ارزیابی فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان، محتوای پرولین و عملکرد اسانس ریحان (Ocimum basilicum L.) تحت تاثیر کاربرد برگی اسید سالیسیلیک در شرایط تنش خشکی

الموضوعات : پژوهش های به زراعی

ذبیح اله رستمی ¹ , سعید سیف زاده ² , ناصر شهسواری ³

1 - گروه زراعت واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران
2 - گروه زراعت واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران
3 - گروه تولیدات گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد حاجی اباد

تاريخ الإرسال : 11 السبت , ربيع الأول, 1446 تاريخ التأكيد : 12 الجمعة , جمادى الثانية, 1446 تاريخ الإصدار : 26 الثلاثاء , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: ریحان, اسانس, اسید سالیسیلیک, پرولین, تنش خشكی, آنزیم‌های آنتی اکسیدان,

ملخص المقالة :

ریحان (Ocimum basilicum L.) از گياهان خانواده نعنائیان، دارای مصارف تازه¬ خوری به¬صورت سبز و مصارف دارویی متعددی دارد. آب یکی از مهم¬ترین عوامل تولید گیاهان است و محدودیت آن در کشور ایران و به ویژه در سال‌های اخیر عمده¬ترین عامل کاهنده میزان محصول در گیاهان می‌باشد. تحقیقات نشان داده است که اسيد ساليسيليک موجب ايجاد مقاومت گياهان نسبت به محدودیت آب مي¬شود. بنابراین، به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک بر محتوای پرولین و فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان و عملکرد اسانس گیاه ریحان تحت تأثیر تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه ای خصوصی واقع در منطقه ماهدشت شهرستان کرج در سال¬های زراعی 95-1394 و 96-1395 اجرا شد. آبیاری در 4 سطح، I1: 100 درصد حجم آب مورد نیاز، I2: 80 درصد حجم آب مورد نیاز، I3: 60 درصد حجم آب مورد نیاز و I4: 40 درصد حجم آب مورد نیاز در کرت‌های اصلی و اسید سالیسیلیک به عنوان عامل فرعی در سطح 5S1 : بدون کاربرد (محلول پاشی با آب خالص به عنوان شاهد)، محلول پاشی با غلظتS2 : 50 میکرومولار، S3: 100 میکرومولار، S4 میکرومولار و S5: 200 میکرومولار در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان اسید آمینه پرولین و فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان کاتالاز، سوپراکسید دیسموتار و آسکوربات پراکسیداز با افزایش تنش خشکی، افزایش یافت. همچنین محلول¬پاشی اسید سالیسیلیک نیز با افزایش پرولین به عنوان اسمولیت و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان موجب تعدیل تنش خشکی و تا حدود زیادی موجب حفظ عملکرد شد. بیشترین عملکرد اسانس از تیمار 100 درصد نیاز آبی با مصرف 200 میکرو مولار اسید سالیسیلیک 982/11 کیلوگرم در هکتار) و در شرایط رطوبتی 40% ، 60% و 80% نیاز آبی گیاه با مصرف 200 میکرو مولار اسید سالیسیلیک به ترتیب به میزان 730/11، 287/11 و 329/10 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. روند افزایش معنی دار در عملکرد اسانس با افزایش مصرف اسید سالیسیلیک از صفر تا 200 میکرو مولار در این مطالعه مشاهده شد. در نهایت، بدلیل تاثیر نامطلوب تنش خشکی بر رشد و تولید گیاه ریحان، استفاده از غلظت 200 میکرو مولار اسید سالیسیلیک برای تعدیل تنش خشکی و حقظ عملکرد توصیه می‌شود.