تحلیل‌ غیریت‌سازی در گفتمانِ زبان حماسی و نقش آن در هم‌بستگی ملّی(نمونۀ مورد بررسی: بانوگشسب‌نامه)

الموضوعات :

علی صادقی منش ¹ , ابوالقاسم رحیمی ² , هستی قادری سُهی ³

1 - عضو مدعو گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تربت حیدریّه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریّه، ایران و استادیار دانشگاه حکیم سبزواری،
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری
3 - پژوهشگر پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

تاريخ الإرسال : 17 الإثنين , محرم, 1444 تاريخ التأكيد : 18 الجمعة , ربيع الأول, 1444 تاريخ الإصدار : 08 السبت , ربيع الأول, 1445

الکلمات المفتاحية: بانوگشسب‌نامه, حماسه, گفتمان, غیریت‌سازی, هویّت ملّی.,

ملخص المقالة :

حماسه‌ها، با تکیه و تأکیدی که بر زبان، تاریخ، پیشینۀ فرهنگی و مرزهای جغرافیایی یک ملّت دارند، بیش از دیگر گونه‌های ادبی، با هویّت ملّی و هم¬بستگی و وفاق جمعی در پیوند هستند. آن‌چه موجب چنین هویّت‌سازی و وفاق هژمونیکی در حماسه‌ها می‌گردد‌، کاربستِ زبان به¬گونه‌ای ویژه است؛ این بدان معناست که شاعر حماسه‌سرا در زبان حماسی، با تکیه بر غیریت‌سازی، از گفتمانی پویا بهره‌ می‌برد و بدین¬گونه، برتری سیاسی ـ اجتماعی مورد نظر خویش را ایجاد می‌کند. در پژوهش پیش‌روی، با روی¬کرد تحلیلی ـ توصیفی به بررسی بانوگشسب‌نامه می‌پردازیم و هم‌زمان به ارائۀ نمونه‌هایی از منطق هم‌ارزی و منطق تفاوت در این اثر حماسی خواهیم‌ پرداخت؛ مقولاتی که در نهایت، غیریت‌سازی را محقق می‌نمایند. ضمن بررسی بانوگشسب‌نامه با این روش به این نتیجه می‌رسیم که برایندِ این غیریت‌سازی حاکم بر گفتمان زبان حماسی، پررنگ شدن مرزهای فرهنگی و برجسته‌سازی هویّت ایرانی است؛ مقوله‌ـ مفهومی که درک و بازشناختِ آن ـ در دورۀ تقابل فرهنگی و سیاسی قدرت‌ها ـ در راستای احیای هویّت ملّی و دست‌یابی به سعادت جمعیِ یک ملّت، ضروری است.

المصادر:

- آقاگل‌زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی ‌فرهنگی.
- آیدنلو، سجاد. (1387). «پهلوان‌بانو». مجلۀ مطالعات ایرانی، شمارۀ 13، صص 24ـ11.
- آیدنلو، سجاد. (1388). متون‌ منظوم پهلوانی برگزيدۀ منظومه‌های پهلوانی پس از شاهنامه، تهران: سمت.
- ابراهیمی‌دینانی، آرزو و یوسف‌پور، کاظم و نیکویی، علیرضا. (1394). «تحلیل انتقادی روایت زندگی و مرگ حلاج»، ادبیات عرفانی. سال 7، شمارۀ12، صص 24ـ7.
- استاجی، ابراهیم و صادقی‌منش، علی. (1395). «بررسی هم‌سنج جدال بر سر تصاحب زن در دو اثر حماسی بانوگشسب‌نامه و ایلیاد»، نشریۀ ادبیات تطبیقی، سال 8، شمارۀ 14، صص 45ـ 23.
- اسدی، هما و ساسانی، فرهاد. (1396). «غیریت‌سازی در گفتمان سیاست خارجی محمدرضا پهلوی»، مجلۀ زبان‌پژوهی، شمارۀ 22، صص 24ـ7.
- امیدی، علی و احمدی‌نژاد، حمید. (1397). «غیریت‌سازی خاکستری در شاهنامۀ فردوسی براساس نظریۀ گفتمان لاکلائو و موفه»، فصل¬نامۀ مطالعات ملّی، سال نوزدهم، شمارۀ74، صص 43ـ23.
- بانوگشسب‌نامه. (1382). تصحيح روح‌انگيز كراچي، تهران: پژوهش¬گاه علـوم انسـاني و مطالعـات فرهنگي.
- رشیدیان، عبدالکریم. (1394). فرهنگ پسامدرن، چاپ دوم، تهران: نی.
- زرقانی، سیدمهدی. (1388). تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، چاپ اوّل، تهران: سخن.
- صفا،ذبیح‌الله. (1387). حماسه‌سرايی‌درايران، چاپ چهارم، تهران: فردوس.
- عالی‌پور، کامین و کزازی، میرجلال‌الدین. (1396). «تبیین انگیزه‌های برجسته‌سازی، حاشیه‌رانی و غیریت‌سازی در رباعیات خیام براساس تحلیل انتقادی گفتمان»، دوفصل¬نامۀ زبان و ادبیات فارسی، سال 25، شمارۀ 83، صص 185ـ171.
- فره‌وشی، بهرام. (1390). فرهنگ زبان پهلوی، چاپ ششم، تهران: دانشگاه تهران.
- کراچی،روح‌انگیز. (1387). «بانوگشسب، پهلوان‌بانوی حماسه‌هـای ایـران»، رودکـی، شـمارة23، صص 18ـ11.
- گلدمن، لوسین. (1369). نقد تکوینی، ترجمۀ محمّد قیاسی، تهران: بزرگمهر.
- لاکلائو، ارنستو و موفه، شانتال. (1400). هژمونی و استراتژی سوسیالیستی: به سوی سیاست دموکراتیک رادیکال، ترجمۀ محمّد رضایی، چاپ چهارم، تهران: ثالث.
- لاکلائو، ارنستو. (1400). پوپولیسم: دربارۀ عقل پوپولیستی، ترجمۀ مراد فرهادپور و جواد گنجی، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
- مختارنامه، آزاده و تاج‌واردی، زرین. (1395). «بررسی شواهد وضعیت اجتماعی زنان در متون منتخب ادب فارسی(شاهنامه، بانوگشسب‌نامه، خسرو و شیرین، گل و نوروز)»، فصل¬نامۀ زن و جامعه، سال 7، شمارۀ 1، صص 122ـ101.
- نیکویی، علیرضا و برکت، بهزاد و غیوری، معصومه. (1394). «بازنگری روایات تاریخی یزدگرد اوّل و بهرام پنجم با تأکید بر تحلیل انتقادی گفتمان»، مجلۀ ادب‌پژوهی، شمارۀ31، صص 38ـ9.

- Laclau, Ernesto; Mouffe, Chantal. (1985). Hegemony and Socialist Strtegy: Towards a Radical Democratic Politics, London: Verso.
References
- Aalipour, K.; Kazzazi M. (2018). "Identifying the Motives of Otherness, Foregrounding, and Backgrounding in Khayyam's Quatrains Based on Critical Discourse Analysis", Journal of Persian Language and Literature ,25(83), 171-185.
- Aghagolzadeh, F. (2016). Critical Discourse Analysis, Tehran: Elmi-Farhangi.
- Asadi, H., Sasani, F. (2017)."Otherization in the Foreign Policy Discourse of Mohammad Reza Pahlavi". Zaban-Pazhuhi (Journal of Language Research), 9(22), 7-24.
- Aydenloo, S. (2008). "Lady Warrior". Journal of Iranian Studies, No. 13, 11-24.
- Aydenloo, S. (2017). Selections From Heroic Poems: Heroic Poetic Works (Selections From Heroic Poems), Tehran: Samt.
- Banu-Goshasb Nameh. (2002). Edited & annotated by R. Karachi, Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies.
- Ebrahimi Dinani, A., Yusofpur, M., Nikouei, A. (2015)." Critical analysis of narrative of Hallaj's life and death", Mystical Literature, 7(12), 7-43.
- Estaji, E., Sadeghimanesh, A. (2016). "A comparative study on the fight for possessing a woman in two epical works; Banoo Goshasp Nameh and Iliad", Journal of Comparative Literature, 8(14), 23-46.
- Frah-Vashi, B. (2016). Pahlavi Dictionary, Tehran: University of Tehran.
- Goldmann, L. (1990). Formative Criticism, trans. Mohammad Ghiyasi, Tehran: Bozorgmehr.
- Karachi, R. (2008). " Banu-Goshasb, the Female warrior of Iranian epics", Rudaki, No. 23, 11-18.
- Laclau, E. & Mouffe, C. (2021). Hegemony and socialist strategy towards a radical democratics politics, Trans. Mohammad Rezaei, Tehran: Sales.
- Laclau, E. (2021). Populism, Trans. M. Farhadpour & J. Ganji, 1st ed. Tehran: Markaz.
- Laclau, E.; Mouffe, C. (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics, London: Verso.
- Laclau, Ernesto; Mouffe, Chantal. (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics, London: Verso.
- Mokhtarnameh, A., Tajvaredi, Z. (2016). "The Comparative Survey of Women's Social Role in a Selection of Persian literary works". Quarterly Journal of Women and Society, 7(1), 101-122.
- Nikoo’i, A., Barekat, B., Ghayoori, M. (2015). "Historical Narrative of Yazdgerd and Bahrām Based on some Components of Critical Discourse Analysis". Journal of Adab Pazhuhi, 9(31), 9-38.
- Omidi, A., Ahmadinejad, H. (2018). "Gray Antagonism in Shahnameh of Ferdowsi Based on Laclauo and Mouffe Discourse Theory", National Studies Journal, 19(74), 23-42.
- Rashidian, A. (2014). Postmodern Culture, 2nd ed. Tehran: Ney.
- Safa, Z. (1387). Epic in Iran, 4th ed. Tehran: Ferdous.
- Zarghani, M. (2017). Literary history of Iran and the territory of the Persian language, 1st ed. Tehran: Sokhan.