شخصیت‌پردازی قهرمان اصلی داستان در رمان‌های احمد محمود و اسماعیل فصیح

الموضوعات :

فریبرز جعفری احمدی ¹ , فرامرز شیرین بیان ² , محمدصالح امیری ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بندر لنگه، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر لنگه، ایران

تاريخ الإرسال : 20 الإثنين , ربيع الأول, 1446 تاريخ التأكيد : 14 الأحد , جمادى الثانية, 1446 تاريخ الإصدار : 20 السبت , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: داستان معاصر, رمان, شخصیت‌پردازی, احمد محمود, اسماعیل فصیح.,

ملخص المقالة :

شخصیت‌پردازی جذاب‌ترین عنصر داستانی است و حکایت از عمق نگاه نویسنده به انسان‌ها دارد. احمد محمود و اسماعیل فصیح دو تن از نویسندگان مشهور ایرانی هستند که آثار قابل توجه‌ای را آفریده‌اند. در این پژوهش، شخصیت جلال آریان در داستان ثریا در اغما، زمستان 62 و دل کور اثر اسماعیل فصیح و شخصیت خالد در داستان‌های زمین سوخته، همسایه‌ها، داستان یک شهر و درخت انجیر معابد اثر احمد محمود بررسی و تحلیل می‌شود. تحقیق حاضر که به روش توصیفی _ تحلیلی انجام شده نشان می‌دهد که دیدگاه کلی هر دو نویسنده نسبت به مسائل خوش‌بینانه است. قهرمان‌های منفی در آثار فصیح محدودند و آنهایی که وجود دارند، ذاتاً چهره‌ای زشت و کریه ندارند، بلکه اشخاصی هستند که به خاطر منافع شخصی و شیوۀ زندگیشان با یکدیگر متفاوتند. هر سه رمان بیانی ساده، راست، طبیعی و توأم با چاشنی طنز دارند. شخصیت‌ها در هر سه رمان مورد بررسی متنوع‌اند، اما متعدد نیستند. نویسندگان در شخصیت‌پردازی به شیوۀ غیرمستقیم عمل کرده‌اند. روند تئاترگونۀ رمان‌ها موجب شده تا در معرفی شخصیت‌ها بیشتر از شیوۀ گفتگو و توصیف ظاهر بهره جوید. در این رمان‌ها تک‌گویی درونی جایگاهی ندارد. قهرمان داستان‌های فصیح، جلال آریان شخصیتی نیمه‌پویاست و راوی ناظر است. اگر چه نویسنده می‌خواهد راوی داستان بیشتر ادای قهرمانان وطن‌پرست را در بیاورد، اما ناظری است بسیار سخت‌گیر که زندگی ایرانیان مهاجر را مغرضانه گزارش می‌‌دهد. احمد محمود دیدگاه خوش‌بینانه‌ای نسبت به زندگی و مردم دارد. در نظر او سختی‌ها پایان‌پذیرند. قهرمان‌های داستان احمد محمود از خوشی‌ها رویگردان نیستند. می‌توان گفت محمود، نویسندۀ رنج‌ها و مبارزات است. به ویژه در داستان‌های زمین سوخته این مسئله را مورد توجه قرار می‌دهد. همچنین قهرمان‌های داستان‌های وی مانند خالد، به مرام و تفکری اعتقاد دارند که برای تحقق آن به مبارزه می‌پردازند. او در آثار خود تبهکاران را از نزدیک می‌نگرد و به جرائم و مسائل اجتماعی به گونه‌ای ریشه‌ای و دقیق توجه می‌کند.

المصادر:

اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
براهنی، رضا (1368). قصه‌نویسی. تهران: نشر نو.
فصیح، اسماعیل (۱۳۸۶). تلخکام. تهران: ذهن‌آویز.
فصيح، اسماعيل (۱۳۸۶). ثریا در اغما. تهران: ذهن‌آویز.
فصيح، اسماعيل (1387). شراب خام. تهران: ذهن‌آویز.
فصيح، اسماعيل (1388). دل کور. تهران: ذهن‌آویز.
فصيح، اسماعيل (1389). زمستان 62. تهران: ذهن‌آویز.
فورستر، ادوارد مورگان (1369). جنبه‌های رمان. ترجمۀ محسن سلیمانی. تهران: نگاه.
محمود، احمد (۱۳۵7). همسایه‌ها. تهران: امیرکبیر.
محمود، احمد (1400). داستان یک شهر. تهران: معین.
محمود، احمد (1400). زمین سوخته. تهران: معین.
محمود، احمد (1401). درخت انجیر معابد. تهران: معین.
محمود، احمد (1401). مدار صفر درجه. تهران: معین.
میرصادقی، جمال (۱۳67). ادبیات داستانی. تهران: سخن.
میرصادقی، جمال؛ میرصادقی، ميمنت (ذوالقدر) (۱۳۸۸). واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی. تهران: مهناز.
میرعابدینی، حسن (1369). صد سال داستان‌نویسی در ایران. تهران: تندر.