مفهوم کاوی مهبط الوحی: بررسی مفهومی و تطبیقی در متن‌شناسی اسلامی

سید امیر سخاوتیان ¹ ( هیئت علمی )

تاريخ الإرسال : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1446 تاريخ التأكيد : 05 الجمعة , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: وحی, مهبط الوحی, قرآن, پیامبر اسلام, مفهوم‌شناسی, متن‌شناسی,

ملخص المقالة :

مفهوم «مهبط الوحی» به عنوان محل نزول وحی الهی در بستر تاریخی، عرفانی، و فلسفی اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. وحی در اسلام به معنای ارتباط الهی با پیامبران است که برای هدایت بشریت صورت می‌گیرد. مهبط الوحی در معنای لغوی به محل فرود وحی اشاره دارد و در اصطلاح، مکان‌ها و شخصیت‌هایی مانند پیامبر اسلام(ص)، شهر مکه، مدینه و غار حرا را در بر می‌گیرد. این مفهوم در علوم مختلف اسلامی، از جمله تفسیر، تاریخ‌نگاری، فلسفه، و عرفان به‌طور گسترده تحلیل شده است. در تفاسیر قرآنی، وحی به عنوان ابزار هدایت انسان و تحول جامعه جاهلی به جامعه اسلامی مورد تأکید است. از منظر تاریخی، مکان‌های نزول وحی به عنوان نقاط کلیدی در شکل‌گیری تمدن اسلامی نقش داشته‌اند. در فلسفه، مهبط الوحی فراتر از مکان فیزیکی، به ظرفیت معنوی پیامبر برای دریافت حقیقت الهی اشاره دارد. در عرفان اسلامی نیز قلب پیامبر به‌عنوان اصلی‌ترین مهبط وحی شناخته می‌شود. این بررسی تطبیقی نشان می‌دهد که مهبط الوحی نه تنها به مکان‌های جغرافیایی بلکه به بُعد معنوی و وجودی وحی مرتبط است و از جنبه‌های مختلف نقشی حیاتی در تبیین مفهوم وحی در اسلام ایفا می‌کند. پژوهش حاضر اطلاعات را به صورت کتابخانه ای دریافت و به صورت توصیفی-تحلیلی بررسی می­نماید.

 

المصادر:

1. قرآن کریم
2. امام علی (ع)، نهج البلاغه، گردآوری سیدرضی
3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1958). الشفاء (ج. 2). قاهره: دارالمعارف
4. ابن عربی، محی الدین (1980)، فصوص الحکم، بیروت، دارا الصادر
5. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1401 ه‍.ق). تفسیر القرآن العظیم. ریاض: دار طیب
6. ابن منظور، محمد بن مکرم (1997). لسان العرب (ج. 15). بیروت: دار صادر
7. ابن هشام، عبدالملک (1998). السیره النبویة (ج. 1). بیروت: دارالکتب العلمیه
8. اقبال، محمد (1977)، الأتقان فی علوم القرآن، ج1، قاهره، دارالکتب
9. راغب اصفهانی (1412 ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم
10. زرکشی، بدرالدین (1957). البرهان فی علوم القرآن (ج. 1). قاهره: دارالفکر
11. سیوطی، جلال‌الدین (1975). الإتقان فی علوم القرآن (ج. 1). قاهره: دارالکتب
12. شیخ مفید (1993). تصحیح الاعتقاد. قم: مؤسسه نشر اسلامی
13. طباطبایی، سید محمدحسین (1417 ه‍.ق). تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامی
14. فخر رازی، محمد بن عمر (1999). المطالب العالیة. بیروت: دارالکتب العلمیه
15. مجلسی، محمدباقر (1983). بحارالانوار (ج. 25). تهران: دارالکتب الاسلامیه
16. مسلم، ابن حجاج (1972). صحیح مسلم. بیروت: دارالفکر
17. مطهری، مرتضی (1985). وحی و نبوت. تهران: انتشارات صدرا
18. مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه