وضعیت فقهی و حقوقی ادای دین به قصد فرار از دین در نظام تقنینی ایران

الموضوعات :

نصراله جعفری ¹ , سجاد رسولی جزی ²

1 - دانشیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
2 - دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران.

تاريخ الإرسال : 23 السبت , جمادى الأولى, 1444 تاريخ التأكيد : 11 الأربعاء , ذو القعدة, 1444 تاريخ الإصدار : 20 الأربعاء , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: طلب, ادای دین, اضرار, فرار از دین, بطلان.,

ملخص المقالة :

برخلاف احکام و فرامین متعدد شرعی و قانونی مثل ماده 218 قانون مدنی، عدم تقنین ضمانت‌اجراهای مناسب برای ایفای‌ تکالیف مالی اشخاص مدیون باعث تضییع بیش از پیش حقوق مالی طلبکاران می‌شود و اگرچه قانون‌گذار برای حمایت از حقوق دائن، فرضیه عدم نفوذ یا بطلان معاملات مدیون را صراحتا برگزیده، اما چالش دیگری وجود دارد که اگر حل نشود، موجب تزلزل اصل اعتماد و امنیت معاملات شده و خسارات اقتصادی و اجتماعی گوناگونی به دنبال دارد. مسأله این است که ضمانت اجرای ادای یک دین به قصد فرار از دیون دیگر و اضرار به حقوق سایر طلبکاران چیست؟ در پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی تلاش می‌شود، نواقص ماده 21 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی به عنوان مبنای ترجیح طلبکاران بر یکدیگر و ادای دین به قصد فرار از بقیه دیون مدلل شود و تأکید می‌گردد که قانونگذار برای دفع و رفع خسارات مربوطه بایستی در صدد احیاء مقررات افلاس برآید.

المصادر:

1. ایزانلو، محسن (1385). برابری در مقابل قانون مندرج در کتاب حکومت قانون و جامعه مدنی. ج 1، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
2. ایزانلو، محسن؛ میرشکاری، عباس (1392). مطالعه تطبیقی اصل تساوی طلبکاران. دوفصلنامه علمی حقوق تطبیقی، دوره 0، شماره 25، ص 20-3.
3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1385). ترمينولوژي حقوق. تهران: گنج دانش.
4. حكيم، محمدسعید (1935). منهاج الصالحين. ج2. قم: مكتب آيه الله العظمي السيد الحكيم.
5. حلي، محقق (1409). شرایع الاسلام. ج2، تهران: نشر استقلال.
6. حیدریان دولت‌آبادی، محمدجواد؛ مظاهری کوهانستانی، رسول (1398). تحلیل کاربردهای معامله به قصد فرار از دین در فقه‌و حقوق موضوعه ایران. مبانی فقهی حقوق اسلامی، دوره 12، شماره 23، ص 232-191.
7. دانش میرکهن، سیدرحمت‌اله؛ حائری، سید محمد حسن، یوسفی، احمدعلی (1398). معیار ادای حق در قرض و دین در شرایط افزایش قدرت خرید پول بعد از سررسید تعهد. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره 15، شماره 56، ص 69-92.
8. درویش خادم، بهرام (1370). معامله به قصد فرار از دین. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 26، شماره 0 پیاپی 1195، ص 29-1.
9. ستوده تهراني، حسن (1375). حقوق تجارت. ج 4، تهران: نشر دادگستر.
10. سعید، مریم؛ جلالی شهری، سید محسن، تاجی، احمد (1401). مبانی فقهی ساماندهی مفلّس. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره 19، شماره 70، ص 134-118.
11. سلطان احمدی، جلال؛ چمی، سمیرا (1394). بررسی اصل تساوی طلبکاران تاجر ورشکسته. نخستین کنگره بین المللی جامع حقوق: https://civilica.com/doc/503015.
12. شاملی، نصراله؛ علی اکبری بابوکانی، احسان، شاکری، محسن (1391). ضمان ناشی از بطلان اعمال حقوقی معاوضی (در حقوق ایران، مصر، فرانسه و فقه امامیه). فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره 8. شماره 28، ص 78-53.
13. شهيد ثاني، زین الدین بن علی (بی‌تا ). شرح لمعه. ج4، نجف: جامعه.
14. صابری، سیاوش (1396). انواع توقیف ثبتی در نظام حقوقی ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان: چهارمین کنفرانس ملی حقوق وجزا.
15. صالحی، محمود؛ روحانی‌مقدم، محمد، قدسی، سیدابراهیم (1402). راهبردهای حمایتی فقه و حقوق در ورشکستگی کیفری اشخاص حقوقی. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره 19، شماره 73، ص 222-191.
16. صفایی، سید حسین (1395). دوره مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. ج دوم، تهران: نشر میزان.
17. طـوسی، محمد (1400). النـهايه فی مجرد فقه و الفتاوی. بیروت: انتشارات دارالکتب العربی.
18. عالی پناه علیرضا؛ گلپایگانی، نرگس (1398). باز پژوهی اصل تساوی بستانکاران در تصفیه شرکتهای تجارتی، بررسی تطبیقی در حقوق ایران و انگلستان. دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره ۲۴، شماره 86، ص 238-210.
19. عیسائی تفرشی، محمد (1397). مفهوم و قلمرو ناتوانی در پرداخت دین مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا، فقه امامیه و حقوق ایران. فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی، دوره 1، شماره 1، ص 311-289.
20. کاتوزيان، ناصر (1376). ارث. تهران: دادگستر.
21. کریم‌پور آل‌هاشم، محمدتقی؛ علوی، محمدتقی، مظهری، محمد، مسعودی، ناصر (1397). موجبات بطلان نسبی در حقوق فرانسه و ایران و امکان سنجی آن در فقه امامیه. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره 14، شماره 51، ص 168-137.
22. مکارم شیرازی، ناصر. درس خارج فقه. کتاب المضاربه، مورخ 24/ 01/1395.
23. موسوی خمینی، روح الله (1390). تحریر الوسیلة. ج۱، النجف الأشرف: دار الكتب العلمية.
24. موسوی‌خمینی، روح‌الله (1387). رسائل. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
25. نجفی، محمد حسن (1314). جواهر الكلام في شرح شرائع الاسلام. ج31، بیروت: دار احياء التراث العربي.
26. نراقی، محمد بن احمد (1422). مشارق الاحکام. قم: کنگره بزرگداشت محققان ملا مهدی و ملا احمد نراقی.
27. نراقی، ملا احمد (1408). عوائد الایام. قم: انتشارات بصیرتی.
28. یزدی، سید محمدکاظم (1389). سؤال و جواب، استفتائات و آراء فقیه کبیر سید محمدکاظم یزدی به اهتمام سید مصطفی محقق داماد. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.

29. Finch, V. (2009). Corporate Insolvency Law. Cambridge University Press.
30. KAHIL, O. (2011). L Égalite Entre Les Creanciers Dans Le Cadre De La Saisie Attribution. Thèse, L’Université Lille 2.
31. Rizwaan, J. (2011). Priority as Pathology: The Pari Passu Myth. Cambridge Law Journal.