تأثیر عوامل کالبدی برسرزندگی فضای عمومی در بازار قیصریه: مطالعه‌ای با رویکرد لاندری در اصفهان

الموضوعات :

محمد لطیفی ¹ , مهدی محمدخانی ² , نغمه علیزاد گوهری ³

1 - گروه معماری، دانشکده جامعه و رسانه، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحداصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
3 - گروه مهندسی معماری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

تاريخ الإرسال : 08 الثلاثاء , ذو القعدة, 1446 تاريخ التأكيد : 26 الخميس , ربيع الأول, 1447 تاريخ الإصدار : 01 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1447

الکلمات المفتاحية: عوامل کالبدی, سرزندگی, رویکردلاندری, بازار اصفهان.,

ملخص المقالة :

سرزندگی شهری یکی از شاخص‌های کلیدی کیفیت فضاهای عمومی است که نقش مهمی در تجربه و رضایت شهروندان دارد. بااین‌حال، در بسیاری از بازارهای سنتی، عوامل کالبدی مؤثر بر سرزندگی به‌طور نظام‌مند شناسایی نشده و این امر خلأی پژوهشی ایجاد کرده است. هدف تحقیق حاضر شناسایی و رتبه‌بندی این عوامل در بازار قیصریه اصفهان بر اساس رویکرد لاندری است. روش پژوهش کمی بوده و داده‌ها از طریق پرسشنامه مبتنی بر مقیاس لیکرت گردآوری شد. پرسشنامه میان شهروندان و بازدیدکنندگان توزیع و نتایج با نرم‌افزار SPSS تحلیل گردید. یافته‌ها نشان داد که شاخص‌های «خوانایی» و «امنیت» بیشترین نقش را در ارتقای سرزندگی بازار دارند. خوانایی شامل وضوح طراحی، دسترسی‌پذیری و قابلیت جهت‌یابی و امنیت مبتنی بر نظارت اجتماعی و احساس ایمنی محیطی است. نتیجه‌گیری آن است که تقویت این دو عامل می‌تواند به‌طور معنادار پویایی و جذابیت بازارهای سنتی را افزایش داده و سرزندگی شهری را ارتقا بخشد.

المصادر:

1. ایراندوست، کیومرث؛ و بهمنی اورامانی، آرمان (1390). تحولات کالبدی بازار سنتی در شهرهای ایران (مطالعه موردی: بازار شهر کرمانشاه). شهر ایرانی اسلامی، 2(5)، 5-15. https://sid.ir/paper/177407/fa
2. ایزدی، سعید؛ نیکوخوی، مونا؛ و سماواتی، سحر. (1391). بررسی نقش مولفه های کیفیت بخش قلمرو پیاده در سرزندگی و کارآمدی خیابانهای شهری (مطالعه موردی: خیابان بوعلی سینا همدان). جغرافیایی فضای گردشگری، 1(3)، 103-118. https://sid.ir/paper/214192/fa
3. بنتلی، ایان؛ الکک، آلن؛ مورین، پال؛ مکگلین، سو؛ و اسمیت، گراهام (1382). محیط های پاسخده. ترجمه‌ مصطفی‌ بهزادفر، چاپ اول، تهران: علم و صنعت. https://www.gisoom.com/book/11594596/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86/
4. پامیر، سیریل بی. (1394). آفرینش مرکز شهری سرزنده. ترجمه‌ مصطفی ‌بهزادفر‌ و امیر ‌شکیبامنش، چاپ‌ چهارم، تهران: علم ‌و ‌صنعت. https://www.gisoom.com/book/11596254/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B4-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C/
5. جیکوبز‌، جین (1388). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمه‌ حمیدرضا پارسی‌ و آرزو افالطونی، چاپ دوم، تهران:دانشگاه تهران. https://www.iranketab.ir/book/67384-the-death-and-life-of-great-american-cities
6. خستو، مریم؛ و سعیدی ‏رضوانی، نوید،(1389) ، عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای‏ شهری، نشریة هویت شهر، ش 6، صص63-74. https://sanad.iau.ir/fa/Article/795443?FullText=FullText
7. خنیفر، حسین؛ بردبار، حامد؛ و فروغی ‏قمی، فریبا، 1392، مدیریت شهر شاداب، تهران: سارگل. https://modir.ir/News/10407.aspx
8. ذکاوت, سینا؛ رضایی ،محمدرضا؛ و پیام, حاتم. (1399). ارتقاء سرزندگی در فضاهای شهری با تأکید بر رویکرد ساماندهی منظر شهری (مطالعه موردی: شهر یاسوج). آمایش محیط, 13(50), 197-215. https://journals.iau.ir/article_678518.html
9. رخشانی‏نسب، حمیدرضا؛ و رشیدیان، مریم،(1396)، تحلیلی بر جایگاه مبلمان ورزشی در افزایش سرزندگی فضای شهری مطالعة موردی: شهر نورآباد ممسنی، فصل‏نامة جغرافیا و توسعه، ش 26، صص 101-116. https://gdij.usb.ac.ir/article_3047.html
10. عارف حسینی ،سید علی؛ پناهی،علی؛ آذر،علی؛ و لیزاده، رضا. (1400). سنجش و ارزیابی ابعاد سرزندگی در انواع فضاهای عمومی کلانشهرتبریز. مطالعات جامعه شناسی، 4(52), 65. https://journals.iau.ir/article_681308.html
11. کالن،گوردون (1387). گزیده منظر شهری. ترجمه‌ منوچهر طبیبیان، چاپ سوم، تهران:دانشگاه تهران. https://www.gisoom.com/book/11235793/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C/
12. کریر، راب (1383). فضای شهری. ترجمه‌ خسروهاشمی نژاد، چاپ اول، تهران: خاک. https://www.gisoom.com/book/11315589/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C/
13. گلکار، کوروش (1386). مفهوم کیفیت سرزندگی در طراحی شهری. صفه،16(44)،66-75. https://sid.ir/paper/94282/fa
14. لینچ، کوین (1381). تئوری شکل شهر. ترجمه‌ سید حسین بحرینی، چاپ دوم، تهران:دانشگاه تهران. https://www.gisoom.com/book/1847598/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%D8%B4%D9%87%D8%B1/
15. ماجدی، ‌حمید؛ و بندرآباد‌، علیرضا (1393). بررسی ‌معیار ‌جهانی ‌و بومی ‌شهر ‌زیست پذیر.هویت شهر،8(17)،76-65. https://civilica.com/doc/986323/
16. هدایت نژاد کاشی, سید مصطفی؛ هادیانی, زهره؛ حاجی نژاد, علی؛ و عسگری, علی. (1398). سرزندگی شهری مفهومی میان رشته ای (واکاوی اصول، ابعاد و شاخصها). مطالعات ساختار و کارکرد شهری, 6(20), 75-103. https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_2283.html
17. Abdul Aziza, A., Sani Ahmada, A., & Edrus Nordinb, T. (2012). Vitality of Flats Outdoor Space. Social and Behavioral Sciences, 36, 402-413. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042812005113
18. Appleyard, D. (1981). Livable Streets. Berkeley, CA, University of California Press. https://books.google.com/books/about/Livable_Streets.html?id=pfreUQKD_4QC
19. Chang, K. (2015). The Effects of Spatial accessibility and Centrality to Land Use, Cities Journal, No. 46, Vol. 1, pp. 30-43. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264275115000657
20. Chapman, D. (1996). Creating Neighbourhoods and Places in the Built Environment. London, Weinheim, New York, Tokyo, Melbourne, Madras. Published by E & FN SPON. https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9780203362341/creating-neighbourhoods-places-built-environment-david-chapman
21. Chen, Y., Yu, B., Shu, B., Yang, L., & Wang, R. (2023). Exploring the spatiotemporal patterns and correlates of urban vitality: Temporal and spatial heterogeneity. Sustainable Cities and Society, 91, 104440.‏ https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210670723000513
22. Colantonio, A. (2007). Social sustainability: an exploratory analysis of its definition, assessment methods metrics and tools. UK: Oxford Institute for Sustainable Development. https://eprints.lse.ac.uk/35947/
23. De Koe, D. (2013). “Urban Vitality Through a Mix of Land-uses and Functions: An Addition to Citymaker”. MSc Thesis Land Use Planning-Landscape- Wageningen University. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://edepot.wur.nl/273611
24. Gehl,J. (2016).How to study public Life.(M.behzadfar,N.Nadushan,&A.Nadushan,Trans).Elme Memare Royal Institute. https://link.springer.com/book/10.5822/978-1-61091-525-0
25. Gehl, J. (2000). New City Spaces. Copenhagen, Denmark: Danish Architectural Press. https://adk.elsevierpure.com/en/publications/new-city-spaces-2
26. Hakim, B. S. (1986). Arabic-Islamic cities: Building and planning principles. Routledge. https://www.routledge.com/Arabic-Islamic-Cities--Rev-Building-and-Planning-Principles/Hakim/p/book/9780415861687?srsltid=AfmBOoqdpfVYW5ri68_bZ0ywn4tV4ACv615_-dbYyAJkz4mSaasvBqT7
27. Holuj, D. 2018. Public Spaces and Cultural Heritage in Community Projects, the Example of Warsaw. European Spatial Research and Policy, 24(2): 127- 144. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=664427
28. Işiklar, s .(2017). Vitality of The Cities. International Journal of Architectural Engineering Technology, 4, 18-23. https://www.researchgate.net/profile/Sena-Isiklar-Bengi/publication/321890083_Vitality_of_The_Cities/links/5b2b8ceaaca272821e460d39/Vitality-of-The-Cities.pdf
29. Jacobs, J. (1961). The death and life of great American cities. Random House. https://www.scielo.br/j/rbeur/a/GLmp6hWFCBFWgNSmJhYDN8L/?format=pdf
30. Jin, X., Long, Y., Sun, W., Lu, Y., Yang, W., & Tang, J. (2017). Evaluating cities’ vitality and identifying ghost cities in China with emerging geographical data. Cities, 63, 98-109. sciencedirect.com/science/article/pii/S026427511630261X
31. Landry, C. (2000), “Urban vitality: a new source of urban competitiveness”, prince ClausFund journal, ARCHIS issue urban vitatilty/ urban Heroes. https://scholar.google.com/scholar?hl=fa&as_sdt=0%2C5&q=Landry%2C+C.+%282000%29%2C+%E2%80%9CUrban+vitality%3A+a+new+source+of+urban+competitiveness%E2%80%9D%2C+prince+ClausFund+journal%2C+ARCHIS+issue+urban+vitatilty%2F+urban+Heroes.&btnG=
32. Montgomery, J .(1998). Making a city: Urbanity,Vitality and Urban Design. Journal of Urban Design, 3 (1), 93-116. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13574809808724418
33. Shaw, K. (2004) Liveability in NDC Areas, Findings from Six Case Studies. Sheffield, Centre for Regional Economic and Social Research. Sheffield Hallam University. https://scholar.google.com/scholar?hl=fa&as_sdt=0%2C5&q=33.%09Shaw%2C+K.+%282004%29+Liveability+in+NDC+Areas%2C+Findings+from+Six+Case+Studies.+Sheffield%2C+Centre+for+Regional+Economic+and+Social+Research.+Sheffield+Hallam+University.&btnG=
34. Kalan, A. M., & Oliveira, E. (2014). Sustainable architecture of the bazaar of Tabriz and its relation with the social and cultural aspects. IARS'International Research Journal, 4(1).‏ https://researth.iars.info/index.php/curie/article/view/33
35. Silaci, I., & Vitova, L. 2017. Public Spaces as the Reflection of Society and its Culture. IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering 245 (2017) 042009 doi:10.1088/1757-899X/245/4/042009. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1757-899X/245/4/042009/meta
36. Vuchic. (1999): liveability as a series of elements that make a city liveable: "generally understood to encompass those elements of home, neighbourhood, and metropolitan area that contribute to safety, economic opportunities and welfare, health, convenience, mobility and recreation". https://jsaud.sru.ac.ir/article_1436.html
37. Zarin, Sh., Niroomand, M., & Heidari, A.A. (2015). Physical and Social Aspects of Vitality Case Study: Traditional street and modern street in Tehran. Asian Conference on Environment-Behaviour Studies, Korea, 25-27, 659 -668. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187704281500083X