 51-64). Routledge.
Muftah, M. (2024). Impact of social media on learning English language during the COVID-19 pandemic. PSU Research Review, 8(1), 211-226.
Noviana, D. A., & Simanjuntak, M. B. (2022). Representation of The Impact Of Social Gap That Affects Moral Values In The Film" Parasite". LITERACY: International Scientific Journals of Social, Education, Humanities, 1(2), 69-82.
Petty, N. J., Thomson, O. P., & Stew, G. (2012). Ready for a paradigm shift? Part 2: Introducing qualitative research methodologies and methods. Manual therapy, 1 17(5), 378-384.
Qorib, M., & Afandi, A. (2024). Implementing prophetic values in the islamic life guidelines for Muhammadiyah citizens: A qualitative analysis for transforming science and technology. MIQOT: Jurnal Ilmu-ilmu Keislaman, 48(1), 1-24.
Sujarwoto, Saputri, R. A. M., & Yumarni, T. (2023). Social media addiction and mental health among university students during the COVID-19 pandemic in Indonesia. International journal of mental health and addiction, 21(1), 96-110.
