خوانش پیشران های موثر بر مدیریت نظارت، کنترل ساخت و ساز با تأکید بر اقتصاد سیاسی فضا (مورد پژوهی: کلان شهر تهران)

پیمان سجودی ¹ ( گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
مجید شمس ² ( هیئت علمی دانشگاه ازاد واحد ملایر )
رحیم سرور ³ ( استاد گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، )

تاريخ الإرسال : 18 الخميس , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 15 الخميس , جمادى الثانية, 1445

الکلمات المفتاحية: تحلیل ساختاری, کلان‌شهر تهران, ساخت و ساز, کنترل ساخت و ساز, اقتصاد سیاسی فضا,

ملخص المقالة :

ساخت‌وساز شهری، عمل ایجاد فضای کالبدی برای پیشبرد عملکردهای شهری است؛ و سازمان فضایی شهر در همبستگی با استمرار آن شکل می‌گیرد. در این راستا مدیریت توسعه فضایی_کالبدی شهر، یکی از مأموریت‌های مدیریت شهری است؛ که با رد گسست میان محتوا و فرم، می‌توان تجربه زیسته افراد از مواجهه با این سازمان عمومی را به عنوان یکی از ابعاد واقعیت برای توضیح و تأویل پیرامون چگونگی نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تلقی کرد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف خوانش پیشران‌های موثر بر مدیریت نظارت، کنترل ساخت و ساز با تأکید بر اقتصاد سیاسی فضا در کلان‌شهر تهران انجام شده است. با توجه به اهداف تحقیق و مؤلفه‌های مورد بررسی نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است. داده‌های نظری با روش اسنادی و داده های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری20 نفر از خبرگان و متخصصین بر اساس نمونه‌گیری گلوله برفی است که 35 پیشران با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC پردازش شده است. یافته‌ها از نظر تحلیل اثرات متقابل، بیانگر پراکندگی محرک‌ها در وضعیتی پیچیده و بینابین از اثرگذاری و اثرپذیری است؛ نظام خوشه‌بندی پیشران‌ها حاکی از تمرکز در خوشه دووجهی است. از میان 35 نیروی پیش‌برنده، محرک‌های تنظیم وضعیت قوانین و مقررات ساخت و ساز در سطح کشور، تدوین و اجرای سیاست‌ها و مقررات شهری در زمینه ساخت و ساز، تدوین سیاست‌های مسکن و شهرسازی در کشور، تأمین منابع مالی و اعطای وام‌های مرتبط با پروژه‌های ساخت و ساز، سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه‌های مسکونی و تجاری، تدوین طرح‌ها و مقررات شهرسازی در سطح شهر تهران، سفارش پروژه‌های ساخت و ساز و تأمین منابع مالی برای آنها، ارائه خدمات مالی و اعتباری برای پروژه‌های ساخت و ساز و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ساخت و ساز و تأمین منابع مالی به‌عنوان پیشران‌های کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده مدیریت نظارت، بیشترین میزان تاثیرگذاری مستقیم را داشتند. این نیروها از نظر عملکرد سیستمی پیشران ورودی و باثبات است که نقش اثرگذاری بالا و اثرپذیری اندک دارد.