طراحی مدل سیاستگذاری امنیت پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهرستان های استان تهران
الموضوعات :
مهدی پروین
1
,
علیرضا استعلاجی
2
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران
الکلمات المفتاحية: مدل, تحلیل ساختاری- تفسیری, امنیت پایدار, سکونتگاههای غیررسمی, استان تهران,
ملخص المقالة :
امنیت پایدار در سکونتگاههای غیررسمی شهرستانهای استان تهران، چالشی پیچیده و چند وجهی است که نیازمند رویکردی جامع و مبتنی بر مشارکت است. این سکونتگاه‌ها که اغلب در حاشیه شهرها شکل می‌گیرند، با مشکلات متعددی از جمله فقدان زیرساخت‌های مناسب، آسیب‌پذیری در برابر حوادث طبیعی، و محرومیت اجتماعی روبرو هستند. دستیابی به امنیت پایدار در این مناطق مستلزم بهبود کیفیت زندگی ساکنان، کاهش آسیب‌پذیری‌ها، و ایجاد محیطی امن و پایدار است. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش ساختاری-تفسیری، عوامل مؤثر بر امنیت پایدار در سکونتگاههای غیررسمی شهرستانهای استان تهران را بازشناسی و خوشهبندی کند. روش انجام پژوهش بهصورت توصیفی- تحلیلی است. به‌منظور شناسایی عوامل، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. ابزار جمعآوری دادهها بهصورت مصاحبه و پرسشنامه دوبه‌دویی میباشد. روابط بین عوامل مؤثر بر امنیت پایدار سکونتگاههای غیررسمی شهرستانهای استان تهران با استفاده از يك متدولوژي تحلیلی نوین تحت عنوان مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) تعیین و بهصورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد عوامل عوامل توسعه زیرساخت‌های شهری، حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی به عنوان اصلیترین عوامل مؤثر بر امنیت پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهرستانهای استان تهران عمل میکند که بيشترين قدرت نفوذ (میزان قدرت نفوذ 10) را داشته و همانند سنگ زیربنای مدل عمل میکند و برای امنیت پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهرستانهای استان تهران و ارتقای جایگاه این عوامل در این شهرستانها باید در وهلهی اول روی آنها تأکید کرد.
افسری، رسول، بهزادفر، مصطفی، خیرالدین، رضا. (1400). تبیین فرایند شکل‌گیری و تکامل امنیت فضایی در سکونتگاههای غیررسمی (مطالعۀ موردی: شهرهای ایرانی). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(1)، 231-265.
اکبری، مجید، طاهر پور، فاطمه، بوستان احمدی وحید و فولادی، عاطفه. (1399). مدل‌سازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی در ایران با رویکرد آینده‌پژوهی. گردشگری و توسعه، 9(4)، 285-296.
امان¬پور، سعید (1399). «تحلیل رابطۀ پایداری مناطق شهری و امنیت اجتماعی شهروندان در کلان‌شهر اهواز»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(2)، 237-257.
حیدری، علی، محمودی، ابوالقاسم، فراهانی، سیدعلی. (1401). بررسی نسبت حاشیه نشینی و امنیت عمومی شهروندان. جغرافیا و روابط انسانی، 5(1)، 383-399.
خراسانی مقدم، صبا، مظفر، فرهنگ، حسینی، سید باقر. (1397). شاخص‌های سرمایۀ اجتماعی مؤثر بر رضایتمندی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی (مطالعۀ موردی: محلۀ فرحزاد شمالی، تهران). مجله علمی "مدیریت سرمایه اجتماعی"، 5(2)، 233-261.
دهقانیان، مجید و احمدی پور، زهرا (1401). تبیین مولفه های تهدیدهای نو در امنیت شهری (مطالعه موردی : شهر تهران)،دومین همایش ملی رقابت پذیری و آینده تحولات شهری، تهران.
رضایی، محمد رضا، کمانداری، محسن. (1393). بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن. برنامه ریزی فضایی، 4(4)، 179-196.
رضایی، محمد رضا، کمانداری، محسن. (1393). بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن. برنامه ریزی فضایی، 4(4)، 179-196.
سرور، رحیم، محمدی حمیدی، سمیه، ویسیان، محمد (1393). بررسی شاخص‌های توسعه در مناطق مرزی در راستای تحقق امنیت پایدار (مطالعه موردی شهرستانهای مرزی استان آذربایجان غربی)، فصلنامه جغرافیای انتظامی، 2(7)، 54-25.
شاکرمی، حافظ (1397). بررسی احساس امنیت در محلات شهری تهران (نمونه موردی: محله صادقیه)، سومین همایش بین المللی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پاک، همدان.
شریعتی منش محمد رضا (1395). بررسی تاثیر حاشیه نشینی بر احساس امنیت اجتماعی شهروندان شهر جهرم، 1(2)، ۴۲-۶۱.
صفائی نمین، رسا و سعیدی، فائزه و درستان، حمید و شهابی، سیدمحمدرضا و سقایی، نرجس (1400)، مطالعه و بررسی عوامل ایجاد سکونتگاه های غیررسمی در سه دهه اخیر،چهارمین کنفرانس بین المللی مطالعات اجتماعی،حقوق و فرهنگ عامه، تهران.
عبدی، عطااله، کرمی، تاج الدین، و مستجابی، حمید. (1397). رابطه حاشیه نشینی با تهدیدات امنیت ملی: نقش واسطه ای حس تعلق مکانی (مورد مطالعه: ماهدشت کرج). پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 11(3 (پیاپی 43) )، 113-134.
علی پور، ابراهیم، یزدانی، محمد حسن، محمدی، علیرضا. (1402). بررسی و ارزیابی سکونتگاههای غیررسمی شهر اردبیل با تاکید بر رویکرد توانمندسازی. مطالعات علوم محیط زیست، 8(4)، 7659-7678.
علیزاده اقدم، محمدباقر، محمدامینی، حمیده. (1391). تحلیلی بر علل و پیامدهای شکل گیری مناطق حاشیه نشین با نگرش ویژه بر شهر خمین. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(2)، .121-138
ملکیان، اکرم، عبداللهی، اسماعیل، یار محمد توسکی، مریم. (1395). بررسی تأثیر سکونتگاههای غیررسمی بر احساس امنیت اجتماعی «مطالعه موردی: یحیی آباد آران و بیدگل». پژوهش های جامعه شناسی معاصر، 5(9)، 75-89.
Alkire, S. (2003) "A conceptual framework for human security", Center for Research on Inequality, Human Security and Ethnicity, CRISE, University of Oxford.
Billah, M. (2009). Rising Slums and Role of NGOs. Chicago: University of Chicago Press.
Bilgin, P. (2007) “Security studies: Theory/practice, Cambridge Review of International Affairs, Vol.12, No.2, 31-42.
Karanja, I. (2010). An enumeration and mapping of informal settlements in Kisumu, Kenya, implemented by their inhabitants. Environment and Urbanization, 22(1), 217-239.
Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American Journal of Community Psychology, 41(1-2), 127-150.
Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon & Schuster.
UN-Habitat. (2003). The challenge of slums: Global report on human settlements 2003. United Nations Human Settlements Programme.
