ارائه الگوی تاب آوری مالی در صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی

الموضوعات :

سیده مریم ابوالحسنی کومله ¹ , محمدحسن قلیزاده ² , مهدی مشکی میاوقی ³

1 - دکتری مهندسی مالی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
2 - دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
3 - دانشیار گروه مالی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 13 الجمعة , جمادى الأولى, 1446 تاريخ التأكيد : 27 السبت , جمادى الثانية, 1446 تاريخ الإصدار : 09 السبت , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: تاب آوری مالی, درماندگی مالی, بحران کووید 19, صنعت گردشگری, صنعت هتلداری, مدلسازی معادلات ساختاری,

ملخص المقالة :

اخیرا بحران کووید-19، صنعت هتلداری را با مخاطرات مالی زیادی مواجه نموده است، به گونه ای که به دلیل عدم کسب درآمد، منجر به تعطیلی برخی هتل ها و بیکاری کارکنان آنها شده است. ازاین رو تاب‌آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی مورد توجه قرار گرفت. در این پژوهش، الگوی تاب آوری مالی صنعت هتلداری در راستای پیش بینی درماندگی مالی با رویکرد کمی (مدلسازی معادلات ساختاری) ارائه شده است. پس از مروري بر پیشینه پژوهش، نگرش مدیران هتل از طریق یک پرسشنامه‌ی محقق ساخته، بررسی شد. شرکت کنندگان از بین 135 هتل استان تهران در بهار ۱۴۰2 انتخاب شدند. روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی می‌باشد. به‌منظور تحلیل داده‌ها از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان می دهد عامل مداخله گر "حفظ محیط زیست" بر تاب آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی تأثیر چندانی ندارد. بنابراین، صنعت هتلداری می تواند جهت پیش بینی درماندگی مالی از طریق به کارگیری راهبرد های شناسایی شده، زمینه را برای تاب آوری مالی فراهم نماید تا این صنعت بتواند در شرایط بحران، از لحاظ مالی تاب آور شده و به حیات خود ادامه دهد.

المصادر:

 ابراهیمی، مهدی؛ ضرغام بروجنی، حمید و سخندان، الناز. (1395). ارزیابی عملکرد فرآیند مدیریت بحران مقصدهای گردشگری. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، 7(28)، 103-123.
 بازرگان هرندی، عباس. (1396). مقدمه¬ای بر روش¬های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران، انتشارات دیدار.
 چاوشی، سیدکاظم و کبیریان، محمدحسین. (2020). ارایه الگوی تاب‌آوری بازار سرمایه ایران با مدلسازی معادلات ساختاری. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 11(43), 106-130.
 حسنوند، افسانه؛ یاسوری، مجید و حاجی نژاد، علی. (1398). بررسی عوامل مؤثر بر تاب¬آوری اقتصادی سکونتگاه¬های روستایی بعد از رخداد زلزله (مورد مطالعه: دهستان سیلاخور شهرستان دورود). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8(4)، 51-66.
 خلیلی فرد، رامین؛ احمدی. فائز و حسینی، سید فاطمه. (1399). مدیریت پایدار مالی، کنترل هزینه¬ها و رشد درآمد¬های داخلی. چهارمین کنفرانس بین¬المللی مدیریت امور مالی، تجارت، بانک، اقتصاد و حسابداری، https://civilica.com/doc/1126984.
 رحیم پور، علی. (1384). جهانگردی، امنیت و توسعه. ماهنامه بازاریابی. شماره ۱۷. تهران.
 سبحاني، جاويد و شادي، محمدعلي. (1395). مطالعه نقش بازاریابی هتل¬ها در توسعه گردشگری ایران. دومین كنفرانس بين¬المللي ايده¬هاي نوين در مديريت، اقتصاد و حسابداري. سنگاپور.
 سعیدی، علی؛ آقایی، آرزو. (1388). پیش‌بینی درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه‌های بیز. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی, 16(2), -.
 سیجانیوندی، شادیه؛ منصوری، کمال و امامی، الهام. (۱۴۰۰). تأثیر بحران ویروس کرونا بر صنعت گردشگری و هتلداری و ارائه راه¬حل¬ها. همایش ملی مدیریت کسب و کار در شرایط بحران.
 شهوازیان، سلاله و هاشمی قینانی، فیروزه. (1399). چالش‌های مدیریت منابع‌انسانی در دوران گذار از بحران‌کرونا و ارائه راهکار در صنعت ‌هتلداری ایران. فصلنامه مدیریت گردشگری، دوره 15 (ویژه نامه کووید 19).217-252.
 صادقی، سجاد و جدیری عباسی، محمد. (۱۳۹۴). بررسی زیر ساخت¬های صنعت گردشگری و پتانسیل¬های موجود بر توسعه هتلداری تبریز. دومین کنفرانس بین¬المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی.
 صفی، سمیه و مقدم، مریم. (1393). نقش صنعت هتلداری در توسعه گردشگری با بررسی آمار گردشگران و میزان اقامت در هتل¬های همدان. اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران، https://civilica.com/doc/357281.
 عابدين¬نژاد، آزاده و ميرزايي علي اکبر. (۱۳۹۸). نقش هتل¬ها در پيشبرد و توسعه¬ي صنعت جهانگردي مطالعه¬ي موردي هتل¬هاي 4 و 5 ستاره تهران. جغرافيايي فضاي گردشگري. 8(30)، 65 -82.
 غياثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه. (1394). مفهوم و ارزیابی تاب¬آوری اقتصادی ایران. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 15(59)، 161-187.
 محمدی؛ شاکری؛ تقوی و احمدی. (2018). تبیین مفهوم، ابعاد و مؤلفه¬های تاب¬آوری اقتصادی. مطالعات راهبردی بسیج، 20(75), 89-120.
 فائض، علی؛ صالحی، الله کرم و قانع. (۱۳۹۹). طراحی مدل کنترل شوک مالی در شرایط شیوع ویروس کرونا در صنعت هتلداری (مورد مطالعه: هتل¬های پنج ستاره کلان شهر مشهد مقدس). اقتصاد و مدیریت شهری. 9(23)، 143-162.
 قرباني، امير؛ دانايي، ابوالفضل؛ زرگر، سيد محمد و همتيان، هادي. (۱۳۹۸). پست مدرنیسم و طراحی مدل سازمان هوشمند مدیریت گردشگری (مورد مطالعه: دفاتر ارائه خدمات گردشگری و هتل¬های سه ستاره شهر بیرجند). نشریه برنامه¬ریزی و توسعه گردشگری. 8(28)، 69-50.
 نظری مقدم، اسرین؛ سیاحیان دهکردی، مژده و فراهانی، بنفشه، (1393)، نگاهی به سبک¬های بازاریابی در هتل¬های ایران. همایش ملی گردشگری، سرمایه¬های ملی و چشم انداز آینده، اصفهان، https://civilica.com/doc/319445.
 یاراحمدی، محمدهادی و صالحی، عصمت، (1398). بررسی تأثیر مدیریت بحران بر صنعت گردشگری. سومین کنفرانس بین¬المللی مدیریت، مهندسی صنایع، اقتصاد و حسابداری، https://civilica.com/doc/933410.
Abedinnejad, A., & Mirzaee, A. A. (2019). The role of hotels in the promotion and development of the tourism industry Case Study of Tehran 4 & 5 Star Hotels. Geographical Journal of Tourism Space, 8(30), 65-82.‏ [In Persian]
Ariffin A. A. M., & Maghzi A. (2012). “A preliminary study on customer expectations of hotel hospitality: Influences of personal and hotel factors”, International Journal of Hospitality Management, 31(1), 191-198.
Barbhuiya, M. R., & Chatterjee, D. (2020). Vulnerability and resilience of the tourism sector in India: Effects of natural disasters and internal conflict. Tourism Management Perspectives, 33, 100616.‏
Bazargan Harandi, A. (2016). An Introduction to Qualitative and Mixed Research Methods: Common Approaches in Behavioral Sciences. [In Persian]
Berry, C., Ryan-Collins, J., & Greenham, T. (2015). Financial System Resilience Index: Building a Strong Financial System. New Economics Foundation.‏
Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D., & Kohli, H. A. (2013). The Centennial resilience index: Measuring countries’ resilience to shock. Global Journal of Emerging Market Economies. 5(2), 57-98.‏
Breque, M., De Nul, L., & Petridis, A. (2021). Industry 5.0: towards a sustainable, human-centric and resilient European industry. Luxembourg, LU: European Commission, Directorate-General for Research and Innovation.‏
Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N., & Vella, S. (2008). Economic vulnerability and resilience: concepts and measurements. Oxf Dev Stud.37(3):1810–2611.
Briguglio, L. (2014). A vulnerability and resilience framework for small states. London: Commonwealth Secretariat.
Buheji, M. (2018). Understanding the Power of Resilience Economy: An Inter-Disciplinary Perspective to Change the World Attitude to Socio-Economic Crisis. AuthorHouse.
Cabezon, E., Hunter, L., Tumbarello, P., Washimi, K., & Wu, Y. (2019).Enhancing macroeconomic resilience to natural disasters and climate change in the small states of the Pacific. Asian Pac Econ Lit. 33(1):113–30.
Cartier, E. A., & Taylor, L. L. (2020). Living in a wildfire: The relationship between crisis management and community resilience in a tourism-based destination. Tourism Management Perspectives. 34, 100635, 1-12, https://doi.org/10.1016/j.tmp.2020.100635.
Chavoshi, S. K., & Kabirian, M. H. (2020). A Model of Iran’s Capital Market Resilience Using Structural Equation Modeling. Quarterly Journal of Financial Engineering and Securities Management. 11(43),106-130.‏ [In Persian]
Coles, T. (2021). Tourism, Brexit and the climate crisis: on intersecting crises and their effects. Journal of Sustainable Tourism. 29(9), 1529-1546.‏
Ebrahimi, M., Zargham Borujeni, H., & Sokhandan, E. (2017). Tourism Destinations Crisis Management Process Performance Evaluation. Journal of Strategic Management Studies, 7(28), 103-123.‏[In Persian]
Ertaş, M., Sel, Z. G., Kırlar-Can, B., & Tütüncü, Ö. (2021). Effects of crisis on crisis management practices: a case from Turkish tourism enterprises. Journal of Sustainable Tourism. 29(9), 1490-1507.
Faiz, A., Salehi, A., and Ghane, S. (2019). Designing a financial shock control model in the conditions of the outbreak of the corona virus in the hotel industry (case study: five-star hotels in the holy city of Mashhad). Economics and urban management. 9(23), 143-162. [In Persian]
Fountain, J., & Cradock-Henry, N. A.(2020). Recovery, risk and resilience: Post-disaster tourism experiences in Kaikōura, New Zealand. Tourism Management Perspectives. 35, 100695, 1-11, https://doi.org/10.1016/j.tmp.2020.100695.
Ghiasvand, A., and Abdolshah, F. (2014). The concept and evaluation of Iran's economic resilience. Economic Research Quarterly, 15(59), 161-187. [In Persian]
Ghorbani, A., Danaei, D., Zargar, D., & Hematiyan, D. (2019). Identification of organizational intelligence factors in organizations providing tourism services in South Khorasan Province. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 9(30), 137-156.‏ [In Persian]
Glaser, B. (2013). What is grounded theory. It’s online at: http://www.groundedtheory.com /what-is-gt.aspx
Hallegatte, S. (2014). Economic resilience: definition and measurement. World Bank Policy Research Working Paper (6852).‏ https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abs tract_id=2432352.
Hassanvand, A., Hajinejad, A., & Yasouri, M. (2020). The Factors Affecting Economic Resilience of Rural Settlements after the Earthquake (Case Study: Silahkhor Rural District, Dorood). Journal of Geography and Environmental Hazards, 8(4), 51-66.‏ [In Persian]
Hoque, A., Shikha, F. A., Hasanat, M. W.,Arif, I., & Hamid, A. B. A. (2020). Theeffect of Coronavirus (COVID-19) in thetourism industry in China. Asian Journalof Multidisciplinary Studies, 3(1), 52-58.
Jethwaney, J. (2020). Covid-19 Disaster: Interdependence of Crisis Communication and Socio-Economic Resilience. In Disaster Management for 2030 Agenda of the SDG. Palgrave Macmillan, Singapore, 333-358. ‏
Kash, T. J. & Darling, J. R. )1998(. Crisis management: prevention, diagnosis and intervention. Leadership & Organization Development Journal.
Khalilifard, R., Ahmadi, F., and Hosseini, S. F. (2019). sustainable financial management, cost control and internal revenue growth, the fourth international conference on financial management, trade, banking, economics and accounting, https://civilica com/doc/1126984. [In Persian]
Koirala, J., & Acharya, S. (2020). Impact of Novel Corona Virus (COVID-19 or 2019-nCoV) on Nepalese Economy. Available at SSRN 3560638.
Konstantakis, K. N., Soklis, G., & Michaelides, P. G. (2017). Tourism expenditures and crisis transmission: A general equilibrium GVAR analysis with network theory. Annals of Tourism Research. 66, 74-94.
Li, Y., & Singal, M. (2019). Capital structure in the hospitality industry: The role of the asset -light and fee -oriented strategy. Tourism Management, 70, 124 - 133.
Malazizi, N., & Birsel, H. (2020). Post Corona World: Tourism Movements in the Context of Global Health Safety. Electronic Turkish Studies, 15(3).
Manthiou, A. (2020). Applying the EEE customer mindset in luxury: reevaluating customer experience research and practice during and after corona. Journal of Service Management.
Mohammadi, T., Shakeri, A., Taghavi, M., & Ahmadi, M. (2017). Explaining the concepts, dimensions and components of economic resilience. Basij Strategic Studies, 20(75), 89-120.‏ [In Persian]
Nazari Moghadam, E., Sayahian Dehkordi, M., and Farahani, B. (2013). A look at marketing styles in Iranian hotels. National conference on tourism, national capitals and future prospects, Isfahan, https://civilica.com/doc/319445. [In Persian]
Netawate, R. S. (2020). Study of Corona Virus and its Impact on Tourism Sector of India. Studies in Indian Place Names, 40(73), 31-34.
Patel, P. K., Sharma, J., Kharoliwal, S., & Khemariya, P. (2020). The Effects of Nobel Corona Virus (Covid-19) in the Tourism Industry in India. Int. J. Eng. Res. Technol, 9, 780-788.
Pennington-Gray, L. (2018). Reflections to move forward: Where destination crisis management research needs to go. Tourism Management Perspectives. 25, 136–139.
Prayag, G. (2018). Symbiotic relationship or not? Understanding resilience and crisis management in tourism. Tourism Management Perspectives. 25, 133-135. https://doi. org/10.1016/j.tmp.2017.11.012.
Rahimpour, A. (1384). Tourism, security and development. Marketing Monthly. Number 17. Tehran. [In Persian]
Ranasinghe, R., Damunupola, A., Wijesundara, S., Karunarathna, C., Nawarathna, D., Gamage, S., ... & Idroos, A. A. (2020). Tourism after corona: Impacts of OVID 19 pandemic and way forward for tourism, hotel and mice industry in Sri Lanka. Hotel and Mice Industry in Sri Lanka (April 22, 2020).
Rose, A., & Krausmann, E. (2013). An economic framework for the development of a resilience index for business recovery. International Journal of Disaster Risk Reduction. 5, 73-83. ‏
Sadeghi, S., and Jodeiri Abbasi, M. (1394). Investigating the infrastructure of the tourism industry and the existing potentials on the development of the hotel industry in Tabriz. The second international research conference in engineering, science and technology. [In Persian]
Safi, S., and Moghadam, M. (2013). The role of the hotel industry in the development of tourism by examining the statistics of tourists and the amount of stay in Hamadan hotels. The first national conference on geography, tourism, natural resources and sustainable development, Tehran, https://civilica.com/doc/357281. [In Persian]
Schoon, I., & Bynner, J. (2003). Risk and Resilience in the life course: implications for interventions and social policies. Journal of Youth Studies. 6(1), 21–31
Setiadi, R. (2019). Assessment of utilization of social media marketing for providing reliable information-based decision making for business service excellence in hotel sector. Journal of Management Information and Decision Sciences, 22(4), 398-407.
Shahvazian, S., and Hashemi Qinani, F. (2019). The challenges of human resources management during the transition from the corona crisis and providing a solution in the hotel industry of Iran. Tourism Management Quarterly, Volume 15 (Special Letter on Covid-19). 217-252. [In Persian]
Sheppard, V. A., & Williams, P. W. (2016). Factors that strengthen tourism resort resilience. Journal of Hospitality and Tourism Management. 28, 20-30.
‏ Sijanivandi, S., Mansouri, K., and Emami, E. (1400). The impact of the corona virus crisis on the tourism and hotel industry and providing solutions. National Conference on Business Management in Crisis. [In Persian]
Sobhani, J., and Shadi, M. A. (2015). Studying the role of hotel marketing in the development of Iranian tourism. The second international conference of new ideas in management, economics and accounting. Singapore. [In Persian]
Soufi, H. R., Esfahanipour, A., & Shirazi, M. A. (2022). A quantitative approach for analysis of macroeconomic resilience due to socio-economic shocks. Socio-Economic Planning Sciences. 79, 101101.
‏ Strauss, A. L. & Corbin, J. M. (2008). Pesquisa qualitativa: Técnicas e procedimentos para o desenvolvimento de teoriafundamentada. (2 ed.). Porto Alegre: Artmed. www.ehyacenter.com
Yar Ahmadi, M. H., and Salehi, E. (2018). Investigating the impact of crisis management on the tourism industry. The third international conference on management, industrial engineering, economics and accounting, https://civilica.com/doc/933410. [In Persian]
Zaman, G., & Vasile, V. (2014). Conceptual framework of economic resilience and vulnerability at national and regional levels. Romanian Journal of Economics. 2(48), 5-18.

نص كامل:



Journal of Accounting and Corporate Governance Researches

Vol. 3, No. 8, Summer 2024 (73-89)

 

Paper type: Research Article

(Selected article of the 3rd International and 21st National Accounting Conference of Iran)

Financial Resilience Model in the Hotel Industry

to Predict Financial Distress

 

Seyyedeh Maryam Abolhasani Komleh¹*, Mohammad Hassan Gholizadeh², Mehdi Meshki Miavaghi³

 

 

Abstract

Recently, Covid-19 crisis has faced the hotel industry with many financial risks, which has led to the closure of some hotels and the unemployment of their employees due to the lack of income. Therefore, the financial resilience of hotel industry was taken into account to predict financial distress. In this research, a financial resilience model of the hotel industry was presented in order to predict financial distress with a quantitative approach (structural equation modeling). After reviewing the research background, the attitude of hotel managers was examined through a researcher-made questionnaire. The participants were selected from 135 hotels in Tehran in the spring of 2023. The research method was descriptive-correlational. In order to analyze the data, structural equation modeling was used. The results showed that the intervening factor “environmental protection” did not have much effect on the financial resilience of the hotel industry in predicting financial distress. Therefore, the hotel industry can provide the basis for financial resilience through the use of identified strategies to predict financial distress so that this industry can become financially resilient and continue to exist in crisis conditions.

 

Keywords: Financial resilience, Financial distress, Covid-19 crisis, Tourism industry, Hotel industry, Structural equation modeling.

 

 

10.71600/jacgr.2024.1190517

How to cite this article: Abolhasani Komleh, S; Gholizadeh, M.H; Meshki Miavaghi, M. (2024). Financial Resilience Model in the Hotel Industry to Predict Financial Distress. Accounting and Corporate Governance Researches, 3(8),73 -89. (In Persian)

 

Received: 2023/10/12           Accepted: 2023/12/26

 

---

[1] . PhD in Financial Engineering, Department of Management, Rasht branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.

*Corresponding Author: [e-mail]

[2] . Associate Prof, Department of Management, University of Guilan, Rasht, Iran.

[3] . Associate Prof, Department of Finance, Payame Noor University, Tehran, Iran.

 

 

نوع مقاله: پژوهشی

(مقاله منتخب سومین همایش بین­المللی و بیست و یکمین همایش ملی حسابداری ایران)

ارائه الگوی تاب‌آوری مالی در صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی

سیده‌مریم ابوالحسنی‌کومله¹*، محمدحسن قلی‌زاده²، مهدی مشکی‌میاوقی³

چکیده  اخیرا بحران کووید-19، صنعت هتلداری را با مخاطرات مالی زیادی مواجه نموده است، به­گونه­ای که به­دلیل عدم کسب درآمد، منجر به تعطیلی برخی هتل­ها و بیکاری کارکنان آنها شده است. ازاین­رو تاب‌آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی مورد توجه قرار گرفت. در این پژوهش، الگوی تاب­آوری مالی صنعت هتلداری در راستای پیش بینی درماندگی مالی با رویکرد کمی (مدلسازی معادلات ساختاری) ارائه شده است. پس از مروري بر پیشینه پژوهش، نگرش مدیران هتل از طریق یک پرسشنامه‌ی محقق ساخته، بررسی شد. شرکت­کنندگان از بین 135 هتل استان تهران در بهار ۱۴۰2 انتخاب شدند. روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی می‌باشد. به‌منظور تحلیل داده‌ها از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان می­دهد عامل مداخله­گر "حفظ محیط زیست" بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی تأثیر چندانی ندارد. بنابراین، صنعت هتلداری می­تواند جهت پیش بینی درماندگی مالی از طریق به­کارگیری راهبرد­های شناسایی­شده، زمینه را برای تاب­آوری مالی فراهم نماید تا این صنعت بتواند در شرایط بحران، از لحاظ مالی تاب­آور شده و به حیات خود ادامه دهد.   واژه­های کليدی: تاب­آوری مالی، درماندگی مالی، بحران کووید 19، صنعت گردشگری، صنعت هتلداری، مدلسازی معادلات ساختاری.                                                                      10.71600/jacgr.2024.1190517       استناد: ابوالحسنی کومله، سیده مریم ؛ قلی زاده، محمدحسن؛ مشکی میاوقی، مهدی. (1403). ارائه الگوی تاب‌آوری مالی در صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی. پژوهش های حسابداری و راهبری شرکتی، 3(8)، 89 – 73.

تاریخ دریافت: 30/07/1402       تاریخ پذیرش: 05/10/1402

 

---

[1] . دانش آموخته دکتری مهندسی مالی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران. (دبیر آموزش و پرورش شهرستان لاهیجان) 

*نویسنده مسئول: [e-mail]

[2] . دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

[3] . دانشیار گروه مالی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

مقدمه 

در دنیای متلاطم امروز، صنعت هتلداری با مخاطرات زیادی مواجه می­­باشد. از­این­رو بررسی توانایی این صنعت در رویارویی با شوک وارد شده در اثر بحران­ها و بلایای طبیعی و میزان کاهش عملکرد و زمان بازگشت به عملکرد طبیعی، اهمیت قابل توجهی دارد. از آنجا که مشاغل صنعت هتلداری شدیدا تحت تأثیر شوک ناگهانی بلایای طبیعی قرار دارند، موضوع تاب­آوری مالی صنعت هتلداری بررسی می­­شود. هم­اکنون، بحران کرونا ویروس به­ویژه بخش‌‌های خدماتی، از جمله صنعت گردشگری و هتلداری را مخاطره­پذیر کرده است. بنابر آمار سازمان جهانی گردشگری اعمال محدودیت‌‌های سفر، موجب کاهش 97درصدی ورود گردشگران بین­المللی در سراسر جهان شد. طبق بررسی‌های شورای جهانی سفر و گردشگری با شیوع کرونا، بیش از 75 میلیون شغل در صنعت گردشگری در معرض خطر هستند. اگر بحران کرونا مهار نشود، میزان خسارت در اقتصاد گردشگری بین­المللی به 80 درصد خواهد رسید (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی¹، 2020). آمار فوق نشان می­دهد نیروی انسانی شاغل در هتل‌ها، در معرض آسیب زیادی بابت بحران­ کرونا هستند که منجر به از دست دادن شغل آنان شده است. نیز خروجي­هاي مالي بسياري از هتل­های زنجیره­ای جهان که تا قبل از بحران­ کرونا از لحاظ صورت­حساب­هاي مالي وضعيت مطلوبي داشتند، نشان می­دهد که اقتصاد اين صنعت در وضعيت بسيار نامطلوبي قرار دارد (کورالا و اچاریا²، 2020). از سویی، درک جامعه از افزایش عدم اطمینان و ناامنی و همچنین تلاطم‌های اقتصادی و محیطی و عوامل استرس­زا منجر به افزایش احساس آسیب‌پذیری در بسیاری از مناطق جهان شده است (هادسون³، 2010). برای درک بهتر از چگونگی دستیابی مؤثر به توسعه پایدار، برخی محققان به بررسی تاب‌آوری ‌مالی صنایع پرداختند (شپارد و ویلیامز⁴، 2016). منظور از تاب­آوری مالی برای یک بنگاه اقتصادی (مانند هتل)، توانایی و ظرفیت برخورد و مقابله با شرایط بحران⁵ و شوک و پاسخ انعطاف­پذیر در مواجهه با مخاطرات است⁶. با توجه به مسئله تبیین شده و به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری صنعت هتلداری از تبعات ‌‌بحران‌ها، ضروری است که پژوهش­هایی برای تقویت تاب‌آوری مالی ‌در صنعت هتلداری انجام شود و ارتقاء تاب‌آوری ‌به­عنوان بخشی از طراحی و برنامه‌‌ریزی و استراتژی­های دستیابی به توسعه­ی پایدار در نظر گرفته شود.

هرچند پژوهش­هایی مانند کیتس (1977)، بریگوگلیو⁷ و همکاران (2008)، شون و باینر⁸) 2009(، هالگیت⁹ (2014)، (غیاثوند و عبدالشاه، 2015) و (رحمان باربیا¹⁰ و همکاران،2020) تاب­آوری را در زمینه­های متنوع مانند صنعت گردشگری بررسی نمودند، لکن پژوهش­های بسیار اندکی به بررسی تاب­آوری مالی در صنعت هتلداری به­طور مشخص پرداختند. در این راستا ارایه الگوی تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی به‌عنوان حوزه پژوهشی جدید بین رشته‌ای در حوزه‌ی گردشگری و مالی، از مهمترین جنبه­های نوآوری این پژوهش به­شمار می­آید. با توجه به اینکه در سال­های اخیر، پاندمی کووید-19 به صنعت هتلداری آسیب زیادی وارد نموده و منجر به غیرفعال شدن هتل­ها و بیکاری کارکنان آنها شده است؛ بنابراین بررسی تاب­آوری مالی در صنعت هتلداری با رویکرد کمی، به تدوام کسب و کار هتلداری کمک قابل توجهی می­نماید. نیز این صنعت یکی از آسیب­پذیرترین صنایع متأثر از بحران کرونا می­باشد و بررسی تاب­آوری مالی این صنعت، می­تواند الگویی برای صنایع مشابه به­منظور پیش بینی درماندگی مالی باشد.

به­منظور بررسی نظرات مدیران صنعت هتلداری و ارائه مدل تاب­آوری مالی در صنعت هتلداری به­منظور پیش بینی درماندگی مالی، پرسشنامه­ای محقق­ساخته به­صورت الکترونیکی تهیه و از مدیران هتل های استان تهران در فصل بهار 1402 پرسش به­عمل آمد. مدت زمان پاسخگویی برای هر پاسخ­دهنده، به­طور متوسط 15دقیقه به طول انجامید. سپس، یافته­های حاصل از داده­ها، تحلیل و مدل تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی طراحی شد. در نهایت بحث و نتایج حاصل از پژوهش بیان گردید. لذا، سؤال‌ اصلی این پژوهش به این شرح در نظر گرفته شد: مدل مناسب تاب­آوری مالی برای صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی چگونه است؟

 

پیشینه پژوهش

بررسی پژوهش­های مرتبط محققین، نشان داد برخی پژوهش­ها در زمینه تاب­آوری مالی، تاب­آوری مالی در صنعت گردشگری و نیز صنعت هتلداری به­صورت مجزا انجام شده است. در ادامه خلاصه­ای از این پژوهش­ها بیان می­شود.

 

تاب­آوری مالی  

منظور از «تاب‌آوری»، «توانایی خانوارها، جوامع و ملت‌ها، در جذب شوک‌‌های خارجی و بازیابی از آنها و همچنین قابلیت انطباق و تغییر ساختارها در برابر تغییرات بلندمدت» است. اصول تاب‌آوری ‌برای طراحی یک سیستم تاب‌آور شامل: آمادگی، پاسخدهی، خود-انتظامی، تنوع­بخشی و افزونگی، یادگیری و نوآوری، آستانه‌ها و اتصال است (سازمان توسعه و همکاری اقتصادی¹¹ (2014) به نقل از چاوشی و کبیریان، 1399). مؤلفه­های تاب­آوری در پژوهش بریگوگلیو و همکاران (2006) شامل: ثبات اقتصاد کلان، کارایی بازارهای خرد، حکمرانی خوب و توسعه اجتماعی می­باشد. او بعدها (2009) مؤلفه زیست محیطی را به مؤلفه­های تاب­آوری اقتصادی اضافه کرد. بریگوگلیو و همکاران (2008)، چارچوب کلی ریسک ملی حاصل کسر آسیب­پذیری از تاب­آوری ملی یک کشور را ارائه کردند. بر اساس پژوهش او (2014) کشورهای کوچک از لحاظ اقتصادی به میزان بسیار بالایی مستعد قرار گرفتن در معرض شوک­های اقتصادی خارجی می­باشند و ثبات اقتصاد کلان و انعطاف­پذیری بازار خرد، سیاست‌هایی هستند که منجر به افزایش تاب­آوری اقتصادی این کشورها شده است. ‏بریگوگلیو و همکاران (2008)، تاب‌آوری مالی را به­عنوان قابلیت یک بنگاه اقتصادی برای جلوگیری از شوک‌های اقتصادی و بازیابی سریع به عملکرد اصلی می­دانند. این تعریف به شوک اجتماعی- اقتصادی اشاره دارد که رویدادی غیرمنتظره است و تأثیر زیادی بر بنگاه اقتصادی دارد. تادل و مانینا¹²) 2009( تاب­آوری مالی را به­عنوان توانایی فرد در دستیابی و استفاده از توانایی­های داخلی و منابع و پشتیبانی مناسب، قابل قبول و قابل دسترسی خارجی در شرایط سخت مالی تعریف می­کنند. پژوهش در مورد تاب‌آوری مالی، مبنایی را برای تقویت این مفهوم و بهبود امنیت و ثبات اقتصاد در برابر بحران‌های مختلف ارائه می‌کند (کابزون¹³ و همکاران، 2019). مجمع جهانی اقتصاد¹⁴ (2013) چارچوبی برای تاب­آوری کشورها در نظر گرفته است که برای حوزه­های مالی دارای پنج مؤلفه اصلی ثبات¹⁵، افزونگی¹⁶، نظام تدبیر¹⁷، واکنش­پذیری¹⁸ و بازیابی¹⁹ است که سه مؤلفه اول آن، به­عنوان "مشخصه­های تاب­آوری" و دو مؤلفه بعدی، به­عنوان "عملکرد تاب­آورانه" لحاظ می­شود. در پژوهش‏ ‏بری²⁰و همکاران (2015)، تاب‌آوری ‌نظام مالی به­صورت ظرفیت نظام مالی برای انطباق در پاسخدهی شوک‌‌های کوتاه­مدت و تغییرات بلندمدت اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی، در عین استمرار در انجام وظایف در برابر بخش واقعی اقتصاد تعریف شد. نتایج پژوهش‏ آنها نشان داد شاخص تاب­آوری نظام مالی پیشنهادی از 7 عامل مؤثر بر تاب­آوری شامل: تنوع، ساختار اتصال شبکه نظام مالی، اندازه نظام مالی نسبت به اقتصاد ملی، ترکیب دارایی­ها، ترکیب بدهی­ها، شفافیت و پیچیدگی و نسبت اهرم نظام مالی تشکیل شده است. رضایی صوفی²¹ و همکاران (2022)، روشی دقیق برای ارتقاء تاب‌آوری مبتنی بر شبیه‌سازی عامل محور ارائه دادند. مدل پیشنهادی آنها هزینه‌های ناشی از مواجه شدن با بحران‌های مالی را که بعضاً باعث ورشکستگی بانک‌ها شده است، نیز کاهش می­دهد.

 

درماندگی مالی

گوردون (1971) درماندگی مالی را کاهش قدرت سودآوری شرکت، طوری که احتمال عدم توانایی بازپرداخت بهره و اصل بدهی را افزایش ‌دهد، تعریف کرده است. از دیدگاه ویتاکر (1999) درماندگی مالی به مفهوم کاهش جریان‌های نقدی شرکت از مجموع هزینه‌های بهره مربوط به بدهی‌های بلندمدت می باشد. پیش‌بینی درماندگی مالی با ارائه هشدارهای لازم می‌تواند شرکت‌ها را نسبت به وقوع درماندگی مالی و ورشکستگی هوشیار نماید تا بتوانند دست به‌ اقدام‌های به موقع بزنند. از نقطه نظر اقتصادی، درماندگی مالی به معنای زیان ده بودن شرکت است. در واقع در این حالت نرخ بازدهی سرمایه کمتر از نرخ هزینه سرمایه می‌باشد. (راعی و فلاح پور، 1387).

در نهایت، پیش‌بینی بحران مالی به سرمایه‌گذاران  کمک می کند تا با جلوگیری از خطر از بین رفتن سرمایه خود، از آن به عنوان ابزاری برای کاهش خطر سود سرمایه‌گذاری خود استفاده ‌کنند. مدیران واحد تجاری نیز در صورت اطلاع به موقع از خطر ورشکستگی می‌توانند اقدام‌هایی پیشگیرانه اتخاذ کنند. درماندگی مالی و ورشکستگی، با هزینه‌های زیادی که به همراه دارد، صدمات جبران ناپذیری را به اقتصاد یک کشور وارد می‌کند. لذا پیش‌بینی درماندگی مالی می‌تواند به جلوگیری از درماندگی مالی کمک کند (مکاج و گنزالس براوو، 2014.( پیش‌بینی درماندگی مالی شرکت‌ها، به عنوان یکی از موضوعات مهم در حوزه مالی و اقتصادی مطرح است (وقفی و همکاران،1397). درماندگی رویدادی که تأثیر زیادی بر مدیریت، سهامداران، کارکنان، بستانکاران، مشتریان و سایر افراد ذینفع می‌گذارد. (آلتمن، 1968). به این دلیل اگر بتوان در مورد امکان وقوع ورشکستگی پیش از رخداد واقعی آن اطلاعاتی به دست آورد، می‌توان از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن کاسته و یا حتی جلوگیری کنیم (پورزمانی و کلانتری، 1391). در حوزه‌ی مالی، یک شرکت زمانی درمانده‌ی مالی تلقی می‌شود که در ایفای تعهدات به اعتباردهندگان، دچار مشکل شود. بدهی‌های یک شرکت، ممکن است برای تأمین مالی عملیات آن استفاده شود؛ امّا با این کار، بیشتر در معرض تجربه‌ی درماندگی مالی قرار می‌گیرد (کردستانی و همکاران، 1393). بنابراین درماندگی مالی شرایطی است که در آن یک هتل نتواند تعهدات مالی خود را به دلیل هزینه های ثابت بالا، دارایی های غیر نقدشونده یا درآمدهای حساس به رکود اقتصادی، پرداخت کند. هتل های با اهرم بالا بیشترین آسیب را در دوره های درماندگی مالی می بینند. سعیدی و همکار (1388) به مدل‌بندی پیش‌بینی درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه‌های بیز پرداختند.

 

صنعت گردشگری

صنعت گردشگری در زمره صنعت‌‌های پر درآمد و کم­هزینه دنیا محسوب می­شود و از هر 15نفر شاغل در سطح دنیا یک نفر در این بخش فعال می‌باشند. بنابراین، سیاست­گذاران و برنامه­ریزان هر کشوری باید برای افزایش درآمد از طریق گردشگری برنامه­ریزی کنند، ولی باید توجه داشته باشند که این افزایش نباید توسعه پایدار گردشگری را مخاطره­پذیر نماید (صادقی و همکار، 1394). پژوهش ارتاس²² و همکاران (2021) نشان داد محیط کار پراسترس و هزینه‌های افزایشی غالبا بر نگهداری²³، منابع انسانی، کمک دولت، تبلیغات و استراتژی‌‌های قیمت­گذاری و محصول تأثیر می‌گذارد. فانتین²⁴ و همکار (2020) معتقدند که گردشگران نقش مهمی در بازیابی اجتماعی و اقتصادی یک مقصد پس از وقوع بحران، کاهش خطر در آینده و افزایش تاب­آوری دارند. شپرد²⁵ و همکار (2016) بیان کردند گسترش مفهوم تاب­آوری بیانگر رشد روزافزون علاقه افرادی است که می­خواهند بدانند چگونه ممکن است جوامع با تغییرات بهتر سازگار شوند. آنها مدل جامعی را برای تاب­آوری ارائه دادند. بررسی­های گیرش²⁶(2018) حاکی از آن است که هر چند دو مفهوم تاب‌آوری ‌و مدیریت بحران ذاتاً به­هم پیوند خورده­اند، لکن مطالعات موجود بیشتر مفهوم اول را در اولویت قرار می‌دهد. نتایج پژوهش چاوشی و کبیریان (1399) نشان داد تاب‌آوری ‌با نهادهای مالی، ابزارهای مالی، نهاد ناظر و قوانین و مقررات و بازارها و ناشران ارتباط معنی­داری دارد و اثر مثبت نهادهای مالی و اثر منفی ابزارهای مالی قابل توجه است. نتایج پژوهش یاراحمدی و صالحی (1398) بیان کرد که مهمترین مؤلفه‌‌های بحران در صنعت گردشگری شامل: بلایای طبیعی، تضادهای داخلی، اپیدمی‌ها، شکست‌های تکنولوژیکی، امنیت، ‌‌بحران‌های اقتصادی، ‌‌بحران‌های فرهنگی- اجتماعی، ‌‌بحران‌های زیست محیطی، ‌‌بحران‌های حوزه بهداشت و درمان و ... است. امنیت به­عنوان زیربنایی­ترین اصل در تدوین استراتژی توسعه گردشگری در جهان به شمار می­آید. بین گردشگری، ثبات، توسعه و امنیت رابطه­ای تعریف شده وجود دارد (رحیم پور، 1384).

فناوری­های دیجیتال در شرایط بحران که تحت تأثیر آن عملکرد بسیاری از شرکت­ها به­دلیل فعالیت­های از راه دور در معرض خطر قرار گرفته است، نقش ویژه­ای ایفا خواهند کرد. اگرچه تعداد زیادی از فناوری­های تاب­آور (از جمله جمع­آوری داده­ها، تجزیه و تحلیل خودکار ریسک و اقدام­های خودکار کاهش ریسک) را می­توان از طریق اتصال داخلی دیجیتال ایجاد کرد. راه­حل­های متعددی وجود دارد که افزایش پایداری، تاب­آوری و رقابت­پذیری تولید را در بلندمدت باعث می­شوند (بریکیو²⁷ و همکاران،2021). نپال (2020)، حرکت به سمت گردشگری هوشمند را برای به حداقل رسانیدن مراودات حضوری بین گردشگران و هتلداران، در شرایط بحران ضروری می­داند. بنا به پیشنهاد کمیسیون اروپا، به­منظور سرمایه­گذاری در زنجیره­های ارزش کلیدی که برای تاب­آوری و استقلال راهبردی آتی اروپا در زمینه تحولات دیجیتال و سبز ضروری هستند، تسهیلات سرمایه­گذاری راهبردی²⁸ جدیدی لحاظ شد. به­علاوه، راهبردهای کاهش ریسک را می­توان در صنعت توسعه داد تا به­عنوان زیربنای عملکرد تاب­آور صنعت در آینده عمل کنند (بریکیو و همکار، 2021).

صنعت هتلداري

صنعت هتلداري بخش مهمي از صنعت گردشگري است. صنعت هتلداري به نوعي با مفهوم مهمان‌نوازي²⁹ مرتبط می‌باشد که می‌توان اين مفهوم را به­عنوان «رفتاري دوستانه و سخاوتمندانه در قبال بازديدکنندگان و میهمانان» تعريف کرد (آريفین و مقزی³⁰، 2012). هتل­ها، سازمانی مالي-تعاملي هستند كه سطح بالايي از تعامل اجتماعي بين گردشگران، گردشگران و كاركنان شاغل و از جانب ديگر نوعي تعامل مالي بين هتل و گردشگران، هتل و كاركنان و ذي­نفعان و عرضه­كنندگان بيروني برقرار است. يك هتل مي­تواند با اركان و عوامل خارج از محيط خود رابطه متقابل داشته باشد ولي به ­عنوان يك نهاد منفك از محيط خارج حفظ گردد و باقي بماند (قرباني و همكاران، 1398). هتل­ها و سازمان­های شبیه به آنها مانند مهمانسراها به­واسطه افت شديد عايدات متأثر از بحران كرونا، براي كاهش هزينه­هاي ثابت و متغير خود به اقدام­هایی مانند عدم انجام تعهدات مالي و تعطيل كردن بسياري از بخش­ها اقدام كردند كه تا پيش از اين منبعي براي درآمد هرچه بيشتر اين هتل­هاي مجلل³¹ بودند (نتاوات³²، 2020). نتايج پژوهش هوگ³³ و همكاران (2020) نشان داد پس از كرونا بسياري از شركت­هاي ضعيف فعال مرتبط با گردشگری نمی­توانند به فعالیت خود ادامه دهند. به علاوه، پژوهش پاتل³⁴ و همكاران (2020)، حاكي از آن است كه فعالين بخش گردشگري كه نتوانند خود را با شرايط جديد تطبيق دهند، به­دلیل شوك مالي حاصل از شيوع كرونا حذف خواهند شد. گردشگری و هتلداری صنایعی متکی به خدمات هستند و نیروی انسانی توانمند، آگاهی بیشتر و دید روشن­تری برای ارائه خدمات مطلوب دارند (ضرغام، 1391). لذا هتل‌ها بایستی برای دستیابی به اهداف و اجرای استراتژی‌‌های خود اقدام­هایی مؤثر در حوزه مدیریت منابع انسانی انجام دهند و علاوه بر شناسایی خود و عوامل محیطی موثر، قابلیت سازگار شدن با تحولات محیط بیرونی را کسب کرده و شرایط را مدیریت نمایند. بنابراین واکنش سریع مدیران منابع انسانی در ‌بحران‌ها، شناسایی مستمر چالش‌‌های موجود و تلاش برای نوآوری و خلاقیت در این زمان، بسیار مهم است (شهوازیان و ‌هاشمی، 1399). فائض و همکاران (1399)، مدلی را برای كنترل شوك مالي در شرايط شيوع ويروس كرونا در صنعت هتلداري در شهر مشهد مقدس طراحي نمودند. مدل پیشنهادی آنها، شامل: ابعاد داخلی (دانش عاطفی-روان شناختی، دانش رهبری، دانش محیطی، دانش برنامه­ریزی منابع انسانی و دانش آشکار و ضمنی) و ابعاد خارجی (بازاریابی اطمینان بخش، جامعه­پذیری متناسب، ساختار مالی آینده­نگرانه، انعطاف­پذیری مالی و کارکرد چند زمینه­ای) است. کشور ایران، با وجود داشتن قابلیت­های گردشگری از نظر تاریخی و فرهنگی و نیز از نظر جاذبه­های طبیعی و جذب اکوتوریسم در تمامی فصول، مشکلاتی مانند نداشتن تأسیسات و تسهیلات زيربنائي و امكانات رفاهي، حمل و نقل، خدمات گردشگري، مراکز اقامتي و پذيرايي و ... در حد استاندارد دارد (سبحانی و شادی، 1395). نتايج پژوهش مالازيزي³⁵ و همکار (2020) نشان می­دهد ارائه­دهندگان خدمات گردشگري در مقصد بايد به كاركنان خود بهداشت محيط و مسائل بهداشتي را به­صورت پيوسته آموزش دهند تا از ريسك گردشگران براي سفر به مقصد و استفاده از هتل و ...  كاسته شود. نتايج پژوهش كلر³⁶ (2020) حاكي از آن است كه ويروس­شناسان و متخصصان اپيدميولوژي به دولت­ها پيشنهاد كردند اقدام­های اضطراري گسترده­اي را براي مهار همه­گير شدن و كنترل شوك اقتصادي گردشگري انجام دهند. اقدام­های بهداشتي دولتي عملكرد گردشگري را ممكن است فلج كند؛ لذا سيستم گردشگري بين­المللي آنها به يك شوك دچار خواهد شد. پژوهش راناسينگه³⁷ و همکاران (2020) در بررسی راه­هاي برون­رفت از شرايط بحران در هتلداري و گردشگري نشان از شوك مالي هتل­ها ناشی از لغو رزرو بسياري از هتل­ها توسط گروه­هاي گردشگران داد. لذا براي برون­رفت از شرايط شوك مالي، تغييرات ساختاري گسترده­اي در اين صنعت بايد انجام شود تا اعتماد دوباره گردشگران حاصل شود. بر اساس پژوهش ستيادي³⁸ (2019)، هتل­ها علاوه بر ایجاد مدل­های جدید تجاری از روابط با مشتریان، کارمندان، سرمايه­گذاران و ساير سهامداران، از شبكه­هاي اجتماعي براي بهبود كارايي در زنجیره­های تأمين و ايجاد اطمينان خود استفاده می­کنند. دولت می­بایست برای افزایش امکان بقاء، بهره­گیری از فرصت­های پیش ­رو و کاهش تهدیدات در دوره پساکرونا با توسعه و تقویت و حفظ صنعت گردشگری و هتلداری، از سرمایه­گذاران و شاغلین این حوزه حمایت کند (سیجانیوندی و همکاران، 1400).

مانسيو³⁹ (2020) بیان می­کند كه بهبود ذهنيت گردشگران نسبت به بخش­های خدمات مجلل گردشگری (مانند هتل­هاي مجلل)، نياز به طراحي مدلي در تمامی زمينه­هاي بازاريابي و ارائه خدمت دارد به­طوري كه شرايطي متفاوت با شرايط گذشته را به گردشگران عرضه كند. قرباني و همکاران (1398) بيان داشتند كه حركت به سمت ساختار سازماني و مالي هوشمند می­تواند هتل­ها و سازمان­هاي گردشگري را در مقابل محيط و اتفاقات آن محافظت كند. ليوسينگال (2019)، نحوه به­کارگیری یک استراتژی سبک دارایی و هزینه محور⁴⁰ و ارتباط آن با ساختار سرمايه، يعني نسبت بدهي و تأمين مالي سهام را در شركت­هاي هتلداري بررسي كردند. آنها نشان دادند این استراتژي به­طور گسترده­اي در صنعت هتلداري استفاده شده و نسبت هزینه به درآمد و درجه فرانشیز افزایش یافته است، ولی دارایی و شدت سرمایه⁴¹، کاهش یافته است. بازاريابي به مديران هتل­ها کمک می­كند به تجزيه و تحلیل مشتريان خود بپردازند و از اين طريق مشتريان وفادار خود را تشخیص داده و با استفاده از نظرات آنان، سعی در رضايتمندي ساير مشتريان خود و وفادارسازي آنان کند (سبحانی و شادی، 1395). شدت رقابت در هتلداري ايران به نرخ اشغال بیشتر، درآمد زيادتر و منفعت مالي بالاتر برمی­گردد و رقابتي میان ارايه خدمات با کیفیت به مسافران و رقابت در رضايتمندي مشتريان و ارايه خدمات متناسب با خواست­ها و سلايق آنان وجود ندارد (رنجبريان و همكاران، 1393).

فرضیه­های پژوهش

با توجه به پیشینه پژوهش و نیز سوال پژوهش، فرضیه­های پژوهش به شرح زیر تعیین شد:

فرضیه1: شرایط علی بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری تأثیر مثبت دارد.

فرضیه2: تاب­آوری مالی صنعت هتلداری بر راهبردها تأثیر مثبت دارد.

فرضیه3: شرایط زمینه­ای بر راهبردهای تاب­آوری مالی صنعت هتلداری تأثیر مثبت دارد.

فرضیه4: شرایط مداخله­گر بر راهبردهای تاب­آوری مالی صنعت هتلداری تأثیر مثبت دارد.

فرضیه5: راهبردها بر پیامدهای تاب­آوری مالی صنعت هتلداری تأثیر مثبت دارد.

روش پژوهش

پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توصیفی - همبستگی می‌باشد. با توجه به سوالات این پژوهش، پرسشنامه‌ای مطابق استانداردهای مطرح و نتایج حاصل از مدل مفهومی تاب­آوری مالی صنعت هتلداری در شرایط بحران (ابوالحسنی و همکاران، 1401) تهیه شد. هدف از طراحی این پرسشنامه، سنجش نظرات مدیران هتل­ها در مورد تاب­آوری مالی صنعت هتلداری است. جامعه آماری مورد نظر، مدیران هتل­های استان تهران است. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق­ساخته است. سوالات (گویه­های) آن بر اساس پیشینه پژوهش و نیز مدلسازی مفهومی تاب­آوری مالی در شرایط بحران (ابوالحسنی و همکاران، 1401) تعیین شد. در مدل مفهومی این پژوهش، متغیرهای مستقل به‌عنوان "شرایط علی"، "شرایط زمینه­ای" و "شرایط مداخله­گر" و متغیرهای میانجی به‌عنوان "تاب­آوری مالی صنعت هتلداری" و "راهبردها" و متغیر وابسته اصلی، "پیامدها" در نظر گرفته ‌شد. از مدیران مالی هتل های تهران خواسته شد به پرسشنامه بدون نامی که حاوی 85 سوال با طیف لیکرت پاسخ دهند. روایی محتوای سوالات با استفاده از آزمون لاوشه توسط چندین استاد خبره مالی و گردشگری، مورد تأیید قرار گرفت. سپس پایایی سوالات آزمون به روش آلفای کرونباخ، با 60 شرکت‌کننده بررسی و مقادیر آن برای تمامی سوالات، بیش از 7/0 حاصل گردید. بر اساس روش بارکلاي⁴² و همکاران، (1995)، حداقل حجم نمونه، 80 نمونه تعیین شد، لکن این پرسشنامه در بهار 1402 به­صورت الکترونیکی در اختیار تعدادی از هتل­های استان تهران قرار گرفت که در نهایت، به­منظور افزایش دقت مدل، 235 مورد قابل قبول، تجزیه و تحلیل گردید. در پژوهش حاضر داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار پی­ال­اس بر اساس روش حداقل مربعات جزیی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای اندازه‌گیری پایایی از معیار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) استفاده شده است. برای اندازه‌گیری روایی همگرا از روش تحلیل عاملی تأییدی از معیارهای بار عاملی و میانگین واریانس استخراج‌شده (AVE) استفاده شد. نیز برای آزمون فرضیه­ها از نرم‌افزار پی­ال­اس استفاده گردید.

 

یافته‌ها

به‌منظور آشنايي بيشتر با نظرات کارکنان شرکت‌کننده در اين تحقيق، پاسخ‌های آنها به پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت.

 

سنجش توزيع نرمال و غيرنرمال داده­ها

به­منظور بررسي آزمون نرمال بودن داده­ها از آزمون كولموگروف-اسميرنوف⁴³ استفاده شد؛ زیرا در صورت نرمال بودن توزیع داده­ها برای آزمون فرضیه­ها می­توان از آزمون­های پارامتریک استفاده نمود و در صورت غیرنرمال بودن از آزمون­های ناپارامتریک استفاده کرد. از اين آزمون در سطح خطاي 5درصد برای انتخاب روش آماری مناسب برای تحلیل داده­ها استفاده می­شود. در تفسیر نتایج آزمون، چنانچه سطح معنی­داری از 05/0 بیشتر باشد، در آن صورت توزیع به­دست آمده، توزیع نرمال است و چنانچه سطح معنی­داری از 05/0 کوچکتر باشد، آنگاه توزیع فوق نرمال نمی­باشد و مدلسازی معادلات ساختاری و نرم­افزار smart PLS مناسب­ترین روش است. نتایج آزمون کولموگروف - اسمیرنوف نشان داد در تمام متغیرها، سطح معنی­داری به سطح خطای در نظر گرفته شده نرسیده است، لذا توزیع داده­ها نرمال نیست و برای آزمون مدل نهایی تحقیق از مدلسازی معادلات ساختاری و نرم­افزار smart PLS استفاده ­شد.

 

روایی و پایایی پرسشنامه

پایایی از طریق آلفای کرونباخ⁴⁴ (سازگاری درونی⁴⁵ ابزار) و شاخص پایایی ترکیبی⁴⁶ (ارتباط سوالات با سازه زیربنایی) مورد سنجش قرار داده شد. برای سنجش روایی از روایی همگرا⁴⁷ و روایی سازه⁴⁸ استفاده شده است⁴⁹.

ملاک مناسب بودن اين آماره براي پايا بودن يک مؤلفه اين است که مقدار آلفا بالاتر از 7/0 باشد (کرونباخ، 1951). نتایج پایایی سوالات به روش آلفای کرونباخ نشان داد مقادیر آلفای کرونباخ برای تمام سازه‌های مدل مفهومی پژوهش بیشتر از 7/0 شدند.

روايي همگرا معياري است که میانگین واريانس تبيين شده يک سازه را توسط سوالات خود می‌سنجد. اين معيار را با AVE نشان می‌دهند. فورنل و لارکر (1981) مقدار مناسب برای میانگین واریانس استخراج‌شده را برای 5/0 به بالا معرفی کرده‌اند. برای سنجش روایی همگرا در تحلیل عاملی تائیدی بایستی دو معیار بار عاملی و میانگین واریانس استخراج‌شده در نظر گرفته شود. از سویی دیگر، مگنر و همکاران (1996)، مقدار 4/0 به بالا را برای میانگین واریانس استخراج‌شده کافی دانسته‌اند. مقدار میانگین واریانس استخراج‌شده برای همه سازه‌های این مدل بیشتر از 4/0 شد.

ورتس و همکاران⁵⁰ (1974) برای تعیین پایایی سازه­ها، معیار پایایی ترکیبی(CR) را معرفی نمودند. برتری این معیار نسبت به آلفای کرونباخ این است که پایایی سازه­ها با توجه به همبستگی سازه­هایشان با یکدیگر محاسبه می­گردد، در نتیجه برای سنجش بهتر پایایی در روش PLS، از این معیار نیز استفاده می­شود. در صورتی­که مقدارCR  برای هر سازه بالای 7/0 شود، نشان از پایداری درونی مناسب برای مدل­های اندازه­گیری دارد (داوری و رضا زاده، 1393). محاسبات روش پایایی ترکیبی سوالات نشان داد که این مقادیر نیز برای تمام سازه‌ها بیشتر از 7/0 می‌باشد و این شاهدی دیگر بر پایایی ابزار پژوهش است.

 

سنجش روایی همگرا (بار عاملی) و تدوین مدل ساختاری

برای اندازه‌گیری روايي همگرای سازه‌های مدل مفهومی پژوهش، از روش تحليل عاملي تأييدي⁵¹ (CFA) استفاده گردید. روش تحليل عاملي تأييدي، یکی از روش‌های معتبر علمی براي اندازه‌گیری روايي سازه است كه به برآورد بار عاملي و روابط بين مجموعه‌ای از شاخص‌ها و عوامل می‌پردازد. بار عاملي معرف همبستگي شاخص‌ها با عامل مربوطه است ومانند هرگونه همبستگي ديگر تفسير می‌شود (هومن، 1391). بار عاملی نیز باید بزرگ‌تر از 4/0 باشد و گویه­هایی با بار عاملی کمتر از 4/0 بایست حذف گردند (هولاند⁵² ،1999). در واقع، بارهاي عاملي بالاي 4/0 نشان­دهنده ارتباط مناسب هر گويه يا مؤلفه با زير مؤلفه يا بعد زيربنايي خودش است.

مقدار آمارهt معياري براي سنجش معني­داري رابطه بين دو سازه در الگوهاي رگرسيوني مانند معادلات ساختاري است. اگر مقادير t از مقدار بحراني 96/1 بزرگتر باشد با اطمينان 95درصد مي­توان گفت که ضريب اثر معني­دار است و عامل روي سازه مورد نظر تأثير معني­داري دارد.

از آنجایی‌که مدل طراحی شده، دارای 2 لایه است، تحلیل عاملی مرتبه اول و تحلیل عاملی مرتبه دوم برای این سازه‌ها مورد سنجش قرار گرفت. در ادامه، به تحلیل عاملی سازه‌های مدل مفهومی پژوهش به‌طور هم‌زمان پرداخته شد. نیز برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از روش الگويابي معادلات ساختاري⁵³ (SEM) با نرم افزار از نسل دوم معادلات ساختاري تحت عنوان روش­هاي مربعات جزيي يا ⁵⁴PLS، به­شرح شکل 1 طراحی شد⁵⁵.                                                                           

 

 

شکل1. بارهای عاملی و ضرایب مسیر الگوی تاب‌آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی

 

نتایج نگاره 1 نشان داد تمامی بارهای عاملی بزرگ‌تر از 4/0 شده و ازنظر آماری معنی‌دار هستند (در سطح خطای 05/0، مقدار آماره t آنها بزرگ‌تر از 96/1 است). لذا مي­توان نتيجه گرفت که اجزاء الگو در لایه اول و دوم مناسب بوده يا به­اصطلاح سوالات (گویه­ها)، سازه­هاي مورد نظر را به­خوبي سنجيده است.

 

برازش مدل

به­منظور اعتباریابی الگوی تاب‌آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی، علاوه بر مقادير ضرايب مسير و بارهاي عاملي، دیگر شاخص‌های مهم برازش مدل (مقدار تبیین R2و شاخص برازش کلی الگو (GoF)) اندازه‌گیری گردید. يك پژوهشگر بايد از معيارهاي مختلفي براي قضاوت در مورد برازش مدل استفاده كند، زيرا شاخص واحدي وجود ندارد كه به‌طورقطعي براي آزمون مدل، مورد قضاوت و ارزيابي قرار گيرد (کلانتری، 1392).

معيار R2: ميزان تأثير يک متغير مستقل (يک عامل) بر روي يک متغير وابسته را نشان مي­دهد. معيار قضاوت بدين­گونه است که مقادير R2کوچکتر از 19/0 را برازش ضعيف، بين 19/0 تا 33/0 را برازش متوسط و بالاي 33/0 را برازش قوي گويند (این معیار فقط برای متغیرهای وابسته (درون­زا) محاسبه می­شود و نشان­دهنده میزان تبیین متغیرهای مستقل از واریانس متغیر وابسته است). یافته­ها نشان داد که تمامی مقادیر R2 مربوط به متغیرهای درون­زای مدل به غیر از فناوری، بیشتر از 612/0 است که دلالت بر برازش مناسب مدل ساختاری دارد.

درنهایت به بررسي برازش کلی مدل پرداخته شده است. در اینجا، هر دو بخش اندازه­گیری و ساختاری به­عنوان یک مدل واحد با هم مورد ارزیابی قرار می­گیرند. معیار برازش کلي الگو⁵⁶ (GoF) بر اساس ميانگين مقادير اشتراکي و مقادير  R2به دست مي­آيد و نشان­دهنده وضعيت کلي برازش الگو است. و در صورتی که از 36/0 بالاتر باشد، به­طور کل نشان­دهنده برازش کلی مناسب الگو است (آیکن و همکاران، 2008). مقدار GoF با فرمول زیر محاسبه گردید.

 

همان­طور که ملاحظه مي­شود این مقدار برابر 603/0 است که از 36/0بیشتر می­باشد و نشان مي­دهد که الگو، برازش قوي با داده­ها دارد.

لذا در مجموع، می­توان گفت که مدل تاب‌آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی، برازش مناسبی با داده­های جامعه آماری دارد.

نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش به شرح نگاره 1 است:

نگاره 1. نتایج آزمون فرضیه­های پژوهش

فرضیه­ها	مسیر	ضریب مسیر	مقدار t	نتیجه آزمون
فرضیه1	شرایط علی بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی	657/0	050/4	نمی‌توان رد کرد
فرضیه2	تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی بر راهبردها	279/0	328/3	نمی‌توان رد کرد
فرضیه3	شرایط زمینه­ای بر راهبردها	470/0	711/4	نمی‌توان رد کرد
فرضیه4	شرایط مداخله­گر بر راهبردها	135/0	942/1	رد می‌شود
فرضیه5	راهبردها بر پیامدها	740/0	023/7	نمی‌توان رد کرد

 

بر اساس داده‌های مندرج در این نگاره (فرضیه1)، شرایط علی (ساختار سیاسی کشور، زیرساخت‌های صنعت هتلداری، اقتصاد کلان کشور) بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی (مدیریت درآمد، مدیریت هزینه و مدیریت ریسک) تأثیر مثبتی (66/0) دارد و این تأثیر از لحاظ آماری معنی­دار (15/4= مقدار آمارهt ) است. به علاوه، داده‌های مندرج در ردیف 2 این نگاره (فرضیه2)، نشان می‌دهد که تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی بر راهبردها (تقویت نیروی انسانی، تقویت همکاری‌های بین­نهادی، بازاریابی صنعت هتلداری، تأمین مالی بهینه، فناوری)، تأثیر مثبت (28/0) و معنی­داری (28/3= مقدار آمارهt) دارد. همچنین داده‌های مندرج در ردیف 3 این نگاره (فرضیه3)، نشان می‌دهد که شرایط زمینه­ای (بسترهای قانونی، ملاحظات فرهنگی و اجتماعی، موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی کشور) بر راهبردها تأثیر مثبت (47/0) و معنی­داری (54/4= مقدار آمارهt) دارد. داده‌های مندرج در ردیف 4 این نگاره (فرضیه4)، نشان می‌دهد که شرایط مداخله­گر (حفظ محیط زیست) بر راهبردها، تأثیر مثبت (14/0) دارد ولی این تأثیر از نظر آماری معنی‌دار نیست (86/1= مقدار آماره t). داده‌های مندرج در ردیف 5 این نگاره (فرضیه5) حاکی از آن است که راهبردها، تأثیر مثبت (74/0) و معنی­داری (23/7= مقدار آمارهt) بر پیامدها (توسعه پایدار کشور، تقویت ظرفیت صنعت توریسم در مواجهه با بحران‌ها، توسعه صنعت توریسم در کشور) دارد.

تحلیل فوق نشان داد مشارکت­کنندگان بر این باورند که راهبردهای مورد ­نظر بر پیامدهای تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی، بیشترین تأثیر را دارد. آن­ها معتقدند شرایط علی بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی تأثیر زیادی دارد. نیز از منظر شرکت­کنندگان در پژوهش، تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی بر راهبردها تأثیر کمی دارد. همچنین، از دیدگاه آن­ها، شرایط زمینه­ای درنظر گرفته شده بر راهبردهای تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی تأثیر مناسبی دارد. به­علاوه، تحلیل فوق دلالت بر آن دارد که از نگاه کارکنان هتل­ها، شرایط مداخله­گر بر راهبردهای مورد نظر تأثیر چندانی ندارد.

 

بحث و نتیجه‌گیری 

در این پژوهش، شرایط علی، زمینه­ای، مداخله­گر، پدیده محوری، راهبردها و پیامدهای تاب­آوری مالی در صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی، از دیدگاه مدیران صنعت هتلداری، شناسایی و تأیید شد. از دیدگاه مدیران صنعت هتلداری، هر چند اغلب اجزای الگوی تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی با پیشینه موجود مطابقت دارد، ولی حفظ محیط زیست به­عنوان عامل مداخله­گر تأثیر چندانی بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی ندارد. لذا این یافته با یافته­های پژوهش محققانی مانند یاراحمدی و صالحی (1398)؛ لاجوردی و همکاران (1395)؛ بریگوگلیو (2009) و صفی و مقدم (1393) در مورد نقش حفظ محیط زیست بر تاب­آوری همخوانی ندارد. نتایج حاصل، گویای آن ­است که: از نگاه مدیران هتل ها، 1- شرایط علی (ساختار سیاسی کشور، زیرساخت‌های صنعت هتلداری، اقتصاد کلان کشور) بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی (مدیریت درآمد، مدیریت هزینه، مدیریت ریسک) تأثیر مثبت و معنی­داری دارد؛ 2- تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی بر راهبردها (تقویت نیروی انسانی، تقویت همکاری‌های بین­نهادی، بازاریابی صنعت هتلداری، تأمین مالی بهینه، فناوری) تأثیر مثبت و معنی­داری دارد؛ 3- شرایط زمینه­ای (بسترهای قانونی، ملاحظات فرهنگی و اجتماعی، موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی کشور) بر راهبردهای مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی تأثیر مثبت و معنی­داری دارد؛ 4- شرایط مداخله­گر (حفظ محیط زیست) بر راهبردهای تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی تأثیر مثبتی دارد؛ اما این تأثیر، از لحاظ آماری معنادار نیست؛ 5- راهبردها بر پیامدهای تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی (توسعه پایدار کشور، تقویت ظرفیت صنعت توریسم در مواجهه با بحران‌ها، توسعه صنعت توریسم در کشور) تأثیر مثبت و معنی­داری دارد. درنهایت، مدل تاب­آوری مالی در صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی بر اساس نظر مدیران هتل­ها ارایه شد. صنعت هتلداری کشور می­تواند با توجه به شرایط علّی، زمینه­ای و مداخله­گر، از طریق کاربرد راهبردها و استراتژی­های شناسایی شده، زمینه را برای تاب­آوری مالی جهت پیش بینی درماندگی مالی فراهم نماید تا پیامدها و نتایج مورد نظر محقق گردد.

نتایج این پژوهش اطلاعات مفیدی را در مورد عوامل اثرگذار بر تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی در اختیار فعالان صنعت هتلداری قرار می‌دهد و این نتایج می‌تواند در برنامه‌ریزی برای انجام فعالیت­های هتلداری به‌ویژه در بحران­های مالی به­کار گرفته شود. به­نظر می‌رسد تاب­آوری مالی صنعت هتلداری جهت پیش بینی درماندگی مالی موضوعی است که باید به­شکل جدی به آن پرداخته شود تا هتل­ها بتوانند به کسب و کار خود ادامه دهند و از بیکاری کارکنان هتل جلوگیری به­عمل آید و در نتیجه منجر به توسعه پایدار کشور و افزایش بهره­وری صنعت هتلداری شود. این پژوهش، راهبردهای مناسبی را به دست‌اندرکاران و نهادهای نظارتی هتلداری توصیه می­‌نماید به­گونه­ای که به کاهش هزینه­ها و افزایش درآمدها در امور هتلداری منجر می­شود. نیز این پژوهش زمینه‌ای را برای پژوهش‌های آتی فراهم نمود تا ظرفیت صنعت هتلداری در مواجهه با بحران‌ها تقویت شود و صنعت هتلداری رونق یابد و در نتیجه، شاهد اعتلای روزافزون رضایتمندی گردشگران و افزایش درآمد برای ذی­نفعان صنعت هتلداری باشیم. پیشنهاد می­شود که پژوهشگران آتی با استفاده از روش­های پژوهش کیفی و کمّی به واکاوی و بررسی موشکافانه هر یک از ابعاد شناسایی­شده تاب­آوری مالی صنعت هتلداری در شرایط کرونا بپردازند. نیز پیشنهاد می­شود تاب­آوری مالی در کسب ­و­کارهای دیگر در راستای پیش بینی درماندگی مالی بررسی و نتایج آن با این پژوهش مقایسه شود.

 

 

منابع 

ابراهیمی، مهدی؛ ضرغام بروجنی، حمید و سخندان، الناز. (1395). ارزیابی عملکرد فرآیند مدیریت بحران مقصدهای گردشگری. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، 7(28)، 103-123.

بازرگان هرندی، عباس. (1396). مقدمه­ای بر روش­های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران، انتشارات دیدار.

چاوشی، سیدکاظم و کبیریان، محمدحسین. (2020). ارایه الگوی تاب‌آوری بازار سرمایه ایران با مدلسازی معادلات ساختاری. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 11(43), 106-130.

حسنوند، افسانه؛ یاسوری، مجید و حاجی نژاد، علی. (1398). بررسی عوامل مؤثر بر تاب­آوری اقتصادی سکونتگاه­های روستایی بعد از رخداد زلزله (مورد مطالعه: دهستان سیلاخور شهرستان دورود). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8(4)، 51-66.

خلیلی فرد، رامین؛ احمدی. فائز و حسینی، سید فاطمه. (1399). مدیریت پایدار مالی، کنترل هزینه­ها و رشد درآمد­های داخلی. چهارمین کنفرانس بین­المللی مدیریت امور مالی، تجارت، بانک، اقتصاد و حسابداری، https://civilica.com/doc/1126984.

رحیم پور، علی. (1384). جهانگردی، امنیت و توسعه. ماهنامه بازاریابی. شماره ۱۷. تهران.

سبحاني، جاويد و شادي، محمدعلي. (1395). مطالعه نقش بازاریابی هتل­ها در توسعه گردشگری ایران. دومین كنفرانس بين­المللي ايده­هاي نوين در مديريت، اقتصاد و حسابداري. سنگاپور.

سعیدی، علی؛ آقایی، آرزو. (1388). پیش‌بینی درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه‌های بیز. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی, 16(2), -.

سیجانیوندی، شادیه؛ منصوری، کمال و امامی، الهام. (۱۴۰۰). تأثیر بحران ویروس کرونا بر صنعت گردشگری و هتلداری و ارائه        راه­ حل­ها. همایش ملی مدیریت کسب و کار در شرایط بحران.

شهوازیان، سلاله و هاشمی قینانی، فیروزه. (1399). چالش‌های مدیریت منابع‌انسانی در دوران گذار از بحران‌کرونا و ارائه راهکار در صنعت ‌هتلداری ایران. فصلنامه مدیریت گردشگری، دوره 15 (ویژه نامه کووید 19).217-252.

صادقی، سجاد و جدیری عباسی، محمد. (۱۳۹۴). بررسی زیر ساخت­های صنعت گردشگری و پتانسیل­های موجود بر توسعه هتلداری تبریز. دومین کنفرانس بین­المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی.

صفی، سمیه و مقدم، مریم. (1393). نقش صنعت هتلداری در توسعه گردشگری با بررسی آمار گردشگران و میزان اقامت در هتل­های همدان. اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران، https://civilica.com/doc/357281

عابدين­نژاد، آزاده و ميرزايي علي اکبر. (۱۳۹۸). نقش هتل­ها در پيشبرد و توسعه­ي صنعت جهانگردي مطالعه­ي موردي هتل­هاي 4 و 5 ستاره تهران. جغرافيايي فضاي گردشگري. 8 (30)، 65 -82.

غياثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه. (1394). مفهوم و ارزیابی تاب­آوری اقتصادی ایران. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 15(59)، 161-187.

محمدی؛ شاکری؛ تقوی و احمدی. (2018). تبیین مفهوم، ابعاد و مؤلفه­های تاب­آوری اقتصادی. مطالعات راهبردی بسیج، 20(75), 89-120.

فائض، علی؛ صالحی، الله کرم و قانع. (۱۳۹۹). طراحی مدل کنترل شوک مالی در شرایط شیوع ویروس کرونا در صنعت هتلداری (مورد مطالعه: هتل­های پنج ستاره کلان شهر مشهد مقدس). اقتصاد و مدیریت شهری. 9(23)، 143-162.

قرباني، امير؛ دانايي، ابوالفضل؛ زرگر، سيد محمد و همتيان، هادي. (۱۳۹۸). پست مدرنیسم و طراحی مدل سازمان هوشمند مدیریت گردشگری (مورد مطالعه: دفاتر ارائه خدمات گردشگری و هتل­های سه ستاره شهر بیرجند). نشریه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری. 8(28)، 69-50.

نظری مقدم، اسرین؛ سیاحیان دهکردی، مژده و فراهانی، بنفشه، (1393)، نگاهی به سبک­های بازاریابی در هتل­های ایران. همایش ملی گردشگری، سرمایه­های ملی و چشم انداز آینده، اصفهان، https://civilica.com/doc/319445.

یاراحمدی، محمدهادی و صالحی، عصمت، (1398). بررسی تأثیر مدیریت بحران بر صنعت گردشگری. سومین کنفرانس بین­المللی مدیریت، مهندسی صنایع، اقتصاد و حسابداری، https://civilica.com/doc/933410.

Abedinnejad, A., & Mirzaee, A. A. (2019). The role of hotels in the promotion and development of the tourism industry Case Study of Tehran 4- & 5-Star Hotels. Geographical Journal of Tourism Space, 8(30), 65-82.‏ [In Persian]

Ariffin A. A. M., & Maghzi A. (2012). “A preliminary study on customer expectations of hotel hospitality: Influences of personal and hotel factors”, International Journal of Hospitality Management, 31(1), 191-198.

Barbhuiya, M. R., & Chatterjee, D. (2020). Vulnerability and resilience of the tourism sector in India: Effects of natural disasters and internal conflict. Tourism Management Perspectives, 33, 100616.‏

Bazargan Harandi, A. (2016). An Introduction to Qualitative and Mixed Research Methods: Common Approaches in Behavioral Sciences. [In Persian]

Berry, C., Ryan-Collins, J., & Greenham, T. (2015). Financial System Resilience Index: Building a Strong Financial System. New Economics Foundation.‏

Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D., & Kohli, H. A. (2013). The Centennial resilience index: Measuring countries’ resilience to shock. Global Journal of Emerging Market Economies. 5(2), 57-98.‏

Breque, M., De Nul, L., & Petridis, A. (2021). Industry 5.0: towards a sustainable, human-centric and resilient European industry. Luxembourg, LU: European Commission, Directorate-General for Research and Innovation.‏

Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N., & Vella, S. (2008). Economic vulnerability and resilience: concepts and measurements. Oxf Dev Stud.37(3):1810–2611.

Briguglio, L. (2014). A vulnerability and resilience framework for small states. London: Commonwealth Secretariat.

Buheji, M. (2018). Understanding the Power of Resilience Economy: An Inter-Disciplinary Perspective to Change the World Attitude to Socio-Economic Crisis. AuthorHouse.

Cabezon, E., Hunter, L., Tumbarello, P., Washimi, K., & Wu, Y. (2019).Enhancing macroeconomic resilience to natural disasters and climate change in the small states of the Pacific. Asian Pac Econ Lit. 33(1):113–30.

Cartier, E. A., & Taylor, L. L. (2020). Living in a wildfire: The relationship between crisis management and community resilience in a tourism-based destination. Tourism Management Perspectives. 34, 100635, 1-12, https://doi.org/10.1016/j.tmp.2020.100635.

Chavoshi, S. K., & Kabirian, M. H. (2020). A Model of Iran’s Capital Market Resilience Using Structural Equation Modeling. Quarterly Journal of Financial Engineering and Securities Management. 11(43),106-130.‏ [In Persian]

Coles, T. (2021). Tourism, Brexit and the climate crisis: on intersecting crises and their effects. Journal of Sustainable Tourism. 29(9), 1529-1546.‏

Ebrahimi, M., Zargham Borujeni, H., & Sokhandan, E. (2017). Tourism Destinations Crisis Management Process Performance Evaluation. Journal of Strategic Management Studies, 7(28), 103-123.‏ [In Persian]

Ertaş, M., Sel, Z. G., Kırlar-Can, B., & Tütüncü, Ö. (2021). Effects of crisis-on-crisis management practices: a case from Turkish tourism enterprises. Journal of Sustainable Tourism. 29(9), 1490-1507.

Faiz, A., Salehi, A., and Ghane, S. (2019). Designing a financial shock control model in the conditions of the outbreak of the corona virus in the hotel industry (case study: five-star hotels in the holy city of Mashhad). Economics and urban management. 9(23), 143-162. [In Persian]

Fountain, J., & Cradock-Henry, N. A. (2020). Recovery, risk and resilience: Post-disaster tourism experiences in Kaikōura, New Zealand. Tourism Management Perspectives. 35, 100695, 1-11, https://doi.org/10.1016/j.tmp.2020.100695.

Ghiasvand, A., and Abdolshah, F. (2014). The concept and evaluation of Iran's economic resilience. Economic Research Quarterly, 15(59), 161-187. [In Persian]

Ghorbani, A., Danaei, D., Zargar, D., & Hematiyan, D. (2019). Identification of organizational intelligence factors in organizations providing tourism services in South Khorasan Province. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 9(30), 137-156.‏ [In Persian]

Glaser, B. (2013). What is grounded theory. It’s online at: http://www.groundedtheory.com /what-is-gt.aspx

Hallegatte, S. (2014). Economic resilience: definition and measurement. World Bank Policy Research Working Paper (6852).‏ https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abs tract_id=2432352.

Hassanvand, A., Hajinejad, A., & Yasouri, M. (2020). The Factors Affecting Economic Resilience of Rural Settlements after the Earthquake (Case Study: Silahkhor Rural District, Dorood). Journal of Geography and Environmental Hazards, 8(4), 51-66.‏ [In Persian]

Hoque, A., Shikha, F. A., Hasanat, M. W.,Arif, I., & Hamid, A. B. A. (2020). Theeffect of Coronavirus (COVID-19) in thetourism industry in China. Asian Journalof Multidisciplinary Studies, 3(1), 52-58.

Jethwaney, J. (2020). Covid-19 Disaster: Interdependence of Crisis Communication and Socio-Economic Resilience. In Disaster Management for 2030 Agenda of the SDG. Palgrave Macmillan, Singapore, 333-358. ‏

Kash, T. J. & Darling, J. R. )1998(. Crisis management: prevention, diagnosis and intervention. Leadership & Organization Development Journal.

Khalilifard, R., Ahmadi, F., and Hosseini, S. F. (2019). sustainable financial management, cost control and internal revenue growth, the fourth international conference on financial management, trade, banking, economics and accounting, https://civilica com/doc/1126984. [In Persian]

Koirala, J., & Acharya, S. (2020). Impact of Novel Corona Virus (COVID-19 or 2019-nCoV) on Nepalese Economy. Available at SSRN 3560638.

Konstantakis, K. N., Soklis, G., & Michaelides, P. G. (2017). Tourism expenditures and crisis transmission: A general equilibrium GVAR analysis with network theory. Annals of Tourism Research. 66, 74-94.

Li, Y., & Singal, M. (2019). Capital structure in the hospitality industry: The role of the asset -light and fee -oriented strategy. Tourism Management, 70, 124 - 133.

Malazizi, N., & Birsel, H. (2020). Post Corona World: Tourism Movements in the Context of Global Health Safety. Electronic Turkish Studies, 15(3).

Manthiou, A. (2020). Applying the EEE customer mindset in luxury: reevaluating customer experience research and practice during and after corona. Journal of Service Management.

Mohammadi, T., Shakeri, A., Taghavi, M., & Ahmadi, M. (2017). Explaining the concepts, dimensions and components of economic resilience. Basij Strategic Studies, 20(75), 89-120.‏ [In Persian]

Nazari Moghadam, E., Sayahian Dehkordi, M., and Farahani, B. (2013). A look at marketing styles in Iranian hotels. National conference on tourism, national capitals and future prospects, Isfahan, https://civilica.com/doc/319445. [In Persian]

Netawate, R. S. (2020). Study of Corona Virus and its Impact on Tourism Sector of India. Studies in Indian Place Names, 40(73), 31-34.

Patel, P. K., Sharma, J., Kharoliwal, S., & Khemariya, P. (2020). The Effects of Nobel Corona Virus (Covid-19) in the Tourism Industry in India. Int. J. Eng. Res. Technol, 9, 780-788.

Pennington-Gray, L. (2018). Reflections to move forward: Where destination crisis management research needs to go. Tourism Management Perspectives. 25, 136–139.

Prayag, G. (2018). Symbiotic relationship or not? Understanding resilience and crisis management in tourism. Tourism Management Perspectives. 25, 133-135. https://doi. org/10.1016/j.tmp.2017.11.012.

Rahimpour, A. (1384). Tourism, security and development. Marketing Monthly. Number 17. Tehran. [In Persian]

Ranasinghe, R., Damunupola, A., Wijesundara, S., Karunarathna, C., Nawarathna, D., Gamage, S., ... & Idroos, A. A. (2020). Tourism after corona: Impacts of OVID 19 pandemic and way forward for tourism, hotel and mice industry in Sri Lanka. Hotel and Mice Industry in Sri Lanka (April 22, 2020).

Rose, A., & Krausmann, E. (2013). An economic framework for the development of a resilience index for business recovery. International Journal of Disaster Risk Reduction. 5, 73-83. ‏

Sadeghi, S., and Jodeiri Abbasi, M. (1394). Investigating the infrastructure of the tourism industry and the existing potentials on the development of the hotel industry in Tabriz. The second international research conference in engineering, science and technology. [In Persian]

Safi, S., and Moghadam, M. (2013). The role of the hotel industry in the development of tourism by examining the statistics of tourists and the amount of stay in Hamadan hotels. The first national conference on geography, tourism, natural resources and sustainable development, Tehran, https://civilica.com/doc/357281. [In Persian]

Schoon, I., & Bynner, J. (2003). Risk and Resilience in the life course: implications for interventions and social policies. Journal of Youth Studies. 6(1), 21–31

Setiadi, R. (2019). Assessment of utilization of social media marketing for providing reliable information-based decision making for business service excellence in hotel sector. Journal of Management Information and Decision Sciences, 22(4), 398-407.

Shahvazian, S., and Hashemi Qinani, F. (2019). The challenges of human resources management during the transition from the corona crisis and providing a solution in the hotel industry of Iran. Tourism Management Quarterly, Volume 15 (Special Letter on Covid-19). 217-252. [In Persian]

Sheppard, V. A., & Williams, P. W. (2016). Factors that strengthen tourism resort resilience. Journal of Hospitality and Tourism Management. 28, 20-30. ‏

Sijanivandi, S., Mansouri, K., and Emami, E. (1400). The impact of the corona virus crisis on the tourism and hotel industry and providing solutions. National Conference on Business Management in Crisis. [In Persian]

Sobhani, J., and Shadi, M. A. (2015). Studying the role of hotel marketing in the development of Iranian tourism. The second international conference of new ideas in management, economics and accounting. Singapore. [In Persian]

Soufi, H. R., Esfahanipour, A., & Shirazi, M. A. (2022). A quantitative approach for analysis of macroeconomic resilience due to socio-economic shocks. Socio-Economic Planning Sciences. 79, 101101. ‏

Strauss, A. L. & Corbin, J. M. (2008). Pesquisa qualitativa: Técnicas e procedimentos para o desenvolvimento de teoriafundamentada. (2 ed.). Porto Alegre: Artmed.

www.ehyacenter.com

Yar Ahmadi, M. H., and Salehi, E. (2018). Investigating the impact of crisis management on the tourism industry. The third international conference on management, industrial engineering, economics and accounting, https://civilica.com/doc/933410. [In Persian]

Zaman, G., & Vasile, V. (2014). Conceptual framework of economic resilience and vulnerability at national and regional levels. Romanian Journal of Economics. 2(48), 5-18.

 

---

[1] . Organisation for Economic Co-operation and Development

[2] . Koirala & Acharya

[3] . Hudson

[4] . Sheppard & Williams

[5] . از دیدگاه کلارک، بحران رویدادی بدون برنامه است که موجب وارد آمدن صدمه یا حتی مرگ کارکنان، مشتریان یا مردم جامعه و ورشکستگی یا ایجاد وقفه در عملیات یک سازمان شود و خسارت­های فیزیکی یا محیطی به دنبال داشته باشد، و موقعیت مالی سازمان یا تصور عامه مردم از کارگزاران یا سازمان را تهدید کند (کاش و دارلینگ، 1998).

[6] . www.ehyacenter.com

[7] . Briguglio L

[8] . Schoon I and Bynner J

[9] . Hallegatte S

[10] . Rahman Barbhuiya

[11] . Organization for Economic Co-operation and Development

[12] . Tadele and Manyena

[13] . Cabezon E

[14] . https://www.weforum.org

[15] . Robustness

[16] . Redundancy

[17] . Resourcefulness

[18] . Response

[19] . Recovery

[20] . Berry

[21] . Soufi H

[22] . Ertas

[23] . Maintenance

[24] . Fountain J

[25] . Sheppard, V.A.

[26] . Girish

[27] . Maija Breque

[28] . Strategic Investment Facility

[29] . Hospitality

[30] . Ariffin & Maghzi

[31] . Royal Hotel

[32] . Netawate

[33] . Hoque

[34] . Patel

[35] . Malazizi

[36] . Keller

[37] . Ranasinghe

[38] . Setiadi

[39] . Manthiou

[40] . An asset-light and fee-oriented strategy

[41] . capital intensity

[42] . Barkolay

[43] . Kolmogorov–Smirnov

[44] . Cronbach

[45] . Internal Consistency

[46] . Composite reliability

[47] . Average Variance Extracted

[48] . Constract validity

[49] . پرسشنامه مذکور محقق­ساخته و مبتنی بر یک الگوی پارادیمی کیفی طراحی شده است، لذا از آنجا که سئوالات (گویه­ها) بر اساس یک الگوی پارادیمیِ کیفی استخراج شده که در آن ساختار عاملی مشخص است، لذا نیازی به انجام تحلیل عاملی اکتشافی به­منظور کشف مجدد ساختار عاملی نیست. به علاوه، از آنجا که پرسشنامه مذکور، محقق ساخته است، روایی سازه بررسی می­شود. به­عبارتی با توجه به وجود ساختار عاملی اولیه، نیاز است که این ساختار عاملی به تأیید داده­ها بر اساس تحلیل عاملی تأییدی برسد. در کل به­کارگیری ابزار تدوین شده بر اساس پژوهش­های مبتنی بر گراندد تئوری، بدون انجام روایی سازه­ای به­منظور سنجش وضعیت جامعه آماری از اعتبار بیرونی ساقط است و نتایج قابل تعمیم نخواهد بود.

[50] . Werts et al.

[51] . Confirmatory factor Analysis

[52] . Hulland

[53] . Structural Equation Modeling (SEM)

[54] . Partial Least Square (PLS)

[55] . بعد از استخراج بالقوه الگو در مرحله کيفي، به­منظور تدوين و توسعه الگو، يک مرحله کمي مبتني بر ابزار کمي (پرسشنامه) انجام شد. از آنجا که به دنبال توسعه الگو هستيم از نوع دوم معادلات ساختاري يا همان روش حداقل مربعات جزئي (PLS) استفاده کرده­ايم.

[56] . Goodness of Fit