مدل یابی ادراک استرس براساس حمایت‌ اجتماعی و باورهای فراشناختی با میانجیگری انعطاف ‌پذیری ‌شناختی در بازماندگان کرونا

الموضوعات :

مهرناز رونق ششکلانی ¹ , مالک میرهاشمی ² , افسانه طاهری ³

1 - دانشگاه ازاد اسلامي واحد رودهن
2 - هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی
3 - استادیار گروه روانشناسی دانشگاه ازاد رودهن

تاريخ الإرسال : 19 الأربعاء , رمضان, 1446 تاريخ التأكيد : 07 الأربعاء , محرم, 1447 تاريخ الإصدار : 22 السبت , صفر, 1447

الکلمات المفتاحية: استرس, حمایت اجتماعی, باورهای فراشناختی, ‌انعطاف ‌پذیری شناختی, بازماندگان کرونا,

ملخص المقالة :

با در نظر گرفتن متغیرهای ویژگی‌های روانشناختی پایدار بر سطوح درک شده استرس و درک ما از خطر احتمالی و عوامل محافظتی برای استرس ادراک شده می‌تواند به افراد کمک کند.هدف این پژوهش پیش بینی ادراک استرس براساس حمایت‌ اجتماعی ادراك شده و باورهاي فراشناختي با میانجیگریانعطاف‌پذيري شناختی پدر بازماندگان کرونا بود. براساس نوع همبستگی و نمونه‌ گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب نمونه200 از بین جامعه آماری از دانشجویان در سال 1402-1401 در دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان تهران برآورد شد. ابزار انداه‌گیری متغیرها عبارتند بودند: پرسشنامه استرس ادراک شده(PSS، 1994)، پرسشنامه انعطاف ‌پذیری ‌شناختی (CFI، 2010)،پرسشنامه استاندارد حمایت ‌اجتماعی ادراک شده (MSPSS، 1988) و پرسشنامه باورهای فراشناختی (MCQ، 2006) که از روی دانشجویان اجراء شدند. داده‌ها نشان داد که ضریب مسیربین حمایت‌ اجتماعی ادراک شده، باورهای فراشناخت و انعطاف ‌پذیری ‌شناختی بر ادراک استرس در مدل معنادار بودند. مقدار ضریب استاندارد بتا بین دو متغیر برابر 442/0- است. ضریبمسیر اصلی بین حمایت‌ اجتماعی با انعطاف ‌پذیری ‌شناختی برابر 08/0 بوده و در در سطح 05/0 معنادار نیست. ضریب غیرمستقیم حمایت‌ اجتماعی بر استرس ادراک شده از طریق متغیرانعطاف ‌پذیری ‌شناختی برابر 035/0- بوده و از نظر اماری معنادار نیست. مدل کلی با داده‌های تجربی برازش دارد. پیش بینیاسترس ادراک شده در دوران بیماری کرونا با در نظر گرفتن ویژگی ‌های روانشناختی نشان داد که بحران کرونا به عنوان یک تجربه استرس‌زا در بین شرکت کنندگان بود و با عوامل محافظتیسلامت روان را کمک کرد.

المصادر:

بشارت، م. ع. (1398). مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده: پرسشنامه، روش اجرا و نمره ‎گذاری. فصلنامه روانشناسی تحولی، 15 (60)، 336-338.
بهروزی، ن،. شهنی ییالق، م،. پورسید، س م. (1391). رابطه کمال گرایی، استرس ادراک شده و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی. راهبرد فرهنگ، 20، 5، 83-102.
فاضلی راد، ه.، پیرزاده، م.، بروکی میلان، ب.، نوری قاسم آبادی، ر. (1403). بررسی روابط ساختاری سه‌گانه تاریک شخصیت و پرستش افراد مشهور با تأکید بر نقش میانجی دشواری در تنظیم هیجان. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 14(54)، 15-28.
سپهری، ف.، بادامی، ر.، مشکاتی، ز. (1403). روانسنجی نسخه فارسی دو پرسش‌نامه باور‌ فراشناخت و فرایند فراشناخت در ورزش. مطالعات روان‌شناسی ورزشی، 13(47)، 99-122. doi: 10.22089/spsyj.2024.15106.2413
یوسفی ف. (1385). بررسی رابطه راهبردهای شناختی تنظیم هیجان با افسردگی و اضطراب در دانش‌آموزان مراکز راهنمایی استعدادهای درخشان. فصلنامه كودكان استثنايي، ۶ (۴) :۸۷۱-۸۹۲.
Acoba, E. F. (2024). Social support and mental health: the mediating role of perceived stress. Frontiers in Psychology, 15, 1330720. doi: 10.3389/fpsyg.2024.1330720.
Akbari, M., Spada, M. M., Nikčević, A. V., & Zamani, E. (2021). The relationship between fear of COVID‐19 and health anxiety among families with COVID‐19 infected: The mediating role of metacognitions, intolerance of uncertainty and emotion regulation. Clinical Psychology & Psychotherapy, 28(6), 1354-1366. doi: 10.1002/cpp.2628.
Alfaro Vasquez, R., Carranza Esteban, R. F., Mamani-Benito, O., & Caycho-Rodríguez, T. (2022). Examining academic self-efficacy and perceived social support as predictors for coping with stress in Peruvian University students. Frontiers in Education, doi.org/10.3389/feduc.2022.881455.
Arslan, G., & Allen, K.-A. (2022). Exploring the association between coronavirus stress, meaning in life, psychological flexibility, and subjective well-being. Psychology, Health & Medicine, 27(4), 803-814. doi: 10.1080/13548506.2021.1876892.
Borja, J.B., Patten, S.B. (2025). Differential Effects of Pandemic-Related Stressors on Mental Health by Age and Sex. Healthcare (Basel), 23;13(3): 224. doi: 10.3390/healthcare13030224.
Cohen, S., Kessler, R. C., & Gordon, L. U. (Eds.). (1997). Measuring stress: A guide for health and social scientists. Oxford University Press.
Cohen, S. (2004). Social Relationships and Health. American Psychologist, 59(8), 676–684. https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.8.676.
Eşkisu, M., Çam, Z., & Boysan, M. (2024). Health-related cognitions and metacognitions indirectly contribute to the relationships between impulsivity, fear of COVID-19, and cyberchondria. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 42(1), 110–132. doi.org/10.1007/s10942-022-00495-7.
Evlice, A., Bişgin, A., & Koç, F. (2023). Neurological comorbidities and novel mutations in Turkish cases with neurofibromatosis type 1. Ideggyogyaszati szemle, 76(7-8), 270-274. doi: 10.18071/isz.76.0270.
Grey, I., Arora, T., Thomas, J., Saneh, A., Tohme, P., & Abi-Habib, R. (2020). The role of perceived social support on depression and sleep during the COVID-19 pandemic. Psychiatry research, 293(4); 113452. doi: 10.1016/j.psychres.2020.113452.
Holmes, E. C., Goldstein, S. A., Rasmussen, A. L., Robertson, D. L., Crits-Christoph, A., Wertheim, J. O., Anthony, S. J., Barclay, W. S., Boni, M. F., & Doherty, P. C. (2021). The origins of SARS-CoV-2: A critical review. Cell, 184(19), 4848-4856. 16;184(19):4848-4856. doi: 10.1016/j.cell.2021.08.017.
Jiao,Y., Zhao, P., Xu, L.D., Yu, J.Q., Cai, H.L., Zhang, C., Tong, C., Yang, Y.L., Xu, P., Sun, Q., Chen, N., Wang, B., Huang, Y.W. (2024). Enteric coronavirus nsp2 is a virulence determinant that recruits NBR1 for autophagic targeting of TBK1 to diminish the innate immune response. Autophagy, 20(8):1762-1779. doi: 10.1080/15548627.2024.2340420.
Johnco, C., Wuthrich, V., & Rapee, R. (2014). The influence of cognitive flexibility on treatment outcome and cognitive restructuring skill acquisition during cognitive behavioural treatment for anxiety and depression in older adults: Results of a pilot study. Behaviour research and therapy, 57, 55-64. doi: 10.1016/j.brat.2014.04.005.
Jonas, E., McGregor, I., Klackl, J., Agroskin, D., Fritsche, I., Holbrook, C., Nash, K., Proulx, T., & Quirin, M. (2014). Threat and defense: From anxiety to approach. In J. M. Olson & M. P. Zanna (Eds.), Advances in experimental social psychology, Vol. 49, pp. 219–286). Elsevier Academic Press.
Li, J., Wisnivesky, J., Gonzalez, A., Feder, A., Pietrzak, R. H., Chanumolu, D., Hu, L., & Kale, M. (2025). The association of perceived social support, resilience, and posttraumatic stress symptoms among coronavirus disease patients in the United States. Journal of Affective Disorders, 368; 390-397. doi: 10.1016/j.jad.2024.09.091.
Iijima, K., Akishita, M., Endo, T., Ichikawa, T., Ozaki, N., Ogasawara, K., Kihara, Y., Kuzuya, M., Komatsu, H., Terasaki, H., Doki, Y., Noguchi, H., Nishi, K., Nishimura, Y., Haga, N., Miyachi, M., Yasumura, S., Wake, J., Arai, H. (2025). Reconstruction of a resilient and secure community and medical care system in the coronavirus era - English translation of the Japanese opinion released from the Science Council of Japan. Geriatr Gerontol Int, 25(4); 481-490. doi: 10.1111/ggi.15073.
Maselko, J., Shartle, K., Lansford, J. E., Collins, A., Mukherji, A., Vera-Hernández, M., & Mohanan, M. (2024). The changing association between pandemic-related stressors and child and adolescent mental health during the waning phase of the COVID-19 pandemic. Scientific Reports, 14(1), 25843. doi.org/10.1038/s41598-024-77411-9
Muigg, F., Rossi, S., Kühn, H., Weichbold, V. (2024). Perceived social support improves health-related quality of life in cochlear implant patients. Eur Arch Otorhinolaryngol, 281(9):4757-4762. doi: 10.1007/s00405-024-08706-w.
Ma, Y., Zhang, X., Ni, W., Zeng, L., Wang, J. (2024). Perceived Social Support and Presenteeism Among Nurses: Mediation of Psychological Capital. J Nurs Adm, 1;54(9):495-502. doi: 10.1097/NNA.0000000000001466. 2.
Nussbaumer-Streit, B., Mayr, V., Dobrescu, A. I., Chapman, A., Persad, E., Klerings, I., Wagner, G., Siebert, U., Ledinger, D., & Zachariah, C. (2020). Quarantine alone or in combination with other public health measures to control COVID‐19: a rapid review. Cochrane Database of Systematic Reviews, 15;9(9):CD013574. doi: 10.1002/14651858.CD013574.
Özmete, E., Pak, M. (2020). The relationship between anxiety levels and perceived social support during the pandemic of COVID-19 in Turkey. Social work in public health, 35(7), 603-616. doi: 10.1080/19371918.2020.1808144.
Pfeffer, B., Goreis, A., Reichmann, A., Bauda, I., Klinger, D., Bock, M. M., Plener, P. L., & Kothgassner, O. D. (2024). Coping styles mediating the relationship between perceived chronic stress and conspiracy beliefs about COVID-19. Current Psychology, 43(15), 13963-13971. doi: 10.1007/s12144-022-03625-7.
Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G., & Farley, G. K. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30–41. doi.org/10.1207/s15327752jpa5201_2.
Wells, A. (2006). The Metacognitive Model of Worry and Generalised Anxiety Disorder. In G. C. L. Davey & A. Wells (Eds.), Worry and its psychological disorders: Theory, assessment and treatment (pp. 179–199). Wiley Publishing