نگاه سیدحیدرآملی به اخلاق در سلوک عرفانی
الموضوعات :نسرین توکلی 1 , بابک ذرات نوری 2
1 - استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. نویسنده مسئول: tavakoli.t@pnu.ac.ir
2 - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه سمنان، ایران.
الکلمات المفتاحية: سیدحیدر آملی, اخلاق, رویکرد تلفیقی, سلوک عرفا.,
ملخص المقالة :
با توجه به اهمیت اخلاق در سیر و سلوک، این پژوهش به بررسی دیدگاه کلی سیدحیدر آملی درباره نقش اخلاق در سلوک عرفانی و معرفی رویکرد تلفیقی ایشان به اخلاق می¬پردازد. پژوهش با رویکردی توصیفی–تحلیلی و به روش کتابخانه¬ای انجام¬شده¬است. یافته¬ها حاکی است که از منظر سیدحیدر آملی اخلاق دارای جایگاهی اساسی در نظام سلوکی می¬باشد که وی از آن به تخلق به اخلاق الله یادمی¬کند. اخلاق معرفی¬شده توسط آملی با توجه به اهمیتی که او برای »حد وسط« به عنوان »صراط مستقیم« قائل است، اخلاقی با رویکردی تلفیقی و با محوریت اخلاق فلسفی می¬باشد که اصول و فروع آن به آیات و روایات اسلامی مزیّن¬شده و هدف آن رساندن سالک به مراحل بالای سلوک و فنای وی در مراتب توحید است. نتیجه: آن است که آملی هریک از اصول چهارگانه اخلاق فلسفی را از مقتضیات رسیدن و فانی شدن در چهار مرتبه توحید می¬داند. وی با دسته بندی فضایل اخلاقی جزئی در ذیل اصول عفت، شجاعت، حکمت و عدالت برای رسیدن به مرتبه¬ای از مراتب چهارگانه توحید یعنی توحید اسمائی، صفاتی، ذاتی و افعالی به آن جنبه عرفانی داده¬است.
منابع و مآخذ
1-ابن فارس، ابوالحسین.(1969م). معجم مقاییس اللغة. ج2. بیروت: مصطفی البابی الجلی.
2-احمدپور، مهدی، و همکاران. (1389). ¬شناخت اخلاق اسلامی، قم: پژوهشگاه علم و فرهنگ اسلامی.
3-آملی، سیدحیدر. (1377). اسرار شریعت اطوار طریقت و انوار حقیقت، ترجمه سیدجواد هاشمی علیا، تهران: قادر.
4-_________. (1395). نص النصوص در شرح فصوص الحکم، ترجمه محمدرضا جوزی، تهران: روزنه.
5-_________.(1381). جامع¬الاسرار و منبع¬الانوار، ترجمه سیدیوسف ابراهیمیان¬آملی، تهران: رسانش.
6-دیلمی، احمد، آذربایجانی، مسعود. (1389). اخلاق اسلامی، قم: دفتر نشر معارف.
7-راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1416). المفردات فی غریب القرآن، چ2، تهران: مکتبة المرتضویة.
8-رمضانی، رضا.(1387). آرای اخلاقی علامه طباطبایی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
9-زبیدی ، سید مرتضی حسینی.(بی تا). تاج العروس ، قم: دارالفکر.
10-الفراهیدی، عبدالرحمن بن احمد.(1404ق). العین، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
11-مصباح یزدی، محمد تقی. (1381). فلسفه اخلاق، چاپ اول، تهران: چاپ و نشر بین الملل.
12-مطهری، مرتضی. (1371). آشنایی با علوم اسلامی، چاپ یازدهم، تهران: نشر صدرا.
13-نراقی، مهدی.(1385). جامع السعادات، ترجمه کریم فیضی، 3ج، قم: قائم¬آل محمد (عج).
مقاله
14-رودگر، محمدجواد.(1383) گذری بر منابع و مسلک¬های اخلاق اسلامی، کتاب نقد، ش30، 154-132.
