مطالعۀ رابطه بین اثربخشی روزنامه‌نگاری محیط‌زیستی ایران و پایداری الگوی مصرف جامعه
الموضوعات : مدیریت ، برنامه ریزی و آموزش محیط زیست
زهرا انوشه
1
,
محمدرضا تابش
2
,
فرزام بابایی
3
,
صدیقه ببران
4
,
رضا عزیزی نژاد
5
1 - دانشجوی دکتری مدیریت محیطزیست، دانشکده کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه مدیریت محیطزیست، دانشکده کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استادیار گروه مدیریت محیطزیست، دانشکده کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استادیار گروه ارتباطات، روزنامه‌نگاری و رسانه و ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
5 - استادیار گروه بیوتکنولوژی و به‌نژادی، دانشکده کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: روزنامه‌نگاری محیطزیست, مصرف پایدار, الگوی مصرف, اثربخشی رسانه.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: در قرن اخیر شدت آثار توسعۀ ناپایدار صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و رفاهی و دستکاری‌های پی‌درپی طبیعت توسط انسان، به‌صورت بیماری‌ها، بحران‌های آلودگی هوا، باران‌های اسیدی، تغییرات اقلیمی و غیره به برجسته شدن تدریجی مسئلۀ محیطزیست انجامید. جریان آگاهی‌بخشی محیط‌زیستی از اوایل دهۀ 60 میلادی به‌راه افتاد و روزنامه‌نگاری محیط‌زیستی به‌تدریج شکل گرفت. امروزه روزنامه‌نگاری محیطزیست در ایران، به‌رغم نوپا بودن (از اواسط دهۀ 70 شمسی)، از جایگاهی نسبتاً جدی در میان سایر حوزه‌های روزنامه‌نگاری برخوردار شده است. هدف از این پژوهش، بررسی رابطۀ بین میزان اثربخشی روزنامه‌نگاری محیطزیست و میزان پایداری الگوی مصرف جامعه، به‌عنوان یکی از شاخصه‌های دغدغه‌مند بودن جامعه نسبت به مسائل محیط‌زیستی بوده است.
روش بررسی: رابطۀ متغیرهای مورد بررسی در این مطالعه به کمک آمار توصیفی و استفاده از پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته و حجم مناسب نمونه در بازۀ زمانی تیرماه 1400 تا مهرماه 1400 به روش نمونه‌گیری تصادفی و بر مبنای جدول مورگان، 384 نفر به بالا بود که 401 نفر در نظرسنجی شرکت کردند. برازش مدل رگرسیونی نیز با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و شاخص ضریب تعیین مورد ارزیابی قرار گرفت که شاخص ضریب تعیین با مقدار 92/0 حاکی از برازش مناسب مدل است. همچنین یافته‌های توصیفی نشان داد که بالای 50 درصد از پاسخ‌دهندگان آشنایی بسیار کمی با مفهوم مصرف پایدار داشتند که اهمیت این پژوهش را برجسته‌تر نمود.
یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش رابطۀ مثبت و مستقیم بین میزان اثربخشی روزنامه‌نگاری محیط‌زیستی بر میزان پایداری الگوی مصرف جامعه را نشان داد.
بحث و نتیجه‌گیری: میزان اثربخشی روزنامه‌نگاری محیطزیست در ایران همچنان نیاز به تقویت دارد که متکی به مشارکت نهادهای سیاستگذار در زمینۀ رسانه و محیطزیست، حمایت نهادهای حقوقی و نظارتی و دقت مدیران رسانه به سازماندهی تحریریه‌های تخصصی مطابق با الگوهای توسعۀ پایداری و استفاده از پلتفرم‌های روزآمد اطلاع‌رسانی است.
1. Sharifi, Z., and Mozafari, A. Environmental Journalism. Edition 1, 2020, Office of media studies and planning, Tehran: Iran. (In Persian)
2. Hansen, A “Environment, Media & Communication”, 2nd Edition, New York: Routledge, 2019.
3. Dijkstra, A., Roefs, M.M., Drossaert, C.H.C. “The science-media interaction in biomedical research in the Netherlands”. Opinions of scientists and journalists on the science-media relationship. 2015, JCOM 14(02), A03. https://doi.org/10.22323/2.14020203
4. Palen J. “Objectivity as Independence:
Creating the society of environmental journalists”. The national convention of the Association for Education in Journalism and Mass Communications, Baltimore, August 1998. https://www.sej.org/sejs-creation
5. Cox, J.R. “Environmental communication and the public sphere”. CA: Thousand Oaks, Sage Publication, 2006, 1st edition.
6. Mahboobi, L. “The position of environmental journalism and sustainable development in the Iranian press”. In proceeding 1st National conference on strategies to achieve sustainable development, March 2012, Tehran: Iran.
7. Nelkin, D. “Selling science: How the press cover science and technologies”. 1995, NewYork: US: W.H. Freeman.
8. Gregory, J., Shortland, M. “Communicating Science: A Handbook”. US: Longman Scientific. 2009.
9. Redemakers, L. “Examining the handbook on environmental Journalism: A qualitative document analysis and response to the literature”. 2004. US: University of South Florida.
10. Zhao, L and Sun, J. “Research on the Relationship between Media Publicity and Green Consumption Behavior—Based on Social Cognitive Theory”, Environment and Social Psycology, 2022, 4(1), 1-16.
11. Zhang, N and Skoric, M. “Media use and Environmental Engagement: Examining Differential Gains from News Media and Social Media”, International Journal of Communication, 2018, 12, 380-403.
12. Chamcham, J. et al. “Media literacy and it’s role in promoting sustainable food consumption practices”, Scientific Reports, 14, 18831 (2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-69627-6
13. Huang, H. “Media use, environmental beliefs, self-efficacy, and pro-environmental behavior”, Journal of Business Research, 2016, 69(6), 2206-2212.
14. Shao, L and Yu, G. “Media coverage of climate change, eco-anxiety and pro-environmental behavior: Experimental evidence and the resiliance paradox”. Journal of environmental Psycology, 2023, vol.91, 102130, https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2023.102130
15. Ogunbode, Ch et al., “Climate anxiety, wellbeing and pro-environmental action: correlates of negative emotional responses to climate change in 32 countrie”. Journal of Environmental Psycology, 2022, Vol.8, 101887, https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2022.101887
16. Shahmohammadi, A. “Investigating the influence of the press in preserving culture”. Media Studies, 2011, 6(15): 31-19. (In Persian with English abstract). (In Persian)
17. Kong, G. et al. “Does media attention affect firms’ environmental protection efforts? Evidence from China”. Journal of The Singapore Economic Review”, 2019, 65(3): 577-600.
18. Jakson, T. and Michaelis, L. “Policies for sustainable consumption: A report to the sustainable development commission”. 2003, UK: Oxford University, Center for Environmental Strategy.
19. Babran, S. “World summit on sustainable development (Johannesburg-2002)”, UN Rep. 2003. Tehran: Environmental Protection Organization, National Committee for Sustainable Development. [In persian]
20. Javaherian, Z., Fateh Vahdati, A., Rahmati, A., Zamani, L. “Sustainable Development Goals”. 2016, Tehran: Hak publication, By order of Iran's Environmental Protection Organization.
21. Abdolmaleki, J., Aghapour, S.M “National Media and the Pattern of Optimizing Consumption in Iran”, Communication Research, 2010, 17(62): 127-148. (In Persian)
22. Pouya, A. “The Role of Mass Media in Reforming Pattern of Consumption”. Communication Research, 2010, 17(62): 9-30. (In Persian)
23. Kasser, T. “The High price of materialism”. 2002. US: MIT Press.
24. Jacobs, E., Worcester, R.M. “Typically British?”: The Prudential MORI guide”, 1991, UK: Bloomsbury.
25. Orecchite, C., Zopoli, P. “Consumerism and environment: Does consumerism behavior affect environmental quality?”. 2010, Available online at: www.paperssrn.com
26. Diaconeasa, M.C., et al. “Media discourse on sustainable consumption in Europe”, Environmental Communication, 2021. 16(3): 352-370.
27. Stam, H.J., et al. “Strains in experimental social psychology: A textual analysis of the development of experimentation in social psychology”. The history of the behavioral sciences, 2000, 36(4): 365-382.
28. Sun, Y., et al. “Factors and mechanisms affecting green consumption in China: A multilevel analysis”. Cleaner Production, 2019. Vol.209: 481-493.
29. Karimi, S., et al. “The influence of media usage on Iranian students’ pro-environmental behaviors: An application of the extended theory of planned behavior”. Sustainability, 2021, 13(15): 1-19.
30. Nikpour, T., Kia, A., Rasouli, M. “Investigating the Role of Information capability and social Participation of social media on learning and environmental awareness”. Environment and Interdisciplinary Development, 2022, 7(77): 49-62. (In Persian)
31. Bellotti, E., Panzone, L “Media effects on sustainable foods consumption: How newspaper coverage relates to supermarket expenditures”. Consumer Studies, 2016, 40(2): 186-200.
32. Iqbal, A. et al. “Exploring the role of media in creating awareness about the environment among university students”. Positive School Psychology, 2023, 7(3): 208-226.
33. Holotova, M., et al. “Hanging patterns of sustainable food consumption regarding environmental and social impact-insights from Slovakia”. Frontiers in sustainable food systems, 2021. 5, 703827. https://doi.org/10.3389/fsufs.2021.703827.
34. Kolandai-Matchett, K. “Mediated communication of ‘sustainable consumption’ in the alternative media: a case study exploring a message framing strategy”. Consumer Studies, 2009, 33(2): 113-125.
35. Tavakoli, M., Rasouli, M. “Designing a Qualitative Model for Media Use Pattern on Iranian Family Life Style”. Society Culture Media, 2021, 10(40): 117-153. (In Persian)
36. Li. J., et al. “Does gender inequality affect household green consumption behavior in China?”, Energy Policy, 2019, 135, 111071. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2019.111071.
37. Strong, H., Wells, R. “Brexit-related food issues in the UK print media: Setting the agenda for post-Brexit food policy”. British Food Journal, 2020, 122(7): 2187–2201.
38. White, K. Hardisty, D.J. and Habib, R. (2019). “The Elusive Green Consumer”, Magazine of Harvard Business Review, Available online at: https://hbr.org/2019/07/the-elusive-green-consumer
39. McCluskey, J., et al. “Media coverage, Public perceptions and consumer behavior: Insights from new food technologies”, Annual review of resource economics 2016, vol.8: 467-486.
40. International Resources Panel. Bend the trend: Global resources Outlook. UNEP: 2024.
