توسعه گردشگری ادبی همدان و نقش باباطاهر عریان در گسترش آن
الموضوعات :معصومه بختیاری 1 , معصومه خدادادی 2 , طاهره خبازی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: اصفهان, کوه صفه, شاه دژ, اسماعیلیان, احمد بن عبدالملک عطاش, گردشگری صفه,
ملخص المقالة :
باباطاهر عریان، شاعر و عارف برجسته قرن چهارم و پنجم هجری، نماد ادبی همدان است که در توسعه گردشگری، به‌ویژه گردشگری ادبی، نقش مهمی دارد. بقعه باباطاهر، واقع در میدان باباطاهر همدان، توسط محسن فروغی (۱۳۴۴) طراحی و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. معماری این بنا، تلفیقی از سبک‌های سنتی (قرن 7 و 8 هـ) و مدرن، از پربازدید‌ترین جاذبه‌های همدان است و سالانه گردشگران بسیاری را جذب می‌کند. دوبیتی‌های حک‌شده بر سنگ‌های مرمر و فضای معنوی، تجربه‌ای ادبی و عرفانی فراهم می‌آورد. این بنا هویت فرهنگی همدان را تقویت کرده و با جذب گردشگر، به اقتصاد محلی از طریق فرصت‌های شغلی مانند فروش صنایع‌دستی کمک می‌کند. نزدیکی به جاذبه‌هایی مانند گنبد علویان و تپه هگمتانه، آن را مقصدی مکمل در گردشگری تبدیل کرده است. در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی، اهمیت بنا در گردشگری ادبی، چالش‌ها و فرصت‌ها بررسی می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد توسعه زیرساخت‌های گردشگری، برگزاری جشنواره‌های ادبی و بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی می‌تواند تأثیر این جاذبه را تقویت کند.
1- باباطاهر (1366). دیوان دوبیتی‌های باباطاهر، به کوشش: عزیز الله کاسب. تهران: رشیدیه.
براون، ادوارد (1341). تاریخ ادبیات ایران. ترجمه: فتح‌الله مجتبائی، تهران: مروارید.
2- بیات، ناصر و اسدی، علیرضا(1396)، چالش‌ها و رهیافت‌های توسعه گردشگری ادبی در ایران، فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی، دوره: 8، شماره: 1.
3- سجادی، سید ضیاءالدین (1373). مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف. تهران: اساطیر. صفا، ذبیح‌الله (1372). تاریخ ادبیات ایران. تهران: فردوس
4- رنجبران و غفاری و تسلیمی بابلی، (1398)، «تبیین تأثیر ریسک درک شده گردشگر بر تمایل به بازدید مجدد از مقصد گردشگری با نقش میانجی تصویر مقصد گردشگری»، مجله مطالعات مدیریت گردشگری، 14 (46)، 134- 164.
5- فخرایی، مصطفی (1384). زندگی و آثار باباطاهر. تهران: تیرگان
6- قاسمی، تارا؛ امینی، الهام؛ مدیری، آتوسا (1397). طراحی بافت تاریخی شهر تهران با رویکرد گردشگری ادبی: نمونه موردی: حصار ناصری شهر تهران. مجله مطالعات ساختار و کارکرد شهری، سال 5، شماره 16.
7- قربان زاده، داود؛ سعیدنیا، حمیدرضا؛ راه حق، عاطفه (1401). «بررسی اثر تجربه کیفیت در مورد نیات رفتاری گردشگران در بازدید از مقاصد گردشگری» برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 9(35)، 262- 242
8- کروبی، مهدی؛ وفایی، زهرا؛ سیدی، فاطمه (1396). «عوامل مؤثر بر رضایت کلی با نقش میانجی ارزش ویژه برند مقصد گردشگری: بازدید گردشگران از کاخ گلستان تهران»، مجله گردشگری توسعه، 6(10)، 1-22.
9- موحد، علی؛ رضایی، ناصر؛ گراوندی، فریبا (1402). «تحلیل ظرفیت‌های محیطی گردشگری ادبی برای توسعه گردشگری شهری: مطالعه موردی: شهر تهران»، مجله گردشگری شهری، دوره 10، شماره 3.
10- ایرنا (1401). «آمار بازدیدکنندگان نوروزی از جاذبه‌های همدان». قابل دسترسی در وب‌سایت ایرنا.
11- سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایران (1376). ثبت بقعه باباطاهر در فهرست آثار ملی، شماره 1870.
12- فروغی، محسن (1344). اسناد طراحی بقعه باباطاهر (نقل‌شده در آرشیو سازمان میراث فرهنگی).
13- مقصود، جواد (1350). شرح احوال باباطاهر. تهران: انجمن آثار ملی.
14- Andersen, H. C., & Robinson, M. (2002). Literature and tourism: Reading and writing tourism texts. London: Continuum.
15- Yiannakis, J.N., Davies, A. (2012) Diversifying rural economies through literary tourism: Areview of literary tourism in Western Australia. Journal of Heritage Tourism 7 (1), 33–44.
16- Smith, Melanie; MacLeod, Nicola; Hart Robertson, Margaret. (2010). Key Concepts in Tourist.Studies SAGE Publication.
17- Herbert, D. (2001). Literary places, tourism and the heritage experience. Annals of Tourism Research, 28(2), pp. 312–333.
