بررسی فیتوشیمی گیاه Dorema kopetdaghense Pimenov از استان خراسان رضوی
الموضوعات :زهرا محمدزاده شبستری 1 , راهله رهباریان 2
1 - گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - گروه زیست شناسی،دانشگاه پیام نور، ایران
الکلمات المفتاحية: فیتوشیمی, گیاه بومی خراسان, گونه گیاهی Dorema kopetdaghense, Dorema,
ملخص المقالة :
جنس Dorema متعلق به خانواده Apiaceae است که شامل گونه‌های آروماتیک و دارویی است. ترکیبات شیمیایی متعددی از جمله ترپن‌ها، کومارین‌ها و ترکیبات فنلی از گونه‌های Dorema جدا شده‌است و طیف وسیعی از فعالیت های ضد میکروبی، ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی، سمیت سلولی و... از این جنس در پزشکی مدرن گزارش شده‌است. از آنجا که گونه‌های این جنس خواص دارویی ارزشمندی دارند، این احتمال وجود دارد کهD. kopetdaghense Pimenov یک گیاه دارویی ارزشمند باشد که خواص آن تقریبا ناشناخته مانده‌است و مطالعات محدودی درباره ترکیبات و متابولیت‌های ثانویه آن صورت گرفته‌است. در این مطالعه ترکیبات شیمیایی موجود در عصاره اندام هوایی و ریشه به طور جداگانه مورد مطالعه قرار گرفته‌است. در این مطالعه گیاه در فصل بهار جمع آوری شد و پس از خشک شدن، عصاره هیدروالکلی از اندام هوایی و ریشه گیاه به وسیله سوکسله و اسانس گیاه بوسیله دستگاه کلونجر تهیه شد. سپس ترکیبات فنلی، آنتوسیانین‌ها و اسیدهای چرب به روش HPLC، آلکالوئیدها به روش LC-MS وترپنوئیدها به روش GC-MS اندازه‌گیری شدند. در اسانس اندام هوایی و ریشه گیاه D. kopetdaghense Pimenov 4 ترکیب فنلی روتین، کرسیترین، کوئرستین و لوتئولین در اندام هوایی و ریشه شناسایی شدند. 3 ترکیب فنلی میریستین، m-کوماریک اسید و آپیژنین فقط در اندام هوایی گیاه یافت شد. 3 اسید چرب کامپسترول، استیگمسترول و بتا_سیتوسترول در اندام هوایی و ریشه شناسایی شد. 3 ترکیب آلکالوئیدی کوکسولین، بربامین و داوریسین در اندام هوایی و ریشه گزارش شد. بیش‌ترین اجزای شناسایی شده در گیاه از دسته ترکیبات ترپنوئیدی بود که شامل 38 ترکیب در اندام هوایی و 32 ترکیب در ریشه بود. لیمونن، کاریوفیلن اکساید، فیتول و فارنزول از ترکیبات ترپنی شاخص شناسایی شده در گیاه هستند.
Amiri MS, Joharchi MR .(2016). Ethnobotanical knowledge of Apiaceae family in Iran: A review. Avicenna journal of phytomedicine. 6(6):621-35. Arabjafari, S., Golkar, P., Esfahani, M. T., & Taghizadeh, M. (2023). Composition of the essential oil of different plant organs in Dorema ammoniacum D. Don and Dorema aucheri Boiss. accessions collected from Iran. Nat Prod Res, 2298-2302,(13)37 .
Abidi SL. (2001). Chromatographic analysis of plant sterols in foods and vegetable oils. Journal of chromatography A. 935(1-2):173-201. Ashraf, R., & Bhatti, H. N. (2021). Chapter 10 - Stigmasterol. In M. Mushtaq & F. Anwar (Eds.), A Centum of Valuable Plant Bioactives (pp. 213-232):
Academic Press
Agus, H. H. (2021). Chapter 4 - Terpene toxicity and oxidative stress. In V. B. Patel & V. R. Preedy (Eds.), Toxicology (pp. 33-42): Academic Press. Batooli, H. , Haghir Ebrahimabadi, A. , Mahmodi, B. and Mazochi, A. (2014). Comparison of essential oil chemical composition of vegetative and reproductive organs of Dorema ammoniacum D. Don. in Shahsavaran, Kashan. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 30(5), 746-755. doi: 10.22092/ijmapr.2014.10712
Dai J, Mumper RJ. (2010). Plant phenolics: extraction, analysis and their antioxidant and anticancer properties. Molecules (Basel, Switzerland). 15(10):7313-52.
Delnavazi M, Tavakoli S, Rustaie A, Batooli H, Yassa N. (2014). Antioxidant and antibacterial activities of the essential oils and extracts of Dorema ammoniacum roots and aerial parts. Research Journal of Pharmacognosy. 1(4):11-8.
Delnavazi MR, Hadjiakhoondi A, Delazar A, Ajani Y, Tavakoli S, Yassa N. (2015). Phytochemical and Antioxidant Investigation of the Aerial Parts of Dorema glabrum Fisch. & C.A. Mey. Iranian journal of pharmaceutical research : IJPR.14(3):925-31.
Etemadi-Tajbakhsh N, Faramarzi M-A, Delnavazi M-R. (2020). 1, 5-dicaffeoylquinic acid, an α-glucosidase inhibitor from the root of Dorema ammoniacum D. Don. Research in pharmaceutical sciences. 15(5):429.
Jafari N, Zargar SJ, Yassa N, Delnavazi MR. (2016). Induction of Apoptosis and Cell Cycle Arrest by Dorema Glabrum Root Extracts in a Gastric
Adenocarcinoma (AGS) Cell Line. Asian Pacific journal of cancer prevention : APJCP.17(12):5189-93 Gupta & S. Gupta, P., & Phulara, S. (2021). Chapter 3 - Terpenoids: Types and their application. In P Phulara (Eds.), Biotechnology of Terpenoid Production from Microbial Cell Factories (pp. 47-78): Academic Press.
Hossiniyan SA, Ghalamfarsa F, Rostami-Yasuj S, Salehpoor Z, Latifpour M, Hasanzadeh S, et al. (2021). Chemical composition and cytotoxic activity of the essential oil from the aerial parts of Dorema aucheri. Journal of Herbmed Pharmacology. 10(3):344-50.
Hosseini SAR, Naseri HR, Azarnivand H, Jafari M, Rowshan V, Panahian AR. (2014). Comparing stem and seed essential oil in Dorema ammoniacum D. Don. from Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants.17(6):1287-92.
Hosseinpour S, Aghbashlo M, Tabatabaei M, Khalife E. (2016). Exact estimation of biodiesel cetane number (CN) from its fatty acid methyl esters (FAMEs) profile using partial least square (PLS) adapted by artificial neural network (ANN). Energy Conversion and Management. 124:389-98.
Hong V, Wrolstad RE. (1990). Use of HPLC separation/photodiode array detection for characterization of anthocyanins. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 38(3):708-15.
Iranshahi M, Shaki F, Mashlab A, Porzel A, Wessjohann LA. (2007). Kopetdaghins A-E, sesquiterpene derivatives from the aerial parts and the roots of Dorema kopetdaghense. Journal of natural products.70(8):1240-3.
Islam, M. T., Ali, E. S., Uddin, S. J., Shaw, S., Islam, M. A., Ahmed, M. I., . Atanasov, A. G. (2018). Phytol: A review of biomedical activities. Food and Chemical Toxicology, 121, 82-94.
Mazaheritehrani, M., Hosseinzadeh, R., Mohadjerani, M., Tajbakhsh, M., & Ebrahimi, S. N. (2021). Evaluation of biological activities of essential oil and extracts of gum Vasha (Dormea ammoniacum D.). Journal of Plant Production, 27(4), 211-225.
Mamun, A. A., Sufian, M. A., Uddin, M. S., Sumsuzzman, D. M., Jeandet, P., Islam, M. S., . . . Sarwar, M. S. (2022). Exploring the role of senescence inducers and senotherapeutics as targets for anticancer natural products. European Journal of Pharmacology, 928, 174991.
Mottaghipisheh J, Vitalini S, Pezzani R, Iriti M. (2021). A comprehensive review on ethnobotanical, phytochemical and pharmacological aspects of the genus Dorema. Phytochemistry Reviews. 20(5):945-89.
Mohammadi Pour P, Bidad S, Bahrami G, Hosseinzadeh L, Mojarrab M, Farzaei MH. (2022). Evaluation of the Cytotoxicity of Aqueous Extract and Oleo-Essential Oil of Dorema ammoniacum Plant Oleo-Gum Resin in Some Human Cancer Cell Lines. Analytical cellular pathology (Amsterdam). 2022:9725244.
Nijveldt RJ, van Nood E, van Hoorn DE, Boelens PG, van Norren K, van Leeuwen PA. (2001). Flavonoids: a review of probable mechanisms of action and potential applications. The American journal of clinical nutrition. 74(4):418-25.
Oh YS, Lee JH, Yoon SH, Oh CH, Choi DS, Choe E, et al. (2008). Characterization and quantification of anthocyanins in grape juices obtained from the grapes cultivated in Korea by HPLC/DAD, HPLC/MS, and HPLC/MS/MS. J Food Sci. 73(5):C378-89.
Pandpazir M, Kiani A, Fakhri S. (2018). Anti-Inflammatory effect and skin toxicity of aqueous extract of Dorema ammoniacum gum in experimental animals. Research Journal of Pharmacognosy. 5(4):1-8.
Rodrı́guez-Delgado M-Á, González-Hernández G, Conde-González J-Ea, Pérez-Trujillo J-P. (2002). Principal component analysis of the polyphenol content in young red wines. Food Chemistry. 78(4):523-32.
Rabe SZT, Iranshahi M, Mahmoudi M, Rastin M, Rabe SZT, Haghmorad D. (2013). Anti-inflammatory effect of kopetdaghins A, C and E from Dorema kopetdaghense. Cytokine. 63(3):313.
Sharafzadeh, S. and Alizadeh, O. (2012) Some Medicinal Plants Cultivated in Iran. Journal of Applied Pharmaceutical Science, 2, 134-137.
Stalikas CD. (2007). Extraction, separation, and detection methods for phenolic acids and flavonoids. Journal of separation science. 30(18):3268-95. Shen X, Shi L, Pan H, Li B, Wu Y, Tu Y. (2017). Identification of triterpenoid saponins in flowers of four Camellia Sinensis cultivars from Zhejiang province: Differences between cultivars, developmental stages, and tissues. Industrial Crops and Products. 95:140-7.
Tian, Y., & Zheng, J. (2017). Chapter Six - Metabolic Activation and Toxicities of bis-Benzylisoquinoline Alkaloids. In J. C. Fishbein & J. M. Heilman (Eds.), Advances in Molecular Toxicology (Vol. 11, pp. 241-272): Elsevier.
Vieira, A. J., Beserra, F. P., Souza, M. C., Totti, B. M., & Rozza, A. L. (2018). Limonene: Aroma of innovation in health and disease. Chemico-Biological Interactions, 283, 97-106.
Weber C, Opatz T. (2019). Bisbenzylisoquinoline Alkaloids. The Alkaloids Chemistry and biology. 81:1-114. Zibaee E, Amiri MS, Boghrati Z, Farhadi F, Ramezani M, Emami SA, et al. (2020). Ethnomedicinal Uses, Phytochemistry and Pharmacology of Dorema Species (Apiaceae): A Review. Journal of pharmacopuncture;23(3):91-123.
