مؤلفه های معنوی تمدنی با رویکرد توحید افعالی در قرآن با تأکید بر سوره سبأ

الموضوعات :

هادی بیاتی ¹ , عبدالمهدی فیضی دیزآبادی ²

1 - استادیار تاریخ، گروه معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران (نویسنده مسئول).
2 - دکتری مدرسی معارف تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 23 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1446 تاريخ التأكيد : 02 الخميس , رجب, 1446 تاريخ الإصدار : 02 الخميس , رجب, 1446

الکلمات المفتاحية: سوره سبأ, توحید افعالی, مولفه‌ها و محرکات تمدنی.,

ملخص المقالة :

با توجه به اینکه جوامع بشری در قرون مختلف به دنبال تمدن به معنای رفتارهای میان گروهی انسان با انسان و طبیعت، در جامعه خود بوده اما در سیر تطور تمدنی و با وجود اندوخته‌ها و انباشت تجربه ها و علوم هرگز نتوانسته اند به صورت کامل و بی‌نقص به آن دست یابند و این نشان از نقص و خلأهایی در آن اندوخته ها دارد. این پژوهش درصدد آن است که با روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر معناشناسی و تفسیر ساختاری آیات و رویکرد هرمنوتیک مؤلف محور به پیرامون مسأله فوق بپردازد و به این سؤال اصلی پاسخ دهد که مؤلفه های معنوی تمدنی با توجه به سوره سبأ چیست؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که دین اسلام با رویکرد توحید افعالی با توجه به سوره سبأ مولفه و محرکات تمدنی سکولاری را تکمیل و به معرفی برخی مولفه ها نیز اهتمام می ورزد. سبقت داشتن دین اسلام در بیان مولفه های تمدنی نسبت به غرب، بیان جایگاه و قابلیت اجرا بودن آن در حوزه تمدنی جامعه است. با توجه به اینکه شکل-گیری حوادث و تحولات از افعال خداوند است، تغییر و ارتقاء جهانبینی جامعه در موضوع توحید افعالی و باور به آن در به ثمر نشستن مولفه های تمدنی تأثیر بسزایی خواهد داشت و به میزان رشد جهانبینی توحید افعالی جامعه با توجه به آثار آن، جامعه شاهد پویایی و تحرک تمدن سازی خواهد بود. 

المصادر:

قرآن کریم.
1. ابن عاشور، محمد بن طاهر،( 1984ق)، التحرير و التنوير، ج22، تونس: الدار التونسية للنشر.
2. بابایی، حبیب الله، (1396)، «شاخص‌های تمدنی (در دو رویکرد عرفی و قدسی)»، دو فصلنامه پژوهش‌های تمدن نوین اسلامی، س 1، ش 2، تابستان.
3. بابایی، حبیب اله، فاطمه مرادی،(1400)، «فرایند تکوین خیر کبیر»، دو فصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 4، ش 1، بهار و تابستان.
4. بابایی، حبیب اله،(1396)، «تنوع اسلامی در فرایند تمدنی»، فصلنامه نقد و نظر، س 22، ش 88، تابستان.
5. بابایی، حبیب‌اله،( 1393)، کاوش‌های نظری در الهیات و تمدن، قم ، ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
6. راغب اصفهانی، حسین بن محمد،( 1383)، المفردات في غريب القرآن، ترجمه غلامرضا خسروی حسینی، ج2، تهران: المکتب المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
7. سبحانی، جعفر، (1353)، خاتمیت از دیدگاه عقل و قرآن، ترجمه استادی، رضا، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
8. صادق زاده، علیرضا، مریم بناهان، (1391)، «رویکرد تربیتی به آیات انذار و تبشیر»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، س 20، ش 14، بهار.
9. صدر، سید محمد باقر،( 1369)، سنت¬های تاریخ و فلسفه اجتماعی در مکتب قرآن، ترجمه منوچهری، حسین، تهران: فرهنگ رجاء.
10. طباطبایی، محمد حسین، (1374)، تفسیر المیزان، ترجمه موسوى همدانى سيد محمد باقر، ج1، 20، قم: انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسين حوزه علميه قم.
11. طبرسی، فضل بن حسن،( 1377)، ترجمه جوامع الجامع، مترجمان، ج5، مشهد: بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
12. عاملی، شیخ حر، (1409)، وسائل الشیعة، ج15، قم: مؤسسه آل البيت عليهم‏السلام.
13. فخرالدين رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، (1420)، مفاتيح الغيب، ج 21، بیروت: دار احياء التراث العربى.
14. کلینی، محمد بن یعقوب،(1407ق)، الكافي، ج1، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
15. لک زایی، نجف،( 1394)، تاریخ فرهنگی سیاسی ایران معاصر، قم: هاجر.
16. محدث نورى،( 1408)، مستدرك‏ الوسائل، ج1، قم: مؤسسه آل البيت عليهم السلام.
17. مصباح، محمد تقی، (1389)، معارف قرآن راهنماشناسی، ج5، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
18. مطهرى، مرتضی، (1372)، انسان و سرنوشت، تهران: صدرا.
19. مطهرى، مرتضی، (1385)، مجموعه ‏آثار، ج3، تهران: صدرا.
20. مکارم شیرازی، ناصر، ( 1374)، تفسیر نمونه، ج 18، تهران: دار الكتب الإسلامية.