آینده پژوهی رشد شهری کلانشهر تبریز با تاکید بر رویکرد شهر هوشمند

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

نسیم علی عباس شهیر ¹ , کریم حسین زاده دلیر ² , حسین نظم فر ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.
3 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

تاريخ الإرسال : 24 الأربعاء , ربيع الثاني, 1442 تاريخ التأكيد : 16 الأربعاء , رمضان, 1442 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: ناپایداری, آینده‌پژوهی, کلانشهر تبریز, شهر هوشمند, رشد و توسعة‌ شهری,

ملخص المقالة :

کلانشهر تبریز دارای منابع و ظرفیت‌های فراوانی برای هوشمندشدن در ابعاد گوناگون با توجه به ظرفیت‌های درونی و بیرونی است و این امر امروزه به یکی از دغدغه‌های اصلی شهروندان و مسئولان این شهر تبدیل شده است. در این پژوهش به تیین آینده‌پژوهی تحولات رشد کلانشهر تبریز مبتنی بر رویکرد شهر هوشمند پرداخته شده است.جهت تجزیه و تحلیل منابع پژوهش به شناسایی و تعیین سطح اهمیت شاخص‌های عملیاتی توسعه آتی کلانشهر تبریز و تعیین روابط تأثیر و تأثری بین مهم‌ترین شاخص‌های شناسایی شده مبتنی بر رویکرد مخبره محور پرداخته شده است. به این صورتکه ابتدا شاخص‌های عملیاتی پژوهش (شاخص‌های شش‌گانه شهر هوشمند) و گویه‌های پژوهش (شامل 25 مورد)، استخراج و در مرحله اول با استفاده از روش AHP در نرم‌افزار Expert Choice به ارزیابی و مقایسه زوجی معیارها مبتنی بر ارزیابی خبرگان پرداخته شد. در مرحله دوم مبتنی بر فرمول‌نویسی بهینه در محیط اکسل و شناسایی سطوح تاثیرگذاری و تاثیرپذیری شاخص‌ها، از روش دیمتل فازی بهره برده شده است. مطابق با تحلیل‌های کمی، از 10 گویه مرتبط با عوامل آینده شهر تبریز، به رتبه بندی سلسله مراتبی 25 گویه وزن دار شده پرداخته شد و در مجموع نمودار ماتریسی 10*10 ترسیم شد. براساس نتایج کیفی به دست آمده مشخص گردید که بارزترین ویژگی کلانشهر تبریز توجه به عرصه منابع طبیعی و محافظت از منابع زیست‌کره (آب، خاک و هوا) است. پس از این ابعاد، توجه به دولت الکترونیک، توسعه زیرساخت ITC، حمل و نقل هوشمند، منابع انسانی و توسعه اجتماعی به ترتیب دارای بیش‌ترین اهمیت بوده‌اند. در زمینة بررسی مقادیر تاثیرگذاری و تاثیرپذیری (دیمتل) مشخص گردید که توسعه مبتنی بر دانش برنامه‌ریزی شهری، با تأسیس شرکت‌های دانش بنیان در این حوزه (و سایر حوزه‌های مرتبط با مدیریت شهری در عرصه فیزیکی و مجازی) مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در تحقق شهر هوشمند آینده است.

المصادر:

1. Afzali, M., Abdali, Y., Heydari, A. (2021). Physical-Spatial Analysis of Khorramabad City Using Urban Intelligence Growth Indices. , 11(43), 35-50. (In Persian)


2. Amer, M., Daim, T. U., & Jetter, A. (2013). A review of scenario planning. Futures, 46, 23–40.


3. Basiri, Mustafa; Mousavi, Mir Saeed and Hosseinzadeh Dalir, Karim (2017). Evaluation and prioritization of intervention in the central context of Tabriz, Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), 7 (4), 115-131. (In Persian)


4. Calzada, I. (2013). Critical social innovation in the smart city era for a city-regional European horizon 2020. P3T Journal of Public Policies & Territories, Social Innovation and Territory, (6), 1-20.


5. De Blas, J., Cepeda, M., D’Hondt, J., Ellis, R. K., Grojean, C., Heinemann, B., ... & Verkerke, W. (2020). Higgs boson studies at future particle colliders. Journal of High Energy Physics, 2020(1), 1-97.


6. Deveci, M., Pekaslan, D., & Canıtez, F. (2020). The assessment of smart city projects using zSlice type-2 fuzzy sets based Interval Agreement Method. Sustainable Cities and Society, 53, 101889. doi:https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101889


7. Deveci, M., Pekaslan, D., & Canıtez, F. (2020). The assessment of smart city projects using zSlice type-2 fuzzy sets based Interval Agreement Method. Sustainable Cities and Society, 53, 101889. doi:https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101889


8. Ebrahimi, Mehdi, Pakar, Maryam, Samani Nejad, Javad (2020). Leveling of Kashan city areas based on the level of smart city indicators. Urban Management Studies, 12 (41), 79-94. (In Persian)


9. Gidley, J. M. (2016). "Understanding the Breadth of Futures Studies through a Dialogue with Climate Change." World Futures Review 8(1): 24-38.


10. Glenn, Jerome C (2006): State of the Future 2006: American Council for United Nations University (AC/UNU): The Millennium Project; online: http://www.millennium-project.org/millennium/scenarios/index.html


11. Grossi, G., & Pianezzi, D. (2017). Smart cities: Utopia or neoliberal ideology? Cities, 69, 79-85. doi:https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.07.012


12. Grossi, G., & Pianezzi, D. (2017). Smart cities: Utopia or neoliberal ideology? Cities, 69, 79-85. doi:https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.07.012


13. Haji Alizadeh and Qasemzadeh, Davood (2020). A Comparative Study of Smart City with Global City: Concepts and Approaches. "Resilient City Quarterly, Volume 3, Number 1 - Consecutive Issue 2, Summer 1399, Pages 1-85. (In Persian)


14. Happé, F., & Frith, U. (2020). Annual Research Review: Looking back to look forward–changes in the concept of autism and implications for future research. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 61(3), 218-232.


15. Jabbarzadeh, Younes, Shokri, Surah and Ajdar Karami (2020). Identification and analysis of institutional barriers of smart city (case study: Tabriz city), economy and urban management in the eighth year of summer, No. 31. pp.217-231. (In Persian)


16. Jurasz, J., Canales, F. A., Kies, A., Guezgouz, M., & Beluco, A. (2020). A review on the complementarity of renewable energy sources: Concept, metrics, application and future research directions. Solar Energy, 195, 703-724.


17. Khadem Nezhad, A., ezatpanah, B., shamsoddini, A. (2021). Foresight the Process of Physical Development of Cities with Scenario-Based Approach (Case Study of Maku City)., 11(43), 85-100. (In Persian)


18. Kiani, Akbar (2015). Smart city The necessity of the third millennium in the integrated interactions of e-municipality) Presenting a conceptual-executive model with emphasis on Iranian cities (Environmental Management, Volume 4, Number 14, pp. 21-43. (In Persian)


19. Kumar, H., Singh, M. K., Gupta, M. P., & Madaan, J. (2020). Moving towards smart cities: Solutions that lead to the Smart City Transformation Framework. Technological forecasting and social change, 153, 119281.


20. Kummitha, R. K. R. (2019). Smart cities and entrepreneurship: An agenda for future research. Technological Forecasting and Social Change, 149, 119763. doi:https://doi.org/10.1016/j.techfore.2019.119763


21. Kummitha, R. K. R., & Crutzen, N. (2017). How do we understand smart cities? An evolutionary perspective. Cities, 67, 43-52. doi:https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.04.010


22. Lopes, I. M., & Oliveira, P. (2017). Can a small city be considered a smart city? Procedia Computer Science, 121, 617-624. doi:https://doi.org/10.1016/j.procs.2017.11.081


23. Praharaj, S., & Han, H. (2019). Cutting through the clutter of smart city definitions: A reading into the smart city perceptions in India. City, Culture and Society, 18, 100289. doi:https://doi.org/10.1016/j.ccs.2019.05.005


24. Rahnama, M., Hosseini, S., mohammadi hamidi, S. (2020). Measuring and assessment of smart city criteria in Metropolis Ahvaz. Human Geography Research, 52(2), 589-611. (In Persian)


25. Sasanpour F, Hatami, A., Babaei., Sh (2017). Future Studies Urban bubble in Tehran metropolitan. researches in Geographical Sciences. ; 17 (47) :171-189(In Persian)


26. Sasanpour, Farzaneh, Toulaei, Simin, Jafari Asadabadi, Hamzeh. (2015). Measuring and evaluating urban livability in twenty-two areas of Tehran metropolis. Journal of Regional Planning, 5 (No. 18), 27-42. (In Persian)


27. Shafiee, Massoud and Ghasem Sharbiani, Rabab and Yazdanian, Vahid (2015), Smart City: Concepts and Approaches, Payam Rasan Publications, Tehran. (In Persian)


28. Shamsuzzoha, A., Niemi, J., Piya, S., & Rutledge, K. (2021). Smart city for sustainable environment: A comparison of participatory strategies from Helsinki, Singapore and London. Cities, 114, 103194. (In Persian)


29. Sharifi, A. (2020). A typology of smart city assessment tools and indicator sets. Sustainable Cities and Society, 53, 101936. doi:https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101936(In Persian)


30. Shen, L., Huang, Z., Wong, S. W., Liao, S., & Lou, Y. (2018). A holistic evaluation of smart city performance in the context of China. Journal of Cleaner Production, 200, 667-679. doi:https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.07.281


31. Statistics Center of Iran (2016). General Census of Population and Housing, East Azerbaijan Province, ‌ Results of the Census by city. (In Persian)


32. Sun, M., & Zhang, J. (2020). Research on the application of block chain big data platform in the construction of new smart city for low carbon emission and green environment. Computer Communications, 149, 332-342. doi:https://doi.org/10.1016/j.comcom.2019.10.031


33. Thornbush, M., & Golubchikov, O. (2021). Smart energy cities: The evolution of the city-energy-sustainability nexus. Environmental Development, 100626.


34. United Nations. (2016). UN World Cities Report 2016: Abridged Edition. UN Habitat.


35. Xiao, X., & Xie, C. (2021). Rational planning and urban governance based on smart cities and big data. Environmental Technology & Innovation, 21, 101381.


36. Yan, J., Liu, J., & Tseng, F.-M. (2018). An evaluation system based on the self-organizing system framework of smart cities: A case study of smart transportation systems in China. Technological Forecasting and Social Change, 119371. doi:https://doi.org/10.1016/j.techfore.2018.07.009


37. Yang, S., & Chong, Z. (2021). Smart City Projects Against COVID-19: Quantitative Evidence from China. Sustainable Cities and Society, 102897.


38. Yigitcanlar, T., Han, H., Kamruzzaman, M., Ioppolo, G., & Sabatini-Marques, J. (2019). The making of smart cities: Are Songdo, Masdar, Amsterdam, San Francisco and Brisbane the best we could build? Land Use Policy, 88, 104187.