بررسی اصالت داستان اکوان دیو بر اساس نظریۀ دستور زبان روایی آلژیرداس گریماس
الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
محبوبه زمانی بروجنی
1
,
اصغر رضاپوریان قهفرخی
2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
الکلمات المفتاحية: نقد روایی, روایت جادو, شاهنامه, نظریۀ گریماس, اکوان دیو, اصالت‌سنجی,
ملخص المقالة :
روایت‌پژوهی و تحلیل‌‌‌‌های ساختارگرایانه از شیوه‌‌‌‌های نقد ادبی هستند. تحلیل ساختاری آثار ادبی به دلیل بررسی عناصر درون‌متنی و کشف الگوی حاکم بر متون، به درک و دریافت شایسته‌تر آثار ادبی منجر می‌شود و با کمک نتایج حاصل از این تحلیل‌ها می‌توان به شگرد‌‌‌های خلق آثار مختلف دست یافت و الگو‌‌‌های مناسب تحلیل هر اثر را کشف کرد. یکی از روش‌‌‌‌های تحلیل متون روایی، نظریۀ روایی آلژیرداس گریماس، با عنوان «دستور زبان روایت» است. در این مقاله که برگرفته از رسالۀ دکتری نویسنده با عنوان «دستور زبان روایت در داستان‌‌‌‌های جادویی شاهنامه بر اساس نظریۀ آلژیرداس گریماس» است، پژوهشگر قصد دارد با کمک یافته‌‌‌‌های رساله، اصالت داستان اکوان دیو را بسنجد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد تمامی داستان‌‌‌‌های جادویی شاهنامه از جمله داستان اکوان دیو با الگوی روایی گریماس مطابقت دارند؛ اما در همان حال، داستان‌‌‌‌های جادویی شاهنامه ویژگی‌‌‌‌های منحصربه‌فردی نیز دارند که بررسی این خصوصیات ویژه می‌تواند اصالت برخی از داستان‌ها را زیر سؤال ببرد یا اصالت داستان‌هایی که محل تردید هستند را قوت ببخشد.
• امیدسالار، محمود. (1396) بوطیقا و سیاست در شاهنامه. ترجمه فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی. چاپ اول. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن.
• پراپ، ولادیمیر. (1397) ریخت‌‌شناسی قصه‌‌‌‌های پریان، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
• تولان، مایکل. (1383) روایتشناسی: درآمدی زبان‌شناختی- انتقادی، ترجمه فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: سمت.
• سلدن، رامان. ویدوسون، پیتر. (1384) راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران: طرح نو.
• فردوسی، ابوالقاسم. (1375) شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، جلد پنجم، انتشارات مزدا با همکاری بنیاد میراث ایران: تهران.
• مقاله‌ها و پایان‌نامه‌ها
• خادمی، نرگس. پورخالقی چترودی، مه‌دخت. (1388) «تحلیل معنا-ساختاری دو حکایت از تاریخ بیهقی با تکیه بر الگوی کنشگر‌‌‌های گریماس»، جستار‌‌‌های ادبی، پاییز 1388، شمارۀ سوم، صص 67-47.
• ساداتی، شهاب. (1387) «روایتشناسی داستان حسن‌کچل از سه دیدگاه ولادیمیر پراپ، گریماس و تودوروف»، نشریه گلستانه، اسفند 1387، شمارۀ نودوشش، صص 61-57.
