مدلیابی روابط علی میان مولفه های کالبدی بر همبستگی اجتماعی در مجتمع مسکونی با میانجی گری جذابیت محیطی و حریم اجتماعی( نمونه مورد مطالعه شهر تهران)
الموضوعات :
مهران قنبری مطلق
1
,
حمید رضا عظمتی
2
,
حسین مرادی‌نسب
3
,
ودیهه ملاصالحی
4
1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان
2 - گروه معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
3 - استادیار گروه معماری ، واحد سمنان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان ، ایران
4 - استادیار گروه معماری ، واحد سمنان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان ، ایران
الکلمات المفتاحية: مولفه های کالبدی, مجتمع مسکونی, جذابیت محیطی, حریم اجتماعی,
ملخص المقالة :
در مجتمع‌ها و محيط‌هاى مسكونى فضاى جمعى، يكى از عرصه‌های مشترك زندگى قابل شناسايى است. اين فضا قابليت استفاده‌ی گروهى را دارد و در آن فعاليت‌ها و روابط جمعى اتفاق مى‌افتد. معمولاً ساختمان مسكونى كالبد زندگى جمعى است و فعاليت‌هاى اجتماعى فرهنگى در فضاى جمعى محيط‌هاى مسكونى محتواى آن را شكل مى‌دهند. در مجتمع‌های مسکونی، ویژگی‌های کالبدی محیط می‌توانند نقشی مهم در ایجاد یا تقویت حس تعلق و روابط اجتماعی بین ساکنان ایفا کنند. با این حال، تأثیر این ویژگی‌ها معمولاً به صورت غیرمستقیم و از طریق جذابیت محیطی و حریم اجتماعی بروز می‌کند. این پژوهش به تحلیل روابط علی میان مؤلفه‌های کالبدی، جذابیت محیطی، حریم اجتماعی، و همبستگی اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی شهر تهران می‌پردازد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر ویژگی‌های کالبدی محیط بر حس اجتماعی ساکنان از طریق متغیرهای میانجی جذابیت محیطی و حریم اجتماعی است. داده‌های تحقیق با روش پیمایشی و از طریق پرسشنامه جمع‌آوری شده و با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری تحلیل شده است. تحلیل و واکاوی داده‌های پرسشنامه به روش تحلیل عامل مؤلفه‌های اصلی و آزمون آماری چرخش واریماکس در نرم‌افزار SPSS بوده و روابط بین مؤلفه‌های محیطی ارزیابی شده است. در نهایت نیز در نرم‌افزار آماری AMOS، مدل نهایی پژوهش ترسیم شده و تحلیل مسیر صورت گرفت. نتایج نشان می‌دهد که مؤلفه‌های کالبدی نه تنها به طور مستقیم، بلکه به صورت غیرمستقیم و از طریق جذابیت محیطی و حریم اجتماعی نیز بر همبستگی اجتماعی تأثیر می‌گذارند. در مجموع انتظار می‌رود چرخه‌ی همبستگی اجتماعی از طریق امنیت محیطی بتواند در دستیابی به همبستگی اجتماعی ساکنان مجتمع‌های مسکونی تأثیرگذار باشد.
- ارباب‌زادگان هاشمی، سید علیرضا؛ رنجبر، احسان، 1388، بازخوانی مفهوم تضاد در ارتقاء تنوع بصری فضاهای عمومی شهری نمونه موردی میدان بهارستان تهران، مجله آرمانشهر، شماره 3.
- اکبری، رضا؛ پاک‌بنیان، سمانه، 1391، تأثیر کالبد فضاهاي عمومی بر احساس امنیت اجتماعی زنان بررسی تطبیقی در دو مجموعه مسکونی با الگوی متفاوت متعارف و بلندمرتبه، نشریه هنرهای زیبا، دوره 17، شماره 2، صفحات 53 الی 64.
- آلتمن، اروین، 1395، محیط و رفتار اجتماعی خلوت فضای شخصی قلمرو و ازدحام، ترجمه علی نمازیان، چاپ سوم، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- امینی، صبا؛ حسینی، سید باقر؛ نوروزیان ملکی، سعید، 1392، بررسی تطبیقی میزان رضایت‌مندی ساکنان بین دو نمونه از مجتمع‌های مسکونی میان‌مرتبه و بلند مرتبه نمونه‌های موردی مجتمع مسکونی شهید محلاتی و سبحان، معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 11، صفحات 1 الی 13.
- بهزادفر، مصطفی؛ طهماسبی، ارسلان، 1392، شناسایی و ارزیابی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی تحکیم و توسعه روابط شهروندی در خیابان‌های شهری نمونه‌مورد مطالعه سنندج، فصلنامع علمی پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، سال دهم، شماره 25،
- پاکزاد، جهانشاه، 1385، مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، تهران: انتشارات شهیدی.
- پاکزاد، جهانشاه، 1389، سیر اندیشه‌ها در شهرسازی، جلد اول تا سوم، تهران: آرمانشهر.
- پوردیهیمی، شهرام؛ زمانی، بهادر؛ نگین‌تاجی، صمد، 1390، رویکردی انسانی به مسکن، دوره 21، شماره 3، صفحات 5 الی 16.
- حسین‌پور، داود؛ قربانی، عقیل، 1396، تأثیر راهبرداهای توسعه منابع انسانی بر اثر بخشی سازمانی با نقش میانجی اعتماد متقابل و رضایت شغلی کارکنان در سازمان ورزش و جوانان استان مازندران، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، شماره 65، صفحات 46 تا 75.
- دانشپور، سید عبدالهادی؛ چرخچیان، مریم، 1386، فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی، مجله باغ نظر، شماره 4، صفحات 19 الی 28.
- داوری، علی؛ رضازاده، آرش، 1392، مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
- رابرتسون، یان، 1387، درآمدی بر جامعه، ترجمه حسین بهروان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
- رنجبر، هادی؛ حق‌دوست، علی‌اکبر؛ صلصالی، مهوش؛ خوشدل، علیرضا؛ سلیمانی، محمدعلی؛ بهرامی، نسیم، 1391، نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی، مجله دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، دوره 10، شماره 3، صفحات 238 الی 250.
- طاهری، جعفر، 1392، بازاندیشی مفهوم سکونت در معماری، دوفصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره 4، صفحات 5 الی 22.
- علاقمند، سپیده؛ مظفر، فرهنگ؛ حسینی، سیدباقر؛ صالح صدق‌پور، بهرام، 1398، مؤلفه‌های طراحی فضاهای جمعی دانشگاه در پاسخ به نیاز خودشکوفایی، مرمت و معماری ایران، دوره 9، شماره 20، صفحات 41 الی 58.
- قائدی، عبدالکریم، 1393، قابليت فضاهاى جمعى در مجتمع‌هاى مسكونی، نشریه صفه، دوره 24، شماره 67، صفحات 23 الی 32.
- قنبران، عبدالحمید؛ جعفری، مرضیه، 1393، بررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در میان ساکنان محله مسکونی نمونه موردی محله درکه تهران، نشریه علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 7، صفحات 57 الی 64.
- گروتر، یورگ، 1386، زیبایی‌شناسی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- لنگ، جان، 1395، آفرینش نظریه معماری، ترجمه علیرضا عینی‌فر، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- محمودی، سید امیر سعید؛ منصورپور، مجید، 1396، بررسی جایگاه عوامل کالبدی در تعاملات اجتماعی محلات مسکونی مطالعه موردی محله خراطان دزفول، هویت شهر، سال یازدهم، شماره 31، صفحات 5 الی 16.
- میستزال، ب، 1380، اعتماد در جوامع مدرن کنکاشی در طول نظم اجتماعی، ترجمه ناصرالدین غراب، در نمایه پژوهش، شماره 18، تهران.
- نعمانی، میترا، 1394، طراحی کالبدی مجتمع مسکونی به منظور ارتقاء کیفی تعاملات اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ایران.
- یزدانی، سمیرا؛ تیموری، سیاوش، 1392، تأثیر فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی بر افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین مطالع موردی سه مجتمع مسکونی در اصفهان، هویت شهر، سال هفتم، شماره 15، صفحات 83 الی 92.
- Rong, Z., 2010, Improvement and recitalization of public spaces in the historical centre of macao towards the creation of a new sustainable urban environment: Jiangnan University, China.
- Gylina, Y. N., 2003, Effect of human needs for the organization of architectural environment, Yekaterinburg: Ural State Architectural Art Academy.
