تبیین شاخص های موثر بر افزایش کیفیت فضا در ارسن های شهری (مطالعه تطبیقی ارسن میدان نقش جهان اصفهان و ارسن گنجعلی خان کرمان)

الموضوعات :

سیدمحمدرضا موسوی ¹ , میترا کلانتری ² , محمد بهزادپور ³ , مهدی خاک زند ⁴

1 - دانشجوی دکتری مهندسی معماری، واحد پرفسور حسابی تفرش، دانشگاه آزاد اسلامی، تفرش، ایران.
2 - استادیارگروه مهندسی معماری، واحد پرفسور حسابی تفرش، دانشگاه آزاد اسلامی، تفرش، ایران.
3 - استادیار گروه معماری،واحد هشتگرد، دانشگاه آزاد اسلامی، هشتگرد، ایران.
4 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران ،ایران.

تاريخ الإرسال : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1446 تاريخ التأكيد : 05 السبت , ذو القعدة, 1446 تاريخ الإصدار : 21 الثلاثاء , ذو الحجة, 1446

الکلمات المفتاحية: کیفیت فضا, ارسن نقش جهان, ارسن گنجعلی خان, اصفهان, کرمان,

ملخص المقالة :

ارسن شهری, مجموعه ای از ساختمان هاست که نیازهای شهری را برآورده می کند. دو نمونه از ارسن های بزرگ میدان نقش جهان اصفهان و ارسن گنجعلی خان کرمان است. شاخص هایی به عنوان عوامل ارتقا دهنده کیفیت محیط در این ارسن ها هستند که این  پژوهش به دنبال تبیین آنهاست. ، بر این اساس هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین شاخص های ارتقا دهنده کیفیت محیط در ارسن میدان نقش جهان اصفهان و ارسن گنجعلی خان می باشد. در این پژوهش توجه مدیران شهری را به سازماندهی، زیباسازی و ارتقا کیفیت محیط و تجهیزات آنها را در راستای جذب کاربران سوق می دهیم. روش پژوهش تلفیقی از کار کتابخانه ای و کار میدانی با بررسی منابع تاریخی، جغرافیایی، ثبت و ضبط اطلاعات مرتبط با بناها می باشد که به تبیین سبک معماری، شاخص های معماری، ویژگی های مصالح به کار رفته و جداره ها، کیفیت محیط و تزیینات به کار رفته در بنا می پردازد. پژوهش حاضر به دنبال یافتن پاسخ این دو سوال که ارسن نقش جهان و ارسن گنجعلی خان کرمان باهم چه نقاط مشترکی دارند؟ 2-شاخص های موثر بر افزایش کیفیت محیط  در ارسن های فوق کدام اند ؟ و اهدافی از قبیل  1-واکاوی شاخص های ارتقا دهنده کیفیت محیط در ارسن نقش جهان و ارسن گنجعلی خان کرمان 2-تبیین وجوه اشتراک و افتراق ارسن میدان نقش جهان و ارسن گنجعلی خان کرمان می باشد. طبق نتایج پژوهش شاخص های مربوط به خوانایی فضا، وجود کاربری های متنوع، بافت کف سازی و رنگ جداره ها، محصوریت، نفوذپذیری، یادآوری فرهنگ و تاریخ معماری گذشته ایران، عدم ورود ماشین، مبلمان مناسب و نورپردازی شبانه از جمله شاخص های مشترک ارتقا دهنده کیفیت محیط ارسن ها می باشند.

المصادر:

1-اسپيرن، آن وينسون (1384)، زبان منظر، مترجم: سيد حسين بحريني وبهناز امين زاده، انتشارات دانشگاه تهران
2-الکساندر کريستوفر (1376)، عرصه هاي زندگي جمعي وزندگي خصوصي، مترجم: منوچهر مزيني، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم
3-اهري، زهرا( 1380)، مکتب اصفهان در شهر سازي، انتشارات دانشگاه هنر، چاپ اول
4-برک پور، ناصر، از باغ هاي ديروزي تا پارک هاي امروزي، گفتگو با هماايراني بهبهاني
5-برخوردار, بابک, زارع, لیلا, مختاباد امرئی, سید مصطفی. (1400). بازخوانی نقش هویت اجتماعی در ساخت فضای جمعی (نمونه مورد مطالعه: میدان نقش جهان اصفهان به‌مثابۀ فضای جمعی عصر صفوی). منظر, 13(56), 30-43. doi: 10.22034/manzar.2021.265457.2108
6- پاکزاد، جهانشاه (1386)، مباني نظري وفرايند طراحي شهري، انتشارات دانشگاه بهشتي، چاپ دوم.
7-پیربابائی محمد تقی، ایرانشاهی رحیم. واکاوی نقش فرهنگ وقف در تکوین ارسن های شهری بر اساس نظریه ساخت یابی. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. ۱۳۹۹; ۵ (۲) :۱۷-۳۶
8-پویان امیراحسان، قنبران عبدالحمید، حسین‌زاده عباس. بازخوانی نقش عناصر بصری ادراکی گذرهای بافت تاریخی یزد به منظور سامان‌دهی نظام ادراکی شهروندان. نشريه علمي مرمت و معماري ايران. ۱۳۹۹; ۱۰ (۲۲) :۷۱-۸۶
9- پیرنیا، محمدکریم ، 1389، سبک شناسی معماری ایرانی، سروش دانش، تهران
10- پیرنیا، محمدکریم ، 1390، آشنایی با معماری اسلامی(ساختمان های درون شهری و برون شهری)، سروش دانش، تهران
11-حمزه نژاد، مهدی، و صیریفیان پور، مصطفی. (1397). سلسله مراتب تشخّص عناصر شهر در ارسن شهری در سبک های شهرسازی دوران اسلامیایران. پژوهش های معماری اسلامی، 6(4 (پیاپی 21) )، 85-102. 
12-حجت عیسی، بلالی اسکویی آزیتا، یزدانی ثنا. مطالعه تطبیقی ساختار کالبدی و کارکردی میدان صاحب آباد تبریز و میدان نقش جهان اصفهان در ادوار تاریخی. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. ۱۳۹۸; ۷ (۱) :۲۱-۴۲
13-دلاکه، حسن و بهزادفر، مصطفی و قلعه نویی، محمود و بختیار، آمنه،1401،افزایش حضورپذیری در فضاهای شهری با رویکرد همساختی رفتار و محیط کالبدی (نمونه موردی: میدان انقلاب شهر اصفهان): آمایش محیط
14-دوزدوزانی, یاسمین, اعتصام, ایرج, تقی‌زاده, محمد. (1394). مقایسه رضایتمندی شهروندان میادین نقش جهان، بهارستان، دل کامپو و ناوونا از طراحی میادین اجتماع پذیر شهری. فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری, 6(21), 103-120.
15-دادفر, پیام, کریمی فرد, لیلی, دولت آبادی, فریبرز. (1400). تجربه فضایی و ادراک حسی: بازخوانش فضا در معماری (نمونه موردی: مسجد گوهرشاد). پژوهشنامه خراسان بزرگ, 12(45), 17-30.
16- رحمانی، سارا و حمید ندیمی، تأملی در کیفیت و معنی محیط، مجله باغ نظر، 1398، 1، 16، 60-51.
17-سهیلی، جمال الدین،1387،از نقش جهان تا کامپیدولیو،https://civilica.com/doc/1004498
18-شهابی نژاد, علی. (1400). سیر شکل‌گیری میدان نقش ‌جهان اصفهان (علمی پژوهشی). مطالعات معماری ایران, 8(15), 113-131. doi: 10.22052/1.15.113
19-صارمی، حمیدرضا و معروفی، حسام،1396،بررسی تطبیقی حس دلبستگی مکان در نمادهای شهری دوره اصفهانی و مدرن؛ نمونه موردی میدان آزادی و میدان نقش جهان،https://civilica.com/doc/764039
20-قویدست، شایان و قویدست، علیرضا و حمله داری، شهرزاد،1398،میدان امام (نقش جهان) اصفهان به مثابه یک کلیت یکپارچه بررسی تطبیقی ویژگی های میدان امام (نقش جهان) اصفهان با خصلت های بنیادی پانزده گانه کریستوفر آلکساندر،https://civilica.com/doc/1142184
21-فروتن راد, فرناز, زمانی, بهادر. (1401). سنجش قرارگاه‌های رفتاری در میادین شهری؛ مطالعه تطبیقی میدان نقش جهان و میدان امام علی در اصفهان. جغرافیا و توسعه فضای شهری, 9(1), 127-152. doi: 10.22067/jgusd.2022.69021.1019
22- نوربرگ-شولتس، کریستیان ، 1391، معنا در معماری غرب، مهرداد قیومی بیدهندی، ترجمه و نشر آثار هنری، تهران
23-غفاری, عباس, میرغلامی, مرتضی, شفائی, بیتا. (1400). ادراک تباین صوتی در تجربۀ حرکت در فضاهای بازار تبریز. باغ نظر, 18(100), 59-78. doi: 10.22034/bagh.2020.250345.4676
24- عطایی، آذین و همکاران، تبیین اثرپذیری ادراک انسانی از محیط در گونه های متفاوت باغ شهر بررسی تطبیقی باغ شهرهای دهکده و مهرشهر، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی ، 1401، 1، 4، 83
25- گروتر، یورگ کورت، 1386، زیبایی شناسی در معماری، جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی، تهران
26-معماریان، غلامحسین، 1387، معماری ایرانی، سروش دانش، تهران.