تحلیل رضایت از محیط مسکونی و تأثیر آن بر پژمردگی شهری نمونه موردی: منطقه ثامن شهر مشهد مقدّس
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهریامیررضا رضایی گرگانی 1 , مصطفی امیرفخریان 2
1 - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، مؤسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، ایران.
2 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
الکلمات المفتاحية: مشهد, کاهش جمعیت, پژمردگی شهری, رضایت از محیط مسکونی, منطقه ثامن,
ملخص المقالة :
چکیده مقدمه: کیفیت مسکن و محیط مسکونی ازجمله عوامل اثرگذار در میزان رضایت از محل زندگی است. عدم رضایت از محل سکونت منجر به ترک محل توسط ساکنان و در صورت استمرار، کاهش جمعیت را در پی دارد. اصطلاح پژمردگی شهری درواقع کاهش مستمر جمعیت در یک محله در درازمدت را شامل میشود که در ادامه منجر به زوال یک شهر می‌گردد. این مطالعه به شکل خاص به بررسی این موضوع در منطقه ثامن شهر مشهد میپردازد. منطقهای در مجاورت حرم مطهر امام هشتم علیه‌السلام، که طی سال‌های اخیر با کاهش جمعیت همراه بوده است. روش: شیوه مطالعه توصیفی-تحلیلی و سؤال اصلی پژوهش؛ سنجش کیفیت و رضایت از محیط مسکونی و تأثیر آن بر سرزندگی و پژمردگی بافت این محدوده است. برای این منظور با بهرهگیری ابزار پرسش‌نامه و تکمیل آن از ساکنان محدوده اقدام به جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز گردید. حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزار PASS و با سطح اطمینان 95 درصد، 112 نفر تعیین شد. اطلاعات جمع‌آوری‌شده با تکیه‌بر مدل مفهومی پژوهش و با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: بررسی عوامل گوناگون در این زمینه نشان داد که شاخص شرایط ویژگی‌های محله (شامل9متغیر) به میزان 88 درصد، بیش‌ترین اثرگذاری را در این خصوص داشته است. شاخص ویژگی مسکن (شامل4 متغیر) با 28 درصد و شاخص ویژگی فعالیت و اقتصاد (شامل3 متغیر) با 17درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان داد که طی بازه زمانی 1365-1395 به میزان 5/86 درصد از جمعیت منطقه، خارج‌شده‌اند، که حاکی از پژمردگی منطقه است.
1- Barreira, A., et al. (2018). Satisfied but thinking about leaving: the reasons behind residential satisfaction and residential attractiveness in shrinking Portuguese cities, International Journal of Urban Sciences, PP: 1-21, http://dx.doi.org/10.1080/12265934.2018. 1447390
2- Batunova, E., & Gunko, M. (2018). Urban shrinkage: an unspoken challenge of spatial planning in Russian small and medium-sized cities, Journal of European Planning Studies, Vol 26, PP: 1580-1597, http://dx.doi.org/10.1080/09654313.2018.1484891
3- Behzadfar, M., & Ghazizdeh, N. (2011). Residential Open Space Satisfaction Case studied: selected residential complexes in Tehran. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 3(45), 15-24, https://jfaup.ut.ac.ir/article_24681_en.html
4- Chapman, D. (2007). Creation of neighborhoods and places in the man-made environment, translated by Shahrzad Faryadi and Manouchehr Tabibian, second edition, University of Tehran Press, Tehran.
5- Dekker, K., & et al. (2011). Residential Satisfaction in Housing Estates in European Cities: A Multi-level Research Approach, Housing Studies, Vol. 26, No. 4, PP: 479–499, https://doi.org/10.1080/02673037.2011.559751
6- Pourmohammadi, M. R., (2014). Housing Planning, The Organization for the Reasearching and Composing University TextBooks in the Islamic and Human Siences (SAMT), Tehran.
7- Ebrahimi, M. & et al. (2012). "Study of factors affecting customer satisfaction with urban housing in Isfahan", Social Sciences, Year 6, No. 18, pp. 170-149.
8- Edwards, B., & Torrent, D. (2014). Sustainable Housing (Principles and Implementation), translated by Mahmoud Shoorcheh, Second Edition, Modiran e Emrooz Publications, Tehran.
9- Fokuhi, N. (2011). Urban Anthropology, seventh edition, Ney Publishing, Tehran.
10- Guimarães, M. H., Nunes, L. C., Barreira, A. P., & Panagopoulos, T. (2016). Residents’ preferred, policy actions for shrinking cities. Policy Studies, 37(3), 254–273. doi:10.1080/01442872.2016.1146245
11- Haase, A., Bernt, M., Grobmann, K., Mykhnenko, V., & Rink, D. (2013). Varieties of shrinkage in European cities. European Urban and Regional Studies, http://dx.doi.org/10.1177/0969776413481985
12- Haase, A., & et al. (2014). Conceptualizing urban shrinkage, Environment and Planning A, volume 46, PP: 1519 – 1534, http://dx.doi.org/10.1068/a46269
13- Habibi, S. M., & Ahari, Z. (1991). Minimal Housing, Second Edition, Published by Building and Housing Research Center, Tehran.
14- Hataminejad, H., & et al. (2006). "Study of Informal Housing Indicators in Iran Case Study: Sheikhabad neighborhood of Qom", Geographical Research, No. 58, pp: 145-129
15- Jiang, W., & et al. (2017). A gap-theoretical path model of residential satisfaction and intention to move house applied to renovated historical blocks in two Chinese cities, Cities, Volume 71, PP: 19-29, http://dx.doi.org/10.1016/j.cities.2017.06.021
16- Lin, S., & Li, Z. (2017). Residential satisfaction of migrants in Wenzhou, an ‘ordinary city’ of China, Habitat International, Volume 66, P: 76-85, http://dx.doi.org/10.1016/j.habitatint.2017.05.004
17- Lucy, W., & Phillips, D. (2000). Confronting suburban decline. Washington, DC, Island Press.
18- Lynch, K., by Worth, S., (2008). Waste, translated by Seyed Hossein Bahreini, University of Tehran Press, Tehran.
19- Madanipour, A. (2017). Ephemeral landscape and urban shrinkage, Landscape Research, Volume: 42, PP: 795-805, http://dx.doi.org/10.1080/01426397.2017.1355445
20- Martinez-Fernandez, C., Audirac, I., Fol, S., & Cunningham-Sabot, E., (2012). shrinking cities: Urban challenges of globalization. International Journal of Urban and Regional Research, Vol. 36, PP: 213 – 225, https://doi.org/10.1111/j.1468-2427.2011.01092.x
21- Oswalt, P. & Rieniets, T. (2006). Atlas of shrinking cities. Hatje Cantz Publishers, Ostfildern.
22- Pallagst, K., Martinez-Fernandez, C. & Wiechmann, T. (2013). Shrinking cities: international perspectives and policy implications. Routledge, New York.
23- Pourahmad, A., Farhudy, R., Habibi, K., & Keshavarz, M. (2011). Analysis the Role of Residential Environment Quality in Spatial Movement of Intra-urban Population, (Case Study: The Old Texture of Khorramabad). Human Geography Research, No 75, pp: 17-36, https://jhgr.ut.ac.ir/article_24484.html?lang=en
24- Rahnama, M. R., & Abbaszadeh, Gh.R. (2008). Principles, Foundations and Models of Measuring the Physical Form of the City, First Edition, Jihad Publications, Mashhad
25- Rahnama, M. R. (2011). Identification and naming of Streets, neighborhoods and public places in the old part of Mashhad, General Department of Public Relations and International Affairs of Mashhad Municipality - Sokhan Gostar Publications, Mashhad
26- Rhodes, J., & Russo, J. (2013). Shrinking‘ Smart’ ?: Urban Redevelopment and Shrinkage in Youngstown, Ohio, Urban Geography, Vol. 34, No. 3, PP: 305 – 326, http://dx.doi.org/10.1080/02723638.2013.778672
27- Riazi, M., & Emami, A. (2018). Residential satisfaction in affordable housing: A mixed method study, Volume 82, P: 1-9, https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.04.013
28- Rink, D., & et al. (2012). From Long-Term Shrinkage to Re-Growth? The Urban Development Trajectories of Liverpool and Leipzig, Built Environment, Volume 38, NO 2, http://dx.doi.org/10.2148/benv.38.2.162
29- Rybczynski, W., & Linneman, P. (1999). How to save our shrinking cities, Public Interest, volume 135, PP: 30–44.
30- Sakamoto, K., & et al, (2017). Spatial Emerging Patterns of Vacant Land in a Japanese City Experiencing Urban Shrinkage A Case Study of Tottori City, Urban and Regional Planning Review, Vol 4, PP: 111-128, http://dx.doi.org/10.14398/urpr.4.111
31- Sakamoto, K., & et al, (2018). Spatial patterns of population turnover in a Japanese Regional City for urban regeneration against population decline: Is Compact City policy effective?, Cities, Volume: 81, PP: 230-241, http://dx.doi.org/10.1016/j.cities.2018.04.012
32- Schilling, J., & Logan, J. (2008). Greening the Rust Belt: a green infrastructure model for right sizing America’s shrinking cities. Journal of the American Planning Association 74.4, 451–66,
33- Seyedi, M. (1999). History of Mashhad, Jami Publications, Tehran.
34- Shie, E. & et al, (2011). Identification of factors that assure quality of residential environments, using environmental assessment indices: a comparative study of Two of Tehran’s neighborhoods (Zafaranieh &Khaniabad), International Journal of Architectural Engineering & Urban Planning, Vol. 21, No. 2, PP: 119-132, http://ijaup.iust.ac.ir/article-1-117-en.html
35- Shourcheh, Mahmoud (2014): Theories of urban planning in the 21st century, first edition, Parham Naghsh Publications, Tehran.
36- Westaway, M. S. (2006). A longitudinal investigation of satisfaction with personal and environmental quality of life in an informal South African housing settlement, Doornkop, Soweto. Habitat International, vol 30: pp 175–189.
38- Yazdani, M., Salmani, H., & Pashazadeh, A. (2017). Study the Satisfaction of Mehr Housing Residents Case Study: Ovshib and Mehre Velayat Complexes of Babol City. Geography and Development Iranian Journal, 15(47), 253-270. https://dx.doi.org/10.22111/gdij.2017.3193
Study the Satisfaction of Mehr Housing Residents Case Study: Ovshib and Mehre Velayat Complexes of Babol City, Geography & Development, No. 47, pp. 270-253.
_||_