ارائه الگوی توسعه فناوری اینترنت اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار
الموضوعات :
محیا انواری نائینی
1
,
بنت الهدی علی احمدی
2
,
علیرضا علی احمدی
3
1 - دانشجوی مهندسی فناوری اطلاعات ، دانشکده مهندسی صنایع ، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
2 - استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران.
3 - استاد تمام گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: اینترنت‌اشیاء , توسعه‌پایدار, مدیریت شهری, توسعه فناوری اینترنت اشیاء,
ملخص المقالة :
این مقاله با بررسی توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری ، به منظور تحقق توسعه‌پایدار انجام‌شده است. توجه به امکانات شهری و مدیریت پایدار يكي از زمينه‌هاي تحقق توسعة پايدار در كشورهاست. فناوري اينترنت اشـياء در حوزه مسائل مدیریت شهری راهکارهاي متنوعي دارد كه کمتر مورد توجه قرار گرفته اسـت. وجود مسائل و چالش‌های مختلف در حوزه مدیریت شهری می‌تواند دلیلی برای توسعه اینترنت‌اشیاء و زمینه‌ساز دستیابی به توسعه‌پایدار در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شود. پیر شدن جامعه و نیاز به هوشمند سازی خانه‌ها و شهرها از دغدغه‌های مدیریت شهری است که می‌تواند از طریق راهکارهای شهر هوشمند محقق شود. بنابراین توسعه اینترنت‌اشیاء از طریق کاربردهای مختلف آن در صنایع، نه‌تنها می‌توان مسائل و چالش های موجود در مدیریت شهری را برطرف کرد، بلکه احتمال آن وجود دارد که به‌موجب آن نتایج مثبت و قابل‌توجهی از جنبه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی بروز نماید. در این راستا، به‌منظور گردآوری و تحلیل داده‌ها از استراتژی پژوهش رویش نظریه‌ها با رویکرد ظاهرشونده بهره گرفته شد. به‌این‌ترتیب، مدل مفهومی پژوهش «توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری در جهت تحقق اهداف توسعه‌پایدار» ارائه شد. طبق نتایج پژوهش، پیاده‌سازی اینترنت‌اشیاء در جهت بهبود مدیریت شهری تأثیر زیادی در جهت افزایش میزان رضایت از زندگی در بین شهروندان خواهد داشت. بنابراین، طبق نتایج پژوهش ، توسعهی فناوری اینترنت‌اشیاء با اثرات و پیامدهای اقتصادی بسیاری روبه‌رو خواهد بود که کاهش هزینه‌های عمومی کشور، ایجاد کارآفرینی فردی و سازمانی، درونی سازی از طریق ارتقای دانش و اشتغال‌زایی به‌عنوان کلیدیترین آن‌ها شناسایی‌شده‌اند.
1- اجاقلو،رحیم، مصطفی، اجاقلو، زري، محمدي. (۱۳۹۴). نقش ایجاد شهر الکترونیک در توسعه‌پایدار شهري، دومین کنفرانس ملی معماري و منظر شهري پایدار، به‌صورت الکترونیکی، موسسه بین‌المللی معماري، شهرسازي مهرازشهر.
2- خدمتگزار، حمیدرضا. (۱۳۹۴). بررسی نقش اینترنت‌اشیاء در سیستم‌های مدیریت دانش (موردمطالعه: عملکرد کارکنان شهرداری یزد). مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هفتم، (۳) ،پاییز۹۴، ۵۷۲-۵۵۳.
3- خورشیدوند، علی عسگر، علیرضا، ناصري پور. (۱۳۹۵). کاربرد اینترنت‌اشیاء در توسعه شهرهاي هوشمند با تأکید بر سیستم حملونقل هوشمند، اولین کنفرانس ملی شهر هوشمند، قم، شرکت مشاوران شهر هوشمند.
4- دانایی‌فرد،حسن؛ امامی، مجتبی. (۱۳۸۶). استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. اندیشه مدیریت، سال اول، (۲)، پاييز و زمستان ۸۶، ۹۷-۶۹.
5- طالقانی، غلامرضا. (1384). نقش مدیریت فناوری در توسعه پایدار. پیک نور- علوم انسانی، 3(3 (ویژه مدیریت))،34-41.
6- علی احمدی، علیرضا. (۱۳۸۹). روش تحقیق و راهنمای پایان‌نامه نویسی، تهران: انتشارات تولید دانش.
7- قاسمی، روح‌الله؛ محقر، علی؛ صفری، حسین؛ اکبری جوکار، محمدرضا. (۱۳۹۵). اولویت‌بندی کاربردهای فناوری اینترنت‌اشیاء در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه‌پایدار. فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هشتم، (۱) ، ۱۵۵-۱۷۶.
8- Al-Fuqaha, A., Guizani, M., Mohammadi, M., Aledhari, M., & Ayyash, M. (2015). Internet of Things: A Survey on Enabling Technologies, Protocols, and Applications. IEEE Communication Surveys & Tutorials, 17 (4), 2347-2376.
9- Atzori, L., Iera, A., & Morabito, G. (2010). The Internet of Things: A Survey. Computer Networks, (54), 2787-2805.
10- Bardy, R., Rubens, A., & Massaro, M. (2015). The Systemic Dimension of Sustainable Development in Developing Countries. Journal of Organizational Transformation & Social Change, 12 (1), 22-41.
11- Borgia, E. (2014). The Internet of Things Vision: Key Features, Applications and Open Issues. Computer Communications, 54, 1-31.
12- Borgia, E. (2014). The Internet of Things Vision: Key Features, Applications and Open Issues. Computer Communications, 54, 1-31.
13- Brady, G. L., & Geets, P. C. F. (1994). Sustainable Development: The Challenge of Implementation. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 1(3), 189- 197.
14- Caron, X, Bosua, R., Maynard, S.B., & Ahmad, A. (2016). The Internet of Things (IoT) and its Impact on Individual Privacy: An Australian Perspective. Computer Law & Security Report, 32 (1), 4-15.
15- Dutton, W. H. (2014). Putting Things to Work: Social and Policy Challenges for the Internet of Things.info, 16 (3), 1-21.
16- Garbie, I.H. (2014). An Analytical Technique to Model and Assess Sustainable Development Index in Manufacturing Enterprise. International Journal of Production Research, 52 (16), 4876-4915.
17- Glaser, B. G., and Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research: Aldine de Gruyter.
18- Glaser, B. G., & Hon. (2005). Staying Open: The Use of Theoretical Codes in Grounded Theory. The Grounded Theory Review, 5(1), 1-20.
19- Gonzalez, M.O.A., Gonçalves, J.S., & Vasconcelos, R.M. (2017). Sustainable Development: Case Study in the Implementation of Renewable Energy in Brazil. Journal of Cleaner Production, 142, 461-475.
20- Huang. Linna, Liu. Chunli, 2013, "The Application Mode in Urban Transportation Management Based on Internet of Things", Proceedings of the 2nd International Conference on Computer Science and Electronics Engineering (ICCSE 2013)B.
21- Jones, M. and alony, I. (2011). Guiding the Use of Grounded theory in Doctoral Studies: An Example from the Australian film Industry. International Journal of Doctoral Studies. Vol. 6, pp: 95-114.
22- Krotov, V. (2017). The Internet of Things and new business opportunities, Business Horizons, 60, 831-841.
23- Kshetri, N. (2017). The Evolution of the Internet of Things Industry and Market in China: An Interplay of Institutions, Demands and Supply. Telecommunications Policy, 41(1), 49-67.
24- Nonnecke, M.Bruch," IoT & Sustainability: Practice, Policy and Promise", Center for Information Technology Research in the Interest of Society& the Banatao Institute University of California, June 2016.
25- Nasiri, M. (2016). Internet of Things as an Enabler in Disruptive Innovation for Sustainability, Master’s Thesis, Lappeenranta University of Technology.
26- Shang. Xiaopu, Zhang. Runtong, Chen. Ying, 2016, "Internet of Things (IOT) Service: Architecture and its Application in E_ Commerce", 44 Journal of Electronic Commerce in Organizations, 10(3), 44_55, July_ September 2012.
27- Shin, D. (2014). A Socio-Technical Framework for Internet-of-Things Design: A Human-Centered Design for the Internet of Things. Telematics and Informatics, 31,(4), 519-531.
28- Vatari, S., Bakshi, A., & Thakur, T. (2017). Green house by using IOT and cloud computing. In 2016 IEEE International Conference on Recent Trends in Electronics, Information and Communication Technology, RTEICT 2016 - Proceedings (pp. 246–250). IEEE.
29- Wirtz, B.W, Weyerer, J.C, & Schichtel, F.T. (2019). An integrative public IoT framework for smart government. Government Information Quarterly, 36 (2), 333-345.
30- Zarei, M., Mohammadian, A., & Ghasemi, R., (2016). Internet of Things in Industries: A Survey for Sustainable Development. International Journal of Innovation & Sustainable Development, 10 (4), 419-442.
31- Zhao, J. C., Zhang, J. F., Feng, Y., & Guo, J. X. (2010). The study and application of the IOT technology in agriculture. In Proceedings - 2010 3rd IEEE International Conference on Computer Science and Information Technology, ICCSIT 2010 (Vol. 2, pp. 462–465). IEEE.
فصلنامه تحقیقات و نظریههای نوین مدیریت دولتی
دوره 4، شماره 1، بهار 1404، مقاله پژوهشی، صفحات 43-61
ارائه الگوی توسعه فناوری اینترنت اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار
محیا انواری نائینی1 ، بنت الهدی علی احمدی2 ، علیرضا علی احمدی3
1 دانشجوی مهندسی فناوری اطلاعات ، دانشکده مهندسی صنایع ، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
2 استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران.
3 استاد تمام گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
چکيده
این پژوهش با هدف بررسی نقش توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء (IoT) در حوزه مسائل مدیریت شهری و چگونگی کمک آن به تحقق توسعه‌پایدار در کشورها تدوین شده است. مدیریت پایدار امکانات شهری، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زمینه‌های تحقق توسعه‌پایدار شناخته می‌شود، اما راهکارهای متنوع IoT در این حوزه کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. وجود چالش‌هایی مانند پیر شدن جامعه و نیاز مبرم به هوشمندسازی خانه‌ها و شهرها، مدیریت شهری را به یک زمینه کلیدی برای توسعه اینترنت‌اشیاء تبدیل کرده است تا پایداری در ابعاد سه‌گانه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی محقق شود.برای گردآوری و تحلیل داده‌ها، پژوهشگران از استراتژی رویش نظریه‌ها با رویکرد نظام‌مند بهره گرفتند. جامعه مورد مطالعه شامل خبرگان حوزه اینترنت‌اشیاء بود که پس از انجام ۲۰ مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از فرآیند کدگذاری استراوس و کوربین (باز-محوری-انتخابی)، به اشباع نظری دست یافتند.بر اساس نتایج تحلیل‌ها، مدل مفهومی «توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری در جهت تحقق اهداف توسعه‌پایدار» ارائه شد. طبق این مدل، پیاده‌سازی IoT در راستای بهبود مدیریت شهری، تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش میزان رضایت از زندگی شهروندان دارد. به‌عنوان مثال، ایجاد سامانه هوشمند حملونقل و ترافیک به‌طور مستقیم سبب کاهش نرخ تصادفات جاده‌ای و کاهش ترافیک می‌شود. همچنین، از جنبه اقتصادی، این توسعه با پیامدهای مثبتی همچون کاهش هزینه‌های عمومی کشور، ایجاد کارآفرینی فردی و سازمانی، و اشتغال‌زایی به‌عنوان کلیدیترین عوامل، همراه خواهد بود.
واژگان کليدي: اینترنت‌اشیاء ، توسعه‌پایدار، مدیریت شهری، توسعه فناوری اینترنت اشیاء.
مقدمه
تحقیقات فناوری اطلاعات در جهت توسعه، نقش قابل‌توجهی در فراهم آوردن دسترسی یکسان به اطلاعات، دانش و رفاه در زمینه‌هایی ازجمله آموزش، بهداشت و درمان، کاهش فقر، دولت بهتر و برون‌سپاری وظایف به خارج از مرز ایفا نموده‌اند. مفهوم توسعه، ریشه در نوآوری سازمان دارد و اغلب به‌منظور توصیف رشد سازمان‌ها به کار می‌رود. همچنین، توسعه می‌تواند به‌عنوان تغییراتی در سیستم تعریف شود که از درون سیستم نشأت می‌گیرد. سازمان‌های مختلف همواره در جستجوی رشد، ارزش‌آفرینی و ارتقای بهره‌وری بوده‌اند. یکی از راهکارهای دستیابی به اهداف فوق، ایجاد زمینه‌های توسعه‌پایدار است. توسعه‌پایدار، مزایای رقابتی فراوانی را برای سازمان‌های امروزی فراهم می‌کند. به‌کارگیری اثربخش منابع انسانی و حفظ نیروی کار،صرفه‌جویی در هزینه‌ها ، کاهش ضایعات و تلفات و حفظ انرژی از مهم‌ترین مزایای تحقق توسعه‌پایدار می‌باشند. دستیابی به توسعه‌پایدار در کسبوکارها مستلزم کاربست راهکارهای فناورانه و نوآورانه است (شیانگ ،۲۰۱۶؛ طالقانی ،۱۳۸۴). ازجمله مهم‌ترین راهکارهای فناورانه در این زمینه که به‌عنوان یکی از فراروند های مبتنی بر فناوری در حوزه آینده‌نگاری نیز قلمداد می‌شود، «اینترنت‌اشیاء » است(نصیری ۲۰۱۶؛ قاسمی و همکاران ،۱۳۹۵). یکی از مهم‌ترین لازمه‌های تحقق پایداری، مدیریت کارای اشیاء و بهینه‌سازی در مصرف انرژی و منابع محدود است که با بهره‌گیری از فناوری اینترنت‌اشیاء میسر می‌شوند. قابلیت ردیابی اشیاء در هر زمان و مکان منجر به پایداری در عمل و توسعه می‌شود (آتزوری و همکاران ،۲۰۱۰). به‌بیان‌دیگر، هوشمند سازی سامانه‌ها از طریق فناوری اینترنت‌اشیاء تأثیر شگرفی بر کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی دارد. علاوه‌براین، به‌کارگیری این فناوری موجب تسهیل تبادل اطلاعات در یک زنجیره ارزش جهانی به روشی امن و قابل‌اعتماد می‌شود. بنابراین، استفاده از این فناوری برای کارآفرینان فرصتی گران‌بها به شمار می‌رود که می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود فضای کسب‌وکار و اشتغال‌زایی ایجاد کند. با توجه به آن‌که در آغاز مسیر توسعه اینترنت‌اشیاء قرار داریم و نیز با در نظر گرفتن اهمیت بالای توسعه اینترنت‌اشیاء در کشور ، ضرورت شناسایی مؤلفه‌های توسعه اینترنت‌اشیاء در حوزه مدیریت شهری کاملاً احساس می‌شود؛ علاوه بر آن تحلیل این‌که چگونه توسعه اینترنت‌اشیاء می‌تواند منجر به توسعه‌پایدار شود ، نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که این امر می‌تواند از طریق ارائه مدل توسعه اینترنت‌اشیاء محقق شود. ازآنجاکه این موضوع اینترنت‌اشیاء نسبتاً نوین است و هنوز ادبیات تحقیق دراین‌باره به بلوغ خود نرسیده است، نتایج پژوهش حاضر می‌تواند از منظر بسط توسعه‌پایدار در حوزه فاوا و اینترنت‌اشیاء برای پژوهشگران در این حوزه مفید واقع شود. بنابراین با توجه به لزوم سرمایهگذاری در فناوری اطلاعات برای تحقق توسعه‌پایدار در وجه اجتماعی و ظرفیت‌های فناوری اینترنت‌اشیاء ، نتایج مقاله حاضر می تواند برای پژوهشگران در این حوزه حائز اهمیت باشد.
1- پیشینه و مبانی نظری پژوهش
فناوری اطلاعات منابع ارزشمندی از نوآوری را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند. حتی در صنایع نیز سرمایهگذاری در فناوری اطلاعات موجب کسب مزیت رقابتی و دستیابی به توسعه پایدار می‌گردد (طالقانی، ۱۳۸۴) ؛ به‌ویژه در مواردی که هم‌راستایی استراتژیکی میان فناوری اطلاعات و کسب‌وکار سازمان وجود داشته باشد. همچنین، سرمایهگذاری بهینه در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، زمینه‌ساز توسعه منابع انسانی در ابعاد مختلف نظیر استاندارد زندگی و حکمرانی شهری می‌شود. بنابراین تحقق توسعه‌پایدار که یک الزام برای سازمان‌های امروزی قلمداد می‌شود، می‌تواند از طریق به‌کارگیری راهکارهای مبتنی بر فاوا صورت گیرد؛ یکی از مهم‌ترین راهکارهای فناورانه برای ارتقای توسعهی پایدار و نوآوری تکنولوژیکی، فناوری اینترنت‌اشیاء است (نصیری، ۲۰۱۶).
2-1- اینترنت اشیاء
اینترنت‌اشیاء شبکه‌ای از اشیاء فیزیکی یا چیزهاي تعبیه‌شده با قطعات الکترونیکی، نرم‌افزار، سنسورها و اتصالات است كه می‌توانند توسط تبادل اطلاعات با تولیدکننده، اپراتور و یا دستگاه‌هاي دیگر قادر به ارائه ارزش و خدمات بیشتر باشند. اینترنت‌اشیاء مفهومی جدید در دنیاي فناوري و ارتباطات به شمار می‌آید که قابلیت ارسال داده‌ها را از طریق شبکه‌های ارتباطی، شامل اینترنت یا اینترانت، برای هر چیزی ازجمله انسان، حیوان یا اشیاء فراهم می‌کند. هوشمند سازی اشیاء فقط امکان ارتباط بلادرنگ با افراد را به وجود نمی‌آورد، بلکه قابلیت تعامل و تبادل اطلاعات بین خود اشیاء را نیز فراهم می‌کند. این پدیده باعث به وجود آمدن شبکه‌ای فراگیر از اشیاء، انسان‌ها و سیستم‌هاي رایانه‌اي خواهد شد. به لحاظ معماری، اینترنت اشیا متشکل از چهار لایه کاربردها2، پشتیبانی3، شبکه‌ها4 و وسیله‌ها5 است که به کمک قابلیت‌های مدیریتی و امنیتی و با استفاده از کاربردهای اینترنت اشیا به توسعه شهر هوشمند، سلامت هوشمند، حملونقل هوشمند، ساختمان هوشمند، انرژی هوشمند، صنعت هوشمند و زندگی هوشمند یاری می‌رساند (بورگیا، ۲۰۱۴). شکل1 معماری لایه‌ای اینترنت‌اشیاء را نشان میدهد. لایه اول، لایه وسیله است که زیرساخت اصلی اینترنت اشیا را تشکیل میدهد. این لایه شامل درگاه‌ها و وسیله‌ها است و از فناوری‌هایی نظیر6RFID، ارتباطات میدان نزدیک7 (NFC) و شبکه‌های حسگر بی‌سیم استفاده می‌کند. لایه بعدی، لایه شبکه است که شامل قابلیت‌های شبکه‌سازی و انتقال میباشد. لایه پشتیبانی به‌عنوان سومین لایه، پشتیبان کاربردها و خدمات است که پشتیبانی‌های عمومی و ویژه را انجام میدهد. لایه آخر، لایه کاربرد است که هرگونه شیء مجهز به حسگر را در برمی‌گیرد. از میان لایه‌های فوق، نزدیک‌ترین لایه به کاربر نهایی، لایه کاربرد است. در این سطح، طیف متنوعی از خدمات اینترنت‌اشیاء با زندگی‌های روزانه کاربران یکپارچه می‌شوند (آتزوری و همکاران، ۲۰۱۰؛ بورگیا، ۲۰۱۴).
شکل1: معماری لایه‌ای اینترنت‌اشیاء (آتزوری و همکاران، ۲۰۱۰)
با اکتساب و تحلیل داده‌های حاصل از حسگرها در نقاط پایانی اشیای متصل، ارزش واقعی اینترنت اشیا در قابلیت آن برای نظارت، سنجش و خلق وسایل هوشمند محقق می‌شود که مزایای فراوانی را برای افراد، کسبوکارها و جوامع به همراه دارد (خدمتگزار، ۱۳۹۴). به‌عنوان‌مثال، در کسبوکارها، اینترنت اشیای صنعتی در حوزه‌های مختلفی ازجمله کنترل موجودی، امنیت، ردیابی حملونقل، مکان‌یابی و حفاظت از انرژی دارای کاربرد است. از اینترنت‌اشیاء می‌توان در جهت ساخت خانه‌های هوشمند استفاده کرد. اشیاء برای ایجاد کاربردها یا خدمات جدید و دستیابی به اهداف مشترک با یکدیگر همکاری می‌کنند و درواقع چالش‌های توسعه برای ایجاد جهانی هوشمند و بزرگ به شمار می‌روند. جهانی که به شکل واقعی، دیجیتال و مجازی است و به سمت شکل‌گیری محیط‌های هوشمند، همگرا می‌شود و شهرهای هوشمند را به وجود می‌آورد. ترکیب فناوری اینترنت اشیاء با زیرساخت‌ها و سرویس‌ها باعث ایجاد یک شهر هوشمند می‌گردد. شهر هوشمند باهدف بهبود سطح رفاه زندگی و صرفه‌جویی در هزینه‌های خدمات، ایجاد می‌شود. به‌عنوان‌مثال ترموستات می‌تواند درجه حرارت خانه را بر اساس نیاز تغییر دهد و یا نور اتاق بر اساس ساعات روز تنظیم گردد. سیستم‌های مجزا در هر یک از واحدهای ساختمان می‌توانند با سیستم‌های مربوطه در کل آن ارتباط برقرار کنند تا مجموع انرژی مصرفی کاهش یابد (شتری،2017). وقتی اینترنت اشیا به‌منظور ایجاد شهر هوشمند سانفرانسیسکو به‌کارگرفته شد، چراغ‌های روشنایی خیابان‌ها متناسب با آب‌وهوای طوفانی طراحی شدند. در آب‌وهوای طوفانی نور این لامپ‌ها به‌طور خودکار به‌منظور بهبود قدرت دید رانندگان افزایش می‌یابد و مانع از تصادفات شدید می‌شود. در سانفرانسیسکو یک برنامه کاربردی نصب‌شده روی گوشی‌های هوشمند کاربران، امکان ردیابی نقاط پارک ویژه‌ی وسایل نقلیه را در نقاط مختلف شهر در دسترس قرار میدهد. برای تحقق بخشیدن به اهداف اینترنت‌اشیاء و بهره‌برداری کامل از توان بالقوه آن، صنایع، کسبوکارها و دولت با چالش‌های بسیاری مواجه هستند؛ سه عملیات محوری در سامانه‌های اینترنت‌اشیاء شامل جمع‌آوری، تجزیه‌وتحلیل و بهره‌برداری از حجم زیادی از داده‌ها، زمینه‌ساز مطرح‌شدن مجموعه‌ای پیچیده از مسائل نظیر محرمانگی، حریم خصوصی و امنیت اطلاعات شهروندان می‌شود (خدمتگزار، ۱۳۹۴). نگرانی‌های موجود پیرامون حریم خصوصی و امنیت، حتی بیش از نوآوری، کارآفرینی، رشد اقتصادی و رقابت قیمت ایجادشده به‌واسطه اینترنت‌اشیاء درخور توجه است. همچنین حجم بالای داده‌های ایجادشده توسط برنامه‌های کاربردی اینترنت‌اشیاء، نگرانی‌هایی را برای دولت‌ها مبنی بر چگونگی کنترل این داده‌ها ایجاد می‌کند. سازمان‌های دولتی، حتی بیش از صنایع، در برابر کاربران خود مسئولند و باید در مواردی نظیر این‌که چه داده‌هایی نیاز است، چگونه از داده‌ها استفاده خواهد شد؟ و چه کسانی به آن‌ها دسترسی خواهند داشت، شفاف عمل کند (کارون و همکاران، ۲۰۱۵).
2-2- توسعه پایدار
امروزه توسعه‌پایدار در بسیاری از کشورها به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه به یک قالب فکری عمده تبدیل‌شده است. به تعریف کمیسیون جهانی محیط‌زیست و توسعه در سال ۱۹۸۷، توسعه‌پایدار عبارت است از توسعه‌ای که نیازهای کنونی را تأمین می‌کند، بدون آن‌که توانایی نسل‌های آینده را در برآوردن نیازهای خود، به مخاطره افکند (گنزالز و همکاران، ۲۰۱۷). همچنین، توسعهی پایدار به‌عنوان فرآیند تغییر تعریف‌شده است که در آن بهره‌برداری از منابع، مدیریت سرمایهگذاری، جهت‌گیری توسعه تکنولوژیکی و تغییرات نهادی همه باهم در تجانس هستند و هر دو پتانسیل بالقوه جاری و آتی در تأمین نیازهای بشر را ارتقا می‌دهند. توسعه‌پایدار، توسعه‌ای کل‌نگر است؛ به‌گونه‌ای که تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی زیست‌محیطی و دیگر نیازهای بشری را در برمی‌گیرد (برادی و گیتس ، ۱۹۹۴). در طی دهه‌های اخیر، مفهوم توسعه‌پایدار به‌طور جهانی موردبحث واقع‌شده است و سه جنبه پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی و پایداری محیط‌زیست به‌عنوان شاکله‌های اصلی توسعه‌پایدار معرفی‌شده‌اند. (گاربیه ، ۲۰۱۴؛ باردی و همکاران، ۲۰۱۵). این شاکله‌های سه‌گانه توسعه‌پایدار با رویکرد خط پایین سه‌گانه (TBL) توسط الکینگتون (۱۹۹۷) ارائه‌شده است. رویکرد TBL به‌عنوان چارچوبی برای ارزیابی و گزارش عملکرد شرکت‌ها با توجه به سه عامل اقتصادی، محیطی و اجتماعی مطرح‌شده است (ازمت، ۲۰۱۳). شکل (2) ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار را نشان می دهد.
شکل 2- ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار (برادی و گیتس، ۱۹۹۴)
2-2-1- وجه اجتماعی توسعه پایدار
توسعه اجتماعی با عواملی مانند سرمایه، فناوری و پشتیبانی از دولت تعریف می‌شود. تمرکز توسعه اجتماعی بر اولویت قرار دادن افراد در فرآیند توسعه است. هدف وجه اجتماعی، دستیابی به سطح معقولی از تجانس اجتماعی از طریق توزیع عادلانه درآمد و ترویج دسترسی یکسان به منابع و خدمات اجتماعی است (باردی و همکاران، ۲۰۱۵). از منظری دیگر، توسعه اجتماعی بیانگر آگاهی و حفاظت قانونی از حفظ سلامت افراد در مقابل آلودگی‌های محیطی و سایر فعالیت‌های مضر کسب‌وکاری است. تشویق افراد به مشارکت در پایداری محیط، آموزش اصول حفاظت محیط به آن‌ها و هشدار دادن درباره خطرات بالقوه محیطی نیز از اقدامات مناسبی هستند که باید در وجه اجتماعی توسعه‌پایدار صورت بگیرند (گاربیه، ۲۰۱۴). هدف توسعهی پایدار، توسعه همه‌جانبه است و توسعهی همه‌جانبه بدون توسعهی اجتماعی ممکن نخواهد بود. در توسعهی اجتماعی بر اهدافی نظیر هویت فرهنگی، همبستگی اجتماعی، توسعه تشکیلاتی، مشارکت شهروندان، توانمندسازی انسان‌ها و امکان جابجایی اجتماعی تأکید می‌شود و از طریق آن می‌توان شرایط فرهنگی خاصی را ایجاد کرد که در آن کارکنان به توان بالقوه برای بهره‌مند شدن از افراد و سازمان دست یابند. در پایداری اجتماعی، منابع انسانی محور اصلی توسعهی پایدار هستند. در توسعهی پایدار اجتماعی، انسان‌محور توسعه و سزاوار بهداشت، امنیت، فرهنگ، آموزش، دانش و توسعهی ارتباطات و اطلاعات است. به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء در حوزه‌ی پایداری اجتماعی، سبب ارتباطات بیشتر بین افراد جوامع محلی، ملی و بین‌المللی می‌شود و آگاهی و تعامل آن‌ها را باهم افزایش میدهد. این مسئله به معنای ایجاد توسعه اجتماعی میباشد . وقتی اینترنت‌اشیاء در حوزه‌ی منابع انسانی به‌منظور بهداشت و سلامت به کار می‌رود، مراقبت از بیماران با بیماری‌های مزمن، بدون نیاز به حضور در محل را فراهم می‌نماید. این فناوری حضور افراد در بیمارستان‌ها را کاهش میدهد و نتیجه‌ی آن هزینه‌ی کمتر، کاهش زمان اقامت در بیمارستان، کاهش رفت‌وآمدها و کاهش مصرف سوخت را به دنبال دارد.
2-2-2- وجه اقتصادی توسعه پایدار
پایداری اقتصادی به معنای حفظ و ارتقای وضعیت فعلی اقتصادی است بدون آن‌که منابع طبیعی دچار تخریب شود که در این راستا حل فعالیت‌های اقتصادی از قبیل درآمدزایی، اشتغال‌زایی، مصرف انرژی، به‌روزرسانی زیرساخت‌های شهری موجب رشد جامعه شده و با عدالت و کارایی همراه میباشد. پذیرش توسعهی اقتصادی به‌عنوان فرآیندی جهت بهبود کیفیت زندگی، موجب رشد اقتصادی و محور اساسی توسعه اقتصادی میباشد. رشد اقتصادی فرآیندی پایدار است که ظرفیت تولید اقتصادی را طی زمان افزایش میدهد و سبب افزایش سطح درآمد ملی می‌شود؛ همچنین مستلزم افزایش کمی و مداوم تولید و درآمد سرانه از طریق افزایش در کمیت عوامل تولید یعنی نیروی انسانی، سرمایه و منابع طبیعی میباشد. وقتی اینترنت‌اشیاء در شهر هوشمند به‌کارگرفته می‌شود، در آن به مسائلی مانند ترافیک، مصرف انرژی، آلودگی، تخریب کره زمین، تغییر زیرساخت‌های شهری، بهبود کیفیت زندگی و موارد دیگر از طریق یک رویکرد نوآورانه و سیستماتیک، بر اساس ارتباط و تبادل اطلاعات باهدف بهینه‌سازی فرآیندهای مدیریت شهری پرداخته می‌شود (نانک، ۲۰۱۶).
2-2-3- وجه زیست محیطی توسعه پایدار
بعد محیطی توسعه‌پایدار مبین چگونگی حفاظت اکوسیستم‌ها و کیفیت هوا، تأمین یکپارچگی و حفظ منابع است. منظور از توسعه‌پایدار محیطی در حقیقت سیاست‌ها و مسائلی هستند که بایستی در دستیابی به یک مدیریت کارا از منابع لحاظ گردند، به‌گونه‌ای که زمینه‌ساز کامیابی نسل‌های حاضر و آتی شوند. تمرکز این وجه از توسعه‌پایدار بر کاهش آلودگی محلی، بهره‌برداری از منابع طبیعی تجدید پذیر و حفظ قابلیت تطابق با تغییرات محیطی است. پایداری زیست‌محیطی نیازمند این است که جامعه فعالیت‌های خود را به‌گونه‌ای تنظیم نماید که در حین برآورده ساختن نیازهای بشری، از نظام حاکم بر بقای کره‌ی زمین محافظت نماید. به‌طور مثال استفاده از آب پایدار، مستلزم استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و ذخایر مواد پایدار است. پایداری زیست‌محیطی بر کاهش استفاده از منابع طبیعی و انرژی‌های تجدید ناپذیر، جلوگیری از اتلاف منابع انرژی، کاهش تولید پسماندها و تأکید بر استفاده مجدد و بازیافت پسماندها، استفاده از مواد قابل بازگشت به طبیعت و کاهش تولید آلودگی‌ها در صنایع و کشاورزی تأکید می‌کند. پیاده‌سازی اینترنت‌اشیاء در جهت بهبود محیط‌زیست یکی از زمینه‌هایی است که تأثیر زیادی در جهت حفظ محیط‌زیست و کاهش آلاینده‌ها خواهند داشت. بنابراین تنها از راه علم و فناوری می‌توان به توسعهی پایدار دست‌یافت و آنچه حامیان انجام می‌دهند در راستای همین هدف کلان ملی است. شکل(3) ، برتری اینترنت‌اشیاء را در توسعه‌پایدار نشان میدهد.
شکل3- برتری فناوری اینترنت‌اشیاء در توسعه‌پایدار |
فناوری اینترنت‌اشیاء پدیده‌ی نسبتاً نوظهوری است که مدت‌زمان زیادی از مطرح‌شدن آن در میدان تحقیقات نمی‌گذرد و هنوز از پیشینه پژوهشی قوی برخوردار نیست. ازاین‌رو، مرور مطالعات پیشین مرتبط با موضوع پژوهش نشان میدهد که تنها تعداد اندکی از آن‌ها به بررسی اینترنت‌اشیاء و توسعه‌پایدار پرداخته‌اند.پژوهشی با عنوان «اینترنت‌اشیاء به‌عنوان یک توانمند ساز در نوآوری برای ایجاد پایداری» باهدف کشف پیوند میان فناوری اینترنت‌اشیاء و پایداری به روش کیفی (مطالعه موردی) در کشور فنلاند صورت گرفته است. این پژوهش به شناسایی چالش‌های نوآوری برانداز برای پایداری، بررسی ارزش‌آفرینی راهکارهای اینترنت‌اشیاء در هر یک از ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار و یافتن روش ارتقای عملکرد اقتصاد دورانی به کمک اینترنت‌اشیاء پرداخته است. مطابق با یافتههای این پژوهش، از جنبه زیست‌محیطی نیز به‌واسطه اینترنت‌اشیاء امکان کاهش مصرف انرژی، تشخیص فاجعه در مراحل اولیه و کاهش آلودگی‌های محیطی فراهم می‌گردد (نصیری، ۲۰۱۶).در یک پژوهش اخیر با عنوان «یک چارچوب عمومی یکپارچه اینترنت‌اشیاء برای دولت هوشمند» با مرور ادبیات موجود در این زمینه، مدلی برای توسعه اینترنت‌اشیاء ارائه‌شده است. با تأکید بر یک رویکرد ترکیبی از هر دو دیدگاه فناوری و جنبه‌های کسب‌وکار محور، مدل ارائه‌شده در این مطالعه شامل چهار لایه راهبردی، خلق ارزش عمومی، تقاضای عمومی و زیرساخت تکنولوژیکی است (ویرتز و همکاران، ۲۰۱۹). پژوهشی با عنوان «اینترنت‌اشیاء در صنایع: پژوهشی برای توسعه‌پایدار» در ایران به روش کمی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چندمتغیره صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داده است که اینترنت‌اشیاء به‌عنوان رویداد شروع‌کننده تحقق توسعهی پایدار تلقی می‌شود. مطابق نتایج، اولویت‌های صنایع برای به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء به ترتیب زیر شناسایی‌شده است: بهداشت و درمان، انرژی، خانه‌های هوشمند، حملونقل و خرده‌فروشی. همچنین این پژوهش راهنمای خوبی برای سیاست‌گذاران درزمینه‌ی تدوین سیاست برای به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء در راستای دستیابی به توسعه‌پایدار فراهم می‌کند (زارعی و همکاران، ۲۰۱۶). در ادامه مقالات متعددی برای پیاده‌سازی و ارزیابی کاربردهای اینترنت‌اشیاء در خدمات مختلف موردبررسی قرارگرفته و درنهایت خلاصه‌ای از مقالات بررسی‌شده در جدول (1) آورده شده است.
دستاورد | روش مورد استفاده | هدف | منبع | ردیف |
تحلیل کاربرد توسعه اینترنت‌اشیاء | کیفی ( تحلیل محتوا) | درک چگونگی تکامل و توسعه اینترنت اشیا و تثبیت یک محیط هوشمند | Shin, D. 2014, Telematics and Informatics | 1 |
ارائه یک پلتفرم تجمیع و تحلیل داده | کیفی (مرور ادبیات و مطالعه موردی) | تحلیل توسعه اینترنت‌اشیاء در حوزه انرژی برق هوشمند | Huang, Y., Poderi, G.2019. The Internet of Things for Smart Urban Ecosystems | 2 |
ارائه تحلیل نقاط قوت و ضعف ،فرصت‌ها و تهدیدهاپیرامون اینترنت‌اشیاء | مرور ادبیات | بررسی چالش‌های توسعه اینترنت‌اشیاء از منظر سیاست‌ها و امور اجتماعی | Dutton, W.H. 2014 | 3 |
معرفی اصول و ساختار کلی توسعه حملونقل هوشمند - تسهیل ارتباط میان مدیریت حملونقل شهری با دیگر سازمان‌ها | تحلیلی | ارائه معماری شهر هوشمند و بررسی مدیریت حملونقل شهری بر اساس اینترنت‌اشیاء | Huang. Linna & Liu.Chunli,2013,CCSEE | 4 |
بررسی سیستم‌های نظارت از راه دور توسط ترکیب فناوری های اینترنت‌اشیاء وسنسور های بی‌سیم از طریق میکروکنترولر | طراحی | بررسی و کاربرد فناوری اینترنت‌اشیاء در محیط‌زیست با رویکرد توسعه‌پایدار |
Jun Feng Zhang ,Yu Feng Ji-chun , Jian-xin Guo Zhao, 2010 | 5 |
ارائه چارچوب محیط تکنولوژیکی، فیزیکی، اجتماعی برای توسعه اینترنت اشیاء | مرور ادبیات | ارائه تحلیل فنی -اجتماعی از توسعه اینترنت اشیا با رویکرد کسب‌وکاری | Krotov,V. 2017,Business Horizons | 6 |
شناسایی لایه‌های امور راهبردی و کسب‌وکار | مرور ادبیات | ارائه چارچوبی برای توسعه اینترنت اشیا در حوزه دولت هوشمند | Wirtz, B.W, Weyerer, J.C, 2019, Government Information Quarterly | 7 |
استفاده از سنسور برای دریافت و فرستادن اطلاعات سنجش شده از طریق ابر به کاربر | کمی | کاربرد اینترنت‌اشیاء و رایانش ابری در خانه هوشمند | Vatari, S., Bakshi, A., & Thakur, T. 2017 | 8 |
بررسی ساختار مدیریت اشیاء خود راهبر | توصیفی –تحلیلی | کاربرد اینترنت‌اشیاء در توسعه شهرهای هوشمند با تأکید بر سیستم حملونقل هوشمند | خورشیدوند و همکاران، ۱۳۹۵، کنفرانس ملی شهر هوشمند | 9 |
جدول (1) : خلاصه‌ای از مطالعات پیشین
2- روش تحقیق
پژوهش حاضر با توجه ارائه الگوی برای توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری ، از استراتژی‌های پژوهش رویش نظریه‌ها بهره گرفته است. در شرایطی که انجام پژوهش مستلزم بررسی عمیق پدیده موردمطالعه باشد و نیز ادبیات موضوع غنی نباشد، از تئوری رویش نظریه‌ها برای بررسی مسئله‌ي موردنظر استفاده می‌شود. این تئوری معمولاً به‌منظور مطالعه‌ی یک پدیده‌ی جدید و یا تکرار نمودن یک مطالعه در شرایط زمینه‌ای جدید به کار می‌رود (استراوس و کوربین ، ۱۹۹۸). نوین بودن فناوری اینترنت‌اشیاء و اندک بودن تعداد مطالعات در این زمینه حاکی از آن است که کاربرد اثربخش فناوری اینترنت‌اشیاء در راستای توسعهی پایدار، یک زمینه پژوهشی بکر تلقی می‌گردد. ازاین‌رو، نوظهور بودن مسئله‌ی پژوهش دلیل بر انتخاب تئوری رویش نظریه‌ها است. به‌طورکلی، تئوری رویش نظریه‌ها عبارت است از کشف و استخراج نظریه از داده‌هایی که به‌صورت منظم در فرآیند تحقیق به‌دست‌آمده‌اند. در این روش، جمع‌آوری داده‌ها و آنالیز آن‌ها در یک تعامل بسیار نزدیک با یکدیگر می‌باشند. درواقع پژوهشگر با یک تئوری از پیش تعیین‌شده در ذهن خود، پروژه را شروع نمی‌کند بلکه با یک فضای نامحدود، مطالعه پروژه را آغاز می‌نماید و اجازه میدهد تئوری از طریق داده‌ها ایجاد گردد (علی احمدی،۱۳۸۹). تولید نظریه در رویش نظریه‌ها بر اساس کار با داده‌ها صورت می‌گیرد. درواقع ، از طریق دستورالعملی پژوهشگر به دل میدان تحقیق می‌رود و از دل داده‌ها نظریه‌ای را بیرون می‌کشد (جونز و همکار،۲۰۱۱) .این تئوری معمولاً به‌منظور مطالعه‌ی یک پدیده‌ی جدید و یا تکرار نمودن یک مطالعه در شرایط زمینه‌ای جدید به کار می‌رود (استراوس و کوربین ، ۱۹۹۸). به‌طورکلی سه رویکرد نظام‌مند ، ظاهر شونده و ساخت‌گرایانه در استراتژی رویش نظریه‌ها وجود دارد. رویکرد نظام‌مند که توسط استراوس و کوربین ارائه شده‌است بر قواعد، رویه‌ها و روال‌های ساخت‌یافته و نظام‌مند تأکید مي‌کند و شامل کدگذاری باز ، محوری ، انتخابی (گزینشی) است . رویکرد دوم، رویکرد ظاهر شونده است که توسط گلیزر در نقد رویکرد نظام‌مند ارائه‌شده است و شامل کدگذاری باز، کدگذاری انتخابی و کدگذاری نظری است (گلیزر و هان ، ۲۰۰۵). رویکرد سوم، رویکرد ساخت‌گرایانه است که درواقع حدفاصل میان رویکردهای نظام‌مند و ظاهر شونده است. پژوهش حاضر در راستای دستیابی به اهداف خود از رهیافت نظام مند بهره گرفته است؛ زیرا علی‌رغم ماهیت چالشی، زمینه را برای خلاقیت در تحلیل داده‌ها فراهم می‌کند. علاوه‌براین، انعطاف‌پذیری بالای این رویکرد افق دید پژوهشگر را در تحلیل داده‌ها بسط میدهد.
در استراتژی رویش نظریه‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه، مستندات و گزارش‌های موجود استفاده می‌شود (دانایی‌فرد و همکاران، ۱۳۹۲). در این پژوهش، از مصاحبه‌های نیمه ساخت‌یافته به‌عنوان کلیدیترین روش گردآوری اطلاعات برای استراتژی رویش نظریه‌ها استفاده‌شده است. ماهیت مصاحبه‌های نیمه ساخت‌یافته ایجاب می‌کند که با بیان اصول حفظ محرمانگی داده‌های مشارکت‌کنندگان، درآنان این اطمینان ایجاد شود از مصاحبه‌ها تنها برای مقاصد پژوهشی استفاده شده و هویت این افراد در گزارش‌ها پژوهش مشخص نخواهد شد. سؤالات اولیه مطرح‌شده در جلسات مصاحبه، سوابق شغلی افراد و نقش‌ها و مسئولیت‌های کلیدی آن‌ها در زمینه فناوری اینترنت‌اشیاء و توسعهی پایدار را پوشش می‌داد. سپس محورها و سوالاتی پیرامون ذینفعان کلیدی و زیرساخت‌های مؤثر در توسعه اینترنت‌اشیاء و مواردی از این قبیل مطرح شد. با استفاده از این مکانیسم، جمع‌آوری داده‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. جامعه آماری پژوهش، از میان خبرگان و متخصصان باتجربه و آگاه نسبت به پدیده موردمطالعه (فناوری اینترنت‌اشیاء و توسعه‌پایدار) مشخص گردید. فرآیند نمونه‌گیری به این صورت بود که پس از گردآوری و تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌های اولیه، سایر خبرگان به روش گلوله‌برفی توسط مصاحبه‌شوندگان اولیه معرفی شدند و مصاحبه‌ها به همین ترتیب ادامه پیدا کرد که درنهایت با انجام ۲۰ مصاحبه کفایت نظری حاصل شد.
3- بحث و یافتههای پژوهش
داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها با بهره‌گیری از مدل پارادایمی استراوس و کوربین و استفاده از روش مقایسه مستمر در فرآیند کدگذاری، تجزیه‌وتحلیل شد. همان‌طور که بیان شد، در رویکرد استراوس و کوربین کدگذاری شامل سه فرآیند اصلی است:1-کدگذاری باز، ۲-کدگذاری محوری، ۳-کدگذاری انتخابی. قابل‌ذکر است کدگذاری داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار تحلیل کیفی8انجام‌شده است. در ادامه، مراحل طی شده در کدگذاری تشریح شده‌اند.
فراوانی کدهای مقوله: 15 | |||
ردیف | کد Code | مفهوم Concept | دسته Class |
۱ | نقش محوری ارتباطات از راه دور در زندگی روزمره | ماهیت ناگزیر | مقوله محوری |
۲ | افزایش نرخ تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت | ||
۳ | افزایش نرخ تعداد گوشی‌های هوشمند | ||
۴ | افزایش نرخ تعداد سیمکارت‌ها | ||
5 | رقابت‌پذیری و پویایی شرکت‌ها در حوزه توسعه اینترنت‌اشیاء | ماهیت نیازمحور | |
6 | راهگشا بودن اینترنت‌اشیاء برای تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای و درازمدت | ||
7 | ماهیت تسهیلگر فناوری در حل بحران‌ها | ||
8 | تمایل جامعه به به‌کارگیری راهکارهای فناورانه | ||
9 | پیش‌بینی‌رشد فناوری اینترنت‌اشیاء در سال‌های آتی | ماهیت غیرگذرا | |
10 | تحریک بازار برای توسعه کاربردهای اینترنت‌اشیاء | ماهیت بازار محور | |
* کدگذاری باز: هدف کدگذاری باز ، بیرون کشیدن مجموعه‌ای از مقوله‌ها و ویژگی‌های آن‌ها و کشف مسئله و نحوه‌ی حل آن است. در این راستا پژوهشگر به‌جای تشریح واژه‌ها برای رویداد‌ها، به آنچه در حال روی دادن است، می‌پردازد و به دنبال درک مفهوم است (گلیزر و استراوس، ۱۹۶۷). به‌منظور تحقق این امر، باید داده‌های خام حاصل از متن مصاحبه‌ها و یادداشت‌های میدانی به‌دقت بررسی شوند و پس از تفکیک در قالب کدهای جداگانه برچسب بخورند. پس از پیاده‌سازی دقیق و کامل مصاحبه‌های انجام‌شده، مطابق با قواعد مدل پارادایمی استراوس و کوربین، داده‌ها بدون هیچ محدودیتی بررسی می‌شوند. پس از پدیدار شدن مقوله‌های آغازین تعداد 60 کد ساخته شد که با استفاده از دورویه « مقایسه کردن» و «پرسش کردن» تبدیل به 9 مفهوم شدند. برای تعیین نام‌های مفاهیم، ابتدا کدهای مشابه گروه‌بندی شدند و با بررسی و تحلیل دقیق هر گروه، بسیاری از مفاهیم به‌راحتی از داده‌ها استخراج گردیدند.
جدول (2)- کد و مفاهیم مقوله محوری در کدگذاری انتخابی
*کدگذاری محوری: کدگذاری‌محوری، فرآیند مرتبط کردن مقولات فرعی به مقولات اصلی‌تر را شامل می‌شود. کدگذاری در این مرحله به‌صورت محوری و با هدف طبقه‌بندی و مقوله‌پردازی صورت می‌گیرد. در واقع هدف از کدگذاری محوری، برقراری رابطه بین مقوله‌های تولیدشده در مرحله کدگذاری باز است. این کدگذاری به این دلیل محوری نامیده شده که کدگذاری حول محور یک مقوله رخ میدهد. همچنین در کدگذاری محوری مقولات بر اساس الگوی پارادایمی ایجاد و کشف می‌شوند (استراوس و همکار، ۱۹۶۷). در ادامه، کدها و مفاهیم حاصل از تحلیل داده‌های مصاحبه‌ها تا پایان مرحله کدگذاری محوری به تفکیک هر مقوله در جدول‌های (۲) ، (۳) ،(۴) و (۵) ارائه‌شده است. البته در این جداول تنها به عناوین کدها اشاره‌شده است و کدهای استخراج‌شده حاصل از بیانات و صحبت‌های خبرگان است.
*کد گذاری انتخابی: آخرین مرحله از کدگذاری از میان مقوله‌ها، مقوله محوری انتخاب‌شده و حول آن نظریه‌ای برآمده از دل تحقیق ارائه می‌شود. نظریه به وجود آمده از دل داده‌ها حول مقوله محوری به‌صورت مدل تصویری ارائه می‌شود. چنین کاری تنها از طریق دسته‌بندی مقوله‌ها ممکن خواهد بود. به‌منظور برقراری پیوند بین مقوله‌ها، از مدل پارادایمی رویش نظریه‌ها استفاده می‌شود. این مدل پارادایمی، مقوله‌ها را در شش دسته مقوله جای میدهد در ادامه هر یک از عناصر مدل شرح داده خواهند شد. شکل (4)، مدل پدیده‌ی توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری را نشان میدهد.
جدول (3): کد و مفاهیم شرایط علّی در کدگذاری انتخابی
فراوانی کدهای مقوله: 10 | |||
ردیف | کد Code | مفهوم Concept | دسته Class |
۱ | نرخ بالای ترافیک شهری و نیاز به کاهش ترافیک | مسائل حوزه مدیریت شهری | شرایط علّی |
۲ | نرخ بالای تصادفات درون‌شهری و برون‌شهری و ضرورت ایجاد راهکاری برای کاهش آن | ||
۳ | پیر شدن جامعه و نیاز به هوشمند سازی خانه‌ها و شهرها | ||
۴ | نیاز به هوشمند سازی شهرها جهت مدیریت بهتر امور شهری | ||
۵ | توزیع ناهمسان برق در استان‌ها و نیاز به فناوری اینترنت‌اشیاء | ||
۶ | نیاز به کاهش هزینه‌های بالای درمان | ||
جدول (4): کد و مفاهیم راهبردها و راهکارها در کدگذاری انتخابی
مقوله کاربردهای اینترنت‌اشیاء | فراوانی کدهای مقوله: ۱۵ | ||
ردیف | کد Code | مفهوم Concept | دسته Class |
۱ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در مدیریت حملونقل و ردیابی | هوشمند سازی محیط | راهبردها و راهکارها |
۲ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در ناجا برای کنترل لحظه‌ای خودروهای شخصی | ||
۳ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در کاهش میزان ترافیک شهری | ||
۴ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در رصدخانه شهری هوشمند | ||
۵ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در مدیریت سفرهای فرودگاه | ||
۶ | کاربرد اینترنت‌اشیاء هوشمند سازی جمع‌آوری زباله‌های شهری | ||
۷ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در حوزه خانه هوشمند، شهر هوشمند و دانشگاه هوشمند | ||
۸ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در هوشمند سازی باشگاه‌های ورزشی و حفاظت از آثار باستانی | ||
9 | کاربرد اینترنت‌اشیاء در زندان‌ها | ||
جدول (۵): کد و مفاهیم پیامدها در کدگذاری انتخابی
فراوانی کدهای مقوله: 20 | |||
|---|---|---|---|
ردیف | کد | مفهوم | دسته |
۱ | توسعه اقتصادی کسب‌وکارهای کوچک | پیامدهای اقتصادی | پیامد |
۲ | ارتقای بهره‌وری سازمان‌ها | ||
۳ | اشتغال‌زایی در حوزه نوین اینترنت‌اشیاء | ||
۴ | کارآفرینی و ایجاد بازار برای کشورهای همسایه | ||
۵ | تحقق کارآفرینی فردی و سازمانی | ||
6 | بهینه کردن هزینه خدمات جمع‌آوری زباله‌های شهری | پیامدهای زیست محیطی | |
7 | متعادل‌سازی ترافیک با هوشمند سازی سیستم کنترل شهری | ||
8 | کاهش آلاینده‌های ناشی از خودرو با هوشمند سازی حملونقل شهری | ||
9 | کاهش تلفات و کنترل مصرف انرژی ناشی از توسعه خانه‌های هوشمند | ||
10 | بهینه‌سازی مصرف آب خانواده برای مقابله با بحران آب | ||
11 | جلوگیری از قطعی برق در سطح گسترده | پیامدهای اجتماعی | |
12 | افزایش سطح رفاه اجتماعی شهروندان | ||
13 | تشخیص بهتر جرائم در جامعه توسط دوربین‌های هوشمند شهری | ||
14 | کاهش نرخ مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای و افزایش امید به زندگی | ||
15 | کنترل بهتر زندانیان به کمک دستبند‌های الکترونیکی هوشمند | ||
شکل (4): مدل توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مدیریت شهری |
2-4- تحلیل یافته ها
4-2-1- شرایط علّی : مسائل حوزه مدیریت شهری
شرایط علّی دلایل و توضیحاتی را برای وقوع مقوله محوری بیان می‌کند. در این مدل، مسائل نیازمند هوشمند سازی به‌عنوان یک دلیل برای وقوع مقوله محوری، یعنی «توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مدیریت شهری در جهت توسعه پایدار» شناسایی‌شده‌است. این مقوله به کلیدیترین بحران‌های حملونقل یعنی بالا بودن نرخ ترافیک شهری و بالا بودن نرخ تصادف جاده‌ای و نیاز به لحاظ نمودن راهکارهای فناورانه در راستای کاهش و حل آن‌ها اشاره دارد. افزایش شهرنشینی و مهاجرت شغلی به شهرهای بزرگ‌تر به‌صورت پنهان نیاز به هوشمند شدن شهرها را برای کنترل و مدیریت بهتر امور شهری ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این، پیر شدن جامعه و نیاز به هوشمند سازی خانه‌ها و شهرها از دیگر دغدغه‌های مدیریت شهری است که می‌تواند از طریق راهکارهای شهر هوشمند محقق شود. از جنبه دیگر بحران کمبود آب و خشکسالی کشور نیز یکی دیگر از مسائل جدی است که رفع آن مستلزم تمهیدات مدبرانه و بهره‌گیری از راهکارهای هوشمند است. به‌طورمعمول، مصرف آب در کشور شامل سه بخش خانگی، کشاورزی و صنعت است که از میان آن‌ها بیشترین مصرف مربوط به مصارف خانگی و کشاورزی است. طبق نظرات خبرگان مصاحبه‌شونده، توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء نقش مؤثری در حل بحران‌های فوق و حفاظت از محیط‌زیست خواهد داشت.
4-2-2- مقوله محوری پژوهش: پدیده توسعه اینترنت‌اشیاء در حوزه مدیریت شهری
توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء پدیده‌ای ناگزیر و غیر گذرا است که بر اساس نیازهای بازار ظهور می‌یابد و با توجه به آن‌که راهکاری فناورانه و نوین است، می‌تواند در حل بسیاری از بحران‌های امروزی راهگشا واقع شود و موجب تحقق توسعه‌پایدار گردد. مطابق نتایج، پدیده توسعه اینترنت‌اشیاء دارای چهار ماهیت «ناگزیر»، «غیر زودگذر»، «نیاز محور» و «بازار محور» است.ناگزیر بودن ماهیت توسعه اینترنت‌اشیاء ریشه در این حقیقت دارد که در عصر حاضر ارتباطات از راه دور نقشی کلیدی در زندگی روزمره افراد و سازمان‌ها ایفا می‌کند.هم چنین طبق گزارش‌های معتبر فناوری‌های نوظهور در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات به نظر می‌رسد که اینترنت‌اشیاء یک فناوری زودگذر نیست. مطابق با نظرات مصاحبه‌شوندگان، توسعه اینترنت‌اشیاء مبتنی بر نیاز رخ میدهد که می‌تواند فرصتی مناسب برای ایجاد بازار برای این فناوری و پاسخ به نیازهای موجود باشد. توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در ایران از طریق تحریک بازار محقق می‌شود.
4-2-3- راهبردها و راهکارها : حوزه مدیریت شهری
راهبردها، رابطه میان علل با مقوله محوری و همچنین رابطه میان مقوله محوری با پیامدها را تعدیل می‌کند. منظور از راهبردها، راهکار و کاربردهای مختلف اینترنت‌اشیاء است که می‌تواند ضمن برطرف نمودن مشکلات شناسایی‌شده، در افزایش بروز اثرات و پیامدهای مثبت توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء نقش به‌سزایی ایفا کند. راهکار و موارد کاربرد اینترنت‌اشیاء در حوزه مدیریت شهری، مرتبط با ایجاد سامانه هوشمند حملونقل و ترافیک در راستای کاهش بحران‌های حملونقل ازجمله کاهش نرخ تصادفات جاده‌ای و کاهش میزان ترافیک میباشد. رصدخانه شهری هوشمند یکی از مهم‌ترین کاربردهای اینترنت‌اشیاء در این حوزه است که پنج محور کلیدی امکانات شهری، حکمرانی و مدیریت پایدار، اقتصاد، اجتماع و محیط‌زیست را شامل می‌شود. علاوه بر این، هوشمند سازی سطل زباله‌های شهری و مدیریت سفرهای فرودگاه از دیگر مواردی است که بخشی از راهبردهای اینترنت‌اشیاء در حوزه مدیریت شهری قلمداد می‌شوند. همچنین راهبردهای اینترنت‌اشیاء در محیط‌زیست، اغلب به راهکارهای هوشمندانه ازجمله سامانه آب و اصلاح الگوی مصرف آب، نظارت بر مبادله انرژی برق و کنترل میزان مصرف برق برمی‌گردد. طبق نظرات خبرگان، اینترنت‌اشیاء در حوزه انرژی از طریق هوشمند سازی شبکه برق به کمک کنتورهای هوشمند، در زمینه کاهش مصرف آب از طریق آبیاری هوشمند و همچنین کاهش بحران‌های زیست‌محیطی نظیر کاهش آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع سبز به‌وسیله هواپیماهای سم‌پاش، نقش کلیدی ایفا می‌کند.راهبردهای اینترنت‌اشیاء در هوشمند سازی محیط نظیر خانه، دانشگاه، شهر، زندان‌ها و غیره برمی‌گردد. خانه هوشمند یکی از حوزه‌های کاربردی اینترنت‌اشیاء است که مشتری محور بوده و در حال رشد است. از مزیت سیستم‌های هوشمند مبتنی بر اینترنت‌اشیاء در منازل، می‌توان به توان مصرفی پایین با عملکرد تنها یک باتری و همچنین پوشش دهی گسترده شبکه‌های ویژه در تمام نقاط مجتمع‌های بزرگ اشاره کرد. به‌عنوان‌مثال برای جلوگیری از انتشار گازهای آلاینده هوای آلوده در منزل، طبق مفهوم شبکه سنجش کیفیت هوا یک سیستم حسگر هوشمند برای ردیابی اثرات گازهای آلاینده در محیط قرار داده می‌شود که از این طریق قابلیت شناسایی هستند.از آن‌جا که پیاده‌سازی و تحقق شهر هوشمند یک فرآیند زمان‌بر است، یکی از راهکارهای توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء، دانشگاه هوشمند است که می‌توان بسیاری از قابلیت‌های شهر هوشمند را در مقیاس کوچک‌تر اجرایی نمود که این امر علاوه بر بهبود تجربه دانشجویان، هزینه‌ها را نیز کاهش میدهد.یکی دیگر از کاربردهای جدیدتر اینترنت‌اشیاء، در حوزه کیفری و زندان است که به‌موجب آن زندانیان با شرایط خاص می‌توانند دوره محکومیت خود را در خانه سپری کنند؛ درواقع یک جایگزین برای حبس در زندان محسوب می‌شود و با استفاده از دستبند یا پابندهای الکترونیکی، اجازه ورود یا خروج از یک محدوده مشخص را ندارند و تحت پایش و نظارت لحظه‌ای می‌باشند.
طبق نظرات خبرگان، توسعهی فناوری اینترنت‌اشیاء با اثرات و پیامدهای اقتصادی بسیاری روبه‌رو خواهد بود که کاهش هزینه‌های عمومی کشور، ایجاد کارآفرینی فردی و سازمانی، درونی سازی از طریق ارتقای دانش و اشتغال‌زایی به‌عنوان کلیدیترین آن‌ها شناسایی‌شده‌اند. مطابق با یافتههای پژوهش، اینترنت‌اشیاء زمینه‌ساز بهره‌وری سازمان‌ها خواهد شد. اثرات اقتصادی مثبت می‌تواند از دو وجه قابلیت نظارت از راه دور و هوش کسب‌وکاری به‌کاررفته در آن باشد. اینترنت‌اشیاء با بهره‌گیری از حسگر‌های کنترل و نظارت از راه دور، بهره‌وری را برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهای امروزی ایجاد خواهد نمود. مفهوم بهره‌وری، هر دو وجه کارایی و اثربخشی را موردتوجه قرار میدهد که در مواردی مانند کاهش هزینه و انعطاف‌پذیری در خدمات، برنامه‌ریزی و پیش‌بینی بهتر و دقیق‌تر نمود پیدا می‌کند. طبق نظرات خبرگان، پایش هوشمندانه داده‌ها در اینترنت‌اشیاء از طریق هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و هوش کسب‌وکاری منجر به‌نوعی آینده‌نگاری می‌شود، به‌گونه‌ای که نیازهای کاربر، مشتری، صنعت و دولت از طریق هوش ایجادشده در آینده مشخص می‌شود. به‌این‌ترتیب، این امر موجب عرضه کالاها و خدمات متناسب با نیازهای کاربران و ایجاد فرصت‌ها و ایده‌های جدید برای آینده‌ای بهتر خواهد شد. پیامد اجتماعی یکی از عمده مفاهیمی است که در مقوله پیامدها دارای بیشترین تعداد کد بوده است. بسیاری از خبرگان بر این باور بودند افزایش سطح رفاه اجتماعی، فراهم آوردن زیرساخت حملونقل استاندارد، همه به کمک فناوری اینترنت‌اشیاء موجب افزایش امید به زندگی و طول عمر شهروندان خواهد شد. به‌عنوان‌مثال، در حوزه حملونقل این امر به کاهش نرخ مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای برمی‌گردد. در مدیریت شهری نیز این امر در افزایش سطح رفاه اجتماعی دارد که می‌تواند از طریق هوشمند سازی انرژی و تشخیص بهتر جرائم شهری محقق شود. به دلیل اهمیت بالای بحران‌های محیطی، پیامدهای زیست‌محیطی به‌عنوان یکی از بیشترین اثرات مثبت توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء شناسایی‌شده است. با استفاده از راهکارهای اینترنت‌اشیاء امکان مدیریت مصرف انرژی‌های همگانی (به‌ویژه آب و برق) به‌صورت چشمگیری فراهم خواهد شد و تا حد ممکن با بحران کم‌آبی مقابله خواهد شد. با به‌کارگیری حسگرها و محرک‌ها، کشاورزان می‌توانند عملکرد بهتری در بهینه‌سازی مصرف آب و به حداقل رساندن ضایعات داشته باشند. مدیریت مصرف آب از طریق اینترنت‌اشیاء می‌تواند توسط شهروندان در خانه‌ها نیز انجام پذیرد. این دستگاه‌ها همراه با تجزیه‌وتحلیل داده‌ها می‌تواند، ساکنان خانه را نسبت به میزان مصرف آب آگاه سازند و باعث صرفه‌جویی در هزینه شوند. هوشمند سازی حملونقل و ترافیک شهری به کمک اینترنت‌اشیاء می‌تواند منجر به کاهش قابل‌توجهی حجم آلاینده‌های محیطی و درنهایت حفظ منابع طبیعی و جنگل‌ها در برابر بحران‌هایی نظیر آتش‌سوزی شود.
[1] . نویسنده مسئول: Mahyaanv10@gmail.com
[2] Application layer
[3] Service and application support layer
[4] Network layer
[5] Device layer
[6] Radio Frequency Identification
[7] Near- Field Communication (NFC)
[8] MAXQDA
4- بحث و بررسی
طبق مدل مفهومی پژوهش ارائه‌شده در شکل(4)، مقوله «توسعه اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل مدیریت شهری» به‌عنوان مقوله محوری توسط مقوله‌های شرایط علّی، راهبردها و پیامدها احاطه‌شده است که شرح عناصر مدل پژوهش به تفضیل به آن‌ها پرداخته‌شده است. مقوله پدیده توسعه اینترنت‌اشیاء به‌عنوان مقوله محوری به این موضوع اشاره دارد که توسعه اینترنت‌اشیاء پدیده‌ای است که زودگذر نیست و همچنان در پیش‌بینی‌های جهانی مطرح است؛ وقوع و تحقق آن در طول زمان به‌صورت ناگزیر تحقق می‌یابد. پدیده‌ای است که مبتنی بر نیاز‌ها و مسائل موجود در زمینه‌های کاربردی مختلف شکل‌گرفته و اصطلاحاً نیاز محور است؛ ماهیتی بازار محور دارد و با تحریک عوامل مرتبط با بازار محقق می‌شود. مقوله شرایط علّی، حاکی از آن است که مسائل و دغدغه‌های موجود در حوزه مسائل مدیریت شهری، به‌عنوان دلیل و علت برای تحقق توسعه اینترنت‌اشیاء قلمداد می‌شوند. مقوله راهبردها و کاربردها، بیانگر آن است که کاربردهای مختلف اینترنت‌اشیاء در حوزه‌های کاربردی مدیریت شهری، راهکار‌هایی برای دستیابی هر چه بیشتر به پیامدهای توسعه اینترنت‌اشیاء هستند. مقوله پیامدها، در یک تناظر مفهومی با شرایط علّی و راهبردها از منظر کاربرد و اهداف توسعه‌پایدار، به نتایج و اثرات ناشی از توسعه اینترنت‌اشیاء اشاره دارد که شامل پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی می باشد. برخلاف مطالعات پیشین، این پژوهش با ارائه الگوی نظری جزییات توسعه اینترنت‌اشیاء را بررسی کرده و از راهبرد ها و پیامدهای مختلف آن در مسائل مدیریت شهری در قالب مقوله‌های مدل پرده‌برداری نموده است. شایان‌ذکر است که تنها تعداد اندکی از محققان پیشین به جنبه‌های توسعه اینترنت‌اشیاء و محوریت دستیابی به توسعه‌پایدار پرداخته‌اند و صرفاً کار خود را محدود به مسائلی نظیر امنیت ، حریم خصوصی و تدوین استاندارد نموده‌اند؛ بنابراین، این پژوهش از جنبه نظری دارای نوآوری است. مشابه سایر مطالعات، این پژوهش نیز با محدودیت‌هایی روبه‌رو بوده است که زمینه را برای بهبود در تحقیقات آتی فراهم می‌کند. این پژوهش ادعا نمی‌کند که یافته‌هایش در جامع‌ترین حالت ممکن قرار دارد؛ زیرا اولاً دسترسی به منابع مناسب تنها محدود به خبرگانی بوده است که از زمان و تمایل کافی برای مصاحبه برخوردار بوده‌اند و در مصاحبه شرکت کرده‌اند. ثانیاً محافظه‌کاری احتمالی برخی از خبرگان در پاسخ به سؤالات مصاحبه و به دنبال آن عدم بیان دغدغه‌ها و نظرات واقعی خود پیرامون پدیده اینترنت‌اشیاء، می‌تواند از محدودیت‌های پژوهش میباشد؛ بنابراین، ممکن است جنبه‌های کلیدی دیگری از توسعه اینترنت‌اشیاء و الزامات آن در حوزه مدیریت شهری باشد که از زاویه دید پژوهشگر و خبرگان مصاحبه‌شونده دورمانده باشد.علاوه براین، یکی دیگر از محدودیت‌های ذاتی استراتژی پژوهش رویش‌نظریه‌ها عدم امکان تعمیم‌پذیری یافته‌ها و وابستگی آن‌ها به شرایط و بستر موردمطالعه است که اقتضای بیشتر پژوهش‌های کیفی نیز همین‌گونه است (گلیزر، ۱۹۷۸). بااین وجود، می‌توان ادعا نمود که یافتههای این پژوهش به‌خوبی حوزه موردمطالعه را توصیف نموده است. از طرفی دیگر، در بررسی توسعه اینترنت‌اشیاء در راستای دستیابی به توسعه‌پایدار، تنها به ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار بسنده شده است، درحالی‌که اهداف و شاخص‌های کلان توسعه‌پایدار لحاظ نشده‌اند. درواقع می‌توان گفت به‌نوعی برخی از تفاوت‌های جزئی میان حوزه‌های کاربردی مختلف در خروجی پژوهش منعکس نشده است.
همان‌طور که گفته شد ، مطالعات اندکی توسعه اینترنت‌اشیاء را با محوریت توسعه‌پایدار بررسی کرده‌اند. تنها مطالعه کیفی صورت گرفته در این حوزه، مطالعه نصیری (۲۰۱۶) است که عوامل و مؤلفه‌های دستیابی به توسعه‌پایدار را بررسی نموده است. یافتههای پژوهش حاضر با پژوهش نصیری (۲۰۱۶) در هر سه بعد توسعه‌پایدار (ابعاد زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی) همپوشانی دارد. مطابق با یافتههای هر دو پژوهش، از جنبه اجتماعی توسعه‌پایدار، به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء موجب ارتقای سطح استاندارد زندگی و بهبود کیفیت زندگی، افزایش ایمنی و امنیت در زندگی شخصی افراد می‌شود. از منظر بعد اقتصادی، اینترنت‌اشیاء امکان رشد اقتصادی و کسب مزایای رقابتی را برای صنایع فراهم می‌کند. از جنبه محیط زیست نیز به‌واسطه اینترنت‌اشیاء امکان کنترل انرژی بهینه و کاهش مصرف آن، تشخیص و مهار بحران‌ها (نظیر آتش‌سوزی) در مراحل اولیه و نجات محیط‌زیست، کنترل ترافیک و کاهش آلودگی‌های محیطی فراهم می‌گردد. جدول(6)، همپوشانی کاربردهای اینترنت‌اشیاء و ابعاد توسعه‌پایدار را طبق یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد.
جدول (6): همپوشانی کاربردهای اینترنت اشیا و ابعاد توسعه‌پایدار
بعد اجتماعی | بعد اقتصادی | بعد محیط زیست |
· حوزه سلامت و درمان - پیگیری مستمر و توجه به سلامت جسمی - افزایش امید به زندگی و طول عمر شهروندان - تدوین الگوهای سلامت برای پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها · حوزه مدیریت شهری و حملونقل - ایجاد زیرساخت حملونقل استاندارد - کاهش نرخ مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای - تشخیص بهتر جرائم شهری · حوزه کاربردهای شخصی - افزایش آسایش و راحتی - قابلیت‌های کاربردی ابزار پوشیدنی، لباس و ساعت هوشمند - باشگاه‌های هوشمند | · حوزه کشاورزی - نظارت بر کیفیت خاک - نظارت بر کیفیت محصولات کشاورزی · حوزه صنایع تولیدی - نظارت بر موجودی کالاها - کامیابی اقتصادی
| · حوزه انرژی و خانه هوشمند - بهینه‌سازی مصرف آب - کاهش مصرف انرژی برق · حوزه مدیریت شهری - کاهش مصرف سوخت ناشی از خودروهای خودران - کاهش قابل‌توجه حجم آلاینده‌های محیطی و آلودگی شهری - مدیریت جمع‌آوری زباله · حوزه مدیریت بحران منابع طبیعی - حفظ منابع طبیعی و جنگل‌ها در برابر بحران‌ها (نظیر آتش‌سوزی) |
همان‌طور که گفته شد ، مطالعات اندکی توسعه اینترنت‌اشیاء را با محوریت توسعه‌پایدار بررسی کرده‌اند. تحقق توسعه اینترنت‌اشیاء از طریق کاربردهای مختلف آن در صنایع، نه‌تنها می‌توان مسئله‌های مختلف موجود را برطرف کرد، بلکه احتمال آن وجود دارد که به‌موجب آن نتایج مثبت و قابل‌توجهی از جنبه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی بروز نماید. سه جنبه زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی نشان‌دهنده ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار نیز هستند؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که میان مسائل نیازمند هوشمند سازی مدیریت شهری ، کاربردهای اینترنت‌اشیاء و ابعاد توسعه‌پایدار تناظر و هم‌راستایی وجود دارد. این امر گواهی بر آن است که توسعه اینترنت‌اشیاء می‌تواند توسعه‌پایدار را در پی داشته باشد. تحلیل داده‌های پژوهش نشان می دهد که پیاده‌سازی اینترنت‌اشیاء در جهت بهبود مدیریت شهری تأثیر زیادی در جهت افزایش میزان رضایت از زندگی در بین شهروندان خواهد داشت. به عنوان مثال، در حوزه مدیریت شهری، ایجاد سامانه هوشمند حملونقل و ترافیک در راستای کاهش بحران‌های حملونقل سبب کاهش نرخ تصادفات جاده‌ای و کاهش میزان ترافیک می شود. رصدخانه شهری هوشمند و مدیریت سفرهای فرودگاه هوشمند سازی سطل زباله‌های شهری از دیگر مواردی است که بخشی از راهبردهای اینترنت‌اشیاء در حوزه مدیریت شهری قلمداد می‌شوند. اینترنت‌اشیاء با بهره‌گیری از حسگر‌های کنترل و نظارت از راه دور، بهره‌وری را برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهای امروزی ایجاد خواهد نمود. بنابراین، توسعهی فناوری اینترنت‌اشیاء با اثرات و پیامدهای اقتصادی بسیاری روبه‌رو خواهد بود که کاهش هزینه‌های عمومی کشور، ایجاد کارآفرینی فردی و سازمانی، درونی سازی از طریق ارتقای دانش و اشتغال‌زایی به‌عنوان کلیدیترین آن‌ها شناسایی‌شده‌اند. به‌این‌ترتیب، این امر موجب عرضه کالاها و خدمات متناسب با نیازهای کاربران و ایجاد فرصت‌ها و ایده‌های جدید برای آینده‌ای بهتر خواهد شد. به عنوان یک پیشنهاد استراتژیک ، دولت می‌تواند نسبت به ایجاد استارت‌آپ‌های نوآورانه در دانشگاه‌ها، اقدامات لازم را به عمل آورد. مانند تخصیص فاند و بودجه‌های تحقیقاتی قابل‌توجه به حوزه اینترنت‌اشیاء و هوش مصنوعی می‌تواند در آینده‌ای نزدیک زمینه‌ساز ایجاد مزیت رقابتی و تضمین‌کننده کارآفرینی و رشد اقتصادی کشور شود. در حقیقت، ارائه حمایت‌های مالی و غیرمالی دولت به بخش‌های خصوصی می‌تواند اقتصاد کشور را به جریان بیاندازد و شرکت‌های نوپا را در ایجاد زیرساخت‌های تکنولوژیکی اولیه یاری رساند. از منظر بررسی توسعه اینترنت‌اشیاء در راستای توسعه‌پایدار، به پژوهشگران این حوزه پیشنهاد می‌شود که به‌منظور سنجش اثرات بالقوه توسعه اینترنت‌اشیاء برای تحقق توسعه‌پایدار در حوزه های مختلف ، چارچوبی مبتنی بر شاخص‌های تدوین‌شده برای دستیابی به توسعه‌پایدار را اساس کار خود قرار دهند. در این راستا، سازمان ملل اهداف هفده‌گانه‌ای را برای دستیابی به توسعه‌پایدار معرفی کرده است که زمینه‌هایی نظیر دستیابی به انرژی پاک، آب پاک، فضای سبز و محیط‌زیست پاک، شهرهای پایدار و کارآمد، زیرساخت نوآوری و اقتصادی را پوشش میدهد. پژوهشگران در ادامه می‌توانند تحلیل نمایند که کدام‌یک از کاربردهای اینترنت‌اشیاء موضوعیت بیشتری با اهداف و شاخص‌های ارائه‌شده سازمان ملل برای توسعه‌پایدار دارند.
منابع
1- اجاقلو،رحیم، مصطفی، اجاقلو، زري، محمدي. (۱۳۹۴). نقش ایجاد شهر الکترونیک در توسعه‌پایدار شهري، دومین کنفرانس ملی معماري و منظر شهري پایدار، به‌صورت الکترونیکی، موسسه بین‌المللی معماري، شهرسازي مهرازشهر.
2- خدمتگزار، حمیدرضا. (۱۳۹۴). بررسی نقش اینترنت‌اشیاء در سیستم‌های مدیریت دانش (موردمطالعه: عملکرد کارکنان شهرداری یزد). مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هفتم، (۳) ،پاییز۹۴، ۵۷۲-۵۵۳.
3- خورشیدوند، علی عسگر، علیرضا، ناصري پور. (۱۳۹۵). کاربرد اینترنت‌اشیاء در توسعه شهرهاي هوشمند با تأکید بر سیستم حملونقل هوشمند، اولین کنفرانس ملی شهر هوشمند، قم، شرکت مشاوران شهر هوشمند.
4- دانایی‌فرد،حسن؛ امامی، مجتبی. (۱۳۸۶). استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. اندیشه مدیریت، سال اول، (۲)، پاييز و زمستان ۸۶، ۹۷-۶۹.
5- طالقانی، غلامرضا. (1384). نقش مدیریت فناوری در توسعه پایدار. پیک نور- علوم انسانی، 3(3 (ویژه مدیریت))،34-41.
6- علی احمدی، علیرضا. (۱۳۸۹). روش تحقیق و راهنمای پایان‌نامه نویسی، تهران: انتشارات تولید دانش.
7- قاسمی، روح‌الله؛ محقر، علی؛ صفری، حسین؛ اکبری جوکار، محمدرضا. (۱۳۹۵). اولویت‌بندی کاربردهای فناوری اینترنت‌اشیاء در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه‌پایدار. فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هشتم، (۱) ، ۱۵۵-۱۷۶.
8- Al-Fuqaha, A., Guizani, M., Mohammadi, M., Aledhari, M., & Ayyash, M. (2015). Internet of Things: A Survey on Enabling Technologies, Protocols, and Applications. IEEE Communication Surveys & Tutorials, 17 (4), 2347-2376.
9- Atzori, L., Iera, A., & Morabito, G. (2010). The Internet of Things: A Survey. Computer Networks, (54), 2787-2805.
10- Bardy, R., Rubens, A., & Massaro, M. (2015). The Systemic Dimension of Sustainable Development in Developing Countries. Journal of Organizational Transformation & Social Change, 12 (1), 22-41.
11- Borgia, E. (2014). The Internet of Things Vision: Key Features, Applications and Open Issues. Computer Communications, 54, 1-31.
12- Borgia, E. (2014). The Internet of Things Vision: Key Features, Applications and Open Issues. Computer Communications, 54, 1-31.
13- Brady, G. L., & Geets, P. C. F. (1994). Sustainable Development: The Challenge of Implementation. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 1(3), 189- 197.
14- Caron, X, Bosua, R., Maynard, S.B., & Ahmad, A. (2016). The Internet of Things (IoT) and its Impact on Individual Privacy: An Australian Perspective. Computer Law & Security Report, 32 (1), 4-15
15- Dutton, W. H. (2014). Putting Things to Work: Social and Policy Challenges for the Internet of Things.info, 16 (3), 1-21.
16- Garbie, I.H. (2014). An Analytical Technique to Model and Assess Sustainable Development Index in Manufacturing Enterprise. International Journal of Production Research, 52 (16), 4876-4915.
17- Glaser, B. G., and Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research: Aldine de Gruyter.
18- Glaser, B. G., & Hon. (2005). Staying Open: The Use of Theoretical Codes in Grounded Theory. The Grounded Theory Review, 5(1), 1-20.
19- Gonzalez, M.O.A., Gonçalves, J.S., & Vasconcelos, R.M. (2017). Sustainable Development: Case Study in the Implementation of Renewable Energy in Brazil. Journal of Cleaner Production, 142, 461-475.
20- Huang. Linna, Liu. Chunli, 2013, "The Application Mode in Urban Transportation Management Based on Internet of Things", Proceedings of the 2nd International Conference on Computer Science and Electronics Engineering (ICCSE 2013)B.
21- Jones, M. and alony, I. (2011). Guiding the Use of Grounded theory in Doctoral Studies: An Example from the Australian film Industry. International Journal of Doctoral Studies. Vol. 6, pp: 95-114.
22- Krotov, V. (2017). The Internet of Things and new business opportunities, Business Horizons, 60, 831-841.
23- Kshetri, N. (2017). The Evolution of the Internet of Things Industry and Market in China: An Interplay of Institutions, Demands and Supply. Telecommunications Policy, 41(1), 49-67.
24- Nonnecke, M.Bruch," IoT & Sustainability: Practice, Policy and Promise", Center for Information Technology Research in the Interest of Society& the Banatao Institute University of California, June 2016.
25- Nasiri, M. (2016). Internet of Things as an Enabler in Disruptive Innovation for Sustainability, Master’s Thesis, Lappeenranta University of Technology.
26- Shang. Xiaopu, Zhang. Runtong, Chen. Ying, 2016, "Internet of Things (IOT) Service: Architecture and its Application in E_ Commerce", 44 Journal of Electronic Commerce in Organizations, 10(3), 44_55, July_ September 2012.
27- Shin, D. (2014). A Socio-Technical Framework for Internet-of-Things Design: A Human-Centered Design for the Internet of Things. Telematics and Informatics, 31,(4), 519-531.
28- Vatari, S., Bakshi, A., & Thakur, T. (2017). Green house by using IOT and cloud computing. In 2016 IEEE International Conference on Recent Trends in Electronics, Information and Communication Technology, RTEICT 2016 - Proceedings (pp. 246–250). IEEE.
29- Wirtz, B.W, Weyerer, J.C, & Schichtel, F.T. (2019). An integrative public IoT framework for smart government. Government Information Quarterly, 36 (2), 333-345.
30- Zarei, M., Mohammadian, A., & Ghasemi, R., (2016). Internet of Things in Industries: A Survey for Sustainable Development. International Journal of Innovation & Sustainable Development, 10 (4), 419-442.
31- Zhao, J. C., Zhang, J. F., Feng, Y., & Guo, J. X. (2010). The study and application of the IOT technology in agriculture. In Proceedings - 2010 3rd IEEE International Conference on Computer Science and Information Technology, ICCSIT 2010 (Vol. 2, pp. 462–465). IEEE.
Developing an Internet of Things (IoT) Technology Model for Urban Management Issues to Achieve Sustainable Development Goals
Abstract
This article was prepared with the aim of investigating the role of Internet of Things (IoT) technology development in the field of urban management issues and how it contributes to achieving sustainable development in countries. Sustainable management of urban facilities is recognized as one of the most important areas for realizing sustainable development, but the diverse solutions offered by IoT in this area have received less attention. Challenges such as aging society and the urgent need for smartification of homes and cities have made urban management a key area for the development of IoT, enabling sustainability to be achieved in the three dimensions of economic, social, and environmental.To collect and analyze data, the researchers utilized the systematic approach of the Grounded Theory research strategy. The studied population included IoT domain experts who reached theoretical saturation after conducting 20 semi-structured interviews and analyzing the data using the Strauss and Corbin coding process (Open-Axial-Selective).Based on the results of the analyses, the conceptual model of the research, titled "Development of IoT Technology in the Field of Urban Management Issues Towards Achieving Sustainable Development Goals," was presented. According to this model, the implementation of IoT to improve urban management has a significant impact on increasing the life satisfaction among citizens. For instance, the creation of a smart transportation and traffic system directly leads to a reduction in the rate of road accidents and traffic congestion. Furthermore, from an economic perspective, this development will be accompanied by positive outcomes such as reducing public expenditures, creating individual and organizational entrepreneurship, and job creation as the most key factors.
Keywords: Internet of Things, Sustainable Development, Urban Management, Development of Internet of Things Technology
