آینده‌پژوهشی تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین عوامل مؤثر بر ترویج و ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست در سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران
الموضوعات :
حسین حمزوی
1
,
محمدجواد کاملی
2
,
جمشید صالحی صدقیانی
3
1 - کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه منابع انسانی، دانشکده منابع سازمانی، دانشگاه علوم انتظامی، تهران، ایران.
3 - استاد گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: محیط‌زیست, فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست, فرهنگ محیط‌زیستی, سازمان‌های دولتی, آینده‌پژوهشی.,
ملخص المقالة :
هدف از انجام این پژوهش، آینده‌پژوهشی تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین عوامل مؤثر بر ترویج و ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست در سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران بود. پژوهش حاضر از نظر روش انجام، بر پایه تحلیل ماتریس اثرات متقابل ساختاری با رویکرد آینده‌پژوهشی راهبردی و از نظر هدف، از نوع توسعه‌ای-کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش از 23 نفر از خبرگان شامل اساتید دانشگاهی و مدیران عالی سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران به روش هدفمند تشکیل شده است. داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبه ساختاریافته و پرسشنامه کیفی امتیازدهی از صفر تا سه طبق ماتریس اثرات متقابل ساختاری جمع‌آوری شده و با نرم‌افزار آماری میک‌مک تجزیه و تحلیل شده‌اند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که عوامل گنجاندن استانداردها و الزامات محیط‌زیستی در شرح وظایف شغلی منابع انسانی، تدوین و بکارگیری دستورالعمل‌های محیط‌زیستی در مدیریت منابع انسانی و سازمانی، تشویق و پاداش‌دهی به رفتارهای دوستدار محیط‌زیست در سازمان، بهره‌گیری از فناوری‌های پاک و تجدیدپذیر در فعالیت‌های سازمانی به عنوان عوامل تأثیرگذار (نفوذ) هستند. نتایج این پژوهش نشان داد که ترویج و ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست در سازمان‌های دولتی ج.ا.ایران مستلزم تقویت عوامل تأثیرگذار مانند الزامات محیط‌زیستی در منابع انسانی و فناوری‌های پاک، پشتیبانی از عوامل تأثیرپذیر نظیر بودجه، زیرساخت و سیاست‌گذاری، و بهره‌گیری هم‌زمان از عوامل مستقل چون شفافیت و همکاری بین‌بخشی در تعامل با سایر مؤلفه‌هاست.
Al Doghan, M. A., Abdelwahed, N. A. A., Soomro, B. A., & Ali Alayis, M. M. H. (2022). Organizational environmental culture, environmental sustainability and performance: the mediating role of green HRM and green innovation. Sustainability, 14(12), 7510. https://doi.org/10.3390/su14127510
Apanasyuk, L. A., Lisitzina, T. B., Zakirova, C. S., Baranova, N. V., Nizamutdinova, G. F., Torkunova, J. V., ... & Buslaev, S. I. (2019). Factors and conditions of student environmental culture forming in the system of ecological education. Ekoloji Dergisi, (107). https://doi.org/10.18510/hssr.2019.74163
Bakhshizadeh Borj, K. , Hamzavi, H. and Jamali, M. (2025). Identifying and prioritizing drivers for optimizing the sustainable value chain of Iran's petrochemical industry with a strategic foresight approach. Strategic Value Chain Management, 1(3), 1-26. doi: 10.22075/svcm.2025.36996.1024 . [In Persian]
Bakhshizadeh Borj, K., Hamzavi, H., Jamali, M.A. (2024). Identifying and prioritizing drivers for improving and developing green management processes in Iranian oil and gas industry projects. Environmental Management and Law, 3 (2), 74-93. https://sanad.iau.ir/Journal/jeml/Article/1209958 . [In Persian]
d'Acunto, D., Filieri, R., & Amato, S. (2023). Hotels’ environmentally-framed eWOM. The moderating role of environmental culture. Tourism Management, 98, 104776. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2023.104776
Eshaghi Gordji, M., Zarei, A. A., Hamzavi, H., Asadbak, M., & Mohammadi Shir Kalai, H. A. (2024). Prioritizing Environmental Policy Issues of the Islamic Republic of Iran. Governance and Development Journal, 4(1), 74-92.doi: 10.22111/jipaa.2024.447250.1166. [In Persian]
González-Ordóñez, A. I. (2024). Environmental values, environmental culture and business sustainability. Revista Científica Episteme & Praxis, 2(2), 26-33. https://doi.org/10.62451/rep.v2i2.47
Hamzavi, H. , Hemmatifar, M. , fotovat, B. and Hosseini, S. M. (2025). Identifying and prioritizing strategic drivers for developing behavioral competencies of Generation Z employees in government organizations with a futures research approach. Comparative Public Administration, 3(1). doi: 10.22098/cpa.2025.17291.1068 . [In Persian]
Hemmati, Z. , Rezaei, M. and Shobeiri, S. M. (2024). Qualitative study of Determinants of Environmental Culture. Quarterly Journal of Social Development (Previously Human Development), 18(4), 67-92. doi: 10.22055/qjsd.2023.39325.2559 . [In Persian]
Lapatinas, A., Litina, A., & Zanaj, S. (2021). The impact of economic complexity on the formation of environmental culture. Sustainability, 13(2), 870. https://doi.org/10.3390/su13020870
Lapatinas, A., Litina, A., & Zanaj, S. (2021). The impact of economic complexity on the formation of environmental culture. Sustainability, 13(2), 870. https://doi.org/10.3390/su13020870
Long, H. (2022). Analysis of the key factors of ecological environment protection in the national economic sustainable development goals. Journal of Environmental and Public Health, 2022(1), 3593587. https://doi.org/10.1155/2022/3593587
Moladoost, K., & Shahmoradi, M. (2021). Identification and Analysis of Factors Affecting the Institutionalization of Environmental Culture in Sports. Environment and Interdisciplinary Development, 6(73), 63-75. https://doi.org/10.22034/envj.2021.309552.1148 . [In Persian]
Pourmirza, S. , Bahrami, S. and Eydi, H. (2021). Investigating the Factors Affecting the Improvement of the Health, Safety and Environmental Culture in Sports Facilities. Journals of Environmental Education and Sustainable Development, 9(2), 83-96. doi: 10.30473/ee.2021.7538 . [In Persian]
Ramezani Ghavamabadi, M.H. (2013). Strategic Review of Environmental Protection Education in Iran: Necessities Bottlenecks. Strategy, 21(4), 233-257. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.10283102.1391.21.4.6.4
Rezaei Manesh, B., Hamzavi, H. & Marziyeh Hosseini, S. (2025). Identifying and Prioritizing Drivers for Optimizing Sustainable Performance of Oil, Gas, and Petrochemical Organizations with a Futures Research Approach. Modern Research in Performance Evaluation, 4(1), 11-26. doi: 10.22105/mrpe.2025.506185.1146[In Persian]
Sabherwal, A., Shreedhar, G., & Reader, T. W. (2025). Cultural shift for pro-environmental behavioural change: Developing and validating the Environmental Culture in Organisations (ECO) Scale. Journal of Environmental Psychology, 102597. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2025.102597
Salahi Aliae, V. (2025). The role of organizations and institutions in environmental development and protection: A legal study with emphasis on Iranian laws. First National Congress of Sustainable Development and Social Responsibilities: Challenges and Solutions. Shiraz, https://civilica.com/doc/2169942 . [In Persian]
Salehi Sadaghyani, J., Hamzavi, H., & Asadi, F. (2025). Identifying and ranking the drivers for improving the human capital performance evaluation system in government organizations in the Republic of Iran. Modern Research in Performance Evaluation. doi: 10.22105/mrpe.2025.509270.1149. [In Persian]
Scannell, J. W., Scannell, D. L., & McIlwain, C. D. (2019). Re-Humanizing an Environmental Protection Culture: A Case Study of Integrating Multiple Perspectives in Achieving Environmental Behaviour Change in a Regulated Industry Sector. In The Human Sustainable City (pp. 519-539). http://dx.doi.org/10.1016/B978-0-12-813130-5.00008-4
Spínola, H. (2021). Environmental culture and education: A new conceptual framework. Creative Education, 12(5), 983-998. https://doi.org/10.4236/ce.2021.125072
Yusof, N., Said, I., Osman, Z., & Daud, M. C. (2010). Are resort operators in the ecotourism area demanding an environmental protection culture? The case of Lake Kenyir, Malaysia. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 139, 183-193. https://doi.org/10.2495/st100161
