ارزیابی و تحلیلی بر موانع طبیعی و انسانی توسعه فیزیکی شهر سنندج

مجید گودرزی ¹ ( دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز )
زهرا سلطانی ² ( استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران )
علی اشکبوس ³ ( گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه چمران، اهواز، ایران )

تاريخ الإرسال : 26 الخميس , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 11 السبت , شوال, 1445

الکلمات المفتاحية: توسعه فیزیکی, AHP, سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS), شهر سنندج,

ملخص المقالة :

یکی از مسائل تمام شهرها، رشـد شهرنـشینی و به‌تبع آن گسترش شاخک‌های خزنده شهری بـر اراضـی پیـرا شـهری اسـت کـه پیامـدهایی چـون حاشیه‌نشینی، نابودی اراضی کشاورزی، افزایش جمعیـت شـهرها، عـدم امکـان پاسـخگویی برخـی از خدمات و کاربری‌ها در شهر، گسستگی بافـت‌هـای فیزیکـی، مـشکلات زیست‌محیطی خـصوصاً آلودگی و نابسامانی سیمای شهری را داشته است. به همین منظور، پژوهش حاضر باهدف ارزیابی موانع طبیعی و انسانی توسعه فیزیکی شهر سنندج انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و ازنظر نوع، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. در ابتدا با مطالعات کتابخانه‌ای، بررسی‌های میدانی و ابزار پرسشنامه، موانع دخیل در توسعه فیزیکی شهر (معیارها) یعنی توپوگرافی، اراضی زراعی، رودخانه، صنایع، تأسیسات نظامی و گورستان این شهر شناسایی و گزینش‌شده است. کار تحلیل پرسشنامه‌ها در نرم‌افزار SPSS. 26 انجام و از معیارها میانگین استفاده شد؛ سپس با توجه به میانگین تأثیر آن‌ها از دیدگاه مردم در قالب مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به هرکدام وزنی داده شد. در جهت فرآیند محاسباتی مدل AHP از نرم‌افزار Expert Choice استفاده شد. با استفاده از این نرم‌افزار وزن مذکور مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت و وزن نهایی معیارها مؤثر مشخص شد. با توجه به وزن نهایی معیارها مؤثر، در محیط نرم‌افزار ArcG1S لایه‌های اطلاعاتی موانع تهیه و از آن‌ها پهنه‌بندی گردیده است. سپس با استفاده از وزن هر لایه در محیط نرم‌افزار ArcGIS و با مدل همپوشانی وزنی، این لایه‌ها باهم ترکیب‌شده است؛ و درنتیجه، خروجی حاصل نمایانگر تأثیر معیارهای موردنظر به‌منظور انتخاب مکان بهینه برای استقرار آتی شهر می‌باشد. نتایج به‌دست‌آمده از تجزیه‌وتحلیل بیانگر آن است که بهترین جهات برای رشد آتی شهر در قسمت شمال و جنوب شهر و به‌طور متوسط جنوب شرقی می‌باشد در مقابل در جهت شرق و جنوب شرق صنایع، گورستان، اراضی کشاورزی مانع توسعه، در قسمت شمال غرب پادگان نظامی، در غرب و جنوب غرب نیز توپوگرافی تنگناهایی را به وجود آورده‌اند.