تحلیل شهر خلاق با رویکرد آینده‌پژوهی مبتنی بر سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر چابهار)
الموضوعات : فصلنامه آینده پژوهی شهری
شه بخش رئیسی
1
,
حسین ملاشاهی
2
,
سیدغلامرضا میری
3
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
3 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
الکلمات المفتاحية: شهر خلاق, آینده‌پژوهی, سناریونویسی, شهر چابهار.,
ملخص المقالة :
امروزه حركت به سمت ايجاد و تحقق شهر خلاق به دلايل جايگاه شهر به‌عنوان محل شكلگيري بسترهاي جامعه دانايي، اهميـت و محـور بودن شهرها در توسعه اقتصادي بسيار ضروري و مهم است. در این راستا هدف این پژوهش تحلیل شهر خلاق با رویکرد آینده‌پژوهی مبتنی بر سناریونویسی در شهر چابهار میباشد. تحقیق به لحاظ ماهیت کاربردی و به لحاظ روش مبتنی بر روشی توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری از 22 نفر کارشناسان سازمان‌های مدیریتی شهر چابهار و اساتید شهرسازی تشکیل‌شده است. روش نمونه‌گیری مورداستفاده در پژوهش حاضر احتمالی و از نوع طبقه‌ای بوده است. روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای است، ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه از نوع بسته است. برای تحلیل شهر خلاق با رویکرد آینده‌پژوهی (چابهار) مبتنی بر سناریونویسی از تیم پانل دلفی و نرم‌افزار ویزارد است. با تحلیل 35 شاخص با استفاده از تکنیک دلفی می‌توان گفت وضعیت شاخص‌هاي تأثیرگذار در شهر خلاق شهر چابهار با تأکید بر آینده‌پژوهی نامطلوب است و بیشترین شاخص‌ها امتیاز کمتر از میانگین عدد 3 را به دست آورده‌اند. در مجموع از میان 35 شاخص 14 شاخص در وضعیت نامطلوب و 11 شاخص در وضعیت مطلوب قرارگرفته است. در مرحله 16 شاخص اصلی انتخاب شد و در 3 وضعیت (عدم توجه، ادامه روند فعلی و بهبود) در نرم‌افزار سناریو ویزارد مورد تحلیل قرار گرفت. پنج سناريو برای وضعيت آينده شهر خلاق چابهار ارائه گرديد؛ که مشخص شد کنترل و برنامه‌ریزی شهر خلاق چابهار درگرو تغییرات این عوامل و پیشران‌ها قرار دارد. شناخت مؤلفههاي تأثیرگذار در خلاقیت شهر چابهار ميتواند به ترسيم آيندههاي محتمل مطلوب کمک کند. امید میرود که با ارزیابی و تحلیل شهر خلاق، مدیران و برنامهریزان با توجه به ظرفیتهاي موجود و مزیتهاي رقابتی بتوانند از این دریچه، شهر چابهار را به این سمت سوق دهند.
منابع
اکراسردشتی، آمنه و سجادزاده، حسن. (1400). سنجش و ارزیابی کیفیت پیاده راه‌های شهری از منظر شهر خلاق، مورد مطالعاتی: پیاده راه مرکزی کلان‌شهر رشت. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 14(34)، 181-169. https://www.armanshahrjournal.com/article_131922.html
امیری، مجتبی، ذوالفقار زاده، محمدمهدی، زیاری، کرامت‌اله، اشتری، حسن. (1398). کاربست روش مرور سامانمند ادبیات در شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های شهر خلاق. پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(4)، 701-722. jurbangeo.ut.ac.ir/article_75041.html
امینی¬قشلاقی، داود، مرصوصی، نفیسه و لطفی، احمد. (1400). سنجش و رتبه‌بندی برنامه‌ریزی شهر خلاق در مناطق 22گانه کلان‌شهر تهران. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 8(3)، 127-150. https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_8296.html
آفتاب، احمد. (1396). تبیین و برنامه‌ریزی شهر خلاق با رویکرد سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر ارومیه)، رساله دکتری دانشگاه محقق اردبیل، رشته‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، 2-453. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/86ebc683a38b0178fad9e628aba349a8/fulltext
بایرام‌زاده، نیما؛ و شهسوار، امین. (1402). اولویت‌بندی مناطق شهری از منظر شاخص‌های کالبدی و محیط‌زیستی زیست‌پذیری (نمونه موردی: مناطق 5 گانه شهر ارومیه). توسعه پایدار شهری، 4(11)، 17-31. https://doi.org/10.22034/usd.2023.706523
بایرام‌زاده، نیما؛ و فوادمرعشی، سیدمومن. (1402). تحلیل فضایی توسعه‌یافتگی شهرستان‌ها از منظر شاخص‌های کالبدی زیست‌پذیری (نمونه موردی: شهرستان‌های استان آذربایجان غربی). جغرافیا و آینده پژوهی منطقه‌ای، 1(2)، 1-16. doi: 10.30466/grfs.2023.54809.1007
بیک¬بابایی، بشیر و حسینی¬مطلق، جمال الدین. (1402). تحلیلی بر سیاست‌گذاری شهر خلاق در استان چهارمحال‌وبختیاری. سیاست گذاری شهری و منطقه‌ای، 2(5)، 66-84. https://sanad.iau.ir/journal/pur/Article/700676?jid=700676
حسینی¬خواه حسین، محمدی دوست، سلیمان و صادقی، علی. (1401). تبیین روش‌های تأمین منابع مالی پایدار شهرداری‌ها با تأکید بر شهر خلاق (پژوهش موردی: شهرداری یاسوج). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 9(30)، 97-126. https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_3516.html
دارابی، مسعود. (1402). رتبه‌بندی محلات شهر تهران با تأکید بر تحقق شهر خلاق با استفاده از نظریۀ ریچارد فلوریدا. مطالعات جامعه شناختی شهری، 46 (13)، 106-81. https://sanad.iau.ir/journal/urb/Article/705053?jid=705053
رحیمی فرد، قاسم، قربانی، رسول، بابایی اقدم، فریدون و حیدری چیانه، رحیم. (1400). ارزیابی شاخص های شهر خلاق در ایجاد گردشگری خلاق شهری (مطالعه موردی: خوی). پژوهشهای جغرافیای انسانی (پژوهش های جغرافیایی)، 53(4)، 1509-1522. SID. https://sid.ir/paper/1061538/fa
سالنامه آماری استانداری سیستان و بلوچستان. (1400). استانداری سیستان و بلوچستان.
صفایی پور، مسعود و جعفری، یحیی. (1400). تحلیل وضعیت مولفه های گردشگری خلاق در کلان شهر تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، 21(60)، 107-126. SID. https://sid.ir/paper/966939/fa
صمدی، علی، جهانگیرزاده، جواد، عابدینی، اصغر و ساکت حسنلویی، میثم. (1402). موسیقی خیابانی، هنر عمومی شهری و برنامه‌ریزی شهری (توسعه شهری خلاق با تأکید بر آفرینش فضاهای شهری مردم‌گرا) مطالعه موردی: تحلیل تطبیقی محدوده‌های شهرچایی و خیام جنوبی شهر ارومیه. گفتمان طراحی شهری. مروری بر ادبیات و نظریه‌های معاصر، ۴ (۳)، ۵۲-۷۱. https://udd.modares.ac.ir/article-40-68502-fa.html
عاشوری، تقی، کلاته¬سیفری، معصومه و قزلسفلو، حمیدرضا. (1403). کاربری ورزشی در شهر ساری از منظر راهبرد شهر خلاق. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۲۴ (۷۵)، ۴۱۶-۴۴۰. https://jgs.khu.ac.ir/browse.php?a_id=3902&sid=1&slc_lang=fa&ftxt=0
غلامی، افسانه. (1400). بررسی سناریوهای تحقق شهر خلاق در کلان‌شهر مشهد با تأکید بر شاخص کیفیت زندگی. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد.
فوادیان، مصطفی، کرکه آبادی، زینب و کامیابی، سعید. (1400). تحلیل جایگاه شاخص‌های شهر خلاق در راستای برند سازی و دستیابی به توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: شهر دامغان). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، ۲(۱)، ۱۲۷-۱۴۲. https://gsma.lu.ac.ir/article-1-141-fa.html
قشلاقی. (1395). بومي سازي و تبيين شاخص هاي مكاني و فضايي شهر خلاق در كلانشهر تهران، رساله دکتری، دانشگاه پیام نور، رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری.1-70. https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/132fd0769398c6d6b5510bf2b49dfce7
کلانتری، محسن، رجایی، سیدعباس، فتوحی مهربانی، باقر. (1395). تحلیلی بر برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های شهر خلاق. پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 4(4)، 587-612. https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_62197.html
مجنونی توتاخانه، علی. (1399). شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر بر شکل گیری شهرهای خلاق میانه اندام با استفاده از آینده-پژوهی (مطالعه موردی: شهر بناب). هویت شهر، 14(43 )، 75-88. SID. https://sid.ir/paper/386382/fa
مطلبیان، خسرو و رحمانی، بیژن. (1399). برنامه‌ریزی و رهبری خلاق در شهر ایرانی اسلامی و ارتباط آن با خلاقیت شهری. آمایش محیط، 13(50)، 111-132. https://www.sid.ir/paper/367126/fa
موسوی، میر نجف. (1393). رتبه‌بندی محلات شهر سردشت از نظر حرکت به‌سوی خلاقیت با تأکید بر تحقق شهر خلّاق با استفاده از تاپسیس و ANP. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 4(10)، 19-38. https://gaij.usb.ac.ir/article_1476.html
موسوی، میرنجف؛ امیدوارفر، سجاد؛ حسین‌زاده، رباب؛ و بایرام‌زاده، نیما. (1401). تحلیل عدالت فضایی در توزیع کاربری‌های خدماتی در مناطق شهری (نمونه موردی: مناطق 5 گانه- ارومیه). جغرافیا و مطالعات شهری و منطقه‌ای. 11 (43)، 177-162. https://ges.iaun.iau.ir/article_691454.html
مهاجر، بشری، شفیعی، زاهد، خواجه احمدعطاری، علیرضا، و طغرایی، محمدتقی. (1399). شناسایی مؤلفه های کلیدی گردشگری خلاق کودک محور (مطالعه موردی: شهر خلاق صنایع دستی). مطالعات شهری، 9(35 )، 75-86. SID. https://sid.ir/paper/376302/fa
میرزایی، محمد، حبیبی، کیومرث و سعیدی، مهدی. (1402). تحلیل کارکرد ساختارهای اجتماعی-فرهنگی محرک و توسعه‌دهنده‌ی شهر خلاق موسیقی ،مطالعه موردی: شهر سنندج. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 10(34)، 131-153. https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_4112.html
References
Aftab, Ahmed (2016). Explanation and planning of a creative city with a scenario writing approach (case study: Urmia city), doctoral thesis of Mohaghegh Ardabil University, majoring in geography and urban planning, 453-2. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/86ebc683a38b0178fad9e628aba349a8/fulltext [In Persian]
Akrasardasti, Amna and Sajjad Zadeh, Hassan. (2022). Measurement and evaluation of the quality of urban pedestrians from the perspective of the Creative City, subject of study: central pedestrian of the metropolitan city of Rasht. Architecture and urbanism city ideals, 14(34), 181-169. https://www.armanshahrjournal.com/article_131922.html [In Persian]
Amini Qashlaghi, Daud, Morsoosi, Nafisa and Lotfi, Ahmed. (2021). Assessment and ranking of creative city planning in 22 districts of Tehran metropolis. Physical Development Planning, 8(3), 127-150. https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_8296.html [In Persian]
Amiri, Mojtabi, Zulfiqarzadeh, Mohammad Mahdi, Ziari, Karamatoleh, Ashtari, Hassan. (2018). Application of systematic literature review method in identifying dimensions, components and indicators of creative city. Urban Planning Geography Research, 7(4), 701-722. jurbangeo.ut.ac.ir/article_75041.html [In Persian]
Ashuri, Taghi, Kalate-Sifiri, Masoumeh and Qazlesfalu, Hamidreza. (2024). Sports use in the city of Sari from the perspective of the creative city strategy. Applied Research Journal of Geographical Sciences, 24 (75), 416-440. https://jgs.khu.ac.ir/browse.php?a_id=3902&sid=1&slc_lang=fa&ftxt=0 [In Persian]
Bayramzadeh, N. & Shahsavar, A. (2023). Prioritization of Urban Regions from the Perspective of Physical and Environmental Indicators of Livability (Case Study: 5 Regions of Urmia). Journal of Urban Sustainable Development, 4(11), 17-31. doi: 10.22034/usd.2023.706523[In Persian]
Bayramzadeh, N., & Foadmarashi, M. (2023). Spatial analysis of the development of townships from the perspective of physical indicators of livability (Case study: the townships of West Azerbaijan province). Geography and Regional Future Studies, 1(2), 1-16. doi: 10.30466/grfs.2023.54809.1007[In Persian]
Beik-Babaei, Bashir and Hosseini-Mutalaq, Jamaluddin. (2023). An analysis of creative city policy in Chaharmahal and Bakhtiari province. Urban and Regional Policymaking, 2(5), 66-84. https://sanad.iau.ir/journal/pur/Article/700676?jid=700676 [In Persian]
Darabi, Massoud. (2023). Ranking the neighborhoods of Tehran city with an emphasis on the realization of the creative city using Richard Florida's theory. Urban Sociological Studies, 46(13), 106-81. https://sanad.iau.ir/journal/urb/Article/705053?jid=705053 [In Persian]
Deffiner, A and Vlachopoulou, C. (2010). Creative city: A new challenge of strategic urban planning?. Department of planning and regional development, school of Engineering, University of Thessaly, Volos, 383 34, Greece. https://www.econstor.eu/bitstream/10419/120304/1/ERSA2011_1584.pdf
Fawadian, Mustafa, Karkeabadi, Zainab and Saheed, Saeed. (2021). Analyzing the position of creative city indicators in the direction of branding and achieving sustainable urban development (case study: Damghan city). Geographical studies of mountainous regions, 2(1), 142-127. https://gsma.lu.ac.ir/article-1-141-fa.html [In Persian]
Ghalehteimouri, K. J., Shamsoddini, A., Bayramzadeh, N., & Mousavi, M. N. (2023). Identifying the pleasant sounds in the city's public parks environment (Case study: Mellat riverside park, Urmia). 1., 9(1), 149–165. doi: 10.25765/sauc.v9i1.690
Gholami, legend. (2021). Examining the scenarios of realization of creative city in Mashhad metropolis with emphasis on quality of life index. Master's thesis, geography and urban planning, Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian]
Grodach, C. (2012). Before and After the Creative City: The Politics of Urban Cultural Policy in Austin, Texas. Journal of Urban Affairs, 34, 81–97. https://doi.org/10.1111/j.1467-9906.2011.00574.x
Hosseinikhah, Hossein, Mohammadi Dost, Suleiman and Sadeghi, Ali. (2022). Explaining the methods of providing sustainable financial resources of municipalities with an emphasis on the creative city (case study: Yasouj municipality). Urban Structure and Function Studies, 9(30), 126-97. https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_3516.html [In Persian]
Kalantari, Mohsen, Rajaei, Seyed Abbas, Fatuhi Mehrabani, Bagher. (2015). An analysis of Iran's megacities having creative city indicators. Urban Planning Geography Research, 4(4), 587-612. https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_62197.html [In Persian]
Lavoie, C., & Abdulnour, G. (2015). How to define a creative SME. IFAC-Papers On Line, 48(3), 910-915. https://doi.org/10.1016/j.ifacol.2015.06.199
Liu, F., Dai, J., Liu, Y., Cheng, S., & He, Y. (2024). The dual organization services and governance for creative cities: A case of Hengdian World Studios. Cities, 149, Article number 105001. https://doi.org/10.1016/j.cities.2024.105001
Melabian, Khosrow and Rahmani, Bijan. (2019). Creative planning and leadership in Iranian Islamic city and its relationship with urban creativity. Environmental Studies, 13(50), 111-132. https://www.sid.ir/paper/367126/fa [In Persian]
Mirzaei, Mohammad, Habibi, Kiyomarth and Saidi, Mahdi. (1402). Analyzing the function of socio-cultural structures stimulating and developing the creative city of music, case study: Sanandaj city. Urban structure and function studies, 10(34), 131-153. https://shahr.journals.umz.ac.ir/article_4112.html [In Persian]
Montalto, V., Alberti, V., Panella, F., & Sacco, P. (2023). Are cultural cities always creative? An empirical analysis of culture-led development in 190 European cities. Habitat International, 132, 102739. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2022.102739
Mousavi, M., Omidvarfar, S., Hoseinzadeh, R., & Bayramzadeh, N. (2022). Analysis of Spatial Justice in the Distribution of Service Uses in Urban Areas (Case Study: 5 Regions - Urmia). Journal of Geography, Urban and Regional Studies, 11(43), 162- 177. https://sanad.iau.ir/en/Journal/ges/Article/691454?jid=691454 [In Persian]
Mousavi, Mir Najaf. (2013). Ranking the neighborhoods of Sardasht city in terms of moving towards creativity with an emphasis on the realization of the creative city using TOPSIS and ANP. Geography and Regional Urban Studies, 4(10), 19-38. https://gaij.usb.ac.ir/article_1476.html [In Persian]
Paulose, N.K., & Sowmia, P. (2021). City profile: Kochi, city-region - Planning measures to make Kochi smart and creative. Cities, 103307. https://doi.org/10.1016/j.cities.2021.103307
Ponzini, D., & Rossi, U. (2010). Becoming a creative city: The entrepreneurial mayor, network politics and the promise of an urban renaissance. Urban Studies, 47(5), 1037–1057. https://doi.org/10.1177/0042098009353073
Reckwitz, A. (2009). Die Selbstkulturalisierung Der Stadt Zur Transformation Moderner Urbanitat in der Creative City. Mittelweg, 18(2), 2-34. https://doi.org/10.1515/9783839433454-008
Ringland, Gill. 2006. Scenario planning: managing for the future, England: john Wiley.23(5):331-338. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2006.11.001
Rugkhapan, N.T. (2021). Learn from elsewhere: A relational geography of policy learning in Bangkok’s Creative District. Environment and Planning A: Economy and Space, 53(8), 1952-1973. https://doi.org/10.1177/0308518X211040089
Samadi, Ali, Jahangirzadeh, Javad, Abedini, Asghar and Saket Hasanloui, Meitham. (2023). Street music, urban public art and urban planning (creative urban development with an emphasis on the creation of people-oriented urban spaces) case study: comparative analysis of Shahrchaei and South Khayam areas of Urmia city. Urban design discourse. Review of contemporary literature and theories, 4(3), 52-71. https://udd.modares.ac.ir/article-40-68502-fa.html [In Persian]
Statistical Yearbook of Sistan and Baluchistan Governorate. (2020). Sistan and Baluchistan Governorate. [In Persian]
Ulldemolins, J. R., & Solano, P. D. (2023). Local political change, the neo-creative city paradigm and the mutations of Valencian cultural branding, City. Culture and Society, 34, 100535. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2023.100535
Vickery, J. (2011). Beyond the creative cities- Cultural policy in an age of scarcity, for made: a center for place making Birmingham. Birmingham.
Yu, C.-E., & Sun, R. (2019). The role of Instagram in the UNESCO's creative city of gastronomy: A case study of Macau. Tourism Management, 75(6), 257-268. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.05.011
