تحلیل عوامل موثر بر شکل گیری ساختار چندهسته ای شهرها (نمونه موردی: کلانشهر کرمانشاه)

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

عزیز محمدیاری ¹ (دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران)
بختیار عزت پناه ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران)
کریم حسین زاده دلیر ³ (استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران)

تاريخ الإرسال : 12 الإثنين , ربيع الأول, 1443 تاريخ التأكيد : 29 الأحد , جمادى الأولى, 1443 تاريخ الإصدار : 08 الأربعاء , جمادى الأولى, 1445

الکلمات المفتاحية: کاربری اراضی, الگوی توزیع فضایی, هسته شهری, چندهسته‌ای, کلانشهر کرمانشاه,

ملخص المقالة :

تجربه توسعه شهری نشان داده است که بخش مرکزی شهرها به مرور توان خود را در برخی ابعاد به ویژه در اسکان طبقات مرفه و ارائه خدمات نوین و پیشرفته از دست می‏دهند. در نتیجه شهرها به طور طبیعی به پهنه‏های جدید جهت ساماندهی جمعیت، فعالیت و خدمات روی آورده و مناطق جدید شهری در قالب ساختار چندهسته‏ای پدید می‏آورند. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی ـ غیرتجربـی و در چارچوب الگوی تحلیلی ـ موردی انجام شده‏ است. جهت تحلیل داده‏ها از مدل GMM، آمار فضایی، روش پیترهال و شاخص اختلاط کاربری استفاده شده است. مطابق با نتایج مناطق 1، 3 و 4 بیشترین میزان فعالیت و کارکرد را داشته‏اند. ارزیابی ساختار شهر وجود یک هسته قوی در منطقه 1 و هسته‏های فرعی ضعیف‏تری در مناطق را نشان می‌دهد، اما کارکرد‏ اصلی در شهر کرمانشاه دارای الگوی تک هسته‏ای است. مطابق نتایج فرضیه صفر آزمون موران (0.003) در مناطق 8گانه کلانشهر کرمانشاه سه فاکتور فاصله‌، درجه تمرکز و عامل دسترسی در سطح معناداری بالایی تأیید می‌شود. ضریب خودهمبستگی فضایی در سطح بالایی معنادار است و مؤید وجود وابستگی فضایی در اجزا اخلال مدل رشد هسته مسکونی و ارتباط معنادار آن با سایر کاربری‌های شهری است. به این معنی که شوک وارد بر یک هسته، به دیگر هسته‌ها نیز سرایت کرده است. نتایج نشان می‌دهد که رشد هسته مسکونی در یک منطقه تا چه میزان متأثر از شوک وارد بر تابع فاصله و میزان دسترسی به هر هسته در سایر مناطق شهر بوده است. در بین متغیرهای موجود، درجه تمرکز یا تفرق جمعیت (117.03) و درصد توزیع کاربری‌های مسکونی (0.7402) به عنوان مهم‌ترین عوامل و متغیر فاصله (0.687-) به عنوان متغیر کنترل، دارای اثر منفی بر رشد و توزیع هسته تجاری بوده است به این معنی که کاربری‌های تجاری با فاصله بیشتر از هم، رشد پایین‌تری داشته‌اند.

المصادر:

• References

• Acheampong, R. A. (2020). Spatial structure, intra-urban commuting patterns and travel mode choice: Analyses of relationships in the Kumasi Metropolis, Ghana. Cities, 96, 102432.


• Anabestani, A., Jafari, F. (2021). Analysis of Key Proponents Affecting Land Use Change of Pri-urban Settlements in Mashhad metropolitan with approach future study, jupm, 11(43), 17-34. [In Persian].


• Abdollahi torkamani, Z., yazdani, M., Ghanbari, A. (2019). Analyzing the spatial structure of the city with an emphasis on spatial connectivity and connectivity Metropolis of Tabriz, jupm, 10(37), 25-40. [In Persian].


• Aghdaie, M. H., Zolfani, S. H., & Zavadskas, E. K. (2013). Decision Making in Machine Tool Selection: An Integrated Approach with SWARA and COPRAS-G Methods. Sprendimo Priėmimas Pasirenkant Mechanines Stakles: Jungtinis SWARA Ir COPRAS-G Metodas, jupm, 24(1), 5–17. [In Persian].


• Burgalassi, David, and Luzzati Tommaso (2015): Urban spatial structure and environmental emissions: A survey of the literature and some empirical evidence for Italian NUTS 3 regions. Cities, 49 134-48.


• Bertaud, A. (2003). Tehran spatial structure: Constraints and opportunities for future development. Ministry of Housing and Urban Development, Tehran.


• Burger, M., and Meijers, E. (2012). Form follows function? Linking morphological and functional polycentricity. Urban Studies, 49(5): 1127-1149.


• Burger, M.J., De Goei, B., van der Laan, L., and Huisman, F.J.M. (2011). Heterogeneous development of metropolitan spatial structure: evidence from commuting patterns in English and Welsh city-regions, 1981-2001. Cities, 28(2): 160-170.


• Castells, M. (2011). The rise of the network society: The information age: Economy, society, and culture (Vol. 1). John Wiley & Sons.


• Coppola, P., Papa, E., Angelo, G., & Carpenters, G. (2014). Urban form and sustainability: the case study of Rome. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 160, 557-566.


• Derudder, B., Liu, X., Wang, M., Zhang, W., Wu, K., & Caset, F. (2021). Measuring polycentric urban development: The importance of accurately determining the ‘balance’between ‘centers’. Cities, 111, 103009.


• Dadashpoor, H., & Yousefi, Z. (2018). Centralization or decentralization? A review on the effects of information and communication technology on urban spatial structure. Cities, 78, 194-205. [In Persian].


• Davoudi, S. (2003). European briefing polycentricity in European spatial planning from an analytical tool to a normative agenda. European Planning Studies, 11(8): 979-999.


• Ghadami, Mu; Divasalar, A; Ranjir, z; Gholamian Agha Mahalli, T (2013) Strategic evaluation of the spatial structure of the city in the framework of sustainability (Sari case study), Quarterly Journal of Economics and Urban Management, No. 3, pp. 16-1. [In Persian].


• Giuliano, G., Redfearn, C., Agarwal, A., Li, C.and Zhuang, D. (2007). Employment concentrations in Los Angeles, 1980–2000. Environment and Planning A, 39(12): 2935-2957.


• Griffith, D.A., and Wong, D.W. (2007). Modeling population density across major US cities: a polycentric spatial regression approach. Journal of Geographical Systems, 9(1): 53-75.


• He, X., Cao, Y., & Zhou, C. (2021). Evaluation of Polycentric Spatial Structure in the Urban Agglomeration of the Pearl River Delta (PRD) Based on Multi-Source Big Data Fusion. Remote Sensing, 13(18), 3639.


• Hashemi B. (2021). Analysis of the role of different functional nuclei on the spatial structure of Karaj metropolis. GeoRes; 36 (4) :1000-0.


• Hall, P.G., and Pain, K. (Eds.). (2006). The Polycentric Metropolis: Learning from Mega-City Regions in Europe. Routledge.


• Jansson, M., Fors, H., Sundevall, E. P., Bengtsson, A., Lerstrup, I., Hurley, P., ... & Randrup, T. B. (2020). User-oriented urban open space governance and management. In Urban Open Space Governance and Management (pp. 68-92). Routledge.


• Krehl, A. (2015). Urban spatial structure: An interaction between employment and built-up volumes. Regional Studies, Regional Science, 2(1), 290-308.


• Leslie, T.F., and HUallacháin, B.O. (2006). Polycentric phoenix. Economic Geography, 82(2): 167-192.


• Liu, L., Chen, H., & Liu, T. (2020). Study on urban spatial function mixture and individual activity space from the perspectives of resident activity. IEEE Access, 8, 184137-184150.


• Liu, K., Murayama, Y., & Ichinose, T. (2020). Using A New Approach for Revealing the Spatiotemporal Patterns of Functional Urban Polycentricity: A Case Study in the Tokyo Metropolitan Area. Sustainable Cities and Society, 102176.


• Liu, K., Murayama, Y., & Ichinose, T. (2021). Exploring the relationship between functional urban polycentricity and the regional characteristics of human mobility: A multi-view analysis in the Tokyo metropolitan area. Cities, 111, 103109.


• Li, Y. (2020). Towards concentration and decentralization: The evolution of urban spatial structure of Chinese cities, 2001–2016. Computers, Environment and Urban Systems, 80, 101425.


• Lotfi, S; Divasalar, A; Sarfi, A (2013) A Study of the Spatial Pattern of the City and the Efficiency of Urban Access (Case Study of Damghan), First Year, Second Issue, pp. 101-77. [In Persian].


• Manoochehri miyandoab, D., anvari, A., ahar, H. (2019). Analysis of Functional Core role in Creating Imbalance Spatial Structure (Case study: The Metropolis of Tehran). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 9(33), 23-40.


• Manole, S. D., Tache, A., & Popescu, O. (2018). Evaluating the Romanian polycentricism using the Functional Urban Areas determined on the basis of statistical indicators. Romanian Statistical Review Supplement, 66(2), 159-177.


• Manouchehri Miandoab, A; Anwari, A; Ahar, H (1398) Analysis of the role of functional cores in creating imbalance of spatial structure (Case study: Tehran metropolis), Quarterly Journal of Geography and Urban-Regional Planning, Ninth Year, No. 33, pp. 40-23. [In Persian].


• Malekzadeh, N., Dadashpoor, H., Rafieian, M. (2021). A meta-study of research related to urban and regional spatial structures in Iran; from 2001 to 2019. Journal of Iranian Architecture & Urbanism(JIAU), 12(1), 37-57. [In Persian].


• Meijers, E. J., & Burger, M. J. (2010). Spatial structure and productivity in US metropolitan areas. Environment and planning A, 42(6), 1383-1402.


• Muñiz, I., & Garcia-López, M. À. (2019). Urban form and spatial structure as determinants of the ecological footprint of commuting. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 67, 334-350.


• Rodrigue, J. P., & CoMtoiS, C. SlaCk b., 2013. The geography of transport systems. London: Routledge.


• Statistics Center of Iran (2016). General Population and Housing Census, Detailed Results of Urban Areas, Kermanshah


• Sasaki, K. (1990). The establishment of a subcenter and urban spatial structure. Environment and Planning A, 22(3): 369-383.


• Sat, A. N. (2018). Monocentric or polycentric? Defining morphological structure of Nuts-2 regions of Turkey from 2000 to 2016. Geographical Pannonia, 22(1), 1-13.


• Yang, J., French, S., Holt, J., and Zhang, X. (2012). Measuring the Structure of US Metropolitan Areas, 1970–2000: Spatial Statistical Metrics and an Application to commuting Behavior. Journal of the American Planning Association, 78(2): 197-209.


• Yue, W. Liu, Y. & Fan, P. (2010). Polycentric urban development: the case of Hangzhou. Environment and Planning A, 42(3), 563-577.


• Vega, S. H., & Elhorst, J. P. (2013, August). On spatial econometric models, spillover effects, and W. In 53rd ERSA Congress, Palermo, Italy.