بررسی رمزگان هرمنوتیک منظومۀ خسرو و شیرین نظامی و تحلیل روابط پیچیدۀ شخصیتهای داستان بر مبنای نظریهی رولان بارت
الموضوعات : Comparative Literature Studies
غلامعلی مهرابی پور
1
,
فرزانه یوسف قنبری (نویسنده مسئول)
2
,
مسعود خردمندپور
3
,
علی زاهد
4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول ، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول ، ایران.
3 - استادیار /دانشگاه آزاد اسلامی دزفول
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
الکلمات المفتاحية: خسرو و شیرین, نظامی گنجهای, رمزگان هرمنوتیک, نظریۀ رولان بارت.,
ملخص المقالة :
زبان بهطور عام و ادبیّات بهطور خاص، میتواند در قالب مجموعهای وسیع از معانی و نشانهها، بهعنوان ابزاری قدرتمند برای انتقال آزادانۀ افکار و نیز خلق و کشف مفاهیم جدید، مورد استفاده قرار گیرد. پژوهش حاضر با بهرهجستن از نشانهشناسی ساختارگرایانه و بهکارگیری روش توصیفی-تحلیلی، تلاش کرده است تا لایههای زیرین معناشناسی منظومۀ خسرو و شیرین نظامی را با استفاده از تعریف ده مرحلهای رمزگان هرمنوتیکی رولان بارت، مورد بررسی قرار دهد. هدف این پژوهش آشکارسازی روابط و تعاملات نهان میان شخصیّتها و ارائۀ خوانشی جدید، امّا مستند به ابیات این اثر است. تحلیلهای این متن، نشان داد که نظامی با دقّت و زیرکی، داستانی عاشقانه را با ساختاری پیچیده از رمزگان ادبی در اثر خود پی ریزی کرده است. شخصیّتهای داستان، بهویژه خسرو و شیرین، در این تحلیل از بر اساس دیدگاه بارت، مورد بررسی قرار گرفته است و یافتهها نشان میدهد برخلاف تصوّر که خسرو بهعنوان عاشقی دلسوخته شناخته نمیشود، در حقیقت رمز اصلی داستان بوده است. شاپور در ابتدا به عشق شیرین مبتلا بوده، ولی بهسرعت به نیّت نهان اولیۀ خود بازگشت و با تمام ذکاوت و فریبکاری، تلاش کرد تا از پس وصال خسرو و شیرین به نقشۀ خود که رسیدن از غلامی به پادشاهی بود، دست یابد. در نتیجه، نظامی با استفاده از رمزگان معنایی، نهفقط در پی روایت یک داستان عاشقانه، بلکه در تلاش برای برقراری لایههای معنایی پیچیده و پرمحتوا در متن خود بوده است.ؤ
