واکاوی آموزه‌های عرفانی و اعتقادی در آثار حکیم نزاری قهستانی

الموضوعات :

رحیمه سیفی ¹ , حسینقلی صیادی ² , رضا آقایاری¬زاهد ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.

تاريخ الإرسال : 12 الخميس , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 03 السبت , صفر, 1445 تاريخ الإصدار : 21 الثلاثاء , ذو الحجة, 1446

الکلمات المفتاحية: حکیم نزاری, آموزه‌ها, عرفانی, اعتقادی, شیعه¬نگری, قهستان.,

ملخص المقالة :

حکیم نزاری قهستانی از جمله شاعران بلندآوازه در قهستان است که در قرن هفتم و هشتم از جایگاه ویژه¬ای برخوردار بوده است. نزاری با توجه ‌به زمینه‌های زندگی شخصی خود و اوضاع نابسامان جامعه خویش، افکار و اندیشه‌های خود را در قالب غزلیات، قصیده و رباعیات در اختیار مخاطبان قرارداده¬است. این مقاله نیز به واکاوی آموزه‌های عرفانی و اعتقادی در آثار حکیم نزاری می¬پردازد و مسائلی چون اخلاص، خداوند، حضرت محمد(ص)، امامت، قیامت و غیره را بررسی-می¬کند. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و اسنادی - کتابخانه‌ای است. بدین‌گونه که ابتدا کتب، پایان‌نامه و مقالاتی که در باب زندگی و افکار حکیم نزاری را بررسی و بعد از مطالعه این موارد، فیش‌برداری از نکات و مفاهیم لازم انجام¬شد. در مرحله بعدی به¬صورت خاص آثار مرتبط با آموزه¬های عرفانی و اعتقادی مورد بررسی قرارگرفت. یافته¬های تحقیق حاکی از آن است که نزاری در اشعار خود به مقوله¬های مختلف عرفانی و اعتقادی توجه ویژه¬ای داشته¬است. از جمله یکی از مهم‌ترین مضامین اعتقادی که نزاری از آن در غزلیاتش استفاده¬کرده، اعتقاد به خداوند متعال است. کلیدواژه‌ها: حکیم نزاری، آموزه‌ها، عرفانی، اعتقادی، شیعه¬نگری، قهستان.

المصادر:

منابع و مآخذ
1-بایبوردی، چنگیز غلامعلی. (1370). زندگی و آثار نزاری. ترجمة مهناز صدری. تهران: علمی.
2- بایبوردی، چنگیز غلامعلی. (1391). سفرنامه. به اهتمام محمود رفیعی. تهران: هیرمند.
3- بهنام فر، محمد. (1392). وی دل مولانا: دریافتهای عرفانی مولوی از آیات قرآن در مثنوی. مشهد: آستان قدس رضوی.
4- فروزانفر، بدیع¬الزمان. (1374). شرح مثنوی شریف. 3 جلد. تهران: زوار.
5- نزاری قهستانی، سعدالدین بن شمس‌الدین. (1371). دیوان حکیم نزاری قهستانی. تصحیح مظاهر مصفا. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
6- ------------------------. (1371). دیوان غزلیات. 1 جلد. تهران: انتشارات علمی.
7- ------------------------. (1392)، ادب نامه. به کوشش محمود رفیعی. تهران: هیرمند
8- یثربی، سید یحیی. (1384). عرفان نظری. قم: بوستان کتاب.
مقاله‌ها
1-الهی زاده، محمدحسین. (1393). اهل¬بیت(ع) در شعر نزاری. مقاله ارائه شده در همایش ملی نقد و تحلیل زندگی، شعر و اندیشه حکیم نزاری قهستانی. بیرجند.
2- بهنام فر، محمد. (1393). چکیده مقالات همایش ملی نقدوتحلیل زندگی، شعر و اندیشۀ حکیم نزاری قهستانی. تصحیح حامد نوروزی، و کلثوم قربانی جویباری. بیرجند: چهار درخت.
3- بهنام فر، محمد، و جلیلی، حمیده. (1393). تجلی عشق در شعر حکیم نزاری قهستانی. همایش ملی نقد و تحلیل زندگی، شعر و اندیشه حکیم نزاری قهستانی https://sid.ir/paper/859386/fa
4- تجلی اردکانی، اطهر و محمدی، محمدعلی و عربی، فیروزه. (1393). امامت و تعلیم در شعر ناصرخسرو و نزاری قهستانی، مجموعه مقالات همایش همایش ملی نقد و تحلیل زندگی، شعر و اندیشۀ حکیم نزاری قهستانی. بیرجند: نشر چهار درخت. صص 91 119.
5- رضایی، پروین. (1400). آموزه های تعلیمی- اخلاقی در غزلیات حکیم نزاری قهستانی. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. 50(13)، صص 1-30.
6- صفیان بلداجی، یوسف و یلمه‏ها، احمدرضا و رادمنش، عطامحمّد. (1399). علل و انگیزه‌های کاربرد مضامین تعلیمی در منظومه غنایی ازهر و مزهر نزاری قهستانی. پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، 12(45)، صص 77-106.
7- علیاری، شمسی. (1394). بررسی و پژوهشی در مذهب و عقاید نزاری قهستانی، مجموعۀ مقالههای دهمین همایش بینالمللی ترویج زبان و ادب فارسی، بازیابی شده از https://www.sid.ir/paper/851299/fa
8- مجتهدزاده، علیرضا. (1345). نزاری قهستانی. پژوهشنامه جامع علوم انسانی، 1(8)، صص 298-315.
پایان‌نامه
1-بیکی، شکرالله. (1393). «تحلیل محتوایی غزلیات حکیم نزاری». زینب نوروزی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه بیرجند. گنج.
https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ada3dde51e087b5b98f872ae4161ccc