بررسی روند مداخله در مناطق اسکان غیررسمی با تاکید بر سیاست تخریب و پاک‌سازی(نمونه موردی: اسلام‌آباد کرج، 1391-1374)

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محسن احدنژاد ¹ (زنجان)
سمیه علی پور ² (زنجان)

تاريخ الإرسال : 02 الجمعة , ربيع الأول, 1435 تاريخ التأكيد : 02 الجمعة , ربيع الأول, 1435 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , ذو الحجة, 1434

الکلمات المفتاحية: اسکان غیررسمی, تخریب, پاک‌سازی, اسلام‌آباد,

ملخص المقالة :

ناهنجاری و ناپایداری اسکان و سکونت اگرچه ریشه‌ای دیرپا در سرزمین ما دارد اما تظاهر آن در اشکال حاشیه‌نشینی، اسکان غیررسمی، کانون‌های خودرو و اسکان غیرقانونی و نامتعارف به عنوان محصول شرایط جدید شهرنشینی در کشور است به طوری که بیش از 50 درصد ساکنان شهرهای کم درآمد و 20 درصد ساکنان کشورهای با درآمد متوسط را نیز به خود اختصاص داده‌اند. این پدیده به شیوه فعلی و مرسوم در ایران از دهه 1320 آغاز و تا اواخر دهه 1350 به شدت نسبتاً زیادی روند گسترش خود را طی نموده است. هدف این پژوهش بررسی فرآیند شکل‌گیری اسکان غیررسمی در منطقه اسلام‌آباد و در نهایت بررسی نتایج طرح تخریب و پاک‌سازی منطقه بعد از گذشت دو دهه از ابتدای اجرای طرح است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن تحلیلی – توصیفی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی بوده و جهت نمایش روند انجام طرح از تصاویر ماهواره‌ای دوره‌ای استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اسکان غیررسمی در منطقه اسلام‌آباد از سال 1311 با ثبت تپه مرادآب به عنوان مرتع مشاع قریه بیلقان و با هجوم مهاجران با ریشه روستایی به آن شکل‌گرفته و از سال 1347 با اعلام تپه به عنوان اراضی ملی از سوی وزارت منابع طبیعی منطقه مستعد شکل‌گیری سکونتگاهی غیررسمی شده است. طرح تخریب و پاک‌سازی منطقه نیز از سال 1374 برای محدوده 72 هکتاری منطقه آغاز شده است و تا پایان سال 1391 تعداد 3978 واحد تخریب شده است که 715 واحد آن در دهه اول و تعداد 3182 واحد آن در دهه دوم تخریب و پاک‌سازی شده‌اند. با گذشت 17 سال از شروع طرح تعداد 14512 نفر تا سال 1380 و تعداد 15056 نفر در دهه دوم که جمعاً 29568 نفر از منطقه اسلام‌آباد منتقل‌شده‌اند.