بررسی تطبیقی فلسفه هنر در اندیشه آگوستین و صدرالمتالهین
الموضوعات : پژوهشهای معرفت شناختیمحمد تعمیرکاری 1 , مهدی منفرد 2
1 - دانشجوی دکتری دانشگاه قم
2 - عضو هیات علمی
الکلمات المفتاحية: صدرالمتالهین, آگوستین, فلسفه هنر, هنر, زیبایی شناختی, خیال,
ملخص المقالة :
فلسفه هنر به مبانی و اصول موضوعه علم هنر می پردازد. حکمای اسلامی ؛ مانند صدرا فقط به مبادی و منشأ زیبایی شناختی پرداخته اند و به طور مستقل علم هنر را مورد بررسی قرار نداده اند. اولین منشاء هنر از نظر صدرا ،خلیفه بودن انسان برای خداوند متعال است. روح انسان، الهی است و انسان ،میتواند محل تجلی صفات الهی شود و مظهر آن، اسماء و صفات گردد. از جمله این صفات، خالقیت، مبدعیت است. این صفات الهی، منشاء هنر و آفرینش هنری در بشر است. دومین منشأ هنر از منظر صدرا ،" قوه خیال" است که علت مباشر خلق آثار هنری است.
آگوستین نیز از فلاسفه ای به شمار می رود که هم به فلسفه هنر و هم به علم هنر به طور مستقل پرداخته است. او در کتاب " شهر خدا" به این نتیجه می رسد که تنها مجوز عبور هنرمندان از دروازه شهر خدا، میزان تعهد آنان به آموزه های مسیحی و ایمان آنها به زیبای مطلق و تلاش برای تجلی آن در خلق اثر هنری است. او نیز به طور مفصل به مدح و تقبیح اقسام علوم هنری؛ هم چون موسیقی، هنرهای نمایشی، معماری، شعر و ... پرداخته است.
لذا فلسفه هنر این دو فیلسوف توحید محور است و سرچشمه زیبایی خلق را زیبای مطلق می دانند و هنرمند راستین کسی است که محل تجلی زیبای مطلق است.
منابع
1. آگوستین، شهر خدا، ترجمه: حسین توفیقی، چ دوم، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب قم، 1392.
2. -------، اعترافات، ترجمه: سایه میثمی، ویراسته مصطفی ملکیان، تهران، دفتر پژوهشی و نشر سهروردی، 1380.
3. افلاطون، دوره آثار افلاطون؛ ترجمه محمد حسن لطفی؛ چ2، تهران خوارزمی، 1380.
4. تولستوی، لئون، هنر چیست؟، ترجمه کاوه دهقان، تهران، امیر کبیر، 1364.
5. روزول پالمر، تاریخ جهان نو، ترجمه ابوالقاسم طاهری، تهران: امیر کبیر، 1386.
6. صدر المتالهین، اسرار الآيات، مقدمه و تصحيح محمد خواجوي، تهران: انجمن حكمت و فلسفه1360.
7. ----------، المبدأ و المعاد، به تصحيح سيدجلال الدين آشتياني تهران: انجمن حكمت و فلسفه ايران، 1354
8. -----------، مجموعه رسائل فلسفي، تهران: انتشارات حكمت،1375.
9. -----------، مفاتيح الغيب، تصحيح محمد خواجوي، تهران موسسه تحقيقات فرهنگي،1363.
10. -----------، اسرار الآیات، تصحیح، محمد خواجوي، تهران: انجمن حكمت و فلسفه 1360..
11. -----------، الحكمة المتعالية في الاسفار الاربعة العقلية،چ3 بيروت: دار احياء التراث، 1981.
12. -----------، الحكمة المتعاليه في الاسفار العقلية الاربعة: بیروت، دارالاحياء التراث العربية، 1410.
13. -----------، تفسير القرآن الكريم، قم: انتشارات بيدار 1411..
14. قيصري، محمدداود، شرح فصوصالحكم، به كوشش سيد جلال الدين آشتياني، تهران انتشارات علمي و فرهنگي1375.
15. ووادیسوف تاتارکیوچ، تاریخ زیباشناسی، جلد اول، ترجمه: سید جواد فندرسکی، نشر علم، تهران، چاپ اول 1392.
16. هاشم نژاد، حسین، فلسفه هنر و جایگاه خیال در آن از منظر حکمای اسلام، فلسفه و کلام: نشریه خردنامه صدرا: زمستان 1387- شماره 52 صفحات از 87 تا 97.
منابع انگلیسی:
1. Augustine’s City of God: A Critical Guide, Edited by James Wetzel, Cambridge: Cambridge, University Press. 111-129.
Mimesis”, 2. ----------------------------------------------------, Edited by James Wetzel, Cambridge:CambridgeUniversity Press. 111-129.
3. Beardsley, M. C., 1966, Aesthetics from Classical Greece to the Present: A Short History, Tuscaloosa:The University of Alabama Press.
4. Cary, P., 2008, Inner Grace: Augustine in the Traditions of Plato and Paul, New York: Oxford, University Press.
5.Chadwick, H., 2009, Augustine of Hippo: A Life, New York: Oxford University Press.
6. Herdt, J., 2012, “The Theater of the Virtues: Augustine’s Critique of Pagan.
7. Harrell, C. Barrett and D. Petsch, Vol. 2, Bristol: Thoemmes Press.
8. Kuhns, R., 1998, “Augustine”, Encyclopedia of Aesthetics, Edited by Michael Kelly, Vol. 1, New York: Oxford University Press, 159-162.
9. Markus, R.A., 2006, "Augustin", Encyclopedia of Philosophy, 2nd edition, First Vol, edited by Donald M. Borchert, - New York: Gale/Thomson Learning, 389-401.
10. Smith, W.T, “Augustine of Hippo” Encycopedia of Religi edited by Lindsay Jones, Gale/ Thomson learning, 2005.
-11. Tatarkiewicz, W., 1999, History of Aesthetics: Medieval Aesthetics, Edited by J.
12. Taske, R.J. Augustine of Hippe: philosopher, Exegete, Marquette University Press.
