نقش آناهیتا در آیینهای بارانخواهی ایران باستان و بازنمایی او در نمادهای بصری و باستانشناختی دوران ساسانی
الموضوعات : Archaeology
1 - دانشجوی دکتری، گروه تاریخ باستان، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.
الکلمات المفتاحية: آناهیتا, آیینهای بارانخواهی, عروسک آیینی, ایران باستان, هنر ساسانی, نمادهای بصری.,
ملخص المقالة :
در فرهنگ ایران باستان، آب به عنوان سرچشمه حیات، همواره مورد احترام و قداست قرار داشته و ایزدبانویی به نام آناهیتا نگهبانی آن را بر عهده داشته است. آناهیتا که ایزدبانوی آبهای پاک، باروری و زایش بود، در باورهای دینی، آیینها، و هنر دوره ساسانی جایگاه ویژهای داشت. این مقاله با تمرکز بر نقش آناهیتا در آیینهای بارانخواهی بهویژه در پیوند با ساخت عروسکهای آیینی، به بررسی بازنمایی او در متون مقدس و شواهد باستانشناختی میپردازد. روش تحقیق کیفی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شده و دادهها با استفاده از منابع متون اوستایی، اسناد باستانشناختی، و مطالعات مردمنگارانه تحلیل شدهاند. یافتهها نشان میدهند که آناهیتا در آیینهای بارانخواهی در قالب عروسکهایی با هویت زنانه حضور مییابد که بازتابی از نقش او به عنوان واسطهای میان انسان و نیروهای طبیعی است. این ارتباط در هنر ساسانی نیز با نمادهای بصری مرتبط با آب و باروری مانند کوزه، گل نیلوفر، انار، و پرندگان آبزی بازتاب یافته است. این مقاله تلاشی است برای بازخوانی حضور معنادار آناهیتا در فرهنگ آیینی ایران و تبیین نقش او به عنوان نمادی از پیوند اسطوره، دین و زندگی روزمره.
